Проспе́кт Свобо́ди у Львові — центральна вулиця Львова, одна з найкрасивіших і найпрестижніших у місті, епіцентр ділового й культурного життя. В архітектурі проспекту Свободи переплелися риси сецесії й еклектики, що живиться історичними стилями класицизму, неоренесансу та бароко. Загальна довжина проспекту становить близько 575 метрів. З південного боку він обмежений площею Міцкевича, а з північного — вулицею Городоцькою, за якою проспект Свободи переходить у проспект В'ячеслава Чорновола (колишня вул. 700-річчя Львова).
Проспект Свободи Львів | |
---|---|
Центральна частина проспекту Свободи | |
Місцевість | Історичний центр Львова |
Район | Галицький |
Колишні назви | |
Нижні Вали, Карла Людвіга Нижня/Карла Людвіга Верхня, Карла Людвіга/Гетьманська, Легіонів/Гетьманська (Гетьманські Вали), Першого Травня, Опернштрассе (част.), Музеумштассе (част.), Адольф Гітлер плац, Першого Травня, проспект Леніна | |
Загальні відомості | |
Протяжність | 575 м. |
Координати початку | 49°50′28″ пн. ш. 24°01′37″ сх. д. / 49.8413750° пн. ш. 24.0272083° сх. д.Координати: 49°50′28″ пн. ш. 24°01′37″ сх. д. / 49.8413750° пн. ш. 24.0272083° сх. д. |
Координати кінця | 49°50′39″ пн. ш. 24°01′31″ сх. д. / 49.8443417° пн. ш. 24.0255444° сх. д. |
поштові індекси | 79005, 79007, 79008 |
Транспорт | |
Автобуси | № 1А, 3А, 3Н, 4Н, 5Н, 6А, 9, 45, 46, 47А, 53 |
Тролейбуси | № 33 |
Маршрутні таксі | № 15, 24, 43; приміські — № 114, 138 |
Зупинки громадського транспорту | «Проспект Свободи», «Площа Івана Підкови», «Театр опери та балету» |
Рух | двосторонній |
Будівлі, пам'ятки, інфраструктура | |
Будівлі | № 1—49 |
Архітектурні пам'ятки | № 1/3, 7, 10, 11, 12, 13, 15, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 28, 29, 31, 35, 39, 45, 49 |
Пам'ятники | Тарасу Шевченку, Львівським броварям |
Навчальні заклади | Економічний факультет Львівського національного університету імені Івана Франка |
Заклади культури | Національний музей у Львові, Львівський національний академічний театр опери та балету імені Соломії Крушельницької, Музей етнографії та художнього промислу |
Поштові відділення | ВПЗ № 5 (вул. Мартовича, 2), ВПЗ № 7 (вул. Гребінки, 6), ВПЗ № 8 (вул. Валова, 14) |
Забудова | класицизм, історизм, віденська сецесія, конструктивізм |
Комерція | ТЦ «Опера-Пасаж», книгарня «Є», «Ґранд-готель», «Panorama Lviv Hotel» |
Зовнішні посилання | |
У проєкті OpenStreetMap | пошук у Nominatim |
Мапа | |
Проспект Свободи у Вікісховищі |
Назва проспекту
Зміна політичної ситуації у Львові знаходила своє відображення у зміні назви його головної вулиці. З кінця XVIII століття проспект мав назву Нижні Вали, з 1855 року його непарний бік мав назву Карла Людвіга нижня, парний — Карла Людвіга верхня, з 1871 року непарний бік — Карла Людвіга, а парний — Гетьманська. У 1919 року непарну сторону, названу ім'ям австрійського ерцгерцога, польська влада перейменувала на вулицю Легіонів. Однак у міській польській говірці обидві частини проспекту до того часу уже отримали усталену назву — Гетма́нські Вали (пол. Wały Hetmańskie). У 1940 році радянська окупаційна влада перейменувала бульвар на вулицю 1-го Травня. Німецько-нацистська окупаційна влада знову розділила проспект на дві сторони: парну сторону стали називати Опернштрассе (Opernstraße), непарну — Музеумштрассе (Museumstraße); в 1942 році їх об'єднали в Адольф Гітлер пляц (Adolf-Hitler-Platz). У 1944 році на короткий час повернули назви обидвох частин бульвару — вулиці Легіонів і Гетьманська. З 1945 — знову 1-го Травня. З 1959 — проспект Леніна, з 1990 року — проспект Свободи.
Історія проспекту
Після приєднання Галичини у 1772 році до Габсбурзької монархії почали розбирати львівські оборонні мури, які на той час перебували в жалюгідному стані. У результаті ліквідації західної лінії укріплень утворили сучасні площі Міцкевича та Підкови (колись — площа святого Духа), а також парну сторону проспекту Свободи. Західна частина львівських міських укріплень складалася з Високої стіни (на якій стояли вежі різників, ковалів і слюсарів, торговців, пекарів), Низького замку (зі шляхетською й кутовою вежами) і Нижнього валу з артилерійськими бастіонами Фарським, Гетьманським і Міським).
У свою чергу, непарна сторона проспекту утворена з лівого берегу Полтви, який до ліквідації укріплень був болотистою місцевістю, на якій стояли де-не-де невеликі будиночки жителів передмістя та лепрозорій.
На місці, де нині розташований пам'ятник Шевченкові, у XVII—XVIII століттях споруджували невеликі тимчасові театри. У 1787 році в костелі Святого Хреста, який існував на місці нинішнього Національного музею, було відкрито перший стаціонарний львівський театр.
Формування проспекту Свободи — фактично другого (після площі Ринок) історичного центру Львова — розпочали в 1780-х роках. До 1800 року укріплення валів були переплановані — так сформували бульвар (Нижні Вали, з рядами тополь і пішохідною алеєю вздовж Полтви. З початку XIX століття прогулянки бульваром стали модними, на ньому з'явилися кіоски.
27 січня 1836 року в будівлі дирекції львівської поліції, яка розташовувалася на місці сучасного «Гранд-готелю», народився австрійський письменник Леопольд фон Захер-Мазох (від його прізвища утворено поняття мазохізм). Захер-Мазох народився в службовій квартирі свого батька Леопольда Захера, тодішнього очільника львівської поліції.
З 1858 року Нижні Вали почали освітлювати газовими ліхтарями замість олійних. У 1887—1888 роках інженер Вацлав Ібянський накрив Полтву бетонними склепіннями в районі бульвару, а нові насадження дерев і квітів розробив відомий майстер садово-паркового мистецтва — інженер міських плантацій Арнольд Рерінґ. Уздовж непарної сторони бульвару в 1888 році проклали лінії кінного трамваю, а у вересні 1893 року — лінії електротрамваю.
Бульвар, що значно розширився, став місцем рандеву і «чорної біржі». Вечорами біля пам'ятника Архангелові Михаїлу збиралися комерсанти, в основному євреї, чекаючи телеграм з Відня: навпроти пам'ятника в будівлі товариства Галицької ощадної каси (нині музей етнографії та художнього промислу) містився телеграф; саме це місце колишньої «чорної біржі» з кінця 1990-х роках львів'яни зневажливо стали називати «клюмбою», місцем зустрічей львівських «політиків-аматорів»: пенсіонерів, люмпенів і маргіналів.
Разом з Марійською площею (нині площа Міцкевича) і вулицею Академічною (проспект Шевченка) Гетьманські Вали утворили єдину пішохідну, прогулянкову зону — так зване Корзо. З кінця XIX століття бульвар забудовувався чиншовими кам'яницями, де згодом відкривали готелі, банки, з'являлися модні крамниці.
Завершення будівництва Міського театру (нині — Оперний театр) у 1900 році стало важливим акцентом просторової композиції проспекту, перспективний вигляд на новий театр став одним з найпривабливіших у львівському урбаністичному ландшафті.
1901 року було влаштовано електричне освітлення бульвару. У міжвоєнний період суспільне значення проспекту підкреслювалося проведенням різноманітних масових акцій.
У 1941 році, під час німецької окупації Львова, міське будівельне управління розробило план перепланування бульвару в Адольф Гітлер ринг із тріумфальною аркою в центрі та пам'ятником фюреру.
У повоєнний час посилилося суспільне та транспортне значення проспекту. У 1951 році було ухвалено рішення припинити трамвайний рух проспектом. Після будівництва шляхопроводу вулицею 700-річчя Львова (нині проспект Чорновола) відчутно збільшився транспортний потік.
Як і в австрійсько-польські часи, люди продовжували неформально збиратися на бульварі — «чорна біржа» перетворилася на так звану «футбольну біржу». З перемогою львівської футбольної команди «Карпати» у фіналі Кубка СРСР 1969 року пов'язані єдині масові неорганізовані демонстрації на проспекті в часи, що передували перебудові.
Ближче до площі Міцкевича на Новорічні свята встановлювали центральну міську ялинку. На Різдвяні Свята радянські органи арештовували тут українських школярів і студентів за участь у вертепах та співання колядок. Студентів-порушників карали виключенням з навчальних закладів.
Сучасність
- Велодоріжка на проспекті Свободи
- Зустріч 80-тої десантно-штурмової бригади з зони проведення ООС на сході України (30 червня 2018 року)
- Реконструйована вежа цеху крамарів
- Львівський національний академічний театр опери та балету імені Соломії Крушельницької
Сьогодні проспект Свободи — це найелегантніша і найпрестижніша вулиця Львова. Перші поверхи більшості будівель зайняті банками, дорогими магазинами, кав'ярнями, ресторанами та нічними клубами. У той же час в багатьох будівлях приміщення вище другого поверху, як і раніше, використовуються львів'янами як приватні помешкання.
З кінця 1980-х років проспект став місцем зібрань стихійних політклубів, так званої «клумби» (збиралися біля клумби навпроти Музею етнографії), мітингів і демонстрацій. З 1991 року на проспекті Свободі, на площі перед Оперним театром та пам'ятником Тарасові Шевченку, проводяться також концерти й інші святкові акції, зокрема, до святкування Дня міста активно проводилися реставрація і ремонт історичних будівель, реконструйована одна з середньовічних оборонних веж давнього Львова — вежа цеху крамарів, в якій розташований ресторан.
Посередині проспекту від Львівської опери до площі Міцкевича прокладена широка центральна алея завдовжки понад 300 метрів (нині в народі вона має назву «стометрівка»), в святкові дні заповнена львів'янами і туристами. Тут же, на алеї, збираються любителі шахів та доміно. Біля гранітних парапетів у підніжжя пам'ятника Т. Шевченкові підлітки люблять кататися на роликах, а закохані призначають побачення.
Пам'ятники
Тарасові Шевченку
Рішення про спорудження у Львові пам'ятника Тарасові Шевченку було прийнято 22 червня 1987 року. Обласний конкурс 1988 та республіканський 1989 років не визначили жодного проєкту-переможця. Однак, львівська громадськість вимагали якнайшвидшого встановлення пам'ятника. Було ухвалене рішення про використання спільного проєкту скульпторів Володимира і Андрія Сухорських та архітекторів Ю. Диби і Ю. Кромея — проєкту, що журі республіканського конкурсу назвала «відносно кращим». Збір коштів проходив як серед львів'ян та мешканців України, так і в середовищі діаспори. Виготовлення постаті відбувалося в Аргентині. Відлиту скульптуру доставили кораблем до порту Гамбурга, а звідти перевезли до Львова.
Урочисте відкриття пам'ятника Шевченку відбулося 24 серпня 1992 року — на річницю прийняття Декларації про державний суверенітет України, пам'ятник освятили ієрархи українських православної, греко-католицької, Вірменської католицької та римо-католицької церков. Рівно за чотири роки, з нагоди п'ятиліття проголошення Незалежності України, був відкритий 12-метровий елемент пам'ятника — бронзова «Хвиля Національного Відродження», котра стала однією з домінант проспекту.
Пам'ятник Шевченку є одним із місць проведення загальноміських урочистостей, а територія, котра до нього прилягає, продовжує бути місцем політичної та патріотичної активності львів'ян. Зокрема, тут розташовувались два Львівські майдани під час Помаранчевої революції 2004 року та Євромайдану 2013—2014 років. Після початку Війни на Сході України біля пам'ятника відбуваються урочисті заходи прощання львів'ян із загиблими воїнами та вшанування їх пам'яті.
