Іва́н Васи́льович Лучи́цький (* 2 (14) червня 1845, Кам'янець-Подільський — † 22 серпня 1918, Київ) — український і російський історик-медієвіст. Член Історичного товариства імені Нестора-Літописця, член-кореспондент Петербурзької АН (обрано 13 грудня 1908 року).
Іван Васильович Лучицький | |
---|---|
Народився | 14 червня 1845[1] Кам'янець-Подільськ, Російська імперія |
Помер | 22 серпня 1918[2][1] (73 роки) Київ, Українська Держава |
Місце проживання | Київ, Санкт-Петербург |
Країна | Російська імперія |
Діяльність | політик |
Alma mater | Історико-філологічний факультет Київського університету[d] (1866) |
Галузь | історія |
Заклад | Імператорський університет Святого Володимира |
Посада | депутат Державної думи Російської імперії[d] |
Вчене звання | професор |
Аспіранти, докторанти | Тарле Євген Вікторович Петрушевський Дмитро Мойсейович Піскорський Володимир Костянтинович |
Партія | Конституційно-демократична партія |
Відомий завдяки: | дослідженням історії Франції |
Автограф | |
Роботи у Вікіджерелах |
Життєпис
У Кам'янці-Подільському
Народився 2 червня (14 червня за новим стилем) 1845 р. у м. Кам'янці-Подільському. Його батько Василь Іванович Лучицький 1831 року закінчив Волинську духовну семінарію, 1835 р. — Київську духовну академію , працював викладачем давніх мов Подільської духовної семінарії. У 1857—1862 роках він викладав логіку та російську словесність у Кам'янець-Подільській чоловічій гімназії . Першим учителем Івана став його батько в домашній освіті.
У 1857—1861 роках Іван Лучицький навчався у Кам'янець-Подільській чоловічій гімназії. Вступив одразу в третій клас. Улюбленими предметами Івана були історія та математика. У спогадах він зазначав :
«Я ще з п'ятого класу мріяв стати математиком і вступити на математичний факультет, виключно почав вивчати математику, проникся її методами. І ці заняття залишили в моєму розумі вагомий слід, стремління до точності та до повноти аргументації».
Суворі порядки, які панували в Кам'янець-Подільській гімназії, викликали у нього нервову хворобу і вразливість. Атмосфера, в якій проходило дитинство, вплинула на характер та етичні погляди майбутнього історика. Усілякого роду пригнічення стало для нього неприйнятним .
Світлим променем у дитячих споминах Івана Лучицького став візит до Кам'янець-Подільської гімназії опікуна Київського навчального округу Миколи Пирогова. Про цей візит восени 1859 р. історик навіть багато років по тому згадував не без хвилювання. До приїзду Пирогова гімназисти, за його словами, уявляли найвище начальство в особі директора, який приходив у клас раз чи двічі на рік, кричав, називав учнів дурнями, розмахував палицею і, надовго навівши жах, ішов геть. Пирогов зайшов до класу в поношеному камзолі, підійшов до учнів, сів біля Лучицького і став просто та лагідно розмовляти з гімназистами, розпитувати їх. Хлопці пожвавішали і згодом наввипередки відповідали відвідувачеві, а коли урок закінчився, гуртом оточили Пирогова, ловлячи його слова та добрий погляд. «Для мене стало зрозуміло, яким має бути педагог», — писав згодом Лучицький .
У Києві
Наприкінці 1861 р. він перейшов у сьомий клас першої Київської гімназії.
У сьомому класі закінчилося його захоплення математикою. Він прочитав книги Франсуа Гізо «Історія цивілізації в Європі» та Фрідріха Шлоссера «Історія 18 століття». Праці вразили чіткістю думки, несприйняттям фанатизму. Особливо сильний вплив на формування історичних поглядів Лучицького мало дослідження Шлоссера, яке зміцнило в хлопця ненависть до будь-якого насильства. Так історія перемогла математику .
У 1862 р. став студентом історико-філологічного факультету Київського університету св. Володимира.
Будучи студентом, вісімнадцятирічним юнаком, розпочав письменницьку діяльність, насамперед писав роботу у вигляді двох критичних фейлетонів у виданні «рос. Киевлянин» в червні 1863 р.. Саме в цей час відбулося формування майбутнього історика завдяки власному потягу до знань, самоосвіті, володінню чужоземними мовами. На роки навчання в університеті припадало й формування наукового світогляду та теоретико-методологічних підходів до осмислення історичних фактів, чому посприяло захоплення позитивістською філософією Огюста Конта. Ця теорія визначила орієнтацію пошуків та його вподобань в історичній науці.
У 1866 р. закінчив університет, залишився в аспірантурі для підготовки до професорського звання і займався історією французького протестантизму.
У 1869 р. почав педагогічну діяльність, вчителював викладачем російської мови і церковнослов'янської словесності в Києво-Подільській прогімназії, оскільки завершувався термін перебування його в аспірантурі. А вже наступного року почав працювати учителем історії та географії.
За словами дослідниці Н. А. Логунової: "Своїм науковим фахом майбутній вчений обрав історію Франції. Після магістерського іспиту І. В. Лучицький почав працювати над задуманим ним тритомником «Історія феодальної реакції у Франції в XVI—XVII ст.».
У 1870 р. розпочав викладацьку діяльність, він читав лекції з новітньої історії, згодом став приват-доцентом із загальної історії в Київському університеті, а з 1874 р. — доцент кафедри загальної історії.
Професор І. В. Лучицький також займався підготовкою наукових кадрів, завдяки його турботі до наукової діяльності при університеті готувались і жінки.
У 1877—1907 рр. був професором Київського університету св. Володимира. Викладацька діяльність Лучицького у Київському університеті збіглася з підйомом українського національного руху, відомого під назвою українофільство, яке зародилося ще в 40-х роках XIX століття. У 1855 р. представниками української інтелігенції було створено першу «Громаду», яка ставила за мету національно-культурне і суспільно-політичне просвітлення українського народу. В кінці 50-х років «Громада» також була створена і в Києві. Українофіли відкривали недільні школи, писали книжки українською, пропагували національний одяг, звичаї. Головною ж метою руху була селянська реформа, але на жаль серйозних результатів в цьому питанні досягнуту не було. В середині 70-х років до Київської громади належав і Іван Васильович Лучицький. На той час він перебував на посаді гласного Золотоношського повітового земства, а згодом Полтавського губернського земства. Він безпосередньо на практиці зіштовхнувся з проблемами українського селянства, які стали центром його наукових інтересів до кінця життя: історії селянства і селянського землеволодіння. Одночасно вивчає історію селянства в Іспанії та України. Марія Вікторівна, дружина історика, згадувала, що Іван Васильович завжди відзивався на прохання селян щось пояснити, чи захистити їх права в суді. Також у 1887 р. історик увійшов в редакційний «комітет» та займався підготовкою нового номера журналу «Киевская старина». 15 березня 1888 року виходить перший том видання «Киевская старина», в якому було опубліковано його статтю «Київ у 1766 році». У 1895 р. його запрошують до співпраці в газеті «Киевское слово». Паралельно зі своєю науковою діяльністю активно займався громадськими проблемами. Він допомагав благодійним організаціям Києва та інших міст — стосовно допомоги незаможним студентам, єврейським учням, дітям робітників, сиротам.
