Парк-па́м'ятка садо́во-па́ркового мисте́цтва загальнодержа́вного зна́чення «Красноку́тський» — один із найстаріших дендропарків України, історія якого налічує понад 200 років. За однією з версій, заснований у 1793 році. Розташований у мальовничій місцевості Харківської області на околиці селища Краснокутськ в селі Основинці. Підпорядкований Краснокутській станції садівництва. Заклав парк поміщик Іван Каразін, брат засновника Харківського університету.
План-схема парку при вході 2009 | |
50°04′59″ пн. ш. 35°09′53″ сх. д. / 50.08305555558332856° пн. ш. 35.16472222224999911° сх. д.Координати: 50°04′59″ пн. ш. 35°09′53″ сх. д. / 50.08305555558332856° пн. ш. 35.16472222224999911° сх. д. | |
Країна | Україна |
---|---|
Розташування | Харківська область, Україна |
Найближче місто | смт Краснокутськ, с. Основинці |
Площа | 13,6 га |
Засновано | 1793 |
Оператор | Краснокутська дослідна станція садівництва Директор - Сластін Олександр Петрович |
Краснокутський дендропарк (Україна) | |
Краснокутський дендропарк у Вікісховищі |
Спочатку Краснокутський дендропарк був пам'яткою архітектури місцевого значення — охоронний № 717 Списку пам'яток, до якого був включений дендропарк, було затверджено рішенням Харківського обласного виконавчого комітету від 5 березня 1992 року (№ 61). Згодом парк отримав статус пам'ятки садово-паркового мистецтва загальнодержавного значення. Зараз дослідники намагаються отримати для нього статус національного парку.
Характеристика
Краснокутський дендропарк вважається одним з найцікавіших зразків садово-паркової архітектури України XVIII століття.
Композиція парку
За основну композиційну вісь Краснокутського дендропарку прийнято вододіл яру, який поступово переходить у широку балку. На днищі яру розташовані ставки, греблі, струмки.
Схили сформовані терасами. Доріжки облаштовані з урахуванням можливості огляду пейзажів і місцевих композицій із різноманітних рослин. Єдина широка алея дендропарку, обсаджена ялинами, проходить його південною околицею і починається відразу біля головного входу.
В парку є два ставка, три муловідстійника, чотири джерела-криниці з водою, що має лікувальні властивості.
На східному боці яру з монастирських часів збереглися підземні ходи. В парку також є альтанки.
Дерева в дендропарку в основному розміщені групами і ретельно підібрані. Блакитні та сріблясті хвойні посаджені на фоні, який підкреслює їхній колір. Поляни і окремі доріжки обсаджені яскраво квітучими кущами. Рослини, які в'ються, прикрашають альтанки, перголи, окремі дерева і спеціально побудовану для цього вежу.
На верхньому ставку є невеликий острів, насипаний ще Каразіними — так званий «Острів кохання», який з'єднаний з основною доріжкою містком. Сьогодні на ньому викладено з каменю дві обручки і встановлена альтанка. Серед молодят Краснокутська, Основинців та інших сіл району є традиція обов'язково відвідувати цей острів і фотографуватися на ньому після реєстрації шлюбу в РАГСі.
По периметру парк оточений високими деревами, які залишилися від колишнього лісу або були посаджені ще під час будівництва парку. Дерева і схили балки захищають дендропарк від суховіїв влітку і холодного вітру — взимку, допомагають затримувати сніг.
Ставки, муловідстійники і джерела зволожують та охолоджують повітря влітку. Воно затримується з трьох боків схилами балки, а з четвертого — нижньої межі парку — кронами хвойних дерев. Це створює особливий мікроклімат, тому екзотичні і тендітні дерева не гинуть.
Єдина широка алея дендропарку 2009 | Та ж сама алея 2021 | Стежка до верхнього ставка 2018 | «Острів кохання» на верхньому ставку 2010 |
Біологічне різноманіття
На верхньому ставку квітнуть лотоси — червоні, рожеві, лимонні, кремові та білі. Вони з'явилися в парку на початку 21 століття — це подарунок Володимира Котляра з Харківщини. Також на ставках живуть лебеді. А біля центрального входу в огорожі — сімейство диких кіз — сарн. Загалом в колекції парку дослідники нараховують три десятки представників фауни - їжаки, сови, пугачі, вивірки. Водиться тут багато соловейків, голубів, шпаків, синиць, дроздів та інших птахів. Інколи залітають вивільги та одуди. А із сусідніх лісів у парк заходять сарни і дикі свині. Зрідка можна зустріти куницю.
Лебеді на ставку 2011 | Черепахи на ставку 2008 | Жаби на ставку 2008 | Сарни у загорожі біля входу у парк 2009 |
Сучасні композиції
На межі тисячоліть в дендропарку також почали з'являтися дерев'яні фігури — роботи краснокутського художника і скульптора: вчений кіт, вивірка, Баба Яга з хатиною, Змій Горинич, лісовик та інші.
Лісовик на дереві 2008 | Хатинка Баби Яги 2009 | Змій Горинич на дереві 2008 |
Ґрунти
Глибока балка тераси, де розташований дендропарк, стоїть на щільних лісоподібних суглинках. Це материнська порода ґрунту дендропарку.
Основа ґрунтового покриву — темно-сірі підзолисті ґрунти. На ділянці в центрі парку і нижче другого ставка, а також на другій терасі північного схилу балки, де земля рясно зрошується джерелами, зустрічаються високогумусні ґрунти зі слабкокислою реакцією.
Погода
Клімат Краснокутського району, на території якого розташований дендропарк, помірно континентальний. Зима починається в середині листопада. І тоді переважає хмарна погода, відносна вологість збільшується до 80-90 %. Сніговий покрив зберігається в середньому 100—110 днів. Взимку випадає близько 20-25 відсотків річної кількості опадів, переважно — сніг. Зима з частими відлигами, інколи настільки інтенсивними, що поверхня землі залишається взагалі без снігу. Найхолодніший місяць — січень. Його абсолютний мінімум — 40 °C. Нестабільна погода зимового періоду дуже утруднює перезимівлю багаторічних рослин дендропарку.
Весна починається в останніх числах березня. У квітні можливе пониження нічної температури до — 10-15 °С. Бувають снігопади. Весна часто затяжна і супроводжується поверненням холоду, через що рослини дендропарку теж страждають.
Літо починається всередині травня. Воно тепле, помірне, інколи — спекотне, з невеликими опадами. Найтепліший місяць — липень. Максимальна температура +39 °C. Тривалість вегетаційного періоду — 198 днів.
Історія
Передісторія
У 1654 році, через три роки після заснування Краснокутська, над місцем, де пізніше буде дендропарк, серед вікових дубів був заснований чоловічий козацький Петропавлівський монастир. Його збудували козаки, які одними з перших переселилися на ці землі. Також вони викопали два глибоких ставки (вони збереглися і донині — знаходяться в самому центрі дендропарку) і розгалужену мережу печер-підземних ходів. В них козаки-монахи ховалися під час навали кримських татар.
Монастир простояв більше ста років — витримав навали, хоча під час однієї з них і був повністю спалений, але монахи вціліли — втекли підземними лабіринтами. У часи правління Катерини II в ньому ховалися бунтівники. І саме вона вирішила закрити монастир.
Монастирські землі і будови разом з прилеглим хутором Основинці імператриця Катерина ІІ у 1768 році подарувала полковнику за його заслуги в російсько-турецькій війні 1768-1774 років — тоді він прославився як надзвичайний розвідник. Також «у довічне користування» він отримав село Кручик — теж на Харківщині.
Як для тих часів Назар Каразін був надзвичайно освіченою людиною — знав п'ять мов. Вже в Україні одружився з донькою козацького сотника Харківського полку Якова Івановича Коваленка Варварою Петрівною. Обидва їхні сини прославили ці землі. Дендропарк з'явився теж завдяки братам Каразіним.
Старший син відставного полковника — Василь Каразін — відомий як засновник Харківського університету, а Іван Каразін заснував дендропарк. Він вважається першим ботаніком в Україні.
Заснування дендропарку
Спадок Назара Каразіна був розділений між його синами. Василь Каразін отримав Кручик. Іван Каразін успадкував монастирські землі і хутір Основинці. У 1793 році він замислив і заснував дендропарк, виділивши під нього 17 гектарів землі. Частина цих земель була зайнята дубовим лісом, окремі екземпляри якого ростуть в дендропарку і нині — деяким вже більше 300 років.