Львівським броварям
9 травня 2011 року на проспекті Свободи у Львові відбулося відкриття пам'ятника львівським броварям, що являє собою бронзову фігуру ченця-броваря з діжкою пива на плечі (висота 2,5 метри). На особовому торці діжки розміщений складний годинниковий механізм, який кожного дня о 17:15 (вважається, що Львівська броварня заснована у 1715 році ченцями ордену Єзуїтів) він відтворює уривок гімну «Хто „Львівське“ п'є — 100 років проживе!», автором якого є відомий композитор Анатолій Кос-Анатольський у виконанні вокальної формації «Піккардійська Терція». Ініціатором встановлення пам'ятника виступила «Львівська пивоварня». Конкурс серед скульпторів був оголошений у вересні 2010 року, а переможцем став львівський скульптор Володимир Цісарик. Автор годинникового механізму — годинникар Олексій Бурнаєв. У відкритті пам'ятника взяли участь в.о. директора «Львівської пивоварні» Роман Головня, заступник мера Львова Василь Косів та автор фігури — Володимир Цісарик. Незабаром сюжет пам'ятника доповнили невеликі чоловічки — «батяри», встановлені в різних куточках міста. У вересні 2012 року пам'ятник львівським броварям передано у власність територіальної громади міста Львова.
Йозефу Швейкові
У 2002 році біля входу до «Віденської кав'ярні», встановили один з пам'ятників сатиричному персонажу, вигаданому чеським письменником Ярославом Гашеком — бравому воякові Йозефу Швейкові, що сидить за столиком та попиває з кухля пиво. Автор пам'ятника — скульптор Сергій Олешко.
Втрачені
Станіславу Янові Яблоновському
Кам'яна фігура гетьмана Станіслава Яна Яблоновського, встановлена у 1752—1754 роках навпроти єзуїтського костелу, на сучасній площі Яворського, так як гетьман був фундатором ордену єзуїтів. Вважається, що його встановили вдячні мешканці Львова — 1695 року коронний гетьман Станіслав Яблоновський успішно керував обороною міста під час облоги Львова турецько-татарським військом. Ймовірно, автором барокової фігури був відомий скульптор Себастьян Фесінгер. Фігура С. Яблоновського була виготовлена наприкінці XVIII століття й стояла біля оборонного муру Нижнього замку. Пізніше, після демонтажу фортифікацій Нижнього замку, вона була прибрана; повторно її встановили у 1859 році на набережній Полтви перед площею Каструм, що утворилася після знесення фортифікацій Нижнього замку. Вирізана з пісковику фігура гетьмана була представлена в лицарській збруї, із шоломом на голові й булавою в опущеній правій руці, через ліве плече був перекинений римський плащ. У міжвоєнний період «кам'яного гетьмана» трактували як зайву деталь головної міської вулиці. У 1932 році пам'ятник був перенесений на його попереднє місце. Безслідно зник по закінченню другої світової війни.
Янові III Собеському
Наприкінці XIX століття Гетьманські Вали асоціювалися з ім'ям іншого гетьмана, а пізніше короля — Яна Собеського. Пам'ятник був урочисто відкритий 20 листопада 1898 року на Гетьманських Валах. Автором проєкту виступив Тадей Баронч, кам'яний цоколь виконав Юліан Марковський. Фігуру гетьмана відлили на фірмі Артура Круппа у Відні — місті, що у 1683 році було врятоване від турецько-татарської облоги військом під командуванням Яна ІІІ Собеського. Бронзовий вершник на кам'яному п'єдесталі зазнав впливу від пам'ятників Яну Собеському у Варшаві і Богдану Хмельницькому у Києві.
У 1950 році пам'ятник був перевезений до Польщі, де він близько п'ятнадцяти років стояв у парку Вілянівського палацу у Варшаві, в одній з колишніх резиденцій монарха. Згодом його передали до Гданська, де у 1965 році пам'ятник встановили на Дерев'яному ринку міста.
Архангелу Михаїлу
Бронзова скульптурна композиція Архангела Михаїла, що знищує сатану, була відлита у 1639 році, але на центральній алеї з'явилася лише у 1873 році. Через роботи із засклепіння Полтви пам'ятник архангелові Михайлу перенесли, нині він перебуває у Львівському історичному музеї.
Сталінської конституції
У 1940 році перед пам'ятником Яну Собеському був установлений бетонно-дерев'яний обеліск із соцреалістичними фігурами солдата, робітника й селянина. На п'єдесталі були написи українською, польською та єврейською мовами. Монумент був зруйнований у червні 1941 року, ще до вступу німецьких військ до Львова.
Скульптура «Робітник і колгоспниця»
Пам'ятник був розташований у 1939 році на початку алеї навпроти Львівської опери. Він символізував спілки робітників та селян — «Робочий і колгоспниця».
Пам'ятний знак «Adolf Hitler Ring»
Під час німецької окупації Львова, у 1943 році на центральній вісі Гетьманських Валів, навпроти входу до Оперного театру було встановлено пам'ятний знак — куб із чашею для вічного вогню, що мав увічнити нову назву цієї центральної вулиці, лівий та правий боки якої на той час мали різні назви. Від травня 1942 року вулиця отримала назву Адольф Гітлеррінг, а на початку прогулянкової алеї був встановлений цей пам'ятний знак, виконаний за проєктом відомого львівського архітектора та фотохудожника Александра Кшивоблоцького, одного із засновників мистецького угрупування «Артес».
Володимирові Леніну
Підготовка до встановлення пам'ятника В. І. Леніну почалася перед початком німецько-радянської війни, в червні 1941 року; але через початок війни, був встановлений у 1952 році навпроти Львівської опери, фундамент якого був закладений з використанням надмогильних плит. Робота відомого скульптора С. Д. Меркулова являла собою камерну напівфігуру на високому гранітному постаменті, що символізував трибуну. 1954 року художник Іван Прийдан написав картину «Відкриття пам'ятника В. І. Леніну у Львові». Пам'ятник став одним із перших (вересень 1990 року) серед демонтованих відповідно до рішення місцевої влади; бронзовий відлив був розплавлений.
Будинки
№ 1/3 — наріжний будинок (інша адреса — вул. Коперника, 1 споруджений в два етапи за проєктом невідомого архітектора: у 1809—1811 роках зведено його ліву частину від вул. Коперника та у 1821—1822 роках — праву частину. Спочатку будинок належав торгово-банківській фірмі «Йоганн Гауснер та Вінцент Віолянд» (так звана кам'яниця Гауснера), одна з найбільших кам'яниць у Львові на початку XIX століття. У 1821—1822 роках над оздобленням цієї будівлі працювали відомі львівські скульптори Гартман Вітвер, Йоганн Вітвер, Йоганн Міхаель Гаар та Антоній і Йоган Шімзери. У 1853—1854 роках в будинку була резиденція ерцгерцога Кароля Людвіга. У 1845—1939 роках Гауснерівська кам'яниця перебувала у власності «Кредитного товариства землевласників». У цій будівлі, окрім помешкань та крамниць, у середині XIX століття містилася Головна пошта, а від 1853 року філія Австро-угорського банку. У 1893—1895 роках за проєктом архітектора Яна Шульца проведена реконструкція будинку. 1925 року у внутрішньому подвір'ї будинку за проєктом архітектора Євгена Кароля Червінського споруджена будівля найбільшого у Львові, як на той час, кінотеатру «Палас». Кінотеатр був розрахований на 710 місць в партері та 403 — на балконах і у лоджіях, інтер'єри якого були оформлені у неокласицистичному стилі. Під час другої світової війни кам'яницю зруйновано. Будинок відбудували наприкінці 1940-х років з надбудовою четвертого поверху, за проєктом архітектора Миколи Мікули, а руїни кінотеатру розібрано. В будинку мешкав відомий український скульптор Іван Якунін.
№ 5 — кам'яниця споруджена на початку XX століття і зазнала декількох реконструкцій у 1929—1939 роках за проєктами архітектора Вавжинця Дайчака. В будинку від часу побудови діяв кінотеатр під різними назвами: «Фаун» (1913 р.), «Казино» (1913—1916 рр.), «Кінотеатр Польських легіонів» (1916—1917 рр.), «Кіно новини» (1917—1926 рр.), «Казино» (1926—1929 рр.), «Дніпро» (1944—2000-і рр.). Кінотеатр «Фаун» на 264 місць розпочав роботу 1913 року у видовженій прибудові на подвір'ї будинку Яна Строменґера. Будинок та прибудова були збудовані за проєктом архітектора Едмунда Кьолера. Авторами проєкту (1912 р.) кінотеатру, розміщеного у прибудові, були архітектори Зигмунт Кендзерський та Адам Опольський. Поряд під різними назвами працював інший кінотеатр — «Емпайр» (1938—1939 рр.), «Кінотеатр імені Пушкіна» (1939 р.), «Спартак» (1944—1990-і рр.). За цією ж адресою містилася й кав'ярня «Імперіал» — місце неформальної біржі деревообробної промисловості. Вхід в кінотеатр здійснювався через подвір'я. У 1926—1929 роках була проведена реконструкція кінотеатру (проєкт архітектора Вавжинця Дайчака, кількість місць збільшується з 264 до 542). Кінотеатр «Емпайр» на 440 місць був заснований у 1938 році співвласницею будинку Доротою Млодзинською поруч вже існуючого кінотеатру «Казино». Кінотеатр містився у двоповерховій будівлі, яка знаходилась на межі ділянки, що належала синагозі. Нині на місці колишніх кінотеатрів «Дніпро» та «Спартак» створено торговельний пасаж «Плазма» з виходом до будинку на вул. Дорошенка, 3 та на вул. Банківську.
№ 6/8 — восьмиповерховий будинок, споруджений за проєктом архітектора Ярослава Назаркевича в 1964 році на місці двох чотириповерхових кам'яниць XIX століття, що не витримали радянських танкових парадів. У новозбудованому будинку, через браму якого можна було перейти на вулицю Театральну, працювало популярне кафе «Червона шапочка», перейменоване згодом на «Біля фонтану». Нині приміщення ділять — ресторани японських страв «Острів суші» і «Тепан-які» та салон оператора мобільного зв'язку «lifecell».
№ 7, 9 — триповерхові чиншові кам'яниці, на розі з вул. Дорошенка, перебудовані близько 1880 року. У партері будинку № 9 у 1950—1980-х роках містилося популярне серед львів'ян кафе-морозиво «Сніжинка», від 1990-х років — «Корона», нині — крамниця мобільних аксесуарів «Вухо.Ком» та пекарня «Львівські круасани». Два поверхи будинку № 7 від 2009 року займає книгарня «Є». Будинок під № 7 на початку XX століття перебував у власності родин Балько і Муссіль, а під № 9 — родині Горовіц.
№ 10 — чотириповерховий будинок колишнього «Авансового банку», збудований у 1898 році за проєктом архітекторів Іполіта Слівінського та Альбіна Заґурського на місці попередньої триповерхової кам'яниці з 1830-х років. Скульптурне оздоблення будинку в стилі необароко, авторства Людвика Тировича. На початку XX століття у партері будинку містилися «кімнати для сніданків» Флоріана Зволінського, за радянських часів — їдальня, нині — ресторан «У пані Стефи».
Поряд з № 10 (нині — вул. Памви Беринди, 3) — багатоповерховий будинок у стилі пізньої сецесії, зведений у 1908—1909 роках архітектурним бюро Міхала Уляма на замовлення банківської фірми «Уніон», власниками якої були Адольф Лілієн та його син Едвард. До цього, на його місці ще від 1860-х років діяв кантор обміну валют, а згодом банківський дім — приватний банк «Сокаль & Лілієн». Ще до першої світової війни тут містилася філія віденського «Уніон-Банк», який після війни та фінансової кризи початку 1920-х років відродився, як Банк Унії. На початку XX століття у цьому ж будинку був розташований «Авансовий банк».
№ 11 — чиншова (прибуткова) кам'яниця споруджена у 1882 році за проєктом Емануеля Галля. У 1891 році в будинку відкрився готель «Центральний», де у свій час тимчасово зупинялася Леся Українка. У 1910 році реконструкцію готелю здійснила фірма Едмунда Жиховича. На другому поверсі влаштували кав'ярню «Сіті», з довгим балконом вздовж фасаду. За радянських часів на першому поверсі працювало популярне кафе «Львів'янка». Після останньої реконструкції будівлі у 1990—1992 років вона стала частиною готельно-ресторанного комплексу «Ґранд-готель».
7 липня 2022 року, у Львові завершився всеукраїнський відкритий архітектурний конкурс на найкращу проєктну пропозицію реставрації цієї будівлі. За результатами журі переможцем конкурсу став проєкт архітектурного бюро «Replus Bureau» — головний архітектор Дмитро Сорокевич. Друге і третє місце — авторські колективи. За словами Дмитра Сорокевича, основною концепцією проєкту є органічне візуальне і конструктивне поєднання історичної забудови з боку |проспекту Свободи з будівлею на вулиці Дорошенка.