Підтримуючи та покриваючи ліберально-демократично налаштоване студентство, історик був під особливим наглядом опікуна Київського навчального округу та під контролем Департаменту поліції Російської імперії.
Як зазначає дослідниця наукової та громадсько-політичної діяльності Лучицького , не можна сказати, що Іван Васильович був майстерним лектором, однак він був блискучим педагогом, у чому велика заслуга його закордонних учителів. Він умів заохотити слухачів до самостійної роботи над джерелами, ретельно уникав навіть випадкової підказки учаснику семінару, боявся передбачити висновки, до яких студент мав прийти самостійно. Усі його учні користувалися цінними критичними і методологічними порадами, але жоден із них не міг нарікати на якусь спробу здійснити тиск, зазіхнути на їх самостійність у науці. Учні Івана Васильовича виступали з доповідями на засіданнях Історичного товариства Нестора Літописця, друкували власні роботи у виданні «Киевская старина».
Пам'ятаючи свої студентські роки, коли він практично не мав жодного наукового керівництва, професор Лучицький завжди тримав відчиненими двері для студентів, які ставали для нього молодшими товаришами по науці. Під впливом Лучицького відбувалось становлення наукових інтересів багатьох науковців. Серед них Євген Вікторович Тарле, Дмитро Мойсейович Петрушевський, Володимир Костянтинович Піскорський, Василь Петрович Клячин, Микола Прокопович Василенко, Венедикт Олександрович Мякотін, Никандр Васильович Молчановський.
Наприкінці 19 століття збудував дачу на хуторі Коврай (нині село Чорнобаївського району Черкаської області). Де він заклав парк, в якому було висаджено дерева з усіх кінців планети (сьогодні залишилися тільки абрикоси) .
У Петербурзі
На початку 1903 р. Іван Васильович залишає викладання, йде на пенсію.
У 1907 р. був обраний депутатом до ІІІ Державної думи від Києва, тому що він належав до Конституційно-демократичної партії. Саме на засіданнях у Державній думі він активно відстоював питання створення українських шкіл і судів. У 1908 р. Іван Васильович пише свої пропозиції та вимоги до Міністра народної освіти у зв'язку з виділенням коштів на наукові та педагогічні потреби Київського та Харківського університетів. Але депутатська діяльність приносить історику розчарування, згодом він взагалі припиняє свою політичну діяльність.
У 1908 р. його було обрано членом-кореспондентом Російської академії наук, став професором Петербурзького університету, читав лекції слухачам Петербурзьких вищих жіночих курсів.
У 1913 р. став почесним членом Петербурзького університету.
Сім'я
Дружина Марія Вікторівна Лучицька — перекладачка та громадська діячка, видавець.
У Лучицьких було троє дітей.
- Старший син — Володимир — став геологом. Його син Ігор Лучицький також став геологом.
- Микола, як і брат, закінчив також Київський університет, став юристом, як згадувала сестра, «слідчим з особливо важливих справ».
- Дочка Ольга закінчила Вищі жіночі курси, вийшла заміж за адвоката й літератора, учасника Російсько-японської війни 1904—1905 рр., кадета, громадського діяча Леонтія Чолганського, предком якого вважався осілий в Україні наполеонівський лікар (Де ля Фліз), котрий жив в Україні й склав знамениті етнографічні альбоми.
Микола й Ольга добре знали чужоземні мови і навіть іноді допомагали матері в перекладах. У Ольги Іванівни згодом брав уроки французької мови майбутній письменник Віктор Некрасов.
Наукова діяльність
Досліджував переважно історію країн Європи.
Наукова діяльність вченого над вивченням історичного минулого розпочалася в 1860-х роках. У ній Наталія Логунова виділила три періоди. У 1860—1870-ті роки Лучицький був переважно дослідником Франції 16 століття, релігійних та соціально-політичних рухів. До цього періоду належать й історико-філософські та культурно-історичні роботи.
З кінця 1870-х років почався другий період наукової діяльності вченого, основна увага в якому була приділена економічній історії нового часу, зокрема історії українського землеволодіння. Саме проблемі українського землеволодіння він присвятив низку своїх праць. Першу свою роботу, з історії общинного землеволодіння в Україні починав так: «В жовтні 1880 року, під час дебатів в Полтавському земському зібранні з питання по організації земського земельного банку…мені указали на той „загальноприйнятий і загальновідомий“ факт, що Малоросія, і в тому числі Полтавська губернія, — класична країна особистого подвірного володіння, що в ній не існує ніяких навіть слідів общинного землеволодіння, що якщо воно колись і існувало в ній, то давним-давно вже зникло, і нарешті, общинне землеволодіння взагалі противно духу і характеру населення». В російській і українській історіографії 70—80-х років ХІХ ст. ця думка була загальновизнаною. До 1861 р. за даними канадського історика Ореста Субтельного, 96 % селян Росії жили общинами, а в Україні общинне землеволодіння було рідкістю: понад 80 % селян Правобережжя і майже 70 % Лівобережжя вели особисте господарство, мали індивідуальне право на землю і несли відповідальність за оплату боргів за неї. Але І. В. Лучицький довів існування общини в Україні в минулому і наявність її пережитків в ХІХ ст. Як приклад, історик навів спогади жителів містечка Єреміївка Золотоніського повіту про їх права на общинні угіддя, відібрані заможними козаками «на початку століття в замін на бочку горілки». Єреміївці ще в 60-ті роки ХІХ ст. вважали землі, які прилягали до містечка, і поля общинною власністю і вимагали земельного переділу.
Сильними сторонами Лучицького як дослідника були: «природжений реалізм» і чудове знання архівів. При вивченні українських аграрних відносин він звертався до архівів волосних управлінь, приватним архівам, судовим справам, Румянцевському опису (генеральному опису Лівобережної України, який проводився у 1767 р.), розпитував про земельні порядки людей похилого віку з українських сіл.
І. В. Лучицький і його учні, приклали багато зусиль для того, щоб розшукати документи з історії землеволодіння в архівах України, а особливо матеріалів Румянцевського опису. Вони були знайдені в архівах Київського університету, Полтавській і Чернігівській казенних палатах (всього близько 150 томів). Більшу частину з них Лучицький і його учні опублікували в 1883—1884 рр. Румянцевський опис вчений назвав своїм головним джерелом. Створений в 1767 р., він містив данні про географічне положення кожного населеного пункту Лівобережної України (всього їх описано близько 3,5 тис.), кількість дворів, чисельності населення, майновому становищі кожної сім'ї, опис оброблюваної землі, лісів, городів, а також промислові підприємства. Ретельне дослідження матеріалів Румянцевського опису лежали в основі праць Івана Васильовича з історії української общини.
Всього за період з 1882 по 1901 рр. він надрукував 32 статті і документальні публікації з історії України, в основному з її аграрної історії, історії общини.