Розбиваючи дендропарк, Іван Каразін використав природний рельєф, провів великі, як для тих часів, меліоративні роботи, побудував тераси, які збереглися до наших днів, провів роботи з відведення води, підготував два ставки з особливим кліматом (ті, що збереглися і досі).
В центрі парку, нижче верхнього ставка, був споруджений чотирикутний майданчик, оточений неглибоким ровом. Вода з залізистого джерела протікала по рову, зволожуючи повітря і ґрунт. Майданчик був захищений від вітрів і добре освітлювався сонцем. Це місце Іван Каразін вибрав для акліматизації теплолюбних і вологолюбних рослин. А для пристосування фауни, якій потрібна ще більша волога і додаткове зрошення, використовував вирівняну частину яру за нижнім ставком. Субтропічні рослини вирощувались в оранжереї.
Більшість авторів, посилаючись на публікації сина Івана Назаровича Івана Івановича, вважають, що Краснокутський дендропарк був закладений саме наприкінці XVIII століття. Хоча є версії, що рік заснування парку — 1803.
Брати Каразіни багато подорожували і після кожної поїздки привозили додому рідкісні дерева. Вони зібрали сотні порід дерев, кущів, квітів. Рослини привозили з Японії, Китаю, Америки, Канади, Бразилії, Мексики, європейських країн.
Серед багатьох турбот брата Івана Каразіна — Василя, пов'язаних з відкриттям Харківського університету, було створення ботанічного саду. Тому він виписував з-за кордону рідкісні породи дерев і кущів. Декілька екземплярів він відправив до маєтків Кручика і Основинців.
25 травня 1803 року на честь дозволу Олександра І про прийняття «пожертвовуваних харків'янами коштів на відкриття Харківського університету» Іван Назарович Каразін посадив у саду свого маєтку канадську тополю, яка носила назву «ровесниця Харківського університету».
За даними 1833 року, у дендропарку Івана Каразіна вже росло 202 види та форми декоративних рослин і близько 600 сортів плодово-ягідних. 50 з них до цього в Україні не росли. Серед них — клен, акація, платан, софора. Рослини прижилися в Краснокутському дендропарку і почали свою подорож по всій Україні. Наприклад, американський клен вперше в Україні з'явився саме в Основинцях. А усім відома біла акація розповсюдилася по країні теж завдяки Каразіну. Її насіння Іван Назарович виписував з Версаля — відразу після того, як її привіз з американського континенту садівник короля Людовика XVIII.
Особливу увагу Іван Назарович Каразін приділяв хвойним деревам, насіння яких він отримував завдяки допомозі начальника з шовківництва, професора Харківського університету барона Фрідріха Біберштайна.
За роботу по збагаченню флори Харківщини цінними в господарському та декоративному відношеннях рослинами Петербурзьке Імператорське Товариство по заохоченню лісового господарства нагородило Івана Каразіна Золотою медаллю.
Помер Іван Назарович передчасно — у 1836 році через нещасний випадок на 56 році життя. Похований у створеному ним дендропарку.
Розквіт
З 1858 року Іван Іванович Каразін — син Івана Назаровича Каразіна — продовжив практичну роботу в дендропарку: збільшив його площу до 42 десятин (46 га), довів кількість видів і форм декоративних рослин до 540, а плодових — майже до 1000. Він натуралізував такі рослини як , обліпиха, ірга, кавказька трав'яниста бузина, , дика маслина, що є кормовою базою для птахів та бджолиних. У 1895 році розсадники Івана Каразіна дали близько 100 тисяч саджанців дикої маслини.
Також він не тільки продовжив роботи з акліматизації деревних і чагарникових порід рослин, а й розпочав роботи з їх селекції, увів у культуру багато нових для Лівобережної України рослин, у тому числі блакитну та сріблясту форми ялини, морозостійкі персики, теплолюбні сорти груш та яблук, створив великий розсадник плодових, ягідних та декоративних культур, причому вирощував саджанці також для селянських садиб за доступною ціною, а то і безкоштовно, чим заслужив собі повагу земляків.
Український драматург Марко Кропивницький, який жив на хуторі (біля Сподобівки (нині Шевченківський район Харківської області), у листі до композитора Миколи Аркаса від 27 березня 1908 року писав: «У мене гарні сорти з Каразінського саду».
Іван Каразін виписував для свого розсадника насіння, живці і саджанці з різних губерній Росії та з-за кордону; видавав каталоги саджанців, які розмножував; розсилав посадковий матеріал зі свого розсадника, в тому числі для закладання Шарівського і Налаліївського парків на Харківщині, в Софіївку, Асканію-Нову, Тростянець та інші; вів широке листування з багатьма вченими, публікував свої статті у сільськогосподарських журналах. Експонати його саду були представлені на виставках.
Свій узагальнений досвід про особливості акліматизації рослин в умовах Краснокутщини виклав у доповіді на урочистому зібранні Московського Товариства акліматизації у 1891 році. За цю роботу Товариство присудило йому велику Золоту медаль. Такої ж нагороди удостоїло його і .
Оргкомітет першої Південно-російської виставки садівництва і рослинництва, організованої у 1900 році, високо оцінив 100-річне існування та надзвичайні заслуги акліматизаційного саду Каразіних. Його голова, професор Микола Кічунов, писав про Івана Івановича Каразіна та його сад таке:
Експонент володіє чудовим і у своєму роді єдиним в імперії акліматизаційним садом при хуторі Основинці . |
Івану Івановичу Каразіну була присуджена перша премія — Почесний приз міста Харкова — срібний кубок на срібному підносі з надписом: «За представленные экспонаты и за выдающиеся заслуги по акклиматизации растений». Плоди Каразінського саду виставлялись також на осінньому конкурсі плодів Європи у Парижі у 1901 році. Там експонати дендропарку теж одержали медалі.
У записці керуючого харківською повітовою канцелярією на ім'я Міністра фінансів від 1903 року зазначено:
Протягом цілого століття Каразіни, не шкодуючи трудів та грошових витрат, придбали для своїх розплідників в закордонних і російських садових закладах і від приватних осіб сорти плодових дерев і чагарників, які з якоїсь причини заслуговували на увагу, але поширювали їх лише після багатолітнього випробування. Оригінальний текст (рос.) В течение целого столетия Каразины, не жалея трудов и денежных затрат, приобрели для своих питомников в заграничных и русских садовых заведениях и от частных лиц сорта плодовых деревьев и кустарников, которые почему-либо заслуживали внимания, но распространяли их лишь после многолетнего испытания». |
Помер Іван Іванович Каразін 13 вересня 1903 року. Поховано його було у дендропарку, поруч з батьком.
Спогади про роботу Івана Каразіна на початку 70-х років XIX століття у Харківському мировому з'їзді залишив його друг :
Серед богодуховських суддів був один, теплі спогади про якого живуть в моїй душі. Іван Іванович Каразін, племінник знаменитого засновника Харківського університету, поєднав в собі з люблячою простотою руського серця надзвичайно рідкісну у нас наполегливість в переслідуванні своїх цілей і завзятість в праці. Цілями його були добро рідної землі. Під його красивою, мужньою зовнішністю і м'яким, пов'язаним з незлобивим гумором зверненням, ховалися межі справжнього піонера цивілізації. Хто бачив цей сад, де були акліматизовані різноманітні і рідкісні рослини, цю прекрасну оазу серед степів — і хто пригадав при цьому, що все це справа самовідданої і безкорисливої праці однієї людини, той не міг не вклонитися поважному старцеві, в очах якого світився вогонь молодої енергії... Оригінальний текст (рос.) Среди богодуховских судей был один, теплые воспоминания о котором живут в моей душе. Иван Иванович Каразин, племянник знаменитого основателя Харьковского университета, соединил в себе с любящей простотой русского сердца чрезвычайно редкую у нас настойчивость в преследовании своих целей и упорство в труде. Целями его были добро родной земли. Под его красивой, мужественной наружностью и мягким, связанным с незлобивым юмором обращением, скрывались черты настоящего пионера цивилизации. Кто видел этот сад, где были акклиматизированы разнообразнейшие и редкие растения, этот прекрасный оазис среди степей — и кто вспомнил при этом, что все это дело самоотверженного и бескорыстного труда одного человека, тот не мог не поклониться почтенному старцу, в глазах которого светился огонь молодой энергии… |
Занепад
Основинський акліматизаційний сад — таку першу назву отримав дендропарк при маєтку Івана Івановича Каразіна. Після революції 1917 року парк перейшов у володіння Харківської обласної сільськогосподарської дослідної станції.