№ 12 — кам'яниця, в якій міститься ресторан «Віденська кав'ярня», споруджена в стилі ампіру за проєктом Матео Брезані. 12 травня 1828 року Карл Гартман уклав контракт з магістратом міста та центральним урядом, за яким він безоплатно отримував у власність частину площі святого Духа площею близько 105 квадратних сажнів (зі сторони валів Гетьманських), № 360-m, з правом її забудови, а натомість він зобов'язувався спорудити своїм коштом міську гауптвахту на площі Святого Духа. Для Гартмана, як i всіх його нащадків, місто надало «тимчасове право вигляду на площу» — мати від площі святого Духа вікна i одні вхідні двері та з умовою, що на будь-яку вимогу магістрату вони повинні бути замуровані без жодних відшкодувань (за жодних умов не можна було влаштовувати на цьому фасаді в'їзної брами). Вже 1829 року було завершене будівництво всіх будівель. У кам'яниці під конскрипційним № 360-m відкрили «Віденську кав'ярню». Після Карла Гартмана 1847 року кам'яниця перейшли у спадок до Климентини з Гартманів (баронеси Рюстель), відтак 1856 року — до її доньки Ірени Рюстель. У 1870 році власність на будинок набули Антоній та Геновефа Сєбери, а після їх смерті у 1893 році — Францішка Савчинська (в дівоцтві Фучс Сєбер Хайнц). Згодом власність на будинок набув Габріель Старк, який врешті його відпродав магістрату міста. Займає цілий квартал між проспектом Свободи та вулицями Беринди і Театральною та площею Івана Підкови. Сучасного вигляду кам'яниця набула після перебудови у 1880 році.
№ 13 — будівля «Ґранд-готелю», зведена у 1892—1893 роках за проєктом Еразма Германтіка, а по його смерті будову завершив архітектор Зигмунт Кендзерський. Фасад «Ґранд-готелю» прикрашений скульптурами авторства Леонарда Марконі. Перший поверх готелю на початках свого його існування займали чотири магазини, а на верхніх — 48 окремих номерів і ресторан. У 1893—1895 роках власник готелю, Єфраїм Гаусман, збудував за готелем відкритий пасаж Гаусмана (тепер — Проїзд Крива Липа). Після другої світової війни готель мав назву «Львів», а з 1964 року — «Верховина». У 1990—1992 роках готель реконструювали з максимальним відтворенням його стану кінця XIX століття та повернули первісну назву.
№ 15 — колишня будівля Галицької Ощадної Каси. Нині — львівський музей етнографії та художнього промислу НАН України та Інституту народознавства НАН України. На цьому місці у близько 1785 року на замовлення підприємця Йоганна Прешеля спорудили триповерховий будинок, де містився перший львівський готель «Під Римським Цезарем», використавши для побудови цеглу з розібраного шпиталю святого Духа. У 1800—1839 роках будинок займала Генеральна військова команда, a y 1840 році тут відкрився готель «Англійський», власником якого був Фелікс Лянг. У 1888 році будівлю готелю розібрано, а у 1889—1891 роках на місці готелю за проєктом видатного львівського архітектора Юліана Захаревича була зведена будівля Галицької Ощадної Каси. Будівля цегляна, триповерхова, з наріжною ротондою, увінчаною масивним куполом. З боку вул. Гнатюка знаходиться проїзд на просторе внутрішнє подвір'я. Під куполом встановлена трифігурна скульптурна група «Ощадність» (скульптор Леонард Марконі). Інтер'єр будівлі прикрасили своїми роботами відомі скульптори Юліан Марковський (алегорична скульптурна група «Фортуна вінчає Працю» у вестибюлі музею) та Станіслав Левандовський (восьмиметровий алегоричний фриз «Мистецтво і Промисловість» в залі засідань). Не збереглись до нашого часу статуї Тадеуша Баронча, Антонія Попеля і картина Яна Стики — «Тріумф праці». З 1951 року тут розташований львівський музей етнографії та художнього промислу, при якому 1992 року створений Інститут народознавства НАН України.
№ 17 — будинок львівської філії Празького кредитного банку, споруджений у 1912 році у стилі празького модерну (пізня сецесія) чеським архітектором Матеєм Блехою за переробленим проєктом львівських архітекторів Владіслава Дердацького та Вітольда Мінкевича. Його фасад прикрашають рельєфи роботи Емануеля Кодета. Монументальна споруда у ряді забудови центрального проспекту міста, розташована на розі проспекту Свободи та вулиці Гнатюка. Будинок — цегляний, штукатурений, зведений з використанням залізобетонних конструкцій. П'ятиповерховий, з високим дахом, в плані — Г-подібний. У 1932—1939 роках тут знаходився Загальний акціонерний банк. За радянських часів тут містилася міжобласна контора радянського «Промбанку» та відділення «Сільгоспбанку». Упродовж 1991—2014 років — львівське обласне відділення ПАТ «Промінвестбанк», а 2014—2019 роках стояв пусткою. Нині будівля належить АТ «Закритий недиверсифікований венчурний корпоративний інвестиційний фонд „Лоудстар“». Наприкінці 2020 року новими власниками відкритий бізнесовий центр з офісними приміщеннями «Банк Бізнесу».
№ 20 — Національний музей. Колишній будинок «Міського промислового музею імені цісаря Франца Йосифа І» (1898—1904 роки, архітектори Юзеф Каетан Яновський, Євген Весоловський, скульптор Леонард Марконі). Стиль будівлі — неоренесанс. Інтер'єр відзначається багатством ліпного декору (скульптор Антоній Попель). Будівництво фінансувала Галицька ощадна каса. Керівництво будівельними роботами вів Едмунд Жихович. В лютому 1905 року для розвитку української культури греко-католицьким митрополитом Андреєм Шептицьким був заснований «Церковний музей». Роботу з організації музею очолив відомий мистецтвознавець Іларіон Свєнціцький. У грудні 1909 року музей було перейменовано на «Національний музей митрополита Андрея, графа на Шептичах Шептицького», 11 липня 1911 року — на «Національний музей. Ювілейна наукова фундація галицького митрополита Андрея Шептицького». До 1940 року тут містилася Національна галерея міста Львова та Товариство приятелів мистецтва. У 1952—1990 роках тут була Львівська філія московського Центрального музею В. І. Леніна. Тоді були знищені скульптури та рельєфи на головному фасаді, виконані скульпторами Петром Війтовичем та Антонієм Попелем. Нині — будинок Національного музею у Львові імені Андрея Шептицького.
№ 23 — з другої половини XIX століття — заїжджий дім «Під Білим Відмедем». На першому поверсі будинку на початку XX століття працювала аптека Якова Бейзера «Під Провидінням Божим», яка, крім ліків та медичного обладнання, торгувала ще й фототоварами.
№ 24 — будинок, споруджений у 1836—1837 роках за проєктом Йоганна Зальцмана у стилі бідермаєрівської кам'яниці. Пізніше до триповерхової будівлі добудували четвертий поверх. У 1856—1866 роках тут мешкав польський поет і відомий географ Вінцент Поль.
№ 25 — триповерхова кам'яниця, збудована у 1870-х роках. Наприкінці XIX століття в будинку містився готель «Під Білим Конем», а на початку XX століття — готель «Англійський».
Адресу за № 26 займає західне крило будівлі Національного театру імені Марії Заньковецької (за Польщі — театр графа Скарбека), що був зведений у 1833—1842 роках у класичному стилі за проєктом віденського архітектора Людвіга Піхля у співавторстві з будівничим театру львівським архітектором Йоганном Зальцманом. Від 1974 року у напівпідвальному приміщенні театру працював ресторан «Вечірній Львів». Від середини 2000-х років приміщення стояло пусткою. 2018 року у ньому відкрили ресторан-клуб «Corset Erotic Theater and Restaurant Club», власником якого є ТзОВ «Сцена № 3». Інтер'єр закладу відтворює стиль кінця XIX — початку XX століття.
№ 27 — чотириповерховий будинок споруджений у 1895—1896 роках за проєктом архітектора Зигмунта Кендзерського у мальовничо трактованому пізньоренесансному стилі. Фасад облицьовано нетинькованою червоною цеглою, прикрашено багатим ліпним декором (зокрема, лев'ячими масками) та великими майоліковими картушами. Тут містився готель «Бельв'ю» родини Ципперів. На межі XIX—XX століть готель славився своїм концертним залом, в якому виступали маги та гіпнотизери, а також відбувалися перші сеанси. Тильний фасад будинку виходить на нинішню вул. Курбаса, 6. У цьому пасажі у 1907—1914 роках містився кінотеатр «Бельв'ю», відомого львівського кінопідприємця Мельхіора Майблюма, а також діяв однойменний пасаж. Від 1911 року його співвласниками стали Станіслав Фрід та Володимир Іллакович. Кінотеатр проіснував до початку першої світової війни. Також за Польщі містилися готель та кав'ярня «Еліт». Наприклад, у 1920-х роках тут подавали віденські сніданки з кавою чи чаєм з молоком, булочкою, яйцями, маслом та медом за 80 грошів. Вечорами влаштовували виступи коміків та музикантів, а також танці. У 1927 році кав'ярня опинилася на перших шпальтах місцевих часописів через стрілянину у приміщенні. Власник врятувався заявою «Нісенітниця — це твердження про те, що кафе було випадковим місцем рандеву апашів та альфонсів і що в цьому кафе відбувалися перестрілки», — запевнив він. Запевнення були враховані, оскільки кав'ярня працювала без проблем навіть під час загальносвітової економічної кризи у 1929—1930 роках. Також на той час тут містилися магазин хутряних виробів Райса і Циммермана, кравецький салон та інші. Згодом тут містилася Спілка торгівців збіжжям і рільничою продукцією, магазин ювелірних виробів Гершшпрунґа та магазин меблів Тенненбаума. У 1935—1936 роках приміщення першого та другого поверхів модернізував архітектор Фердинанд Касслер.
У 1954 році тут заснований Львівський будинок моделей одягу, що був центром трансляції культури одягу та моди для західних областей України. У 1962 році його перетворили на проєктно-конструкторський інститут легкої промисловості. У 1968 році знову став самостійною організацією. У лютому 1992 року його перейменували на Орендне виробничо-торговельне підприємство «Будинок моделей одягу». У грудні 1992 року — в організацію орендарів «Львівський Будинок моделей одягу „ГалМода“». У жовтні 1994 року — чергове перейменування у Товариство з обмеженою відповідальністю «Львівський Будинок моделей „ГалМода“». У 2008 році будинок моделей припинив своє існування. У 2012 році тут відкрився торговельний центр «Опера Пасаж».
№ 28 — Львівський національний академічний театр опери та балету імені Соломії Крушельницької (за Польщі — Великий міський театр, за радянських часів — Львівський академічний театр опери та балету імені Івана Франка). Зведення було розпочато у червні 1897 року за проєктом архітектора Зиґмунта Ґорґолевського. Нагляд над роботами здійснював Комітет будови театру, очолюваний тодішнім президентом міста Ґодзіміром Малаховським. Урочисте відкриття театру відбулося 4 жовтня 1900 року. 26—28 жовтня 1939 року в театрі відбулися так звані Народні Збори Західної України, які звернулися до Верховної Ради СРСР з «проханням» прийняти Західну Україну до складу СРСР.
№ 29 — чотириповерхова чиншова кам'яниця, збудована у 1901—1902 роках за проєктом Якуба Соломона Кроха та Мавриція Зільберштайна у перехідному стилі від історизму до сецесії на місці старого готелю. Фасад декорований балконами з металевою балюстрадою, ліпниною та завершений аттиком. Будинок оздоблений маскароном міфічного духа-покровителя, вміщеного над брамою, під балконом та жіночими погруддями, вміщеними в нішах над вікнами третього поверху, які створив скульптор Петро-Віталіс Гарасимович у 1902—1903 роках. Над вікнами другого поверху зберігся ліпний вензель «SO» — це ініціали замовника будинку С. Орауша. Будинок сполучений пасажем з кам'яницею на вулиці Курбаса, 8. Нині на першому поверсі будинку містяться суші-бар «Япона Хата», весільний салон «Оксі» та ювелірна крамниця «Сюрприз».
№ 31 — триповерхова кам'яниця на розі з вул. Тиктора, збудована у 1874 році за проєктом Йозефа Енґеля у стилі історизму. Оздоблена неоренесансними арабесками, що оточують вікна. Давніше тут був готель «Під Золотим Оленем». За радянських часів — магазин «Гудзики». Нині — крамниця ювелірних виробів фабрики «Столична».
№ 33 — триповерхова кам'яниця на розі з вул. Тиктора. Наприкінці XIX — початку XX століття перший поверх будинку займали популярні, як на той час кав'ярні «Едісон», а від 1910 року — кав'ярня «Abbazia», з залом площею у 300 м² та стінними розписами Зигмунта Балька. У 1960—2000-х роках на першому поверсі будинку містився фірмовий магазин кондитерської фабрики «Світоч». Нині тут міститься взуттєва крамниця «Честер».