В дореволюційній історіографії позитивна оцінка вкладу Лучицького в дослідження українських сюжетів було надано в статті В. Мякотіна. Він разом з Н. І. Василенко продовжив дослідження свого вчителя в цьому напрямі.
Історіографія радянського періоду також позитивно оцінювала діяльність І. В. Лучицького як історика української общини, хоча і не приймала його висновків. П. Ф. Лаптін, відмічав, що «створена Лучицьким картина общинних відносин на Україні в XVII—XVIII ст. далека від досконалості», але він зазначав, що його дослідження багато в чому до цього часу зберігають науково-пізнавальну цінність, відзначав цінність зібраних істориком документальних матеріалів.
Праці І. В. Лучицького з соціально-економічної історії України відразу ж після опублікування стали здобутком європейської історіографії: вони перекладалися французькою та німецькою мовами.
У третій період (з першої половини останнього десятиліття 19 століття) Лучицький повністю присвятив себе вивченню французької аграрної історії напередодні та під час французької революції кінця 18 століття. Роботи історика з французьких аграрних відносин отримали світове визнання ще за життя Івана Васильовича. З 1882 р. вчений почав роботу в архівах Південної Франції та Іспанії, а з 1894 р. почав систематично їздити до Франції, де збирав матеріали з історії аграрних відносин до Французької революції та під час неї. Київський архів вченого зберігає матеріали, які фіксує враження історика від подорожей Францією.
Проблематика ранніх досліджень історика сформувалася під впливом позитивізму. Його дипломна робота, присвячена Візантії, ролі її ідеології в ідейному житті Європи, привела автора до вивчення європейських релігійних рухів 16 століття.
Одразу після закінчення університету Лучицький став працювати над проблемою релігійних війн у Франції 16 століття. Попри те, що література з цієї теми була численною, Лучицькому вдалося встановити низку нових даних для історії гугенотів у обраний ним період. Крім того, заслуга вченого була в соціологічному підході, з яким він приступив до аналізу своїх матеріалів. Додані до цих робіт документи вперше звернули на Лучицького увагу французьких учених.
У першій половині 1870-х років Лучицький робив серйозні спроби історичного теоретизування. Його праці в цій галузі були цікавими також для Карла Маркса. Лучицький мав намір написати спеціальну монографію з філософії історії, оголосив про це в пресі, але обіцянки не виконав, оскільки захопився конкретними історичними дослідженнями.
У дослідницькій методиці Лучицький широко використовував історико-порівняльний метод, у тісному зв'язку з яким були ретроспективний метод та метод переживань. З кінця 1870-х років, використовуючи в своєму арсеналі економічні методи дослідження, Лучицький першим став застосовувати статистичний метод у історичних дослідженнях. Із цим методом історик пов'язував найсуттєвіші успіхи історичної науки, особливо у вивченні економічної історії Західної Європи.
Праці
- (рос.)«Матеріали до історії землеволодіння в Полтавській губернії у 18 столітті» (1873).
- (рос.)«Робітниче населення і економічна політика німецьких міст 15—16 століть» (1884).
- (рос.)«Російські раби і рабство в Руссільйоні в XIV—XV ст.» (1886)[недоступне посилання з липня 2019].
- (рос.)Гугенотская аристократия и буржуазия на Юге после Варфоломеевской ночи (до Булонского мира). СПб., 1870;
- (рос.)Феодальная аристократия и кальвинисты во Франции, ч. 1. К., 1871;
- (рос.)Очерк развития скептической мысли во Франции в XVI и XVII веках. «Знание», 1873, № 1, 3, 8, 11;
- (рос.)Обзор литературы по философии истории за 1872 г. Там само, 1873, № 9;
- (рос.)Отношение истории к науке об обществе. Там само, 1875, № 1;
- (рос.)Католическая лига и кальвинисты во Франции: Опыт истории демократического движения во Франции во второй половине XVI в. (по неизданным источникам), т. 1. К., 1877;
- (рос.)Общинное землевладение в Малороссии (Золотоношский уезд Полтавской губернии). «Устои», 1882, № 7;
- (рос.)Следы общинного землевладения в Левобережной Украине XVIII в. «Отечественные записки», 1882, № 11;
- (рос.)Поземельная община в Пиренеях. Там само, 1883, № 9—10, 12;
- (рос.)Общинные формы землевладения на Днепровском побережье. К., 1884;
- (рос.)О значении, характере и содержании описи малороссийских полков, составленной по приказанию г. губернатора Малоросийского графа Румянцева в 1767 г. «Чтения в Историческом обществе Нестора-летописца», 1888, кн. 2, отд. 1;
- (рос.)Займанщина и формы займочного владения в Малороссии. «Юридический вестник», 1890, № 3;
- (рос.)Крестьяне и крестьянская реформа в Дании XVI—XVIII вв. «Северный вестник», 1890, № 12;
- (рос.)Джемс Торольд Роджерс (Некролог). «Юридический вестник», 1891, т. 7, № 2;
- (рос.)Вопрос о крестьянской поземельной собственности во Франции до революции и продажа национальных имуществ. «Чтения в Историческом обществе Нестора-летописца», 1895, кн. 9, отд. 1;
- (рос.)Крестьянская поземельная собственность во Франции до революции и продажа национальных имуществ (второй отчет о командировке за границу). «Университетские известия», 1896, № 3, ч. 2;
- (рос.)Крестьянское землевладение во Франции накануне революции. К., 1900;
- (рос.)Состояние земледельческих классов во Франции накануне революции и аграрная реформа 1789—1798 гг. К., 1912.
Примітки
- Bibliothèque nationale de France BNF: платформа відкритих даних — 2011.
- Лучицкий Иван Васильевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Випускники Київської духовної академії [ 6 січня 2015 у Wayback Machine.](рос.)
- Гімназія 1833—1920 (викладачі) [ 31 березня 2008 у Wayback Machine.](рос.)
- Минуле і сучасне Кам'янця-Подільського. — Випуск 2. — Кам'янець-Подільський, 2007. — С.90.
- Логунова Наталія. Наукова та громадсько-політична діяльність І. В. Лучицького. — К., 2006.
- Микола Пирогов у Кам'янці // Мазурик Євген. Нариси про минуле і сьогодення медицини Кам'янця-Подільського та Хмельниччини. — Кам'янець-Подільський: Абетка, 1999. — С.95—96.
- Минуле і сучасне Кам'янця-Подільського. — Випуск 2. — Кам'янець-Подільський, 2007. — С.90—91.
- Богдашина, О. М. (2011). Позитивізм у житті і творчості І. В. Лучицького. Чорноморський літопис. № 4. с. 105—111.
- Черкащина 2007. Село Коврай[недоступне посилання з липня 2019]
Джерела та література
- Л. В. Таран. Лучицький Іван Васильович [ 16 вересня 2016 у Wayback Machine.] // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2009. — Т. 6 : Ла — Мі. — С. 318. — .
- М. В. Попович. Лучицький Іван Васильович [ 14 вересня 2016 у Wayback Machine.] // Енциклопедія сучасної України / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.] ; НАН України, НТШ. — К. : Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001–2024. — .