Дендропарк дуже постраждав у роки Української революції 1917-1921 років. А пореволюційні десятиліття були періодом поступової руйнації. Місце поховань Івана Назаровича та Івана Івановича Каразіна в 30-х роках було знищене. Православні хрести і янголи були розбиті, а шматки надгробних плит з білого мармуру розібрали місцеві жителі на гніти для квашення капусти.
Поховання Івана Назаровича Каразіна вандали не розкопали, але могили його невістки Лідії та сина Івана знищили повністю. Прах Івана Івановича — генерала юстиції — вийняли з кованої домовини і зрізали з генеральського мундира золоті ґудзики. Пізніше вдалося відновити лише поховання батька та сина. Могили Лідії Каразіної тепер в дендропарку немає. Дісталось від більшовиків і її доньці. Дівчина успішно здала екзамени в Харківський університет, заснований її дідом, але як тільки в прийомній комісії дізналися, що перед ними родичка поміщика — вказали на двері. Щоб отримати вищу освіту, дівчина поїхала в Середню Азію — там про Каразіних ніхто нічого не знав — і повернулася вже після Німецько-радянської війни.
У 1921 році на засіданні волосної економради було прийняте рішення про ліквідацію колишнього маєтку Каразіних у Красному Куті і перевезення залишків будівель для устаткування агрохімічного пункту. Цим же рішенням залишки знищеного пожежею цегляно-черепичного заводу Каразіних було вирішено «употребить на устройство в Красном Куте каланчи, пожарных сараев, бани и прочее». Поступово зникали сліди рукотворної діяльності Каразіних на Слобожанщині. Залишався лише їхній парк.
Дуже сильно він постраждав і в роки Німецько-радянської війни. Тоді було вирублено багато екзотів, значні площі заросли малоцінними бур'янами. Ліани та інші рослини, які в'ються, порозростались, утворивши непрохідні хащі. Загинули рослини з чотирикутного майданчика і тераси, постраждали захисні лісові насадження, були зруйновані колодязі і греблі, замулились і перетворились на болота ставки, загинув розсадник.
Відновлення
Дендропарк почав відроджуватися лише у 1957 році. На той час в ньому залишилось тільки 180 цінних дерев та кущів. Згодом його видовий склад поповнився — до 350 рослин. Налагодився обмін насіння з ботанічними садами Радянського Союзу, видавалися каталоги насіння.
Після реорганізації Краснокутської дослідної станції садівництва, у склад якої ввійшов дендропарк, почалося його подальше відновлення і розширення. Він отримав сьогоднішню назву — Краснокутський дендропарк.
А у кінці 80-х років зусиллями директора Краснокутської дослідної станції садівництва Віктора Олексійовича Кібкала надмогильні плити Каразіних було відновлено. Їх встановили у дендропарку, неподалік верхнього ставка. На могилі Івана Івановича Каразіна викарбуваний вірш-присвята його друга :
Тут немає огорож і химерних хрестів, і все - у величавій простоті, І прах дітей, і прах батьків з любов'ю взятий рідною землею. Дивний сад шумить навкруг, віщаючи безперервність життя. І смерть є лише сном серед дорогої для них Батьківщини. Оригінальний текст (рос.) Здесь нет оград и вычурных крестов, полно все величавой простотою, И прах детей, и прах отцов с любовью взят родной землею. Чудесный сад шумит кругом, вещая непрерывность жизни. И смерть является лишь сном средь дорогой для них Отчизны. |
Київські ентомологи, досліджуючи дендропарку, виявили новий для науки вид совки і назвали її Exochus karazinii Tolkaniz — на честь батька Івана Івановича Каразіна — Івана Назаровича Каразіна — засновника Краснокутського дендропарку.
А селекціонери Краснокутської дослідної станції садівництва (О. Я. Берендей, В. О. Кібкало, В. О. Бибик) створили новий сорт яблуні і назвали його на честь сім'ї Каразіних — Каразінське.
У 1993 році дендропарк святкував своє 200-ліття. Краснокутська дослідна станція садівництва — головний організатор і упорядник свята — доклала значних зусиль, щоб відновити і облагородити парк. На святкування також приїхали нащадки Каразіних — прапраонучки.
Рослинність парку
До наших днів в Краснокутському дендропарку збереглось більше 300 видів рідкісних рослин.
Біля входу в парк росте софора японська. Вперше цей вид був завезений в дендропарк в 1809 році. Поруч — горобина лікерна і коркове дерево. Засновники парку — першими в Україні почали прищеплювати дерева. Недалеко від входу можна побачити прищеплену форму горобини звичайної — плакучу.
Біля горобини — кущ ліани. Далі — канадські ялини, барбариси, китайський ясен, ялівець віргінський, в 1809 році завезений з Америки. Дендропарк також має , і навіть оцтове дерево — найвищий екземпляр має 46 метрів заввишки.
В парку також зберігся цукровий клен, сибірська сосна, та величезна , посаджена ще Каразіними. А з високих сибірських ялиць — їх ще називають щогловими деревами — в Росії часів царювання Петра I робили щогли для кораблів. А за допомогою за часів Івана Грозного людей відправляли на той світ. Чаші, зроблені з цього дерева, отруювали будь-який напій.
Є в дендропарку гігантський сріблястий клен, який живе тут з 1805 року. Його привезли канадці, запрошені на відкриття Харківського університету. Тепер сріблястих кленів в Україні вже сотні тисяч, і всі вони корінням з дендропарку. Також з Краснокутського дендропарку розійшлися по губерніям Російської імперії червоний клен, чорна і червона ялини, каштани, і , кизил, обліпиха, платан і багато інших рослин.
Навпроти могил засновників парку — батька і сина Івана Назаровича та Івана Івановича Каразіних — росте смерека і платан західний, в народі його називають безсоромницею (рос. — бесстыдница). Вперше в Україні він оселився теж у парку.
Також в дендропарку був створений один з перший і найвідоміших вітчизняних центрів інтродукції та акліматизації цінних декоративних рослин. А разом з ним — і величезний плодовий розсадник, завдяки якому на Слобожанщині з'явилося безліч садів. Тільки яблунь та груш у Каразіних було до 200 сортів. А ще близько 100 — слив, 70 — вишень, 20 — винограду.
Найстаріше з дерев дендропарку — гінкго дволопатеве, привезене з Китаю. Його ще називають деревом щастя. Екскурсоводи пропонують притулитися до його стовбура і загадати бажання.
Туя гігантська 2011 | Ялина чорна 2011 |
Проблеми парку
Головною проблемою Краснокутського дендропарку є брак фінансування.
Ставки парку — нечищені і брудні, хоча і прикрашені лотосами.
Нині у дендропарку є чотири джерела-криниці з водою, що має лікувальні властивості. Дослідники зазначають, що під парком знаходяться чималі запаси залізної руди, тому тутешні джерела мають всі властивості мінеральної води відомого .
Місток на острів на верхньому ставку 2011 | Альтанка на острові на верхньому ставку 2018 | Лотоси на озері 2020 | Джерело 2008 |
Дендропарк для туристів
Печери
Нині Краснокутський дендропарк — популярне місце у туристів. Окрім ботанічної, він має й історичну цінність. До наших днів збереглися дві печери Петропавлівського монастиря, столітні дерева тих часів і частково — підземні ходи. Деякі дослідники припускають, що довжина лабіринтів сягала 18 км і вони тягнуться аж до сусіднього села Глобівка. Мощені печери жовтою цеглою на міцному розчині. Монахи до вапна додавали білок гусячих та качиних яєць, що збирали в довколишніх очеретах. Цеглу клали прямо на глину печер. Кладка уціліла краще, якби свого часу люди у деяких місцях не розібрали її. Згодом частина ходів обвалилися, сховавши підземну церкву, яка, згідно з переказами, тут була. Дві печери з місцями відновленою кладкою (її реставрували у 1980-х) нині відкриті для туристів.
Каразіни використовували печери під оранжерею — вирощували цитрусові.
Вхід до ближньої монастирської печери 2010 | Печера зсередини 2021 | Вхід до дальньої монастирської печери 2011 | Двері на дальній монастирській печері 2013 |
Проїзд
Доїхати до Краснокутського дендропарку можна рейсовими автобусами: з Богодухова або Харкова. З Харкова автобус на Краснокутськ відправляється з автостанції «Центральний Ринок» (, 4), яка розташована біля станції метро «Центральний ринок». Від Харкова до Краснокутська на рейсовому автобусі можна дістатись за 1,5 години.
У самому Краснокутську до автостанції їхати не треба — виходити краще в центрі селища, на перехресті. Там, де автобус виїздить на центральну вулицю Краснокутська — Миру. Поруч із перехрестям є дорожній вказівник на село Козіївка. У тому напрямі, який він показує — і потрібно йти.