№ 35 — чотириповерховий будинок, збудований у 1903 році за проєктом архітектора Артура Шлеєна. Раніше тут був торговельний пасаж Феллерів (тепер — вулиця Михальчука). На відміну від пасажу Миколяша (вул. Коперника, 1), він не був перекритий скляним дахом. Пасаж тягнувся від будинку № 35 до вул. Різницької (нині — вулиця Наливайка). У 1908—1909 роках фронтову кам'яницю перебудували під керівництвом архітектора Фердинанда Касслера. Тоді встановили дві алегоричні жіночі скульптури на аттику — «Комерція» та «Комунікація», їх автором вважається Петро Війтович. На аттику в картуші читається монограма «SF» замовника будинку Шимона Феллера.
№ 37 — від 1890-х років й до 1939 року тут працював готель «Під Золотим Ягням».
№ 45 — будинок збудовано у 1875 році за проєктом архітектора Емануеля Галля, у 1909—1914 роках будівля зазнала реконструкції, яку проводила фірма Станіслава Уляма у стилі модернового класицизму. Від того часу й до середини XX століття готель мав назву «Нью-Йорк». У середині 1920-х років це був перший готель у Львові, кожен номер якого було обладнано телефонним зв'язком. Після другої світової війни його було перейменовано на «Дніпро» і під цією назвою він залишався до середини 1990-х років. У 2006 році, після масштабної реконструкції, готель відкрився під новою назвою «Опера», а на початку 2014 року змінив назву на «Panorama Lviv Hotel».
Примітки
- Знайти поштовий індекс. ukrposhta.ua. Укрпошта. оригіналу за 4 жовтня 2021. Процитовано 20 липня 2021.
- . eway.in.ua. EasyWay. Архів оригіналу за 23 березня 2023мертвий-url = ні. Процитовано 20 травня 2021.
- Список будинків — пам'яток архітектури м. Львова. pomichnyk.org. оригіналу за 17 січня 2021. Процитовано 20 травня 2021.
- 1243 вулиці Львова, 2009, с. 68.
- У Львові відкрили пам'ятник броварям. zaxid.net. Zaxid.net. 10 травня 2011. оригіналу за 16 травня 2022. Процитовано 9 червня 2023.
- На 755-річчя Львова відкрили пам'ятник львівським броварям. zaxid.net. Zaxid.net. 10 травня 2011. оригіналу за 16 травня 2022. Процитовано 21 травня 2021.
- львівським броварям Пам'ятник львівським броварям. city-adm.lviv.ua. Львівська міська рада. 20 вересня 2012. Процитовано 21 травня 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 31.
- . 1256.lviv.ua. 25 серпня 2016. Архів оригіналу за 21 травня 2021. Процитовано 21 травня 2021.
- J. Biriulow Rzeźba Lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku. Od zapowiedzi klasycyzmu do awangardy. — Warszawa: Neriton, 2007. — S. 14—15. — . (пол.)
- Проєкт «Інтерактивний Львів»: пл. Яворського — пам'ятник Станіславу Яблоновському (не існує). lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. оригіналу за 21 травня 2021. Процитовано 21 травня 2021.
- Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 25.
- Проєкт «Інтерактивний Львів»: просп. Свободи — колишній пам'ятник Яну ІІІ Собєському. lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. оригіналу за 27 листопада 2021. Процитовано 21 травня 2021.
- Сьомочкін І. Пам'ятники // Галицька брама. — № 2 (38). — 1998. — лютий. — С. 14.
- Українські радянські художники. Довідник / Укл. Р. О. Даскалова, З. В. Кучеренко, В. Ф. Мальцева, З. К. Стрелова, Л. І. Турунова та ін.; І. І. Верба (відпов. редактор); Є. У. Нарубіна, Н. М. Чорна (редактори). — Київ : Мистецтво, 1972. — С. 376.
- Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 41.
- Христина Харчук, Ігор Жук. Проєкт «Інтерактивний Львів»: просп. Свободи, 01—03 — житловий будинок. lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 21 травня 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 42.
- Українські радянські художники. Довідник / Уклали: Р. О. Даскалова, 3. В. Кучеренко, В. Ф. Мальцева, 3. К. Стрєлова, А. І. Турунова, А. І. Фіщенко, В. П. Цельтнер. Відповідальний редактор І. І. Верба. — К. : Мистецтво, 1972. — С. 546.
- Павло Кучерський, Оксана Лепак. Проєкт «Інтерактивний Львів»: просп. Свободи, 5 — кінотеатр (не діє). lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 22 травня 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Проєкт «Інтерактивний Львів»: просп. Свободи, 05 — торговельний пасаж. lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 22 травня 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 43.
- Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 29.
- Антоніна Костик (7 липня 2022). Як у Львові виглядатиме архітектурна пам'ятка, яку переоблаштують під готель. Візуалізація. tvoemisto.tv. Медіа-хаб «Твоє Місто». Процитовано 8 липня 2022.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Franciszek Jaworski O szarym Lwowie. — Lwów: H. Altenberg, G. Seyfarth, E. Wende; Warszawa: E. Wende, 1917. — S. 112, 113. (пол.)
- Катерина Чурилова (16 травня 2020). Історичну будівлю банку у центрі Львова перетворили на бізнес-центр. zaxid.net. Zaxid.net. Процитовано 18 травня 2020.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Проєкт «Міський медіаархів»: проспект Свободи. lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 24 травня 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Lounge-ресторан «Вечірній Львів». lviv.virtual.ua. Процитовано 25 березня 2022.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - У будівлі театру в центрі Львова відкрили «еротичний клуб» (фото). vgolos.ua. Інформаційна агенція «Вголос». 18 червня 2018. Процитовано 25 березня 2022.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Павло Кучерський. Проєкт «Інтерактивний Львів»: просп. Свободи, 27 / вул. Леся Курбаса, 6 — кінотеатр (не діє). lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 12 лютого 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Przedwojenne kawiarnie i restauracje we Lwowie i w Krakowie. Stare zdjęcia. kawiarniany.pl (пол.). 6 серпня 2019. Процитовано 12 лютого 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Проєкт «Інтерактивний Львів»: львівський будинок моделей одягу. lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 17 лютого 2022.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Павло Кучерський. Проєкт «Інтерактивний Львів»: просп. Свободи, 27 — торговий центр «Опера-Пасаж». lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 12 лютого 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Архітектура Львова, 2008, с. 313—314.
- Мельник І. Краківське передмістя, 2011, с. 47.
- Офіційний сайт «Panorama Lviv Hotel». panorama-hotel.com.ua. Процитовано 18 жовтня 2022.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url ()
Джерела
- Архітектура Львова: Час і стилі. XIII—XXI ст / М. Бевз, Ю. Бірюльов, Ю. Богданова, В. Дідик, У. Іваночко, Т. Клименюк та інші. — Львів : Центр Європи, 2008. — 720 с. — .
- Бірюльов Ю. Два століття головної вулиці Львова // Галицька брама. — № 2 (38). — 1998. — лютий. — С. 6—8.
- Ілько Лемко, Михалик В., Бегляров Г. Свободи просп. // 1243 вулиці Львова (1939—2009). — Львів : Апріорі, 2009. — С. 63—68. — .
- Мельник Б. В. Проспект В. І. Леніна // З історії львівських вулиць (випуск 1). — Спецвипуск газети «Молода Галичина». — Львів : Вільна Україна, 1990. — С. 7—13.
- Мельник Б. В. Покажчик сучасних назв вулиць і площ Львова // Довідник перейменувань вулиць і площ Львова. — Львів : Світ, 2001. — С. 55. — .
- Мельник І. В. Вулиці Львова. — Харків : Фоліо, 2017. — С. 25, 33, 38—41, 49, 50, 77, 78, 80, 179, 233, 272—291, 302, 304, 391. — .
- Мельник І. В. Краківське передмістя та західні околиці Королівського столичного міста Львова. — Львів : Центр Європи, 2011. — 288 с. — («Львівські вулиці і кам'яниці») — .
- Николишин Ю. Львов. Путеводитель. — Львов : Априори, 2016. — 96 с. — . (рос.)
- Сьомочкін І. Пам'ятники // Галицька брама. — № 2 (38). — 1998. — лютий. — С. 14—15.
- Бірюльов Ю. О. Два століття головної вулиці Львова // Галицька брама. — № 2 (38). — 1998. — лютий. — С. 6—8.
- Hotel i Varieté «Bristol» we Lwowie // Nowości Illustrowane. — 1908. — nr 20. — S. 17—18. (пол.)
Посилання
- Проєкт «Вулиці Львова»: проспект Свободи. lvivcenter.org. Центр міської історії Центрально-Східної Європи. Процитовано 24 травня 2021.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url ()
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshi vulici z takoyu nazvoyu Prospekt Svobodi Prospe kt Svobo di u Lvovi centralna vulicya Lvova odna z najkrasivishih i najprestizhnishih u misti epicentr dilovogo j kulturnogo zhittya V arhitekturi prospektu Svobodi pereplelisya risi secesiyi j eklektiki sho zhivitsya istorichnimi stilyami klasicizmu neorenesansu ta baroko Zagalna dovzhina prospektu stanovit blizko 575 metriv Z pivdennogo boku vin obmezhenij plosheyu Mickevicha a z pivnichnogo vuliceyu Gorodockoyu za yakoyu prospekt Svobodi perehodit u prospekt V yacheslava Chornovola kolishnya vul 700 richchya Lvova Prospekt Svobodi LvivCentralna chastina prospektu SvobodiCentralna chastina prospektu SvobodiMiscevist Istorichnij centr LvovaRajon GalickijKolishni nazviNizhni Vali Karla Lyudviga Nizhnya Karla Lyudviga Verhnya Karla Lyudviga Getmanska Legioniv Getmanska Getmanski Vali Pershogo Travnya Opernshtrasse chast Muzeumshtasse chast Adolf Gitler plac Pershogo Travnya prospekt LeninaZagalni vidomostiProtyazhnist 575 m Koordinati pochatku 49 50 28 pn sh 24 01 37 sh d 49 8413750 pn sh 24 0272083 sh d 49 8413750 24 0272083 Koordinati 49 50 28 pn sh 24 01 37 sh d 49 8413750 pn sh 24 0272083 sh d 49 8413750 24 0272083Koordinati kincya 49 50 39 pn sh 24 01 31 sh d 49 8443417 pn sh 24 0255444 sh d 49 8443417 24 0255444poshtovi indeksi 79005 79007 79008TransportAvtobusi 1A 3A 3N 4N 5N 6A 9 45 46 47A 53Trolejbusi 33Marshrutni taksi 15 24 43 primiski 114 138Zupinki gromadskogo transportu Prospekt Svobodi Plosha Ivana Pidkovi Teatr operi ta baletu Ruh dvostoronnijBudivli pam yatki infrastrukturaBudivli 1 49Arhitekturni pam yatki 1 3 7 10 11 12 13 15 19 20 21 22 23 24 25 28 29 31 35 39 45 49Pam yatniki Tarasu Shevchenku Lvivskim brovaryamNavchalni zakladi Ekonomichnij fakultet Lvivskogo nacionalnogo universitetu imeni Ivana FrankaZakladi kulturi Nacionalnij muzej u Lvovi Lvivskij nacionalnij akademichnij teatr operi ta baletu imeni Solomiyi Krushelnickoyi Muzej etnografiyi ta hudozhnogo promisluPoshtovi viddilennya VPZ 5 vul Martovicha 2 VPZ 7 vul Grebinki 6 VPZ 8 vul Valova 14 Zabudova klasicizm istorizm videnska secesiya konstruktivizmKomerciya TC Opera Pasazh knigarnya Ye Grand gotel Panorama Lviv Hotel Zovnishni posilannyaU proyekti