- Енциклопедія українознавства : Словникова частина : [в 11 т.] / Наукове товариство імені Шевченка ; гол. ред. проф., д-р Володимир Кубійович. — Париж — Нью-Йорк : Молоде життя, 1955—1995. — . — Т.4. — С.1389.
- Українська радянська енциклопедія : у 12 т. / гол. ред. М. П. Бажан ; редкол.: О. К. Антонов та ін. — 2-ге вид. — К. : Головна редакція УРЕ, 1981. — Т. 6 : Куликів — Мікроклімат. — 552 с., [22] арк. іл. : іл., табл., портр., карти + 1 арк с. — С.246.
- Радянська енциклопедія історії України. — Т.3. — С.39.
- Довідник з історії України. — 2-ге вид. — К., 2001. — С.425—426.
- Баженов Л. В. Поділля в працях дослідників і краєзнавців XIX—XX ст.: Історіографія. Біобібліографія. Матеріали. — Кам'янець-Подільський, 1993. — С.274.
- Шкурко С., І. В. Лучицький: Наші славетні // Прапор Жовтня (Кам'янець-Подільський). — 1973. — 3 січня. — С.4.
- Кукурудзяк М., Кам'янчанин І. В. Лучицький — видатний історик нового часу // Кам'янеччина в контексті історії Поділля: Науковий збірник. — Т.2. — Кам'янець-Подільський, 1997. — С.105—106.
- Матрос О., Іван Васильович Лучицький — педагог, просвітник та громадський діяч // Проблеми підготовки сучасного вчителя. — 2011.— № 4.— С.284—289.
- Іваницька С. Г., Уродженець Кам'янця-Подільського професор історії Іван Васильович Лучицький: контури суспільно-політичної біографії // Поділля в житті, діяльності і творчості Юхима Сіцінського та Мирослава Січинського: Збірник матеріалів Міжнар. науково-краєзнавчої конф. — Кам'янець-Подільський: К-ПНУ, 2010. — С.244—250.
- Новікова Олена, // Дзеркало тижня. — 2005. — № 30.
- Завальнюк О. М., Комарніцький О. Б., Стецюк В. Б., Минуле і сучасне Кам'янця-Подільського. — Випуск 2. — Кам'янець-Подільський: Аксіома, 2007. — С.90—96.
- Таран Л. В., Историческая мысль Франции и Росии. — К.: Наукова думка, 1994. — С.58-62.(рос.)
- Чмырь С. Г., Лучицкий И. В. // Политические партии России. Конец XIX-первая треть ХХ века: Энциклопедия. — М.: РОССПЭН, 1996. — С.325-327.(рос.)
- Чмырь С. Г., Лучицкий И. В. // Отечественная история: Энциклопедия в пяти томах. Т.3, К-М. — М.: «Большая Российская энциклопедия», 2000. — С.407-408.(рос.)
- Чмырь С. Г., Лучицкий И. В. // Государственная дума Российской империи: 1906—1917 / Ред.: Б. Ю. Иванов и др. — М.: РОССПЭН, 2008.(рос.)
- Українець європейської слави: до 170-річчя від дня народження І. Лучицького (1845–1918) // Дати і події [ 1 травня 2016 у Wayback Machine.], 2015, перше півріччя : календар знамен. дат № 1 (5) / Нац. парлам. б-ка України. – Київ, 2014. – С. 151–155.
Посилання
- Лучицький Іван Васильович // Україна в міжнародних відносинах. Енциклопедичний словник-довідник. Випуск 5. Біографічна частина: А-М / Відп. ред. М.М. Варварцев. — К.: Ін-т історії України НАН України, 2014. — с.274-276
- Таран Л. В., Лучицький Іван Васильович [ 18 квітня 2016 у Wayback Machine.], сайт «Інститут історії України Національної академії наук України»
- Логунова Наталія, Наукова та громадсько-політична діяльність Івана Лучицького [ 2 квітня 2015 у Wayback Machine.]
- Черватюк Вікторія, Проблема землеволодіння у Франції наприкінці 18 століття в науковій спадщині Івана Лучицького [ 2 квітня 2015 у Wayback Machine.]
- Лучицкий Иван Васильевич [ 2 січня 2006 у Wayback Machine.], Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона (рос.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Luchickij Iva n Vasi lovich Luchi ckij 2 14 chervnya 1845 18450614 Kam yanec Podilskij 22 serpnya 1918 Kiyiv ukrayinskij i rosijskij istorik mediyevist Chlen Istorichnogo tovaristva imeni Nestora Litopiscya chlen korespondent Peterburzkoyi AN obrano 13 grudnya 1908 roku Ivan Vasilovich LuchickijNarodivsya14 chervnya 1845 1845 06 14 1 Kam yanec Podilsk Rosijska imperiyaPomer22 serpnya 1918 1918 08 22 2 1 73 roki Kiyiv Ukrayinska DerzhavaMisce prozhivannyaKiyiv Sankt PeterburgKrayinaRosijska imperiyaDiyalnistpolitikAlma materIstoriko filologichnij fakultet Kiyivskogo universitetu d 1866 GaluzistoriyaZakladImperatorskij universitet Svyatogo VolodimiraPosadadeputat Derzhavnoyi dumi Rosijskoyi imperiyi d Vchene zvannyaprofesorAspiranti doktorantiTarle Yevgen Viktorovich Petrushevskij Dmitro Mojsejovich Piskorskij Volodimir KostyantinovichPartiyaKonstitucijno demokratichna partiyaVidomij zavdyaki doslidzhennyam istoriyi FranciyiAvtografRoboti u VikidzherelahZhittyepisU Kam yanci Podilskomu Narodivsya 2 chervnya 14 chervnya za novim stilem 1845 r u m Kam yanci Podilskomu Jogo batko Vasil Ivanovich Luchickij 1831 roku zakinchiv Volinsku duhovnu seminariyu 1835 r Kiyivsku duhovnu akademiyu pracyuvav vikladachem davnih mov Podilskoyi duhovnoyi seminariyi U 1857 1862 rokah vin vikladav logiku ta rosijsku slovesnist u Kam yanec Podilskij cholovichij gimnaziyi Pershim uchitelem Ivana stav jogo batko v domashnij osviti U 1857 1861 rokah Ivan Luchickij navchavsya u Kam yanec Podilskij cholovichij gimnaziyi Vstupiv odrazu v tretij klas Ulyublenimi predmetami Ivana buli istoriya ta matematika U spogadah vin zaznachav Ya she z p yatogo klasu mriyav stati matematikom i vstupiti na matematichnij fakultet viklyuchno pochav vivchati matematiku proniksya yiyi metodami I ci zanyattya zalishili v moyemu rozumi vagomij slid stremlinnya do tochnosti ta do povnoti argumentaciyi Suvori poryadki yaki panuvali v Kam yanec Podilskij gimnaziyi viklikali u nogo nervovu hvorobu i vrazlivist Atmosfera v yakij prohodilo ditinstvo vplinula na harakter ta etichni poglyadi majbutnogo