Якщо нумерація будинків по вулиці спадає і позаду залишилась церква Архангела Михайла і будинок Свідків Єгови — напрямок вибраний правильно.
З вулиці Миру, метрів через 700—800 від перехрестя, буде поворот наліво. Правильний напрямок вказує велика бетонна плита з написом «Краснокутська дослідна станція садівництва». Від неї до дендропарку — близько 3 км. Дорога йде вгору до села Основинці і відкриває панорамний вид на Краснокутськ. По ній треба йти, не звертаючи, до самого села. Вже там — за колишнім дитячим садком (нині у цьому приміщенні — літній табір), біля цегляної автобусної зупинки — буде поворот праворуч до дендропарка.
Екскурсії
Вхід до дендропарку безкоштовний. Платні лише послуги екскурсовода — він може розповісти, що де росте в дендропарку, а також повідає історію життя роду Каразіних.
Також в дендропарку можна:
- перейти міст кохання і побачити дерево щастя
- побувати біля джерела часів Каразіних
- побачити, де живуть водяні черепахи, лебеді та сімейство козуль і квітнуть лілії
- доторкнутися до рослин і дерев, завезених з Японії, Китаю, Канади, Америки, Франції і багатьох інших країн
- відвідати підземні ходи Петропавлівського монастиря
- продегустувати місцеві наливки та вина (за окрему плату)
Безпосередньо до дендропарку також прилягає Краснокутська дослідна станція садівництва, на величезній території якої вирощуються фрукти та ягоди.
Див. також
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Краснокутський дендропарк |
Виноски
- Суспільно-політичні погляди В. Н. Каразіна. Автореф. дис. канд. іст. наук: 07.00.01 / А. В. Хрідочкін; Дніпропетр. нац. ун-т. — Д., 2001. — 17 с. — укр.
- Тихий Н. В. Н. Каразин: Его жизнь и общественная деятельность. — К.: Тип. Имп. ун-та Св. Владимира, 1905. — 302, 28, IV с. — С. 123.
- Кичунов Н. И. Основянский акклиматизационный сад Ивана Ивановича Каразина // Изд. Южно-рус. о-ва акклиматизации. – 1900. – № 12. – С. 12]
- Сокольський Е. "Ищу обратить внимание ваше…//Харьковский Исторический Альманах. — 2002. — №6-7.
- Кони А. Ф. Отрывки из воспоминаний // Вестник Европы. – 1909. – Т.1. – С. 55–57.
- ДАХО Ф. — 431, оп. 1, спр. 149, арк. 45.
- Кібкало В. На честь родини Каразіних [про новий сорт яблуні] // Сад, виноград і вина України. — 1999. — № 3/4. — С. 14-15.
Джерела
- Краснокутський дендропарк. Довідка. //Сайт Харківської обласної державної адміністрації.
- Салимонович Л. Остров надежды. Парк с потенциалом туристической Мекки [ 5 березня 2016 у Wayback Machine.]// Новый день. — 2007. — 24 червня. — №68(635).
- Березюк Н. М., Грамма В. Н. Слід добрий і вічний на землі Слобожанській (Іван Назарович Каразін та його нащадки) [ 4 липня 2007 у Wayback Machine.] // Університети. — 2003. — № 2.
- Суспільно-політичні погляди В. Н. Каразіна. Автореф. дис. канд. іст. наук: 07.00.01 / А. В. Хрідочкін; Дніпропетр. нац. ун-т. — Д., 2001. — 17 с. — укр. [ 11 лютого 2015 у Wayback Machine.]
- Кибкало В. А. Краснокутський дендропарк: Путеводитель. Издание 2-е с изменениями. — Харьков:Прапор, 1982. — 63 с., ил.
- Горун О. Краснокутский дендропарк и галерея в Пархомовке: На майские праздники — в путешествие по области![недоступне посилання з липня 2019] // Комсомольская правда. — 25 апреля 2006.
Додаткові джерела
- Александрова В. Ювілей дендропарку: [Краснокутському дендропарку — 200 років] // Слобідський край. — 1993. — 13 лип.
- Бабак З. Перлина Слобожанщини: [Про дендропарк] // Маяк. — 2000. — 22 квіт.
- Кібкало В. З історії Краснокутського дендропарку // Промінь. — 1993. — 13, 16, 20, 23, 30 лип.
- Кульбаченко Г. Краснокутський дендропарк // Сільські вісті. — 1980. — 3 верес.
- Курдюк М. Контрасти Каразінського саду: [З історії району та сучасні проблеми охорони природи] // Сільські вісті. — 1989. — 18 серп.
- Мазница А. Жемчужина Харьковщины: [Дендропарк] // Зеркало недели. — 2003. — 28 июня. — С. 23.
- Пилипенко Л. Дендропарку — два столетия // Вечерний Харьков. — 1993. — 14 сент.
- Северова Л. Слово о прекрасном парке // Слобідський край. — 2003. — 24 мая.
- Тертишна Л. Нові сторінки історії дендропарку // Промінь. — 2001. — 2 жовт.
Ця стаття належить до української Вікіпедії. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Park pa m yatka sado vo pa rkovogo miste ctva zagalnoderzha vnogo zna chennya Krasnoku tskij odin iz najstarishih dendroparkiv Ukrayini istoriya yakogo nalichuye ponad 200 rokiv Za odniyeyu z versij zasnovanij u 1793 roci Roztashovanij u malovnichij miscevosti Harkivskoyi oblasti na okolici selisha Krasnokutsk v seli Osnovinci Pidporyadkovanij Krasnokutskij stanciyi sadivnictva Zaklav park pomishik Ivan Karazin brat zasnovnika Harkivskogo universitetu Park pam yatka sadovo parkovogo mistectva zagalnoderzhavnogo znachennya Krasnokutskij Plan shema parku pri vhodi 2009Plan shema parku pri vhodi 200950 04 59 pn sh 35 09 53 sh d 50 08305555558332856 pn sh 35 16472222224999911 sh d 50 08305555558332856 35 16472222224999911 Koordinati 50 04 59 pn sh 35 09 53 sh d 50 08305555558332856 pn sh 35 16472222224999911 sh d 50 08305555558332856 35 16472222224999911Krayina UkrayinaRoztashuvannyaHarkivska oblast UkrayinaNajblizhche mistosmt Krasnokutsk s OsnovinciPlosha13 6 gaZasnovano1793OperatorKrasnokutska doslidna stanciya sadivnictva Direktor Slastin Oleksandr PetrovichKrasnokutskij dendropark Ukrayina Krasnokutskij dendropark u Vikishovishi Spochatku Krasnokutskij dendropark buv pam yatkoyu arhitekturi miscevogo znachennya ohoronnij 717 Spisku pam yatok do yakogo buv vklyuchenij dendropark bulo zatverdzheno rishennyam Harkivskogo oblasnogo vikonavchogo komitetu vid 5 bereznya 1992 roku 61 Zgodom park otrimav status pam yatki sadovo parkovogo mistectva zagalnoderzhavnogo znachennya Zaraz doslidniki namagayutsya otrimati dlya nogo status nacionalnogo parku HarakteristikaKrasnokutskij dendropark vvazhayetsya odnim z najcikavishih zrazkiv sadovo parkovoyi arhitekturi Ukrayini XVIII stolittya Kompoziciya parku Za osnovnu kompozicijnu vis Krasnokutskogo dendroparku prijnyato vododil yaru yakij postupovo perehodit u shiroku balku Na dnishi yaru roztashovani stavki grebli strumki Shili sformovani terasami Dorizhki oblashtovani z urahuvannyam mozhlivosti oglyadu pejzazhiv i miscevih kompozicij iz riznomanitnih roslin Yedina shiroka aleya dendroparku obsadzhena yalinami prohodit jogo pivdennoyu okoliceyu i pochinayetsya vidrazu bilya golovnogo vhodu V parku ye dva stavka tri mulovidstijnika chotiri dzherela krinici z vodoyu sho maye likuvalni vlastivosti Na shidnomu boci yaru z monastirskih chasiv zbereglisya pidzemni hodi V parku takozh ye altanki Dereva v dendroparku v osnovnomu rozmisheni grupami i retelno pidibrani Blakitni ta sriblyasti hvojni posadzheni na foni yakij pidkreslyuye yihnij kolir Polyani i okremi dorizhki