OpenStreetMap poshuk u NominatimMapa Prospekt Svobodi u VikishovishiNazva prospektuProspekt Svobodi Lviv do 1840 r Vulici Getmanska j Karla Lyudviga u 1905 rociElektrotramvayi na Getmanskih ValahNa perednomu plani ne isnuyuchi sogodni budinkiProspekt Svobodi Zmina politichnoyi situaciyi u Lvovi znahodila svoye vidobrazhennya u zmini nazvi jogo golovnoyi vulici Z kincya XVIII stolittya prospekt mav nazvu Nizhni Vali z 1855 roku jogo neparnij bik mav nazvu Karla Lyudviga nizhnya parnij Karla Lyudviga verhnya z 1871 roku neparnij bik Karla Lyudviga a parnij Getmanska U 1919 roku neparnu storonu nazvanu im yam avstrijskogo ercgercoga polska vlada perejmenuvala na vulicyu Legioniv Odnak u miskij polskij govirci obidvi chastini prospektu do togo chasu uzhe otrimali ustalenu nazvu Getma nski Vali pol Waly Hetmanskie U 1940 roci radyanska okupacijna vlada perejmenuvala bulvar na vulicyu 1 go Travnya Nimecko nacistska okupacijna vlada znovu rozdilila prospekt na dvi storoni parnu storonu stali nazivati Opernshtrasse Opernstrasse neparnu Muzeumshtrasse Museumstrasse v 1942 roci yih ob yednali v Adolf Gitler plyac Adolf Hitler Platz U 1944 roci na korotkij chas povernuli nazvi obidvoh chastin bulvaru vulici Legioniv i Getmanska Z 1945 znovu 1 go Travnya Z 1959 prospekt Lenina z 1990 roku prospekt Svobodi Istoriya prospektuPislya priyednannya Galichini u 1772 roci do Gabsburzkoyi monarhiyi pochali rozbirati lvivski oboronni muri yaki na toj chas perebuvali v zhalyugidnomu stani U rezultati likvidaciyi zahidnoyi liniyi ukriplen utvorili suchasni ploshi Mickevicha ta Pidkovi kolis plosha svyatogo Duha a takozh parnu storonu prospektu Svobodi Zahidna chastina lvivskih miskih ukriplen skladalasya z Visokoyi stini na yakij stoyali vezhi riznikiv kovaliv i slyusariv torgovciv pekariv Nizkogo zamku zi shlyahetskoyu j kutovoyu vezhami i Nizhnogo valu z artilerijskimi bastionami Farskim Getmanskim i Miskim U svoyu chergu neparna storona prospektu utvorena z livogo beregu Poltvi yakij do likvidaciyi ukriplen buv bolotistoyu miscevistyu na yakij stoyali de ne de neveliki budinochki zhiteliv peredmistya ta leprozorij Na misci de nini roztashovanij pam yatnik Shevchenkovi u XVII XVIII stolittyah sporudzhuvali neveliki timchasovi teatri U 1787 roci v kosteli Svyatogo Hresta yakij isnuvav na misci ninishnogo Nacionalnogo muzeyu bulo vidkrito pershij stacionarnij lvivskij teatr Formuvannya prospektu Svobodi faktichno drugogo pislya ploshi Rinok istorichnogo centru Lvova rozpochali v 1780 h rokah Do 1800 roku ukriplennya valiv buli pereplanovani tak sformuvali bulvar Nizhni Vali z ryadami topol i pishohidnoyu aleyeyu vzdovzh Poltvi Z pochatku XIX stolittya progulyanki bulvarom stali modnimi na nomu z yavilisya kioski 27 sichnya 1836 roku v budivli direkciyi lvivskoyi policiyi yaka roztashovuvalasya na misci suchasnogo Grand gotelyu narodivsya avstrijskij pismennik Leopold fon Zaher Mazoh vid jogo prizvisha utvoreno ponyattya mazohizm Zaher Mazoh narodivsya v sluzhbovij kvartiri svogo batka Leopolda Zahera todishnogo ochilnika lvivskoyi policiyi Z 1858 roku Nizhni Vali pochali osvitlyuvati gazovimi lihtaryami zamist olijnih U 1887 1888 rokah inzhener Vaclav Ibyanskij nakriv Poltvu betonnimi sklepinnyami v rajoni bulvaru a novi nasadzhennya derev i kvitiv rozrobiv vidomij majster sadovo parkovogo mistectva inzhener miskih plantacij Arnold Rering Uzdovzh neparnoyi storoni bulvaru v 1888 roci proklali liniyi kinnogo tramvayu a u veresni 1893 roku liniyi elektrotramvayu Bulvar sho znachno rozshirivsya stav miscem randevu i chornoyi birzhi Vechorami bilya pam yatnika Arhangelovi Mihayilu zbiralisya komersanti v osnovnomu yevreyi chekayuchi telegram z Vidnya navproti pam yatnika v budivli tovaristva Galickoyi oshadnoyi kasi nini muzej etnografiyi ta hudozhnogo promislu mistivsya telegraf same ce misce kolishnoyi chornoyi birzhi z kincya 1990 h rokah lviv yani znevazhlivo stali nazivati klyumboyu miscem zustrichej lvivskih politikiv amatoriv pensioneriv lyumpeniv i marginaliv Razom z Marijskoyu plosheyu nini plosha Mickevicha i vuliceyu Akademichnoyu prospekt Shevchenka Getmanski Vali utvorili yedinu pishohidnu progulyankovu zonu tak zvane Korzo Z kincya XIX stolittya bulvar zabudovuvavsya chinshovimi kam yanicyami de zgodom vidkrivali goteli banki z yavlyalisya modni kramnici Zavershennya budivnictva Miskogo teatru nini Opernij teatr u 1900 roci stalo vazhlivim akcentom prostorovoyi kompoziciyi prospektu perspektivnij viglyad na novij teatr stav odnim z najprivablivishih u lvivskomu urbanistichnomu landshafti 1901 roku bulo vlashtovano elektrichne osvitlennya bulvaru U mizhvoyennij period suspilne znachennya prospektu pidkreslyuvalosya provedennyam riznomanitnih masovih akcij U 1941 roci pid chas nimeckoyi okupaciyi Lvova miske budivelne upravlinnya rozrobilo plan pereplanuvannya bulvaru v Adolf Gitler ring iz triumfalnoyu arkoyu v centri ta pam yatnikom fyureru U povoyennij chas posililosya suspilne ta transportne znachennya prospektu U 1951 roci bulo uhvaleno rishennya pripiniti tramvajnij ruh prospektom Pislya budivnictva shlyahoprovodu vuliceyu 700 richchya Lvova nini prospekt Chornovola vidchutno zbilshivsya transportnij potik Yak i v avstrijsko polski chasi lyudi prodovzhuvali neformalno zbiratisya na bulvari chorna birzha peretvorilasya na tak zvanu futbolnu birzhu Z peremogoyu lvivskoyi futbolnoyi komandi Karpati u finali Kubka SRSR 1969 roku pov yazani yedini masovi neorganizovani demonstraciyi na prospekti v chasi sho pereduvali perebudovi Blizhche do ploshi Mickevicha na Novorichni svyata vstanovlyuvali centralnu misku yalinku Na Rizdvyani Svyata radyanski organi areshtovuvali tut ukrayinskih shkolyariv i studentiv za uchast u vertepah ta spivannya kolyadok Studentiv porushnikiv karali viklyuchennyam z navchalnih zakladiv SuchasnistVelodorizhka na prospekti Svobodi Zustrich 80 toyi desantno shturmovoyi brigadi z zoni provedennya OOS na shodi Ukrayini 30 chervnya 2018 roku Rekonstrujovana vezha cehu kramariv Lvivskij nacionalnij akademichnij teatr operi ta baletu imeni Solomiyi Krushelnickoyi Sogodni prospekt Svobodi ce najelegantnisha i najprestizhnisha vulicya Lvova Pershi poverhi bilshosti budivel zajnyati bankami dorogimi magazinami kav yarnyami restoranami ta nichnimi klubami U toj zhe chas v bagatoh budivlyah primishennya vishe drugogo poverhu yak i ranishe vikoristovuyutsya lviv yanami yak privatni pomeshkannya Z kincya 1980 h rokiv prospekt stav miscem zibran stihijnih politklubiv tak zvanoyi klumbi zbiralisya bilya klumbi navproti Muzeyu etnografiyi mitingiv i demonstracij Z 1991 roku na prospekti Svobodi na ploshi pered Opernim teatrom ta pam yatnikom Tarasovi Shevchenku provodyatsya takozh koncerti j inshi svyatkovi akciyi zokrema do svyatkuvannya Dnya mista aktivno provodilisya restavraciya i remont istorichnih budivel rekonstrujovana odna z serednovichnih oboronnih vezh davnogo Lvova vezha cehu kramariv v yakij roztashovanij restoran Poseredini prospektu vid Lvivskoyi operi do ploshi Mickevicha prokladena shiroka centralna aleya zavdovzhki ponad 300 metriv nini v narodi vona maye nazvu stometrivka v svyatkovi dni zapovnena lviv yanami i turistami Tut zhe na aleyi zbirayutsya lyubiteli shahiv ta domino Bilya granitnih parapetiv u pidnizhzhya pam yatnika T Shevchenkovi pidlitki lyublyat katatisya na rolikah a zakohani priznachayut pobachennya Pam yatnikiTarasovi Shevchenku Pam yatnik Shevchenku Rishennya pro sporudzhennya u Lvovi pam yatnika Tarasovi Shevchenku bulo prijnyato 22 chervnya 1987 roku Oblasnij konkurs 1988 ta respublikanskij 1989 rokiv ne viznachili zhodnogo proyektu peremozhcya Odnak lvivska gromadskist vimagali yaknajshvidshogo vstanovlennya pam yatnika Bulo uhvalene rishennya pro vikoristannya spilnogo proyektu skulptoriv Volodimira i Andriya Suhorskih ta arhitektoriv Yu Dibi i Yu Kromeya proyektu sho zhuri respublikanskogo konkursu nazvala vidnosno krashim Zbir koshtiv prohodiv yak sered lviv yan ta meshkanciv Ukrayini tak i v seredovishi diaspori Vigotovlennya postati vidbuvalosya v Argentini Vidlitu skulpturu dostavili korablem do portu Gamburga a zvidti perevezli do Lvova Urochiste vidkrittya pam yatnika Shevchenku vidbulosya 24 serpnya 1992 roku na richnicyu prijnyattya Deklaraciyi pro derzhavnij suverenitet Ukrayini pam yatnik osvyatili iyerarhi ukrayinskih pravoslavnoyi greko katolickoyi Virmenskoyi katolickoyi ta rimo katolickoyi cerkov Rivno za chotiri roki z nagodi p yatilittya progoloshennya Nezalezhnosti Ukrayini buv vidkritij 12 metrovij element pam yatnika bronzova Hvilya Nacionalnogo Vidrodzhennya kotra stala odniyeyu z dominant prospektu Pam yatnik Shevchenku ye odnim iz misc provedennya zagalnomiskih urochistostej a teritoriya kotra do nogo prilyagaye prodovzhuye buti miscem politichnoyi ta patriotichnoyi aktivnosti lviv yan Zokrema tut roztashovuvalis dva Lvivski majdani pid chas Pomaranchevoyi revolyuciyi 2004 roku ta Yevromajdanu 2013 2014 rokiv Pislya pochatku Vijni na Shodi Ukrayini bilya pam yatnika vidbuvayutsya urochisti zahodi proshannya lviv yan iz zagiblimi voyinami ta vshanuvannya yih pam yati Dokladnishe Pam yatnik Tarasovi Shevchenku Lviv Lvivskim brovaryam 9 travnya 2011 roku na prospekti Svobodi u Lvovi vidbulosya vidkrittya pam yatnika lvivskim brovaryam sho yavlyaye soboyu bronzovu figuru chencya brovarya z dizhkoyu piva na plechi visota 2 5 metri Na osobovomu torci dizhki rozmishenij skladnij godinnikovij mehanizm yakij kozhnogo dnya o 17 15 vvazhayetsya sho Lvivska brovarnya zasnovana u 1715 roci chencyami ordenu Yezuyitiv vin vidtvoryuye urivok gimnu Hto Lvivske p ye 100 rokiv prozhive avtorom yakogo ye vidomij kompozitor Anatolij Kos Anatolskij u vikonanni vokalnoyi formaciyi Pikkardijska Terciya Iniciatorom vstanovlennya pam yatnika vistupila Lvivska pivovarnya Konkurs sered skulptoriv buv ogoloshenij u veresni 2010 roku a peremozhcem stav lvivskij skulptor Volodimir Cisarik Avtor godinnikovogo mehanizmu godinnikar Oleksij Burnayev U vidkritti pam yatnika vzyali uchast v o direktora Lvivskoyi pivovarni Roman Golovnya zastupnik mera Lvova Vasil Kosiv ta avtor figuri Volodimir Cisarik Nezabarom syuzhet pam yatnika dopovnili neveliki cholovichki batyari vstanovleni v riznih kutochkah mista U veresni 2012 roku pam yatnik lvivskim brovaryam peredano u vlasnist teritorialnoyi gromadi