istorika Usilyakogo rodu prignichennya stalo dlya nogo neprijnyatnim Svitlim promenem u dityachih spominah Ivana Luchickogo stav vizit do Kam yanec Podilskoyi gimnaziyi opikuna Kiyivskogo navchalnogo okrugu Mikoli Pirogova Pro cej vizit voseni 1859 r istorik navit bagato rokiv po tomu zgaduvav ne bez hvilyuvannya Do priyizdu Pirogova gimnazisti za jogo slovami uyavlyali najvishe nachalstvo v osobi direktora yakij prihodiv u klas raz chi dvichi na rik krichav nazivav uchniv durnyami rozmahuvav paliceyu i nadovgo navivshi zhah ishov get Pirogov zajshov do klasu v ponoshenomu kamzoli pidijshov do uchniv siv bilya Luchickogo i stav prosto ta lagidno rozmovlyati z gimnazistami rozpituvati yih Hlopci pozhvavishali i zgodom navviperedki vidpovidali vidviduvachevi a koli urok zakinchivsya gurtom otochili Pirogova lovlyachi jogo slova ta dobrij poglyad Dlya mene stalo zrozumilo yakim maye buti pedagog pisav zgodom Luchickij U Kiyevi Naprikinci 1861 r vin perejshov u somij klas pershoyi Kiyivskoyi gimnaziyi U somomu klasi zakinchilosya jogo zahoplennya matematikoyu Vin prochitav knigi Fransua Gizo Istoriya civilizaciyi v Yevropi ta Fridriha Shlossera Istoriya 18 stolittya Praci vrazili chitkistyu dumki nesprijnyattyam fanatizmu Osoblivo silnij vpliv na formuvannya istorichnih poglyadiv Luchickogo malo doslidzhennya Shlossera yake zmicnilo v hlopcya nenavist do bud yakogo nasilstva Tak istoriya peremogla matematiku U 1862 r stav studentom istoriko filologichnogo fakultetu Kiyivskogo universitetu sv Volodimira Buduchi studentom visimnadcyatirichnim yunakom rozpochav pismennicku diyalnist nasampered pisav robotu u viglyadi dvoh kritichnih fejletoniv u vidanni ros Kievlyanin v chervni 1863 r Same v cej chas vidbulosya formuvannya majbutnogo istorika zavdyaki vlasnomu potyagu do znan samoosviti volodinnyu chuzhozemnimi movami Na roki navchannya v universiteti pripadalo j formuvannya naukovogo svitoglyadu ta teoretiko metodologichnih pidhodiv do osmislennya istorichnih faktiv chomu pospriyalo zahoplennya pozitivistskoyu filosofiyeyu Ogyusta Konta Cya teoriya viznachila oriyentaciyu poshukiv ta jogo vpodoban v istorichnij nauci U 1866 r zakinchiv universitet zalishivsya v aspiranturi dlya pidgotovki do profesorskogo zvannya i zajmavsya istoriyeyu francuzkogo protestantizmu Ivan Luchickij U 1869 r pochav pedagogichnu diyalnist vchitelyuvav vikladachem rosijskoyi movi i cerkovnoslov yanskoyi slovesnosti v Kiyevo Podilskij progimnaziyi oskilki zavershuvavsya termin perebuvannya jogo v aspiranturi A vzhe nastupnogo roku pochav pracyuvati uchitelem istoriyi ta geografiyi Za slovami doslidnici N A Logunovoyi Svoyim naukovim fahom majbutnij vchenij obrav istoriyu Franciyi Pislya magisterskogo ispitu I V Luchickij pochav pracyuvati nad zadumanim nim tritomnikom Istoriya feodalnoyi reakciyi u Franciyi v XVI XVII st U 1870 r rozpochav vikladacku diyalnist vin chitav lekciyi z novitnoyi istoriyi zgodom stav privat docentom iz zagalnoyi istoriyi v Kiyivskomu universiteti a z 1874 r docent kafedri zagalnoyi istoriyi Profesor I V Luchickij takozh zajmavsya pidgotovkoyu naukovih kadriv zavdyaki jogo turboti do naukovoyi diyalnosti pri universiteti gotuvalis i zhinki U 1877 1907 rr buv profesorom Kiyivskogo universitetu sv Volodimira Vikladacka diyalnist Luchickogo u Kiyivskomu universiteti zbiglasya z pidjomom ukrayinskogo nacionalnogo ruhu vidomogo pid nazvoyu ukrayinofilstvo yake zarodilosya she v 40 h rokah XIX stolittya U 1855 r predstavnikami ukrayinskoyi inteligenciyi bulo stvoreno pershu Gromadu yaka stavila za metu nacionalno kulturne i suspilno politichne prosvitlennya ukrayinskogo narodu V kinci 50 h rokiv Gromada takozh bula stvorena i v Kiyevi Ukrayinofili vidkrivali nedilni shkoli pisali knizhki ukrayinskoyu propaguvali nacionalnij odyag zvichayi Golovnoyu zh metoyu ruhu bula selyanska reforma ale na zhal serjoznih rezultativ v comu pitanni dosyagnutu ne bulo V seredini 70 h rokiv do Kiyivskoyi gromadi nalezhav i Ivan Vasilovich Luchickij Na toj chas vin perebuvav na posadi glasnogo Zolotonoshskogo povitovogo zemstva a zgodom Poltavskogo gubernskogo zemstva Vin bezposeredno na praktici zishtovhnuvsya z problemami ukrayinskogo selyanstva yaki stali centrom jogo naukovih interesiv do kincya zhittya istoriyi selyanstva i selyanskogo zemlevolodinnya Odnochasno vivchaye istoriyu selyanstva v Ispaniyi ta Ukrayini Mariya Viktorivna druzhina istorika zgaduvala sho Ivan Vasilovich zavzhdi vidzivavsya na prohannya selyan shos poyasniti chi zahistiti yih prava v sudi Takozh u 1887 r istorik uvijshov v redakcijnij komitet ta zajmavsya pidgotovkoyu novogo nomera zhurnalu Kievskaya starina 15 bereznya 1888 roku vihodit pershij tom vidannya Kievskaya starina v yakomu bulo opublikovano jogo stattyu Kiyiv u 1766 roci U 1895 r jogo zaproshuyut do spivpraci v gazeti Kievskoe slovo Paralelno zi svoyeyu naukovoyu diyalnistyu aktivno zajmavsya gromadskimi problemami Vin dopomagav blagodijnim organizaciyam Kiyeva ta inshih mist stosovno dopomogi nezamozhnim studentam yevrejskim uchnyam dityam robitnikiv sirotam Pidtrimuyuchi ta pokrivayuchi liberalno demokratichno nalashtovane studentstvo istorik buv pid osoblivim naglyadom opikuna Kiyivskogo navchalnogo okrugu ta pid kontrolem Departamentu policiyi Rosijskoyi imperiyi Yak zaznachaye doslidnicya naukovoyi ta gromadsko politichnoyi diyalnosti Luchickogo ne mozhna skazati sho Ivan Vasilovich buv majsternim lektorom