obsadzheni yaskravo kvituchimi kushami Roslini yaki v yutsya prikrashayut altanki pergoli okremi dereva i specialno pobudovanu dlya cogo vezhu Na verhnomu stavku ye nevelikij ostriv nasipanij she Karazinimi tak zvanij Ostriv kohannya yakij z yednanij z osnovnoyu dorizhkoyu mistkom Sogodni na nomu vikladeno z kamenyu dvi obruchki i vstanovlena altanka Sered molodyat Krasnokutska Osnovinciv ta inshih sil rajonu ye tradiciya obov yazkovo vidviduvati cej ostriv i fotografuvatisya na nomu pislya reyestraciyi shlyubu v RAGSi Po perimetru park otochenij visokimi derevami yaki zalishilisya vid kolishnogo lisu abo buli posadzheni she pid chas budivnictva parku Dereva i shili balki zahishayut dendropark vid suhoviyiv vlitku i holodnogo vitru vzimku dopomagayut zatrimuvati snig Stavki mulovidstijniki i dzherela zvolozhuyut ta oholodzhuyut povitrya vlitku Vono zatrimuyetsya z troh bokiv shilami balki a z chetvertogo nizhnoyi mezhi parku kronami hvojnih derev Ce stvoryuye osoblivij mikroklimat tomu ekzotichni i tenditni dereva ne ginut Yedina shiroka aleya dendroparku 2009 Ta zh sama aleya 2021 Stezhka do verhnogo stavka 2018 Ostriv kohannya na verhnomu stavku 2010 Biologichne riznomanittya Na verhnomu stavku kvitnut lotosi chervoni rozhevi limonni kremovi ta bili Voni z yavilisya v parku na pochatku 21 stolittya ce podarunok Volodimira Kotlyara z Harkivshini Takozh na stavkah zhivut lebedi A bilya centralnogo vhodu v ogorozhi simejstvo dikih kiz sarn Zagalom v kolekciyi parku doslidniki narahovuyut tri desyatki predstavnikiv fauni yizhaki sovi pugachi vivirki Voditsya tut bagato solovejkiv golubiv shpakiv sinic drozdiv ta inshih ptahiv Inkoli zalitayut vivilgi ta odudi A iz susidnih lisiv u park zahodyat sarni i diki svini Zridka mozhna zustriti kunicyu Lebedi na stavku 2011 Cherepahi na stavku 2008 Zhabi na stavku 2008 Sarni u zagorozhi bilya vhodu u park 2009 Suchasni kompoziciyi Na mezhi tisyacholit v dendroparku takozh pochali z yavlyatisya derev yani figuri roboti krasnokutskogo hudozhnika i skulptora vchenij kit vivirka Baba Yaga z hatinoyu Zmij Gorinich lisovik ta inshi Lisovik na derevi 2008 Hatinka Babi Yagi 2009 Zmij Gorinich na derevi 2008 Kam yana baba perevezena v dendropark iz Nataliyivki 2008 Grunti Gliboka balka terasi de roztashovanij dendropark stoyit na shilnih lisopodibnih suglinkah Ce materinska poroda gruntu dendroparku Osnova gruntovogo pokrivu temno siri pidzolisti grunti Na dilyanci v centri parku i nizhche drugogo stavka a takozh na drugij terasi pivnichnogo shilu balki de zemlya ryasno zroshuyetsya dzherelami zustrichayutsya visokogumusni grunti zi slabkokisloyu reakciyeyu Pogoda Klimat Krasnokutskogo rajonu na teritoriyi yakogo roztashovanij dendropark pomirno kontinentalnij Zima pochinayetsya v seredini listopada I todi perevazhaye hmarna pogoda vidnosna vologist zbilshuyetsya do 80 90 Snigovij pokriv zberigayetsya v serednomu 100 110 dniv Vzimku vipadaye blizko 20 25 vidsotkiv richnoyi kilkosti opadiv perevazhno snig Zima z chastimi vidligami inkoli nastilki intensivnimi sho poverhnya zemli zalishayetsya vzagali bez snigu Najholodnishij misyac sichen Jogo absolyutnij minimum 40 C Nestabilna pogoda zimovogo periodu duzhe utrudnyuye perezimivlyu bagatorichnih roslin dendroparku Vesna pochinayetsya v ostannih chislah bereznya U kvitni mozhlive ponizhennya nichnoyi temperaturi do 10 15 S Buvayut snigopadi Vesna chasto zatyazhna i suprovodzhuyetsya povernennyam holodu cherez sho roslini dendroparku tezh strazhdayut Lito pochinayetsya vseredini travnya Vono teple pomirne inkoli spekotne z nevelikimi opadami Najteplishij misyac lipen Maksimalna temperatura 39 C Trivalist vegetacijnogo periodu 198 dniv IstoriyaPeredistoriya Vhid do odniyeyi iz pecher kolishnogo Petropavlivskogo monastirya 2018 U 1654 roci cherez tri roki pislya zasnuvannya Krasnokutska nad miscem de piznishe bude dendropark sered vikovih dubiv buv zasnovanij cholovichij kozackij Petropavlivskij monastir Jogo zbuduvali kozaki yaki odnimi z pershih pereselilisya na ci zemli Takozh voni vikopali dva glibokih stavki voni zbereglisya i donini znahodyatsya v samomu centri dendroparku i rozgaluzhenu merezhu pecher pidzemnih hodiv V nih kozaki monahi hovalisya pid chas navali krimskih tatar Monastir prostoyav bilshe sta rokiv vitrimav navali hocha pid chas odniyeyi z nih i buv povnistyu spalenij ale monahi vcilili vtekli pidzemnimi labirintami U chasi pravlinnya Katerini II v nomu hovalisya buntivniki I same vona virishila zakriti monastir Monastirski zemli i budovi razom z prileglim hutorom Osnovinci imperatricya Katerina II u 1768 roci podaruvala polkovniku za jogo zaslugi v rosijsko tureckij vijni 1768 1774 rokiv todi vin proslavivsya yak nadzvichajnij rozvidnik Takozh u dovichne koristuvannya vin otrimav selo Kruchik tezh na Harkivshini Yak dlya tih chasiv Nazar Karazin buv nadzvichajno osvichenoyu lyudinoyu znav p yat mov Vzhe v Ukrayini odruzhivsya z donkoyu kozackogo sotnika Harkivskogo polku Yakova Ivanovicha Kovalenka Varvaroyu Petrivnoyu Obidva yihni sini proslavili ci zemli Dendropark z yavivsya tezh zavdyaki bratam Karazinim Starshij sin vidstavnogo polkovnika Vasil Karazin vidomij yak zasnovnik Harkivskogo universitetu a Ivan Karazin zasnuvav dendropark Vin vvazhayetsya pershim botanikom v Ukrayini Zasnuvannya dendroparku Dokladnishe Ivan Nazarovich Karazin Mogila Ivana Nazarovicha Karazina v dendroparku 2015 Spadok Nazara Karazina buv rozdilenij mizh jogo sinami Vasil Karazin otrimav Kruchik Ivan Karazin uspadkuvav monastirski zemli i hutir Osnovinci U 1793 roci vin zamisliv i zasnuvav dendropark vidilivshi pid nogo 17 gektariv zemli Chastina cih zemel bula zajnyata dubovim lisom okremi ekzemplyari yakogo rostut v dendroparku i nini deyakim vzhe bilshe 300 rokiv Rozbivayuchi dendropark Ivan Karazin vikoristav prirodnij relyef proviv veliki yak dlya tih chasiv meliorativni roboti pobuduvav terasi yaki zbereglisya do nashih dniv proviv roboti z vidvedennya vodi pidgotuvav dva stavki z osoblivim klimatom ti sho zbereglisya i dosi V centri parku nizhche verhnogo stavka buv sporudzhenij chotirikutnij majdanchik otochenij neglibokim rovom Voda z zalizistogo dzherela protikala po rovu zvolozhuyuchi povitrya i grunt Majdanchik buv zahishenij vid vitriv i dobre osvitlyuvavsya soncem Ce misce Ivan Karazin vibrav dlya aklimatizaciyi teplolyubnih i vologolyubnih roslin A dlya pristosuvannya fauni yakij potribna she bilsha vologa i dodatkove zroshennya vikoristovuvav virivnyanu chastinu yaru za nizhnim stavkom Subtropichni roslini viroshuvalis v oranzhereyi Bilshist avtoriv posilayuchis na publikaciyi sina Ivana Nazarovicha Ivana Ivanovicha vvazhayut sho Krasnokutskij dendropark buv zakladenij same naprikinci XVIII stolittya Hocha ye versiyi sho rik zasnuvannya parku 1803 Brati Karazini bagato podorozhuvali i pislya kozhnoyi poyizdki privozili dodomu ridkisni dereva Voni zibrali sotni porid derev kushiv kvitiv Roslini privozili z Yaponiyi Kitayu Ameriki Kanadi Braziliyi Meksiki yevropejskih krayin Sered bagatoh turbot brata Ivana Karazina Vasilya pov yazanih z vidkrittyam Harkivskogo universitetu bulo stvorennya botanichnogo sadu Tomu vin vipisuvav z za kordonu ridkisni porodi derev i kushiv Dekilka ekzemplyariv vin vidpraviv do mayetkiv Kruchika i Osnovinciv 25 travnya 1803 roku na chest dozvolu Oleksandra I pro prijnyattya pozhertvovuvanih harkiv yanami koshtiv na vidkrittya Harkivskogo universitetu Ivan Nazarovich Karazin posadiv u sadu svogo mayetku kanadsku topolyu yaka nosila nazvu rovesnicya Harkivskogo universitetu Za danimi 1833 roku u dendroparku Ivana Karazina vzhe roslo 202 vidi ta formi dekorativnih roslin i blizko 600 sortiv plodovo yagidnih 50 z nih do cogo v Ukrayini ne rosli Sered nih klen akaciya platan sofora Roslini prizhilisya v Krasnokutskomu dendroparku i pochali svoyu podorozh po vsij Ukrayini Napriklad amerikanskij klen vpershe v Ukrayini z yavivsya same v Osnovincyah A usim vidoma bila akaciya rozpovsyudilasya po krayini tezh zavdyaki Karazinu Yiyi nasinnya Ivan Nazarovich vipisuvav z Versalya vidrazu pislya togo yak yiyi priviz z amerikanskogo kontinentu sadivnik korolya Lyudovika XVIII Osoblivu uvagu Ivan Nazarovich Karazin pridilyav hvojnim derevam nasinnya yakih vin otrimuvav zavdyaki dopomozi nachalnika z shovkivnictva profesora Harkivskogo universitetu barona Fridriha Bibershtajna Za robotu po zbagachennyu flori Harkivshini cinnimi v gospodarskomu ta dekorativnomu vidnoshennyah roslinami Peterburzke Imperatorske Tovaristvo po zaohochennyu lisovogo gospodarstva nagorodilo Ivana Karazina Zolotoyu medallyu Pomer Ivan Nazarovich peredchasno u 1836 roci cherez neshasnij vipadok na 56 roci zhittya Pohovanij u stvorenomu nim dendroparku Rozkvit Dokladnishe Ivan Ivanovich Karazin Mogila Ivana Ivanovicha Karazina v dendroparku 2015 Z 1858 roku Ivan Ivanovich Karazin sin Ivana Nazarovicha Karazina prodovzhiv praktichnu robotu v dendroparku zbilshiv jogo ploshu do 42 desyatin 46 ga doviv kilkist vidiv i form dekorativnih roslin do 540 a plodovih majzhe do 1000 Vin naturalizuvav taki roslini yak oblipiha irga kavkazka trav yanista buzina dika maslina sho ye kormovoyu bazoyu dlya ptahiv ta bdzholinih U 1895 roci rozsadniki Ivana Karazina dali blizko 100 tisyach sadzhanciv dikoyi maslini Takozh vin ne tilki prodovzhiv roboti z aklimatizaciyi derevnih i chagarnikovih porid roslin a j rozpochav roboti z yih selekciyi uviv u kulturu bagato novih dlya Livoberezhnoyi Ukrayini roslin u tomu chisli blakitnu ta sriblyastu formi yalini morozostijki persiki teplolyubni sorti grush ta yabluk stvoriv velikij rozsadnik plodovih yagidnih ta dekorativnih kultur prichomu viroshuvav sadzhanci takozh dlya selyanskih sadib za dostupnoyu cinoyu a to i bezkoshtovno chim zasluzhiv sobi povagu zemlyakiv Ukrayinskij dramaturg Marko Kropivnickij yakij zhiv na hutori bilya Spodobivki nini Shevchenkivskij rajon Harkivskoyi oblasti u listi do kompozitora Mikoli Arkasa vid 27 bereznya 1908 roku pisav U mene garni sorti z Karazinskogo sadu Ivan Karazin vipisuvav dlya svogo rozsadnika nasinnya zhivci i sadzhanci z riznih gubernij Rosiyi ta z za kordonu vidavav katalogi sadzhanciv yaki rozmnozhuvav rozsilav posadkovij material zi svogo rozsadnika v tomu chisli dlya zakladannya Sharivskogo i Nalaliyivskogo parkiv na Harkivshini v Sofiyivku Askaniyu Novu Trostyanec ta inshi viv shiroke listuvannya z bagatma vchenimi publikuvav svoyi statti u silskogospodarskih zhurnalah Eksponati jogo sadu buli predstavleni na vistavkah Svij uzagalnenij dosvid pro osoblivosti aklimatizaciyi roslin v umovah Krasnokutshini viklav u dopovidi na urochistomu zibranni Moskovskogo Tovaristva aklimatizaciyi u 1891 roci Za cyu robotu Tovaristvo prisudilo jomu veliku Zolotu medal Takoyi zh nagorodi udostoyilo jogo i Orgkomitet pershoyi Pivdenno rosijskoyi vistavki sadivnictva i roslinnictva organizovanoyi u 1900 roci visoko ociniv 100 richne isnuvannya ta nadzvichajni zaslugi aklimatizacijnogo sadu Karazinih Jogo golova profesor Mikola Kichunov pisav pro Ivana Ivanovicha Karazina ta jogo sad take Eksponent volodiye chudovim i u svoyemu rodi yedinim v imperiyi aklimatizacijnim sadom pri hutori Osnovinci Ivanu Ivanovichu Karazinu bula prisudzhena persha premiya Pochesnij priz mista Harkova sribnij kubok na sribnomu pidnosi z nadpisom Za predstavlennye eksponaty i za vydayushiesya zaslugi po akklimatizacii rastenij Plodi Karazinskogo sadu vistavlyalis takozh na osinnomu konkursi plodiv Yevropi u Parizhi u 1901 roci Tam eksponati dendroparku tezh oderzhali medali U zapisci keruyuchogo harkivskoyu povitovoyu kancelyariyeyu na im ya Ministra finansiv vid 1903 roku zaznacheno Protyagom cilogo stolittya Karazini ne shkoduyuchi trudiv ta groshovih vitrat pridbali dlya svoyih rozplidnikiv v zakordonnih i rosijskih sadovih zakladah i vid privatnih osib sorti plodovih derev i chagarnikiv yaki z yakoyis prichini zaslugovuvali na uvagu ale poshiryuvali yih lishe pislya bagatolitnogo viprobuvannya Originalnij tekst ros V techenie celogo stoletiya Karaziny ne zhaleya trudov i denezhnyh zatrat priobreli dlya svoih pitomnikov v zagranichnyh i russkih sadovyh zavedeniyah i ot chastnyh lic sorta plodovyh derevev i kustarnikov kotorye pochemu libo zasluzhivali vnimaniya no rasprostranyali ih lish posle mnogoletnego ispytaniya Pomer Ivan Ivanovich Karazin 13 veresnya 1903 roku Pohovano jogo bulo u dendroparku poruch z batkom Spogadi pro robotu Ivana Karazina na pochatku 70 h rokiv XIX stolittya u Harkivskomu mirovomu z yizdi zalishiv jogo drug Sered bogoduhovskih suddiv buv odin tepli spogadi pro yakogo zhivut v moyij dushi Ivan Ivanovich Karazin pleminnik znamenitogo zasnovnika Harkivskogo universitetu poyednav v sobi z lyublyachoyu prostotoyu ruskogo sercya nadzvichajno ridkisnu u nas napoleglivist v peresliduvanni svoyih cilej i zavzyatist v praci Cilyami jogo buli dobro ridnoyi zemli Pid jogo krasivoyu muzhnoyu zovnishnistyu i m yakim pov yazanim z nezlobivim gumorom zvernennyam hovalisya mezhi spravzhnogo pionera civilizaciyi Hto bachiv cej sad de buli aklimatizovani riznomanitni i ridkisni roslini cyu prekrasnu oazu sered stepiv i hto prigadav pri comu sho vse ce sprava samoviddanoyi i bezkorislivoyi praci odniyeyi lyudini toj ne mig ne vklonitisya povazhnomu starcevi v ochah yakogo svitivsya vogon molodoyi energiyi Originalnij tekst ros Sredi bogoduhovskih sudej byl odin teplye vospominaniya o kotorom zhivut v moej dushe Ivan Ivanovich Karazin plemyannik znamenitogo osnovatelya Harkovskogo universiteta soedinil v sebe s lyubyashej prostotoj russkogo serdca chrezvychajno redkuyu u nas nastojchivost v presledovanii svoih celej i uporstvo v trude Celyami ego byli dobro rodnoj zemli Pod ego krasivoj muzhestvennoj naruzhnostyu i myagkim svyazannym s nezlobivym yumorom obrasheniem skryvalis cherty nastoyashego pionera civilizacii Kto videl etot sad gde byli akklimatizirovany raznoobraznejshie i redkie rasteniya etot prekrasnyj oazis sredi stepej i kto vspomnil pri etom chto vse eto delo samootverzhennogo i beskorystnogo truda odnogo cheloveka tot ne mog ne poklonitsya pochtennomu starcu v glazah kotorogo svetilsya ogon molodoj energii Zanepad Osnovinskij aklimatizacijnij sad taku pershu nazvu otrimav dendropark pri mayetku Ivana Ivanovicha Karazina Pislya revolyuciyi 1917 roku park perejshov u volodinnya Harkivskoyi oblasnoyi silskogospodarskoyi doslidnoyi stanciyi Dendropark duzhe postrazhdav u roki Ukrayinskoyi revolyuciyi 1917 1921 rokiv A porevolyucijni desyatilittya buli periodom postupovoyi rujnaciyi Misce pohovan Ivana Nazarovicha ta Ivana Ivanovicha Karazina v 30 h rokah bulo znishene Pravoslavni hresti i yangoli buli rozbiti a shmatki nadgrobnih plit z bilogo marmuru rozibrali miscevi zhiteli na gniti dlya kvashennya kapusti Pohovannya Ivana Nazarovicha Karazina vandali ne rozkopali ale mogili jogo nevistki Lidiyi ta sina Ivana znishili povnistyu Prah Ivana Ivanovicha generala yusticiyi vijnyali z kovanoyi domovini i zrizali z generalskogo mundira zoloti gudziki Piznishe vdalosya vidnoviti lishe pohovannya batka ta sina Mogili Lidiyi Karazinoyi teper v dendroparku nemaye Distalos vid bilshovikiv i yiyi donci Divchina uspishno zdala ekzameni v Harkivskij universitet zasnovanij yiyi didom ale yak tilki v prijomnij komisiyi diznalisya sho pered nimi rodichka pomishika vkazali na dveri Shob otrimati vishu osvitu divchina poyihala v Serednyu Aziyu tam pro Karazinih nihto nichogo ne znav i povernulasya vzhe pislya Nimecko radyanskoyi vijni U 1921 roci na zasidanni volosnoyi ekonomradi bulo prijnyate rishennya pro likvidaciyu kolishnogo mayetku Karazinih u Krasnomu Kuti i perevezennya zalishkiv budivel dlya ustatkuvannya agrohimichnogo punktu Cim zhe rishennyam zalishki znishenogo pozhezheyu ceglyano cherepichnogo zavodu Karazinih bulo virisheno upotrebit na ustrojstvo v Krasnom Kute kalanchi pozharnyh saraev bani i prochee Postupovo znikali slidi rukotvornoyi diyalnosti Karazinih na Slobozhanshini Zalishavsya lishe yihnij park Duzhe silno vin postrazhdav i v roki Nimecko radyanskoyi vijni Todi bulo virubleno bagato ekzotiv znachni ploshi zarosli malocinnimi bur yanami Liani ta inshi roslini yaki v yutsya porozrostalis utvorivshi neprohidni hashi Zaginuli roslini z chotirikutnogo majdanchika i terasi postrazhdali zahisni lisovi nasadzhennya buli zrujnovani kolodyazi i grebli zamulilis i peretvorilis na bolota stavki zaginuv rozsadnik Vidnovlennya Dendropark pochav vidrodzhuvatisya lishe u 1957 roci Na toj chas v nomu zalishilos tilki 180 cinnih derev ta kushiv Zgodom jogo vidovij sklad popovnivsya do 350 roslin Nalagodivsya obmin nasinnya z botanichnimi sadami Radyanskogo Soyuzu vidavalisya katalogi nasinnya Pislya reorganizaciyi Krasnokutskoyi doslidnoyi stanciyi sadivnictva u sklad yakoyi vvijshov dendropark pochalosya jogo podalshe vidnovlennya i rozshirennya Vin otrimav sogodnishnyu nazvu Krasnokutskij dendropark Virsh prisvyata na mogili Ivana Ivanovicha Karazina 2012 A u kinci 80 h rokiv zusillyami direktora Krasnokutskoyi doslidnoyi stanciyi sadivnictva Viktora Oleksijovicha Kibkala nadmogilni pliti Karazinih bulo vidnovleno Yih vstanovili u dendroparku nepodalik verhnogo stavka Na mogili Ivana Ivanovicha Karazina vikarbuvanij virsh prisvyata jogo druga Tut nemaye ogorozh i himernih hrestiv i vse u velichavij prostoti I prah ditej i prah batkiv z lyubov yu vzyatij ridnoyu zemleyu Divnij sad shumit navkrug vishayuchi bezperervnist zhittya I smert ye lishe snom sered dorogoyi dlya nih Batkivshini Originalnij tekst ros Zdes net ograd i vychurnyh krestov polno vse velichavoj prostotoyu I prah detej i prah otcov s lyubovyu vzyat rodnoj zemleyu Chudesnyj sad shumit krugom veshaya nepreryvnost zhizni I smert yavlyaetsya lish snom sred dorogoj dlya nih Otchizny Kiyivski entomologi doslidzhuyuchi dendroparku viyavili novij dlya nauki vid sovki i nazvali yiyi Exochus karazinii Tolkaniz na chest batka Ivana Ivanovicha Karazina Ivana Nazarovicha Karazina zasnovnika Krasnokutskogo dendroparku A selekcioneri Krasnokutskoyi doslidnoyi stanciyi sadivnictva O Ya Berendej V O Kibkalo V O Bibik stvorili novij sort yabluni i nazvali jogo na chest sim yi Karazinih Karazinske U 1993 roci dendropark svyatkuvav svoye 200 littya Krasnokutska doslidna stanciya sadivnictva golovnij organizator i uporyadnik svyata doklala znachnih zusil shob vidnoviti i oblagoroditi park Na svyatkuvannya takozh priyihali nashadki Karazinih prapraonuchki Roslinnist parkuDo nashih dniv v Krasnokutskomu dendroparku zbereglos bilshe 300 vidiv ridkisnih roslin Bilya vhodu v park roste sofora yaponska Vpershe cej vid buv zavezenij v dendropark v 1809 roci Poruch gorobina likerna i korkove derevo Zasnovniki parku pershimi v Ukrayini pochali prisheplyuvati dereva Nedaleko vid vhodu mozhna pobachiti prisheplenu formu gorobini zvichajnoyi plakuchu Bilya gorobini kush liani Dali kanadski yalini barbarisi kitajskij yasen yalivec virginskij v 1809 roci zavezenij z Ameriki Dendropark takozh maye i navit octove derevo najvishij ekzemplyar maye 46 metriv zavvishki V parku takozh zberigsya cukrovij klen sibirska sosna ta velichezna posadzhena she Karazinimi A z visokih sibirskih yalic yih she nazivayut shoglovimi derevami v Rosiyi chasiv caryuvannya Petra I robili shogli dlya korabliv A za dopomogoyu za chasiv Ivana Groznogo lyudej vidpravlyali na toj svit Chashi zrobleni z cogo dereva otruyuvali bud yakij napij Ye v dendroparku gigantskij sriblyastij klen yakij zhive tut z 1805 roku Jogo privezli kanadci zaprosheni na vidkrittya Harkivskogo universitetu Teper sriblyastih kleniv v Ukrayini vzhe sotni tisyach i vsi voni korinnyam z dendroparku Takozh z Krasnokutskogo dendroparku rozijshlisya po guberniyam Rosijskoyi imperiyi chervonij klen chorna i chervona yalini kashtani i kizil oblipiha platan i bagato inshih roslin Navproti mogil zasnovnikiv parku batka i sina Ivana Nazarovicha ta Ivana Ivanovicha Karazinih roste smereka i platan zahidnij v narodi jogo nazivayut bezsoromniceyu ros besstydnica Vpershe v Ukrayini vin oselivsya tezh u parku Takozh v dendroparku buv stvorenij odin z pershij i najvidomishih vitchiznyanih centriv introdukciyi ta aklimatizaciyi cinnih dekorativnih roslin A razom z nim i velicheznij plodovij rozsadnik zavdyaki yakomu na Slobozhanshini z yavilosya bezlich sadiv Tilki yablun ta grush u Karazinih bulo do 200 sortiv A she blizko 100 sliv 70 vishen 20 vinogradu Najstarishe z derev dendroparku ginkgo dvolopateve privezene z Kitayu Jogo she nazivayut derevom shastya Ekskursovodi proponuyut pritulitisya do jogo stovbura i zagadati bazhannya Henomeles yaponskij 2011 Tuya gigantska 2011 Yalina chorna 2011 Samshit vichnozelenij 2021Problemi parkuGolovnoyu problemoyu Krasnokutskogo dendroparku ye brak finansuvannya Stavki parku nechisheni i brudni hocha i prikrasheni lotosami Nini u dendroparku ye chotiri dzherela krinici z vodoyu sho maye likuvalni vlastivosti Doslidniki zaznachayut sho pid parkom znahodyatsya chimali zapasi zaliznoyi rudi tomu tuteshni dzherela mayut vsi vlastivosti mineralnoyi vodi vidomogo Mistok na ostriv na verhnomu stavku 2011 Altanka na ostrovi na verhnomu stavku 2018 Lotosi na ozeri 2020 Dzherelo 2008Dendropark dlya turistivPecheri Nini Krasnokutskij dendropark populyarne misce u turistiv Okrim botanichnoyi vin maye j istorichnu cinnist Do nashih dniv zbereglisya dvi pecheri Petropavlivskogo monastirya stolitni dereva tih chasiv i chastkovo pidzemni hodi Deyaki doslidniki pripuskayut sho dovzhina labirintiv syagala 18 km i voni tyagnutsya azh do susidnogo sela Globivka Mosheni pecheri zhovtoyu cegloyu na micnomu rozchini Monahi do vapna dodavali bilok gusyachih ta kachinih yayec sho zbirali v dovkolishnih ocheretah Ceglu klali pryamo na glinu pecher Kladka ucilila krashe yakbi svogo chasu lyudi u deyakih miscyah ne rozibrali yiyi Zgodom chastina hodiv obvalilisya shovavshi pidzemnu cerkvu yaka zgidno z perekazami tut bula Dvi pecheri z miscyami vidnovlenoyu kladkoyu yiyi restavruvali u 1980 h nini vidkriti dlya turistiv Karazini vikoristovuvali pecheri pid oranzhereyu viroshuvali citrusovi Vhid do blizhnoyi monastirskoyi pecheri 2010 Pechera zseredini 2021 Vhid do dalnoyi monastirskoyi pecheri 2011 Dveri na dalnij monastirskij pecheri 2013 Proyizd Betonna plita z napisom Krasnokutska doslidna stanciya sadivnictva 2009 Doyihati do Krasnokutskogo dendroparku mozhna rejsovimi avtobusami z Bogoduhova abo Harkova Z Harkova avtobus na Krasnokutsk vidpravlyayetsya z avtostanciyi Centralnij Rinok 4 yaka roztashovana bilya stanciyi metro Centralnij rinok Vid Harkova do Krasnokutska na rejsovomu avtobusi mozhna distatis za 1 5 godini U samomu Krasnokutsku do avtostanciyi yihati ne treba vihoditi krashe v centri selisha na perehresti Tam de avtobus viyizdit na centralnu vulicyu Krasnokutska Miru Poruch iz perehrestyam ye dorozhnij vkazivnik na selo Koziyivka U tomu napryami yakij vin pokazuye i potribno jti Yaksho numeraciya budinkiv po vulici spadaye i pozadu zalishilas cerkva Arhangela Mihajla i budinok Svidkiv Yegovi napryamok vibranij pravilno Z vulici Miru metriv cherez 700 800 vid perehrestya bude povorot nalivo Pravilnij napryamok vkazuye velika betonna plita z napisom Krasnokutska doslidna stanciya sadivnictva Vid neyi do dendroparku blizko 3 km Doroga jde vgoru do sela Osnovinci i vidkrivaye panoramnij vid na Krasnokutsk Po nij treba jti ne zvertayuchi do samogo sela Vzhe tam za kolishnim dityachim sadkom nini u comu primishenni litnij tabir bilya ceglyanoyi avtobusnoyi zupinki bude povorot pravoruch do dendroparka Ekskursiyi Stihijnij rinok bilya vhodu v dendropark 2018 Vhid do dendroparku bezkoshtovnij Platni lishe poslugi ekskursovoda vin mozhe rozpovisti sho de roste v dendroparku a takozh povidaye istoriyu zhittya rodu Karazinih Takozh v dendroparku mozhna perejti mist kohannya i pobachiti derevo shastya pobuvati bilya dzherela chasiv Karazinih pobachiti de zhivut vodyani cherepahi lebedi ta simejstvo kozul i kvitnut liliyi dotorknutisya do roslin i derev zavezenih z Yaponiyi Kitayu Kanadi Ameriki Franciyi i bagatoh inshih krayin vidvidati pidzemni hodi Petropavlivskogo monastirya prodegustuvati miscevi nalivki ta vina za okremu platu Bezposeredno do dendroparku takozh prilyagaye Krasnokutska doslidna stanciya sadivnictva na velicheznij teritoriyi yakoyi viroshuyutsya frukti ta yagodi Div takozhVikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Krasnokutskij dendropark Krasnokutsk Krasnokutskij monastir Krasnokutskij rajon Harkivska oblast Krasnokutska doslidna stanciya sadivnictva Krasnokutske gazokondensatne rodovisheVinoskiSuspilno politichni poglyadi V N Karazina Avtoref dis kand ist nauk 07 00 01 A V Hridochkin Dnipropetr nac un t D 2001 17 s ukr Tihij N V N Karazin Ego zhizn i obshestvennaya deyatelnost K Tip Imp un ta Sv Vladimira 1905 302 28 IV s S 123 Kichunov N I Osnovyanskij akklimatizacionnyj sad Ivana Ivanovicha Karazina Izd Yuzhno rus o va akklimatizacii 1900 12 S 12 Sokolskij E Ishu obratit vnimanie vashe Harkovskij Istoricheskij Almanah 2002 6 7 Koni A F Otryvki iz vospominanij Vestnik Evropy 1909 T 1 S 55 57 DAHO F 431 op 1 spr 149 ark 45 Kibkalo V Na chest rodini Karazinih pro novij sort yabluni Sad vinograd i vina Ukrayini 1999 3 4 S 14 15 DzherelaKrasnokutskij dendropark Dovidka Sajt Harkivskoyi oblasnoyi derzhavnoyi administraciyi Salimonovich L Ostrov nadezhdy Park s potencialom turisticheskoj Mekki 5 bereznya 2016 u Wayback Machine Novyj den 2007 24 chervnya 68 635 Berezyuk N M Gramma V N Slid dobrij i vichnij na zemli Slobozhanskij Ivan Nazarovich Karazin ta jogo nashadki 4 lipnya 2007 u Wayback Machine Universiteti 2003 2 Suspilno politichni poglyadi V N Karazina Avtoref dis kand ist nauk 07 00 01 A V Hridochkin Dnipropetr nac un t D 2001 17 s ukr 11 lyutogo 2015 u Wayback Machine Kibkalo V A Krasnokutskij dendropark Putevoditel Izdanie 2 e s izmeneniyami Harkov Prapor 1982 63 s il Gorun O Krasnokutskij dendropark i galereya v Parhomovke Na majskie prazdniki v puteshestvie po oblasti nedostupne posilannya z lipnya 2019 Komsomolskaya pravda 25 aprelya 2006 Dodatkovi dzherela Aleksandrova V Yuvilej dendroparku Krasnokutskomu dendroparku 200 rokiv Slobidskij kraj 1993 13 lip Babak Z Perlina Slobozhanshini Pro dendropark Mayak 2000 22 kvit Kibkalo V Z istoriyi Krasnokutskogo dendroparku Promin 1993 13 16 20 23 30 lip Kulbachenko G Krasnokutskij dendropark Silski visti 1980 3 veres Kurdyuk M Kontrasti Karazinskogo sadu Z istoriyi rajonu ta suchasni problemi ohoroni prirodi Silski visti 1989 18 serp Maznica A Zhemchuzhina Harkovshiny Dendropark Zerkalo nedeli 2003 28 iyunya S 23 Pilipenko L Dendroparku dva stoletiya Vechernij Harkov 1993 14 sent Severova L Slovo o prekrasnom parke Slobidskij kraj 2003 24 maya Tertishna L Novi storinki istoriyi dendroparku Promin 2001 2 zhovt Cya stattya nalezhit do dobrih statej ukrayinskoyi Vikipediyi