mista Lvova Dokladnishe Pam yatnik lvivskim brovaryam Jozefu Shvejkovi U 2002 roci bilya vhodu do Videnskoyi kav yarni vstanovili odin z pam yatnikiv satirichnomu personazhu vigadanomu cheskim pismennikom Yaroslavom Gashekom bravomu voyakovi Jozefu Shvejkovi sho sidit za stolikom ta popivaye z kuhlya pivo Avtor pam yatnika skulptor Sergij Oleshko Vtracheni Stanislavu Yanovi Yablonovskomu Lvivskij pam yatnik getmanu Stanislavu Yablonovskomu pershij pam yatnik v Ukrayini Kam yana figura getmana Stanislava Yana Yablonovskogo vstanovlena u 1752 1754 rokah navproti yezuyitskogo kostelu na suchasnij ploshi Yavorskogo tak yak getman buv fundatorom ordenu yezuyitiv Vvazhayetsya sho jogo vstanovili vdyachni meshkanci Lvova 1695 roku koronnij getman Stanislav Yablonovskij uspishno keruvav oboronoyu mista pid chas oblogi Lvova turecko tatarskim vijskom Jmovirno avtorom barokovoyi figuri buv vidomij skulptor Sebastyan Fesinger Figura S Yablonovskogo bula vigotovlena naprikinci XVIII stolittya j stoyala bilya oboronnogo muru Nizhnogo zamku Piznishe pislya demontazhu fortifikacij Nizhnogo zamku vona bula pribrana povtorno yiyi vstanovili u 1859 roci na naberezhnij Poltvi pered plosheyu Kastrum sho utvorilasya pislya znesennya fortifikacij Nizhnogo zamku Virizana z piskoviku figura getmana bula predstavlena v licarskij zbruyi iz sholomom na golovi j bulavoyu v opushenij pravij ruci cherez live pleche buv perekinenij rimskij plash U mizhvoyennij period kam yanogo getmana traktuvali yak zajvu detal golovnoyi miskoyi vulici U 1932 roci pam yatnik buv perenesenij na jogo poperednye misce Bezslidno znik po zakinchennyu drugoyi svitovoyi vijni Yanovi III Sobeskomu Pam yatnik Yanu Sobeskomu pochatok XX stolittya Pam yatnik Druzhbi narodiv Stalinskij Konstituciyi Naprikinci XIX stolittya Getmanski Vali asociyuvalisya z im yam inshogo getmana a piznishe korolya Yana Sobeskogo Pam yatnik buv urochisto vidkritij 20 listopada 1898 roku na Getmanskih Valah Avtorom proyektu vistupiv Tadej Baronch kam yanij cokol vikonav Yulian Markovskij Figuru getmana vidlili na firmi Artura Kruppa u Vidni misti sho u 1683 roci bulo vryatovane vid turecko tatarskoyi oblogi vijskom pid komanduvannyam Yana III Sobeskogo Bronzovij vershnik na kam yanomu p yedestali zaznav vplivu vid pam yatnikiv Yanu Sobeskomu u Varshavi i Bogdanu Hmelnickomu u Kiyevi U 1950 roci pam yatnik buv perevezenij do Polshi de vin blizko p yatnadcyati rokiv stoyav u parku Vilyanivskogo palacu u Varshavi v odnij z kolishnih rezidencij monarha Zgodom jogo peredali do Gdanska de u 1965 roci pam yatnik vstanovili na Derev yanomu rinku mista Arhangelu Mihayilu Bronzova skulpturna kompoziciya Arhangela Mihayila sho znishuye satanu bula vidlita u 1639 roci ale na centralnij aleyi z yavilasya lishe u 1873 roci Cherez roboti iz zasklepinnya Poltvi pam yatnik arhangelovi Mihajlu perenesli nini vin perebuvaye u Lvivskomu istorichnomu muzeyi Stalinskoyi konstituciyi U 1940 roci pered pam yatnikom Yanu Sobeskomu buv ustanovlenij betonno derev yanij obelisk iz socrealistichnimi figurami soldata robitnika j selyanina Na p yedestali buli napisi ukrayinskoyu polskoyu ta yevrejskoyu movami Monument buv zrujnovanij u chervni 1941 roku she do vstupu nimeckih vijsk do Lvova Skulptura Robitnik i kolgospnicya Pam yatnik buv roztashovanij u 1939 roci na pochatku aleyi navproti Lvivskoyi operi Vin simvolizuvav spilki robitnikiv ta selyan Robochij i kolgospnicya Pam yatnij znak Adolf Hitler Ring Pid chas nimeckoyi okupaciyi Lvova u 1943 roci na centralnij visi Getmanskih Valiv navproti vhodu do Opernogo teatru bulo vstanovleno pam yatnij znak kub iz chasheyu dlya vichnogo vognyu sho mav uvichniti novu nazvu ciyeyi centralnoyi vulici livij ta pravij boki yakoyi na toj chas mali rizni nazvi Vid travnya 1942 roku vulicya otrimala nazvu Adolf Gitlerring a na pochatku progulyankovoyi aleyi buv vstanovlenij cej pam yatnij znak vikonanij za proyektom vidomogo lvivskogo arhitektora ta fotohudozhnika Aleksandra Kshivoblockogo odnogo iz zasnovnikiv misteckogo ugrupuvannya Artes Volodimirovi Leninu Pidgotovka do vstanovlennya pam yatnika V I Leninu pochalasya pered pochatkom nimecko radyanskoyi vijni v chervni 1941 roku ale cherez pochatok vijni buv vstanovlenij u 1952 roci navproti Lvivskoyi operi fundament yakogo buv zakladenij z vikoristannyam nadmogilnih plit Robota vidomogo skulptora S D Merkulova yavlyala soboyu kamernu napivfiguru na visokomu granitnomu postamenti sho simvolizuvav tribunu 1954 roku hudozhnik Ivan Prijdan napisav kartinu Vidkrittya pam yatnika V I Leninu u Lvovi Pam yatnik stav odnim iz pershih veresen 1990 roku sered demontovanih vidpovidno do rishennya miscevoyi vladi bronzovij vidliv buv rozplavlenij Dokladnishe Pam yatnik Leninu Lviv BudinkiBudinok 1 3 na prospekti Svobodi u Lvovi 1 3 narizhnij budinok insha adresa vul Kopernika 1 sporudzhenij v dva etapi za proyektom nevidomogo arhitektora u 1809 1811 rokah zvedeno jogo livu chastinu vid vul Kopernika ta u 1821 1822 rokah pravu chastinu Spochatku budinok nalezhav torgovo bankivskij firmi Jogann Gausner ta Vincent Violyand tak zvana kam yanicya Gausnera odna z najbilshih kam yanic u Lvovi na pochatku XIX stolittya U 1821 1822 rokah nad ozdoblennyam ciyeyi budivli pracyuvali vidomi lvivski skulptori Gartman Vitver Jogann Vitver Jogann Mihael Gaar ta Antonij i Jogan Shimzeri U 1853 1854 rokah v budinku bula rezidenciya ercgercoga Karolya Lyudviga U 1845 1939 rokah Gausnerivska kam yanicya perebuvala u vlasnosti Kreditnogo tovaristva zemlevlasnikiv U cij budivli okrim pomeshkan ta kramnic u seredini XIX stolittya mistilasya Golovna poshta a vid 1853 roku filiya Avstro ugorskogo banku U 1893 1895 rokah za proyektom arhitektora Yana Shulca provedena rekonstrukciya budinku 1925 roku u vnutrishnomu podvir yi budinku za proyektom arhitektora Yevgena Karolya Chervinskogo sporudzhena budivlya najbilshogo u Lvovi yak na toj chas kinoteatru Palas Kinoteatr buv rozrahovanij na 710 misc v parteri ta 403 na balkonah i u lodzhiyah inter yeri yakogo buli oformleni u neoklasicistichnomu stili Pid chas drugoyi svitovoyi vijni kam yanicyu zrujnovano Budinok vidbuduvali naprikinci 1940 h rokiv z nadbudovoyu chetvertogo poverhu za proyektom arhitektora Mikoli Mikuli a ruyini kinoteatru rozibrano V budinku meshkav vidomij ukrayinskij skulptor Ivan Yakunin 5 kam yanicya sporudzhena na pochatku XX stolittya i zaznala dekilkoh rekonstrukcij u 1929 1939 rokah za proyektami arhitektora Vavzhincya Dajchaka V budinku vid chasu pobudovi diyav kinoteatr pid riznimi nazvami Faun 1913 r Kazino 1913 1916 rr Kinoteatr Polskih legioniv 1916 1917 rr Kino novini 1917 1926 rr Kazino 1926 1929 rr Dnipro 1944 2000 i rr Kinoteatr Faun na 264 misc rozpochav robotu 1913 roku u vidovzhenij pribudovi na podvir yi budinku Yana Stromengera Budinok ta pribudova buli zbudovani za proyektom arhitektora Edmunda Kolera Avtorami proyektu 1912 r kinoteatru rozmishenogo u pribudovi buli arhitektori Zigmunt Kendzerskij ta Adam Opolskij Poryad pid riznimi nazvami pracyuvav inshij kinoteatr Empajr 1938 1939 rr Kinoteatr imeni Pushkina 1939 r Spartak 1944 1990 i rr Za ciyeyu zh adresoyu mistilasya j kav yarnya Imperial misce neformalnoyi birzhi derevoobrobnoyi promislovosti Vhid v kinoteatr zdijsnyuvavsya cherez podvir ya U 1926 1929 rokah bula provedena rekonstrukciya kinoteatru proyekt arhitektora Vavzhincya Dajchaka kilkist misc zbilshuyetsya z 264 do 542 Kinoteatr Empajr na 440 misc buv zasnovanij u 1938 roci spivvlasniceyu budinku Dorotoyu Mlodzinskoyu poruch vzhe isnuyuchogo kinoteatru Kazino Kinoteatr mistivsya u dvopoverhovij budivli yaka znahodilas na mezhi dilyanki sho nalezhala sinagozi Nini na misci kolishnih kinoteatriv Dnipro ta Spartak stvoreno torgovelnij pasazh Plazma z vihodom do budinku na vul Doroshenka 3 ta na vul Bankivsku 6 8 vosmipoverhovij budinok sporudzhenij za proyektom arhitektora Yaroslava Nazarkevicha v 1964 roci na misci dvoh chotiripoverhovih kam yanic XIX stolittya sho ne vitrimali radyanskih tankovih paradiv U novozbudovanomu budinku cherez bramu yakogo mozhna bulo perejti na vulicyu Teatralnu pracyuvalo populyarne kafe Chervona shapochka perejmenovane zgodom na Bilya fontanu Nini primishennya dilyat restorani yaponskih strav Ostriv sushi i Tepan yaki ta salon operatora mobilnogo zv yazku lifecell 7 9 tripoverhovi chinshovi kam yanici na rozi z vul Doroshenka perebudovani blizko 1880 roku U parteri budinku 9 u 1950 1980 h rokah mistilosya populyarne sered lviv yan kafe morozivo Snizhinka vid 1990 h rokiv Korona nini kramnicya mobilnih aksesuariv Vuho Kom ta pekarnya Lvivski kruasani Dva poverhi budinku 7 vid 2009 roku zajmaye knigarnya Ye Budinok pid 7 na pochatku XX stolittya perebuvav u vlasnosti rodin Balko i Mussil a pid 9 rodini Gorovic Kolishnij budinok Avansovogo banku na prospekti Svobodi 10 u Lvovi 10 chotiripoverhovij budinok kolishnogo Avansovogo banku zbudovanij u 1898 roci za proyektom arhitektoriv Ipolita Slivinskogo ta Albina Zagurskogo na misci poperednoyi tripoverhovoyi kam yanici z 1830 h rokiv Skulpturne ozdoblennya budinku v stili neobaroko avtorstva Lyudvika Tirovicha Na pochatku XX stolittya u parteri budinku mistilisya kimnati dlya snidankiv Floriana Zvolinskogo za radyanskih chasiv yidalnya nini restoran U pani Stefi Poryad z 10 nini vul Pamvi Berindi 3 bagatopoverhovij budinok u stili piznoyi secesiyi zvedenij u 1908 1909 rokah arhitekturnim byuro Mihala Ulyama na zamovlennya bankivskoyi firmi Union vlasnikami yakoyi buli Adolf Liliyen ta jogo sin Edvard Do cogo na jogo misci she vid 1860 h rokiv diyav kantor obminu valyut a zgodom bankivskij dim privatnij bank Sokal amp Liliyen She do pershoyi svitovoyi vijni tut mistilasya filiya videnskogo Union Bank yakij pislya vijni ta finansovoyi krizi pochatku 1920 h rokiv vidrodivsya yak Bank Uniyi Na pochatku XX stolittya u comu zh budinku buv roztashovanij Avansovij bank Budinok 11 na prosp Svobodi u Lvovi 11 chinshova pributkova kam yanicya sporudzhena u 1882 roci za proyektom Emanuelya Gallya U 1891 roci v budinku vidkrivsya gotel Centralnij de u svij chas timchasovo zupinyalasya Lesya Ukrayinka U 1910 roci rekonstrukciyu gotelyu zdijsnila firma Edmunda Zhihovicha Na drugomu poversi vlashtuvali kav yarnyu Siti z dovgim balkonom vzdovzh fasadu Za radyanskih chasiv na pershomu poversi pracyuvalo populyarne