odnak vin buv bliskuchim pedagogom u chomu velika zasluga jogo zakordonnih uchiteliv Vin umiv zaohotiti sluhachiv do samostijnoyi roboti nad dzherelami retelno unikav navit vipadkovoyi pidkazki uchasniku seminaru boyavsya peredbachiti visnovki do yakih student mav prijti samostijno Usi jogo uchni koristuvalisya cinnimi kritichnimi i metodologichnimi poradami ale zhoden iz nih ne mig narikati na yakus sprobu zdijsniti tisk zazihnuti na yih samostijnist u nauci Uchni Ivana Vasilovicha vistupali z dopovidyami na zasidannyah Istorichnogo tovaristva Nestora Litopiscya drukuvali vlasni roboti u vidanni Kievskaya starina Pam yatayuchi svoyi studentski roki koli vin praktichno ne mav zhodnogo naukovogo kerivnictva profesor Luchickij zavzhdi trimav vidchinenimi dveri dlya studentiv yaki stavali dlya nogo molodshimi tovarishami po nauci Pid vplivom Luchickogo vidbuvalos stanovlennya naukovih interesiv bagatoh naukovciv Sered nih Yevgen Viktorovich Tarle Dmitro Mojsejovich Petrushevskij Volodimir Kostyantinovich Piskorskij Vasil Petrovich Klyachin Mikola Prokopovich Vasilenko Venedikt Oleksandrovich Myakotin Nikandr Vasilovich Molchanovskij Naprikinci 19 stolittya zbuduvav dachu na hutori Kovraj nini selo Chornobayivskogo rajonu Cherkaskoyi oblasti De vin zaklav park v yakomu bulo visadzheno dereva z usih kinciv planeti sogodni zalishilisya tilki abrikosi U Peterburzi Na pochatku 1903 r Ivan Vasilovich zalishaye vikladannya jde na pensiyu U 1907 r buv obranij deputatom do III Derzhavnoyi dumi vid Kiyeva tomu sho vin nalezhav do Konstitucijno demokratichnoyi partiyi Same na zasidannyah u Derzhavnij dumi vin aktivno vidstoyuvav pitannya stvorennya ukrayinskih shkil i sudiv U 1908 r Ivan Vasilovich pishe svoyi propoziciyi ta vimogi do Ministra narodnoyi osviti u zv yazku z vidilennyam koshtiv na naukovi ta pedagogichni potrebi Kiyivskogo ta Harkivskogo universitetiv Ale deputatska diyalnist prinosit istoriku rozcharuvannya zgodom vin vzagali pripinyaye svoyu politichnu diyalnist U 1908 r jogo bulo obrano chlenom korespondentom Rosijskoyi akademiyi nauk stav profesorom Peterburzkogo universitetu chitav lekciyi sluhacham Peterburzkih vishih zhinochih kursiv U 1913 r stav pochesnim chlenom Peterburzkogo universitetu Sim yaRodina Luchickih na hutori Kovraj Druzhina Mariya Viktorivna Luchicka perekladachka ta gromadska diyachka vidavec U Luchickih bulo troye ditej Starshij sin Volodimir stav geologom Jogo sin Igor Luchickij takozh stav geologom Mikola yak i brat zakinchiv takozh Kiyivskij universitet stav yuristom yak zgaduvala sestra slidchim z osoblivo vazhlivih sprav Dochka Olga zakinchila Vishi zhinochi kursi vijshla zamizh za advokata j literatora uchasnika Rosijsko yaponskoyi vijni 1904 1905 rr kadeta gromadskogo diyacha Leontiya Cholganskogo predkom yakogo vvazhavsya osilij v Ukrayini napoleonivskij likar De lya Fliz kotrij zhiv v Ukrayini j sklav znameniti etnografichni albomi Mikola j Olga dobre znali chuzhozemni movi i navit inodi dopomagali materi v perekladah U Olgi Ivanivni zgodom brav uroki francuzkoyi movi majbutnij pismennik Viktor Nekrasov Naukova diyalnistDoslidzhuvav perevazhno istoriyu krayin Yevropi Naukova diyalnist vchenogo nad vivchennyam istorichnogo minulogo rozpochalasya v 1860 h rokah U nij Nataliya Logunova vidilila tri periodi U 1860 1870 ti roki Luchickij buv perevazhno doslidnikom Franciyi 16 stolittya religijnih ta socialno politichnih ruhiv Do cogo periodu nalezhat j istoriko filosofski ta kulturno istorichni roboti Profesor Luchickij u kabineti Z kincya 1870 h rokiv pochavsya drugij period naukovoyi diyalnosti vchenogo osnovna uvaga v yakomu bula pridilena ekonomichnij istoriyi novogo chasu zokrema istoriyi ukrayinskogo zemlevolodinnya Same problemi ukrayinskogo zemlevolodinnya vin prisvyativ nizku svoyih prac Pershu svoyu robotu z istoriyi obshinnogo zemlevolodinnya v Ukrayini pochinav tak V zhovtni 1880 roku pid chas debativ v Poltavskomu zemskomu zibranni z pitannya po organizaciyi zemskogo zemelnogo banku meni ukazali na toj zagalnoprijnyatij i zagalnovidomij fakt sho Malorosiya i v tomu chisli Poltavska guberniya klasichna krayina osobistogo podvirnogo volodinnya sho v nij ne isnuye niyakih navit slidiv obshinnogo zemlevolodinnya sho yaksho vono kolis i isnuvalo v nij to davnim davno vzhe zniklo i nareshti obshinne zemlevolodinnya vzagali protivno duhu i harakteru naselennya V rosijskij i ukrayinskij istoriografiyi 70 80 h rokiv HIH st cya dumka bula zagalnoviznanoyu Do 1861 r za danimi kanadskogo istorika Oresta Subtelnogo 96 selyan Rosiyi zhili obshinami a v Ukrayini obshinne zemlevolodinnya bulo ridkistyu ponad 80 selyan Pravoberezhzhya i majzhe 70 Livoberezhzhya veli osobiste gospodarstvo mali individualne pravo na zemlyu i nesli vidpovidalnist za oplatu borgiv za neyi Ale I V Luchickij doviv isnuvannya obshini v Ukrayini v minulomu i nayavnist yiyi perezhitkiv v HIH st Yak priklad istorik naviv spogadi zhiteliv mistechka Yeremiyivka Zolotoniskogo povitu pro yih prava na obshinni ugiddya vidibrani zamozhnimi kozakami na pochatku stolittya v zamin na bochku gorilki Yeremiyivci she v 60 ti roki HIH st vvazhali zemli yaki prilyagali do mistechka i polya obshinnoyu vlasnistyu i vimagali zemelnogo peredilu Silnimi storonami Luchickogo yak doslidnika buli prirodzhenij realizm i chudove znannya arhiviv Pri vivchenni ukrayinskih agrarnih vidnosin vin zvertavsya do arhiviv volosnih upravlin privatnim arhivam