kafe Lviv yanka Pislya ostannoyi rekonstrukciyi budivli u 1990 1992 rokiv vona stala chastinoyu gotelno restorannogo kompleksu Grand gotel 7 lipnya 2022 roku u Lvovi zavershivsya vseukrayinskij vidkritij arhitekturnij konkurs na najkrashu proyektnu propoziciyu restavraciyi ciyeyi budivli Za rezultatami zhuri peremozhcem konkursu stav proyekt arhitekturnogo byuro Replus Bureau golovnij arhitektor Dmitro Sorokevich Druge i tretye misce avtorski kolektivi Za slovami Dmitra Sorokevicha osnovnoyu koncepciyeyu proyektu ye organichne vizualne i konstruktivne poyednannya istorichnoyi zabudovi z boku prospektu Svobodi z budivleyu na vulici Doroshenka 12 kam yanicya v yakij mistitsya restoran Videnska kav yarnya sporudzhena v stili ampiru za proyektom Mateo Brezani 12 travnya 1828 roku Karl Gartman uklav kontrakt z magistratom mista ta centralnim uryadom za yakim vin bezoplatno otrimuvav u vlasnist chastinu ploshi svyatogo Duha plosheyu blizko 105 kvadratnih sazhniv zi storoni valiv Getmanskih 360 m z pravom yiyi zabudovi a natomist vin zobov yazuvavsya sporuditi svoyim koshtom misku gauptvahtu na ploshi Svyatogo Duha Dlya Gartmana yak i vsih jogo nashadkiv misto nadalo timchasove pravo viglyadu na ploshu mati vid ploshi svyatogo Duha vikna i odni vhidni dveri ta z umovoyu sho na bud yaku vimogu magistratu voni povinni buti zamurovani bez zhodnih vidshkoduvan za zhodnih umov ne mozhna bulo vlashtovuvati na comu fasadi v yiznoyi brami Vzhe 1829 roku bulo zavershene budivnictvo vsih budivel U kam yanici pid konskripcijnim 360 m vidkrili Vidensku kav yarnyu Pislya Karla Gartmana 1847 roku kam yanicya perejshli u spadok do Klimentini z Gartmaniv baronesi Ryustel vidtak 1856 roku do yiyi donki Ireni Ryustel U 1870 roci vlasnist na budinok nabuli Antonij ta Genovefa Syeberi a pislya yih smerti u 1893 roci Francishka Savchinska v divoctvi Fuchs Syeber Hajnc Zgodom vlasnist na budinok nabuv Gabriel Stark yakij vreshti jogo vidprodav magistratu mista Zajmaye cilij kvartal mizh prospektom Svobodi ta vulicyami Berindi i Teatralnoyu ta plosheyu Ivana Pidkovi Suchasnogo viglyadu kam yanicya nabula pislya perebudovi u 1880 roci Budinok 12Videnska kav yarnya 1894 rikFasad Grand gotelya 13 budivlya Grand gotelyu zvedena u 1892 1893 rokah za proyektom Erazma Germantika a po jogo smerti budovu zavershiv arhitektor Zigmunt Kendzerskij Fasad Grand gotelyu prikrashenij skulpturami avtorstva Leonarda Markoni Pershij poverh gotelyu na pochatkah svogo jogo isnuvannya zajmali chotiri magazini a na verhnih 48 okremih nomeriv i restoran U 1893 1895 rokah vlasnik gotelyu Yefrayim Gausman zbuduvav za gotelem vidkritij pasazh Gausmana teper Proyizd Kriva Lipa Pislya drugoyi svitovoyi vijni gotel mav nazvu Lviv a z 1964 roku Verhovina U 1990 1992 rokah gotel rekonstruyuvali z maksimalnim vidtvorennyam jogo stanu kincya XIX stolittya ta povernuli pervisnu nazvu Galicka oshadna kasa u 1900 roci 15 kolishnya budivlya Galickoyi Oshadnoyi Kasi Nini lvivskij muzej etnografiyi ta hudozhnogo promislu NAN Ukrayini ta Institutu narodoznavstva NAN Ukrayini Na comu misci u blizko 1785 roku na zamovlennya pidpriyemcya Joganna Preshelya sporudili tripoverhovij budinok de mistivsya pershij lvivskij gotel Pid Rimskim Cezarem vikoristavshi dlya pobudovi ceglu z rozibranogo shpitalyu svyatogo Duha U 1800 1839 rokah budinok zajmala Generalna vijskova komanda a y 1840 roci tut vidkrivsya gotel Anglijskij vlasnikom yakogo buv Feliks Lyang U 1888 roci budivlyu gotelyu rozibrano a u 1889 1891 rokah na misci gotelyu za proyektom vidatnogo lvivskogo arhitektora Yuliana Zaharevicha bula zvedena budivlya Galickoyi Oshadnoyi Kasi Budivlya ceglyana tripoverhova z narizhnoyu rotondoyu uvinchanoyu masivnim kupolom Z boku vul Gnatyuka znahoditsya proyizd na prostore vnutrishnye podvir ya Pid kupolom vstanovlena trifigurna skulpturna grupa Oshadnist skulptor Leonard Markoni Inter yer budivli prikrasili svoyimi robotami vidomi skulptori Yulian Markovskij alegorichna skulpturna grupa Fortuna vinchaye Pracyu u vestibyuli muzeyu ta Stanislav Levandovskij vosmimetrovij alegorichnij friz Mistectvo i Promislovist v zali zasidan Ne zbereglis do nashogo chasu statuyi Tadeusha Baroncha Antoniya Popelya i kartina Yana Stiki Triumf praci Z 1951 roku tut roztashovanij lvivskij muzej etnografiyi ta hudozhnogo promislu pri yakomu 1992 roku stvorenij Institut narodoznavstva NAN Ukrayini Prazkij bank 17 budinok lvivskoyi filiyi Prazkogo kreditnogo banku sporudzhenij u 1912 roci u stili prazkogo modernu piznya secesiya cheskim arhitektorom Mateyem Blehoyu za pereroblenim proyektom lvivskih arhitektoriv Vladislava Derdackogo ta Vitolda Minkevicha Jogo fasad prikrashayut relyefi roboti Emanuelya Kodeta Monumentalna sporuda u ryadi zabudovi centralnogo prospektu mista roztashovana na rozi prospektu Svobodi ta vulici Gnatyuka Budinok ceglyanij shtukaturenij zvedenij z vikoristannyam zalizobetonnih konstrukcij P yatipoverhovij z visokim dahom v plani G podibnij U 1932 1939 rokah tut znahodivsya Zagalnij akcionernij bank Za radyanskih chasiv tut mistilasya mizhoblasna kontora radyanskogo Prombanku ta viddilennya Silgospbanku Uprodovzh 1991 2014 rokiv lvivske oblasne viddilennya PAT Prominvestbank a 2014 2019 rokah stoyav pustkoyu Nini budivlya nalezhit AT Zakritij nediversifikovanij venchurnij korporativnij investicijnij fond Loudstar Naprikinci 2020 roku novimi vlasnikami vidkritij biznesovij centr z ofisnimi primishennyami Bank Biznesu Nacionalnij muzej u Lvovi imeni Andreya Sheptickogo 20 Nacionalnij muzej Kolishnij budinok Miskogo promislovogo muzeyu imeni cisarya Franca Josifa I 1898 1904 roki arhitektori Yuzef Kaetan Yanovskij Yevgen Vesolovskij skulptor Leonard Markoni Stil budivli neorenesans Inter yer vidznachayetsya bagatstvom lipnogo dekoru skulptor Antonij Popel Budivnictvo finansuvala Galicka oshadna kasa Kerivnictvo budivelnimi robotami viv Edmund Zhihovich V lyutomu 1905 roku dlya rozvitku ukrayinskoyi kulturi greko katolickim mitropolitom Andreyem Sheptickim buv zasnovanij Cerkovnij muzej Robotu z organizaciyi muzeyu ocholiv vidomij mistectvoznavec Ilarion Svyencickij U grudni 1909 roku muzej bulo perejmenovano na Nacionalnij muzej mitropolita Andreya grafa na Sheptichah Sheptickogo 11 lipnya 1911 roku na Nacionalnij muzej Yuvilejna naukova fundaciya galickogo mitropolita Andreya Sheptickogo Do 1940 roku tut mistilasya Nacionalna galereya mista Lvova ta Tovaristvo priyateliv mistectva U 1952 1990 rokah tut bula Lvivska filiya moskovskogo Centralnogo muzeyu V I Lenina Todi buli znisheni skulpturi ta relyefi na golovnomu fasadi vikonani skulptorami Petrom Vijtovichem ta Antoniyem Popelem Nini budinok Nacionalnogo muzeyu u Lvovi imeni Andreya Sheptickogo Budinok 22 u yakomu meshkav ukrayinskij pismennik Gzhickij V Z 23 z drugoyi polovini XIX stolittya zayizhdzhij dim Pid Bilim Vidmedem Na pershomu poversi budinku na pochatku XX stolittya pracyuvala apteka Yakova Bejzera Pid Providinnyam Bozhim yaka krim likiv ta medichnogo obladnannya torguvala she j fototovarami Dim 24 na prospekti Svobodi u Lvovi 24 budinok sporudzhenij u 1836 1837 rokah za proyektom Joganna Zalcmana u stili bidermayerivskoyi kam yanici Piznishe do tripoverhovoyi budivli dobuduvali chetvertij poverh U 1856 1866 rokah tut meshkav polskij poet i vidomij geograf Vincent Pol 25 tripoverhova kam yanicya zbudovana u 1870 h rokah Naprikinci XIX stolittya v budinku mistivsya gotel Pid Bilim Konem a na pochatku XX stolittya gotel Anglijskij Adresu za 26 zajmaye zahidne krilo budivli Nacionalnogo teatru imeni Mariyi Zankoveckoyi za Polshi teatr grafa Skarbeka sho buv zvedenij u 1833 1842 rokah u klasichnomu stili za proyektom videnskogo arhitektora Lyudviga Pihlya u spivavtorstvi z budivnichim teatru lvivskim arhitektorom Jogannom Zalcmanom Vid 1974 roku u napivpidvalnomu primishenni teatru pracyuvav restoran Vechirnij Lviv Vid seredini 2000 h rokiv primishennya stoyalo pustkoyu 2018 roku u nomu vidkrili restoran klub Corset Erotic Theater and Restaurant Club vlasnikom yakogo ye TzOV Scena 3 Inter yer zakladu vidtvoryuye stil kincya XIX pochatku XX stolittya 27 chotiripoverhovij budinok sporudzhenij u 1895 1896 rokah za proyektom arhitektora Zigmunta Kendzerskogo u malovnicho traktovanomu piznorenesansnomu stili Fasad oblicovano netinkovanoyu chervonoyu cegloyu prikrasheno bagatim lipnim dekorom zokrema lev yachimi maskami ta velikimi majolikovimi kartushami Tut mistivsya gotel Belv yu rodini Cipperiv Na mezhi XIX XX stolit gotel slavivsya svoyim koncertnim zalom v yakomu vistupali magi ta gipnotizeri a takozh vidbuvalisya pershi seansi Tilnij fasad budinku vihodit na ninishnyu vul Kurbasa 6 U comu pasazhi u 1907 1914 rokah mistivsya kinoteatr Belv yu vidomogo lvivskogo kinopidpriyemcya Melhiora Majblyuma a takozh diyav odnojmennij pasazh Vid 1911 roku jogo spivvlasnikami stali Stanislav Frid ta Volodimir Illakovich Kinoteatr proisnuvav do pochatku pershoyi svitovoyi vijni Takozh za Polshi mistilisya gotel ta kav yarnya Elit Napriklad u 1920 h rokah tut podavali videnski snidanki z kavoyu chi chayem z molokom bulochkoyu yajcyami maslom ta medom za 80 groshiv Vechorami vlashtovuvali vistupi komikiv ta muzikantiv a takozh tanci U 1927 roci kav yarnya opinilasya na pershih shpaltah miscevih chasopisiv cherez strilyaninu u primishenni Vlasnik vryatuvavsya zayavoyu Nisenitnicya ce tverdzhennya pro te sho kafe bulo vipadkovim miscem randevu apashiv ta alfonsiv i sho v comu kafe vidbuvalisya perestrilki zapevniv vin Zapevnennya buli vrahovani oskilki kav yarnya pracyuvala bez problem navit pid chas zagalnosvitovoyi ekonomichnoyi krizi u 1929 1930 rokah Takozh na toj chas tut mistilisya magazin hutryanih virobiv Rajsa i Cimmermana kraveckij salon ta inshi Zgodom tut mistilasya Spilka torgivciv zbizhzhyam i rilnichoyu produkciyeyu magazin yuvelirnih virobiv Gershshprunga ta magazin mebliv Tennenbauma U 1935 1936 rokah primishennya pershogo ta drugogo poverhiv modernizuvav arhitektor Ferdinand Kassler U 1954 roci tut zasnovanij Lvivskij budinok modelej odyagu sho buv centrom translyaciyi kulturi odyagu ta modi dlya zahidnih oblastej Ukrayini U 1962 roci jogo peretvorili na proyektno konstruktorskij institut legkoyi promislovosti U 1968 roci znovu stav samostijnoyu organizaciyeyu U lyutomu 1992 roku jogo perejmenuvali na Orendne virobnicho torgovelne