sudovim spravam Rumyancevskomu opisu generalnomu opisu Livoberezhnoyi Ukrayini yakij provodivsya u 1767 r rozpituvav pro zemelni poryadki lyudej pohilogo viku z ukrayinskih sil I V Luchickij i jogo uchni priklali bagato zusil dlya togo shob rozshukati dokumenti z istoriyi zemlevolodinnya v arhivah Ukrayini a osoblivo materialiv Rumyancevskogo opisu Voni buli znajdeni v arhivah Kiyivskogo universitetu Poltavskij i Chernigivskij kazennih palatah vsogo blizko 150 tomiv Bilshu chastinu z nih Luchickij i jogo uchni opublikuvali v 1883 1884 rr Rumyancevskij opis vchenij nazvav svoyim golovnim dzherelom Stvorenij v 1767 r vin mistiv danni pro geografichne polozhennya kozhnogo naselenogo punktu Livoberezhnoyi Ukrayini vsogo yih opisano blizko 3 5 tis kilkist dvoriv chiselnosti naselennya majnovomu stanovishi kozhnoyi sim yi opis obroblyuvanoyi zemli lisiv gorodiv a takozh promislovi pidpriyemstva Retelne doslidzhennya materialiv Rumyancevskogo opisu lezhali v osnovi prac Ivana Vasilovicha z istoriyi ukrayinskoyi obshini Vsogo za period z 1882 po 1901 rr vin nadrukuvav 32 statti i dokumentalni publikaciyi z istoriyi Ukrayini v osnovnomu z yiyi agrarnoyi istoriyi istoriyi obshini V dorevolyucijnij istoriografiyi pozitivna ocinka vkladu Luchickogo v doslidzhennya ukrayinskih syuzhetiv bulo nadano v statti V Myakotina Vin razom z N I Vasilenko prodovzhiv doslidzhennya svogo vchitelya v comu napryami Istoriografiya radyanskogo periodu takozh pozitivno ocinyuvala diyalnist I V Luchickogo yak istorika ukrayinskoyi obshini hocha i ne prijmala jogo visnovkiv P F Laptin vidmichav sho stvorena Luchickim kartina obshinnih vidnosin na Ukrayini v XVII XVIII st daleka vid doskonalosti ale vin zaznachav sho jogo doslidzhennya bagato v chomu do cogo chasu zberigayut naukovo piznavalnu cinnist vidznachav cinnist zibranih istorikom dokumentalnih materialiv Praci I V Luchickogo z socialno ekonomichnoyi istoriyi Ukrayini vidrazu zh pislya opublikuvannya stali zdobutkom yevropejskoyi istoriografiyi voni perekladalisya francuzkoyu ta nimeckoyu movami U tretij period z pershoyi polovini ostannogo desyatilittya 19 stolittya Luchickij povnistyu prisvyativ sebe vivchennyu francuzkoyi agrarnoyi istoriyi naperedodni ta pid chas francuzkoyi revolyuciyi kincya 18 stolittya Roboti istorika z francuzkih agrarnih vidnosin otrimali svitove viznannya she za zhittya Ivana Vasilovicha Z 1882 r vchenij pochav robotu v arhivah Pivdennoyi Franciyi ta Ispaniyi a z 1894 r pochav sistematichno yizditi do Franciyi de zbirav materiali z istoriyi agrarnih vidnosin do Francuzkoyi revolyuciyi ta pid chas neyi Kiyivskij arhiv vchenogo zberigaye materiali yaki fiksuye vrazhennya istorika vid podorozhej Franciyeyu Problematika rannih doslidzhen istorika sformuvalasya pid vplivom pozitivizmu Jogo diplomna robota prisvyachena Vizantiyi roli yiyi ideologiyi v idejnomu zhitti Yevropi privela avtora do vivchennya yevropejskih religijnih ruhiv 16 stolittya Odrazu pislya zakinchennya universitetu Luchickij stav pracyuvati nad problemoyu religijnih vijn u Franciyi 16 stolittya Popri te sho literatura z ciyeyi temi bula chislennoyu Luchickomu vdalosya vstanoviti nizku novih danih dlya istoriyi gugenotiv u obranij nim period Krim togo zasluga vchenogo bula v sociologichnomu pidhodi z yakim vin pristupiv do analizu svoyih materialiv Dodani do cih robit dokumenti vpershe zvernuli na Luchickogo uvagu francuzkih uchenih U pershij polovini 1870 h rokiv Luchickij robiv serjozni sprobi istorichnogo teoretizuvannya Jogo praci v cij galuzi buli cikavimi takozh dlya Karla Marksa Luchickij mav namir napisati specialnu monografiyu z filosofiyi istoriyi ogolosiv pro ce v presi ale obicyanki ne vikonav oskilki zahopivsya konkretnimi istorichnimi doslidzhennyami U doslidnickij metodici Luchickij shiroko vikoristovuvav istoriko porivnyalnij metod u tisnomu zv yazku z yakim buli retrospektivnij metod ta metod perezhivan Z kincya 1870 h rokiv vikoristovuyuchi v svoyemu arsenali ekonomichni metodi doslidzhennya Luchickij pershim stav zastosovuvati statistichnij metod u istorichnih doslidzhennyah Iz cim metodom istorik pov yazuvav najsuttyevishi uspihi istorichnoyi nauki osoblivo u vivchenni ekonomichnoyi istoriyi Zahidnoyi Yevropi Praci ros Materiali do istoriyi zemlevolodinnya v Poltavskij guberniyi u 18 stolitti 1873 ros Robitniche naselennya i ekonomichna politika nimeckih mist 15 16 stolit 1884 ros Rosijski rabi i rabstvo v Russiljoni v XIV XV st 1886 nedostupne posilannya z lipnya 2019 ros Gugenotskaya aristokratiya i burzhuaziya na Yuge posle Varfolomeevskoj nochi do Bulonskogo mira SPb 1870 ros Feodalnaya aristokratiya i kalvinisty vo Francii ch 1 K 1871 ros Ocherk razvitiya skepticheskoj mysli vo Francii v XVI i XVII vekah Znanie 1873 1 3 8 11 ros Obzor literatury po filosofii istorii za 1872 g Tam samo 1873 9 ros Otnoshenie istorii k nauke ob obshestve Tam samo 1875 1 ros Katolicheskaya liga i kalvinisty vo Francii Opyt istorii demokraticheskogo dvizheniya vo Francii vo vtoroj polovine XVI v po neizdannym istochnikam t 1 K 1877 ros Obshinnoe zemlevladenie v Malorossii Zolotonoshskij uezd Poltavskoj gubernii Ustoi 1882 7 ros Sledy obshinnogo zemlevladeniya v Levoberezhnoj Ukraine XVIII v Otechestvennye zapiski 1882 11 ros Pozemelnaya obshina v Pireneyah Tam samo 1883 9 10 12 ros Obshinnye formy zemlevladeniya na Dneprovskom poberezhe K 1884 ros O znachenii haraktere i soderzhanii opisi malorossijskih polkov sostavlennoj po prikazaniyu g gubernatora Malorosijskogo grafa Rumyanceva v 1767 g Chteniya v Istoricheskom obshestve Nestora letopisca 1888 kn 2 otd 1 ros Zajmanshina i formy zajmochnogo vladeniya v Malorossii Yuridicheskij vestnik 1890 3 ros Krestyane i krestyanskaya reforma v Danii XVI XVIII vv Severnyj vestnik 1890 12 ros Dzhems Torold Rodzhers Nekrolog Yuridicheskij vestnik 1891 t 7 2 ros Vopros o krestyanskoj pozemelnoj sobstvennosti vo Francii do revolyucii i prodazha nacionalnyh imushestv Chteniya v Istoricheskom obshestve Nestora letopisca 1895 kn 9 otd 1 ros Krestyanskaya pozemelnaya sobstvennost vo Francii do revolyucii i prodazha nacionalnyh imushestv vtoroj otchet o komandirovke za granicu Universitetskie izvestiya 1896 3 ch 2 ros Krestyanskoe zemlevladenie vo Francii nakanune revolyucii K 1900 ros Sostoyanie zemledelcheskih klassov vo Francii nakanune revolyucii i agrarnaya reforma 1789 1798 gg K 1912 PrimitkiBibliotheque nationale de France BNF platforma vidkritih danih 2011 d Track Q19938912d Track Q54837d Track Q193563 Luchickij Ivan Vasilevich Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 d Track Q649d Track Q17378135 Vipuskniki Kiyivskoyi duhovnoyi akademiyi 6 sichnya 2015 u Wayback Machine ros Gimnaziya 1833 1920 vikladachi 31 bereznya 2008 u Wayback Machine ros Minule i suchasne Kam yancya Podilskogo Vipusk 2 Kam yanec Podilskij 2007 S 90 Logunova Nataliya Naukova ta gromadsko politichna diyalnist I V Luchickogo K 2006 Mikola Pirogov u Kam yanci Mazurik Yevgen Narisi pro minule i sogodennya medicini Kam yancya Podilskogo ta Hmelnichchini Kam yanec Podilskij Abetka 1999 S 95 96 Minule i suchasne Kam yancya Podilskogo Vipusk 2 Kam yanec Podilskij 2007 S 90 91 Bogdashina O M 2011 Pozitivizm u zhitti i tvorchosti I V Luchickogo Chornomorskij litopis 4 s 105 111 Cherkashina 2007 Selo Kovraj nedostupne posilannya z lipnya 2019 Dzherela ta literaturaL V Taran Luchickij Ivan Vasilovich 16 veresnya 2016 u Wayback Machine Enciklopediya istoriyi Ukrayini u 10 t redkol V A Smolij golova ta in Institut istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini K Naukova dumka 2009 T 6 La Mi S 318 ISBN 978 966 00 1028 1 M V Popovich Luchickij Ivan Vasilovich 14 veresnya 2016 u Wayback Machine Enciklopediya suchasnoyi Ukrayini red kol I M Dzyuba ta in NAN Ukrayini NTSh K Institut enciklopedichnih doslidzhen NAN Ukrayini 2001 2024 ISBN 966 02 2074 X Enciklopediya ukrayinoznavstva Slovnikova chastina v 11 t Naukove tovaristvo imeni Shevchenka gol red prof d r Volodimir Kubijovich Parizh Nyu Jork Molode zhittya 1955 1995 ISBN 5 7707 4049 3 T 4 S 1389 Ukrayinska radyanska enciklopediya u 12 t gol red M P Bazhan redkol O K Antonov ta in 2 ge vid K Golovna redakciya URE 1981 T 6 Kulikiv Mikroklimat 552 s 22 ark il il tabl portr karti 1 ark s S 246 Radyanska enciklopediya istoriyi Ukrayini T 3 S 39 Dovidnik z istoriyi Ukrayini 2 ge vid K 2001 S 425 426 Bazhenov L V Podillya v pracyah doslidnikiv i krayeznavciv XIX XX st Istoriografiya Biobibliografiya Materiali Kam yanec Podilskij 1993 S 274 Shkurko S I V Luchickij Nashi slavetni Prapor Zhovtnya Kam yanec Podilskij 1973 3 sichnya S 4 Kukurudzyak M Kam yanchanin I V Luchickij vidatnij istorik novogo chasu Kam yanechchina v konteksti istoriyi Podillya Naukovij zbirnik T 2 Kam yanec Podilskij 1997 S 105 106 Matros O Ivan Vasilovich Luchickij pedagog prosvitnik ta gromadskij diyach Problemi pidgotovki suchasnogo vchitelya 2011 4 S 284 289 Ivanicka S G Urodzhenec Kam yancya Podilskogo profesor istoriyi Ivan Vasilovich Luchickij konturi suspilno politichnoyi biografiyi Podillya v zhitti diyalnosti i tvorchosti Yuhima Sicinskogo ta Miroslava Sichinskogo Zbirnik materialiv Mizhnar naukovo krayeznavchoyi konf Kam yanec Podilskij K PNU 2010 S 244 250 Novikova Olena Dzerkalo tizhnya 2005 30 Zavalnyuk O M Komarnickij O B Stecyuk V B Minule i suchasne Kam yancya Podilskogo Vipusk 2 Kam yanec Podilskij Aksioma 2007 S 90 96 Taran L V Istoricheskaya mysl Francii i Rosii K Naukova dumka 1994 S 58 62 ros Chmyr S G Luchickij I V Politicheskie partii Rossii Konec XIX pervaya tret HH veka Enciklopediya M ROSSPEN 1996 S 325 327 ros Chmyr S G Luchickij I V Otechestvennaya istoriya Enciklopediya v pyati tomah T 3 K M M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2000 S 407 408 ros Chmyr S G Luchickij I V Gosudarstvennaya duma Rossijskoj imperii 1906 1917 Red B Yu Ivanov i dr M ROSSPEN 2008 ros Ukrayinec yevropejskoyi slavi do 170 richchya vid dnya narodzhennya I Luchickogo 1845 1918 Dati i podiyi 1 travnya 2016 u Wayback Machine 2015 pershe pivrichchya kalendar znamen dat 1 5 Nac parlam b ka Ukrayini Kiyiv 2014 S 151 155 PosilannyaLuchickij Ivan Vasilovich Ukrayina v mizhnarodnih vidnosinah Enciklopedichnij slovnik dovidnik Vipusk 5 Biografichna chastina A M Vidp red M M Varvarcev K In t istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini 2014 s 274 276 Taran L V Luchickij Ivan Vasilovich 18 kvitnya 2016 u Wayback Machine sajt Institut istoriyi Ukrayini Nacionalnoyi akademiyi nauk Ukrayini Logunova Nataliya Naukova ta gromadsko politichna diyalnist Ivana Luchickogo 2 kvitnya 2015 u Wayback Machine Chervatyuk Viktoriya Problema zemlevolodinnya u Franciyi naprikinci 18 stolittya v naukovij spadshini Ivana Luchickogo 2 kvitnya 2015 u Wayback Machine Luchickij Ivan Vasilevich 2 sichnya 2006 u Wayback Machine Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona ros