pidpriyemstvo Budinok modelej odyagu U grudni 1992 roku v organizaciyu orendariv Lvivskij Budinok modelej odyagu GalModa U zhovtni 1994 roku chergove perejmenuvannya u Tovaristvo z obmezhenoyu vidpovidalnistyu Lvivskij Budinok modelej GalModa U 2008 roci budinok modelej pripiniv svoye isnuvannya U 2012 roci tut vidkrivsya torgovelnij centr Opera Pasazh Lvivskij nacionalnij akademichnij teatr operi ta baletu imeni Solomiyi Krushelnickoyi 28 Lvivskij nacionalnij akademichnij teatr operi ta baletu imeni Solomiyi Krushelnickoyi za Polshi Velikij miskij teatr za radyanskih chasiv Lvivskij akademichnij teatr operi ta baletu imeni Ivana Franka Zvedennya bulo rozpochato u chervni 1897 roku za proyektom arhitektora Zigmunta Gorgolevskogo Naglyad nad robotami zdijsnyuvav Komitet budovi teatru ocholyuvanij todishnim prezidentom mista Godzimirom Malahovskim Urochiste vidkrittya teatru vidbulosya 4 zhovtnya 1900 roku 26 28 zhovtnya 1939 roku v teatri vidbulisya tak zvani Narodni Zbori Zahidnoyi Ukrayini yaki zvernulisya do Verhovnoyi Radi SRSR z prohannyam prijnyati Zahidnu Ukrayinu do skladu SRSR 29 chotiripoverhova chinshova kam yanicya zbudovana u 1901 1902 rokah za proyektom Yakuba Solomona Kroha ta Mavriciya Zilbershtajna u perehidnomu stili vid istorizmu do secesiyi na misci starogo gotelyu Fasad dekorovanij balkonami z metalevoyu balyustradoyu lipninoyu ta zavershenij attikom Budinok ozdoblenij maskaronom mifichnogo duha pokrovitelya vmishenogo nad bramoyu pid balkonom ta zhinochimi pogruddyami vmishenimi v nishah nad viknami tretogo poverhu yaki stvoriv skulptor Petro Vitalis Garasimovich u 1902 1903 rokah Nad viknami drugogo poverhu zberigsya lipnij venzel SO ce iniciali zamovnika budinku S Orausha Budinok spoluchenij pasazhem z kam yaniceyu na vulici Kurbasa 8 Nini na pershomu poversi budinku mistyatsya sushi bar Yapona Hata vesilnij salon Oksi ta yuvelirna kramnicya Syurpriz 31 tripoverhova kam yanicya na rozi z vul Tiktora zbudovana u 1874 roci za proyektom Jozefa Engelya u stili istorizmu Ozdoblena neorenesansnimi arabeskami sho otochuyut vikna Davnishe tut buv gotel Pid Zolotim Olenem Za radyanskih chasiv magazin Gudziki Nini kramnicya yuvelirnih virobiv fabriki Stolichna 33 tripoverhova kam yanicya na rozi z vul Tiktora Naprikinci XIX pochatku XX stolittya pershij poverh budinku zajmali populyarni yak na toj chas kav yarni Edison a vid 1910 roku kav yarnya Abbazia z zalom plosheyu u 300 m ta stinnimi rozpisami Zigmunta Balka U 1960 2000 h rokah na pershomu poversi budinku mistivsya firmovij magazin konditerskoyi fabriki Svitoch Nini tut mistitsya vzuttyeva kramnicya Chester Budinok 35 na pr Svobodi u Lvovi 35 chotiripoverhovij budinok zbudovanij u 1903 roci za proyektom arhitektora Artura Shleyena Ranishe tut buv torgovelnij pasazh Felleriv teper vulicya Mihalchuka Na vidminu vid pasazhu Mikolyasha vul Kopernika 1 vin ne buv perekritij sklyanim dahom Pasazh tyagnuvsya vid budinku 35 do vul Riznickoyi nini vulicya Nalivajka U 1908 1909 rokah frontovu kam yanicyu perebuduvali pid kerivnictvom arhitektora Ferdinanda Kasslera Todi vstanovili dvi alegorichni zhinochi skulpturi na attiku Komerciya ta Komunikaciya yih avtorom vvazhayetsya Petro Vijtovich Na attiku v kartushi chitayetsya monograma SF zamovnika budinku Shimona Fellera 37 vid 1890 h rokiv j do 1939 roku tut pracyuvav gotel Pid Zolotim Yagnyam 45 budinok zbudovano u 1875 roci za proyektom arhitektora Emanuelya Gallya u 1909 1914 rokah budivlya zaznala rekonstrukciyi yaku provodila firma Stanislava Ulyama u stili modernovogo klasicizmu Vid togo chasu j do seredini XX stolittya gotel mav nazvu Nyu Jork U seredini 1920 h rokiv ce buv pershij gotel u Lvovi kozhen nomer yakogo bulo obladnano telefonnim zv yazkom Pislya drugoyi svitovoyi vijni jogo bulo perejmenovano na Dnipro i pid ciyeyu nazvoyu vin zalishavsya do seredini 1990 h rokiv U 2006 roci pislya masshtabnoyi rekonstrukciyi gotel vidkrivsya pid novoyu nazvoyu Opera a na pochatku 2014 roku zminiv nazvu na Panorama Lviv Hotel PrimitkiZnajti poshtovij indeks ukrposhta ua Ukrposhta originalu za 4 zhovtnya 2021 Procitovano 20 lipnya 2021 eway in ua EasyWay Arhiv originalu za 23 bereznya 2023mertvij url ni Procitovano 20 travnya 2021 Spisok budinkiv pam yatok arhitekturi m Lvova pomichnyk org originalu za 17 sichnya 2021 Procitovano 20 travnya 2021 1243 vulici Lvova 2009 s 68 U Lvovi vidkrili pam yatnik brovaryam zaxid net Zaxid net 10 travnya 2011 originalu za 16 travnya 2022 Procitovano 9 chervnya 2023 Na 755 richchya Lvova vidkrili pam yatnik lvivskim brovaryam zaxid net Zaxid net 10 travnya 2011 originalu za 16 travnya 2022 Procitovano 21 travnya 2021 lvivskim brovaryam Pam yatnik lvivskim brovaryam city adm lviv ua Lvivska miska rada 20 veresnya 2012 Procitovano 21 travnya 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 31 1256 lviv ua 25 serpnya 2016 Arhiv originalu za 21 travnya 2021 Procitovano 21 travnya 2021 J Biriulow Rzezba Lwowska od polowy XVIII wieku do 1939 roku Od zapowiedzi klasycyzmu do awangardy Warszawa Neriton 2007 S 14 15 ISBN 978 83 7543 00 97 pol Proyekt Interaktivnij Lviv pl Yavorskogo pam yatnik Stanislavu Yablonovskomu ne isnuye lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi originalu za 21 travnya 2021 Procitovano 21 travnya 2021 Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 25 Proyekt Interaktivnij Lviv prosp Svobodi kolishnij pam yatnik Yanu III Sobyeskomu lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi originalu za 27 listopada 2021 Procitovano 21 travnya 2021 Somochkin I Pam yatniki Galicka brama 2 38 1998 lyutij S 14 Ukrayinski radyanski hudozhniki Dovidnik Ukl R O Daskalova Z V Kucherenko V F Malceva Z K Strelova L I Turunova ta in I I Verba vidpov redaktor Ye U Narubina N M Chorna redaktori Kiyiv Mistectvo 1972 S 376 Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 41 Hristina Harchuk Igor Zhuk Proyekt Interaktivnij Lviv prosp Svobodi 01 03 zhitlovij budinok lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 21 travnya 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 42 Ukrayinski radyanski hudozhniki Dovidnik Uklali R O Daskalova 3 V Kucherenko V F Malceva 3 K Stryelova A I Turunova A I Fishenko V P Celtner Vidpovidalnij redaktor I I Verba K Mistectvo 1972 S 546 Pavlo Kucherskij Oksana Lepak Proyekt Interaktivnij Lviv prosp Svobodi 5 kinoteatr ne diye lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 22 travnya 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Proyekt Interaktivnij Lviv prosp Svobodi 05 torgovelnij pasazh lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 22 travnya 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 43 Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 29 Antonina Kostik 7 lipnya 2022 Yak u Lvovi viglyadatime arhitekturna pam yatka yaku pereoblashtuyut pid gotel Vizualizaciya tvoemisto tv Media hab Tvoye Misto Procitovano 8 lipnya 2022 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Franciszek Jaworski O szarym Lwowie Lwow H Altenberg G Seyfarth E Wende Warszawa E Wende 1917 S 112 113 pol Katerina Churilova 16 travnya 2020 Istorichnu budivlyu banku u centri Lvova peretvorili na biznes centr zaxid net Zaxid net Procitovano 18 travnya 2020 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Proyekt Miskij mediaarhiv prospekt Svobodi lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 24 travnya 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Lounge restoran Vechirnij Lviv lviv virtual ua Procitovano 25 bereznya 2022 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya U budivli teatru v centri Lvova vidkrili erotichnij klub foto vgolos ua Informacijna agenciya Vgolos 18 chervnya 2018 Procitovano 25 bereznya 2022 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Pavlo Kucherskij Proyekt Interaktivnij Lviv prosp Svobodi 27 vul Lesya Kurbasa 6 kinoteatr ne diye lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 12 lyutogo 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Przedwojenne kawiarnie i restauracje we Lwowie i w Krakowie Stare zdjecia kawiarniany pl pol 6 serpnya 2019 Procitovano 12 lyutogo 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Proyekt Interaktivnij Lviv lvivskij budinok modelej odyagu lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 17 lyutogo 2022 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Pavlo Kucherskij Proyekt Interaktivnij Lviv prosp Svobodi 27 torgovij centr Opera Pasazh lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 12 lyutogo 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Arhitektura Lvova 2008 s 313 314 Melnik I Krakivske peredmistya 2011 s 47 Oficijnij sajt Panorama Lviv Hotel panorama hotel com ua Procitovano 18 zhovtnya 2022 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya DzherelaProspekt Svobodi u sestrinskih VikiproyektahPortal Lviv Prospekt Svobodi u Vikishovishi Arhitektura Lvova Chas i stili XIII XXI st M Bevz Yu Biryulov Yu Bogdanova V Didik U Ivanochko T Klimenyuk ta inshi Lviv Centr Yevropi 2008 720 s ISBN 978 966 7022 77 8 Biryulov Yu Dva stolittya golovnoyi vulici Lvova Galicka brama 2 38 1998 lyutij S 6 8 Ilko Lemko Mihalik V Beglyarov G Svobodi prosp 1243 vulici Lvova 1939 2009 Lviv Apriori 2009 S 63 68 ISBN 978 966 2154 24 5 Melnik B V Prospekt V I Lenina Z istoriyi lvivskih vulic vipusk 1 Specvipusk gazeti Moloda Galichina Lviv Vilna Ukrayina 1990 S 7 13 Melnik B V Pokazhchik suchasnih nazv vulic i plosh Lvova Dovidnik perejmenuvan vulic i plosh Lvova Lviv Svit 2001 S 55 ISBN 966 603 115 9 Melnik I V Vulici Lvova Harkiv Folio 2017 S 25 33 38 41 49 50 77 78 80 179 233 272 291 302 304 391 ISBN 978 966 03 7863 6 Melnik I V Krakivske peredmistya ta zahidni okolici Korolivskogo stolichnogo mista Lvova Lviv Centr Yevropi 2011 288 s Lvivski vulici i kam yanici ISBN 978 966 7022 93 8 Nikolishin Yu Lvov Putevoditel Lvov Apriori 2016 96 s ISBN 978 617 629 006 3 ros Somochkin I Pam yatniki Galicka brama 2 38 1998 lyutij S 14 15 Biryulov Yu O Dva stolittya golovnoyi vulici Lvova Galicka brama 2 38 1998 lyutij S 6 8 Hotel i Variete Bristol we Lwowie Nowosci Illustrowane 1908 nr 20 S 17 18 pol PosilannyaProyekt Vulici Lvova prospekt Svobodi lvivcenter org Centr miskoyi istoriyi Centralno Shidnoyi Yevropi Procitovano 24 travnya 2021 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya