Якуб Берман (пол. Jakub Berman; 24 грудня 1901, Варшава, Королівство Польське, Російська імперія — 10 квітня 1984, Варшава, ПНР) — польський комуністичний політик єврейського походження, член вищого партійно-державного керівництва у 1945—1956 роках. Один із керівників ПРП, у 1948—1956 роках — член Політбюро ЦК ПОРП, у 1954—1956 роках — віцепрем'єр ПНР. Керував спецслужбами та каральними органами, ідеологічним апаратом, системою освіти. Перебував у Комісії з безпеки ЦК ПОРП, опікувався Міністерством громадської безпеки. Разом з Болеславом Берутом і Хіларі Мінцем, належав до «урядущого тріумвірату» ПНР. Провідник сталінської політики, організатор політичних репресій. Відсторонений від влади під час польської десталінізації другої половини 1950-х років.
Якуб Берман пол. Jakub Berman | |
Народження: | 26 грудня 1901[1] або 23 грудня 1901[2] Варшава, Російська імперія[3] |
---|---|
Смерть: | 10 квітня 1984[1][4][2](82 роки) Варшава, Польська Народна Республіка[3] |
Поховання: | Військові Повонзки |
Країна: | Республіка Польща і Польська Народна Республіка |
Освіта: | d |
Партія: | Польська об'єднана робітнича партія (1957), d і Комуністична партія Польщі |
Нагороди: | |
Медіафайли у Вікісховищі |
Навчання та компартія
Народився у сім'ї єврейської інтелігенції. У 1925 році закінчив юридичний факультет Варшавського університету. Науковим керівником Якуба Бермана був відомий соціолог-марксист Людвік Крживіцький. Проте спроба Крживіцького зарахувати Бермана до штату університету як свого помічника не вдалася — керівництво відмовило через єврейське походження кандидата. Готував дисертацію, але не завершив її. У 1927—1939 роках працював у польському бюлетені Єврейського телеграфного агентства.
З юності Якуб Берман дотримувався комуністичних поглядів. Був пов'язаний з такими видатними представниками лівої гуманітарної інтелігенції, як Владислав Броневський, Ванда Василевська, Александер Ват. У 1924 році, студентом університету, вступив до Комуністичного союзу польської молоді. З 1928 року — член Комуністичної партії Польщі (КПП). Швидко висунувся до керівництва КПП, опікувався організаціями комуністичної інтелігенції й органами партійної пропаганди. Декілька разів заарештовувався владою, але швидко звільнявся.
Комуністичний функціонер у СРСР
Після початку Другої світової війни у вересні 1939 року Якуб Берман утік у Білосток, який перебував у радянській зоні окупації Польщі. Навесні 1941 року перебрався до Мінська. Прийняв громадянство СРСР, з Варшави до нього перебралися дружина та донька. Був редактором газети «Sztandar Wolności» («Прапор Свободи») — польськомовному виданні Комуністичної партії Білорусії.
Влітку 1941 року, після німецького вторгнення до Радянського Союзу, Берман із сім'єю дістався Москви. Певний час працював у редакції Радіо Костюшко, яку очолювала Софія Дзержинська. У вересні разом із редакцією переведений до Уфи, де став інструктором у школі Комінтерну. Проводив політичне навчання активістів комуністичної Польської робітничої партії (ПРП).
Якуб Берман був одним з організаторів і керівників Спілки польських патріотів. У цій якості у грудні 1943 року брав участь у кремлівському прийомі та мав розмову з Йосипом Сталіним. Завоювавши його довіру, Берман закріпився у керівництві польських комуністичних організацій СРСР. З січня 1944 року увійшов до Центрального бюро польських комуністів (CBKP) — секретного органу при ЦК ВКП(б), який здійснював керівництво польським комуністичним рухом і першою польською армією на радянській території. Формально головою CBKP був Александр Завадський, реально очолював Якуб Берман. Члени CBKP склали більшість у Політбюро ЦК ПРП. Таким чином, Якуб Берман став одним з найвищих керівників партії, до якої невдовзі перейшла влада у Польщі під егідою СРСР.
Партійно-державний керівник
В урядущому тріумвіраті
У липні 1944 року Якуб Берман був співзасновником Польського комітету національного визволення (ПКНВ) та співавтором його програмного Маніфесту. Був заступником начальника департаменту закордонних справ ПКНВ, членом Крайової Ради Народової. У травні 1945 року призначений заступником держсекретаря президії Тимчасового уряду Республіки Польща Едварда Осубки-Моравського. Залишався на цій посаді у Тимчасовому уряді національної єдності та наступних урядах Юзефа Циранкевича та Болеслава Берута. З листопада 1952 року до лютого 1954 року — член президії Ради міністрів (цей неформальний орган включав прем'єр-міністра Берута та його довірених функціонерів). З березня 1954 року до травня 1956 року — віцепрем'єр у кабінеті Циранкевича.
Урядові посади Бермана не були ключовими — його реальна влада ґрунтувалася на становищі не у Раді міністрів, а у Політбюро ЦК ПРП, з 1948 року — Політбюро ЦК ПОРП. У партійному керівництві Якуб Берман був членом урядущого сталінського тріумвірату, разом із Болеславом Берутом та Хіларі Мінцем. Берут був першою особою партійно-державного апарату, Мінц визначав економічну політику, Берман керував каральними органами, ідеологією та пропагандою. При цьому Берман перевершував за впливом Мінця та розглядався як другий після Берута у партії та державі. У свій час він вважався «сірим кардиналом» керівництва.
Спочатку Берман схилявся до відносно помірної «національної політики». Він навіть відзначав різницю між поняттями «комуністична партія» (якою була КПП) і «робоча партія» (якою була ПРП). Але швидко засвоїв сталінський курс на радянізацію, перейшов на ортодоксально-комуністичні позиції. З ім'ям Бермана були пов'язані масштабні ідеологічні кампанії, насадження структур комуністичної держави та реального соціалізму.
Водночас за повної політичної лояльності до Радянського Союзу, Берман і Мінц намагалися відстоювати деякі економічні інтереси Польщі. Вони доклали зусиль, щоб утримати колишні німецькі промислові активи від вивезення до СРСР, зберегти національну залізничну мережу, пов'язану з Німеччиною та Західною Європою. Це викликало невдоволення Сталіна, який у 1949 році порушив питання про арешт Бермана. Проте Беруту, на превеликий подив багатьох, вдалося відстояти сподвижника по тріумвірату.
Деякі сучасні польські джерела пов'язують ортодоксальний комунізм, сталінізм і прорадянську орієнтацію Бермана з його етнічним походженням, стверджують, що політичний курс визначався національною агресією, стратегією «єврейського домінування». Однак при цьому робляться посилання на якісь «таємні доповіді» неочевидного авторства. Жодного перевіреного підтвердження ці версії не мають.
На чолі репресивного апарату
Якуб Берман опікувався партійною лінією спочатку Відомство громадської безпеки ПКНВ, потім Міністерство громадської безпеки (МГБ, польський аналог НКВС), йому підпорядковувся міністр Станіслав Радкевич. Через МГБ у віданні Бермана знаходилися Громадянська міліція, Корпус внутрішньої безпеки, Добровільний резерв цивільної міліції (бойова організація ППР/ПОРП), прикордонні війська, тюремна та пожежна служби. Разом із Берутом він очолював Комісію з безпеки ЦК ПОРП — головний координаційний орган політичних репресій.
Провести у вересні місяці у кожному воєводстві щонайменше один публічний процес проти реакціонерів. Відповідальним за проведення цієї акції призначити товариша Бермана. Постанова Політбюро ЦК ПРП від 22 серпня 1945 року
У цій ролі Берман опікувався політичним терором проти противників комуністичного режиму. Репресіям піддавалися учасники антикомуністичного опору, представники буржуазії, землевласники, заможні селяни, члени довоєнних партій (праві, прихильники Станіслава Миколайчика, опозиційні соціалісти), католицькі, профспілкові та громадські активісти, звичайні громадяни, запідозрені у нелояльності, нарешті, комуністи, які зазнали поразки у боротьбі за владу . За поданням керованих Берманом структур лише у судовому порядку було винесено понад 6 тисяч смертних вироків (переважно членам Армії Крайова та католицьким священнослужителям). Кількість політв'язнів становила щонайменше 200 тисяч осіб.
З грудня року до березня 1954 року Якуб Берман як секретар ЦК курирував також систему освіти. Ця функція забезпечувала йому контроль над ідеологічним і пропагандистським апаратом ПОРП.
Відставка під час «відлиги»
Смерть Сталіна, XX з'їзд КПРС та Хрущовська відлига неминуче спричиняли політичні зміни у Польщі. В умовах змін Якуб Берман спробував дещо змінити політичний курс і свій імідж. Так, у 1955 році він санкціонував створення молодіжного дискусійного клубу «Криве коло» (який згодом зіграв помітну роль у громадських перетвореннях). Однак для всієї країни Берман уособлював сталінський курс ПОРП, особливо репресивний бік.
Після смерті першого секретаря ПОРП Болеслава Берута та приходу до влади Владислава Гомулки у 1956 році розпочалася обмежена лібералізація режиму ПНР. Якуба Бермана було притягнуто до партійної відповідальності за масові «порушення соціалістичної законності» у період правління Берута. Деякі функціонери держбезпеки — зокрема, генерал Ромковський, заступник міністра Радкевича, та полковник Ружанський, начальник слідчого департаменту МГБ — постали перед судом й отримали тюремні строки; були звільнені полковник Анджеєвський, полковник Чаплицький, полковник Брістігер. Усі вони були помітними постатями «єврейської групи Бермана» у МГБ. Набирала ходу і критика самого Бермана (наприклад, Александр Завадський на пленумі ЦК нагадував йому «єврейське буржуазне походження»). Сильно підірвали позиції Бермана скандали у спецслужбах, особливо втеча до Західного Берліна підполковника Святло.
У порядку десталінізації у 1957 році Якуб Берман був виведений з Політбюро та ЦК. Пленум ЦК поклав на Бермана, а також Радкевича основну відповідальність за «перекоси у діяльності колишнього Міністерства громадської безпеки». Берман виступив з ритуалом «самокритики» та «визнання помилок», але при цьому стверджував, ніби запобіг «ще гіршим ексцесам», які нібито нав'язував польській держбезпеці Берія. У 1958 році Берман був виключений з ПОРП. У партії виникла тенденція списувати саме та лише на Бермана всі негативні явища 1940-1950-х років.
Після вигнання з керівництва та виключення з партії Якуб Берман працював лектором у державному видавництві «Книга та Знання» (пол. «Książka i Wiedza»).
Пенсія, аварія, смерть
З 1969 року (після антисемітської кампанії) Якуб Берман перебував на пенсії. Жив приватним життям, спілкувався з рідними та знайомими. За правління Едварда Герека та Войцеха Ярузельського перебував у тіні, без будь-якої публічності. У політичних подіях — робітниче повстання 1970 року на Балтійському узбережжі, конфронтація ПОРП із Солідарністю — участі не брав.
У 1980 році Берман потрапив у важку автомобільну аварію, після якої провів у лікарнях близько півтора року. Помер через чотири роки після аварії у 82-річному віці. Похований на цвинтарі Військові Повонзки.
Родинні зв'язки
Якуб Берман мав двох братів і двох сестер. Адольф Берман був активістом сіоністського руху та комуністичним політиком в Ізраїлі. Мечислав Берман загинув у Треблінці. Анна Волек втратила у Треблінці чоловіка та доньку. Ірена Олецька — відомий польський педагог.
Протягом 50 років Якуб Берман був одружений з лікарем-стоматологом Густавою Грінберг. Їхня дочка Люцина була дружиною відомого історика Фелікса Тиха. Люцина Берман-Тих видала книгу «Tak, jestem corka Jakuba Bermana» («Так, я дочка Якуба Бермана»). Вона навела багато фактів і виклала своє розуміння подій, у яких її батько постає масштабною та неоднозначною фігурою.
Існують обґрунтовані припущення про позашлюбний зв'язок Бермана з начальницею V (політичного) департаменту МГБ Юлією Брістігер (на прізвисько «Кривавий Місяць»).
Біографічне дослідження
У 2009 році видавництво Інституту національної пам'яті випустило монографію історика Анни Собур-Свідерської «Jakub Berman. Biografia komunisty» («Якуб Берман. Біографія комуніста»). В анотації Берман схарактеризований як «один із найспірніших політиків післявоєнної Польщі».
Примітки
- SNAC — 2010.
- https://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-acc&acc_sequence=000010092&find_code=SYS&local_base=ARS10
- Deutsche Nationalbibliothek Record #123634571 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- Munzinger Personen
- Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. Jakub Berman. оригіналу за 12 листопада 2021. Процитовано 12 листопада 2021.
- Светлый закат Кровавой Луны. оригіналу за 12 листопада 2021. Процитовано 12 листопада 2021.
- Jerzy Eisler. Siedmiu wspanialych: Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR / Czerwone i Czarne; Edycja 1, 2014.
- . Архів оригіналу за 19 жовтня 2013. Процитовано 23 травня 2015.
- Henryk Dominiczak: Organy bezpieczeństwa PRL 1944—1990. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW. Warszawa 1997, .
- Zbrodnie w majestacie prawa 1944—1956[недоступне посилання]
- Żydzi w strukturach komunistycznych II RP i w powojennym aparacie przemocy NKWD i UB. оригіналу за 2 квітня 2015. Процитовано 13 березня 2015.
- Entstalinisierung und die Krisen im Ostblock. оригіналу за 10 грудня 2014. Процитовано 13 березня 2015.
- Komentarz PZPR do zbrodni bezpieki. оригіналу за 12 листопада 2021. Процитовано 12 листопада 2021.
- JAKUB BERMAN, A POLISH EX-AIDE. оригіналу за 30 січня 2018. Процитовано 29 вересня 2017.
- Lucyna Tych, Andrzej Romanowski. Tak, jestem corka Jakuba Bermana / Universitas, 2016.
- Anna Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009.
- Julia Brystiger — krwawa Luna. оригіналу за 18 травня 2015. Процитовано 16 травня 2015.
- Instytut Pamięci Narodowej / Anna Sobór-Świderska, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009, 620 s. + wkł. zdj. 16 s. (seria «Monografie», t. 55)[недоступне посилання з Май 2018]
Література
- Teresa Torańska, Them: Stalin's Polish Puppets, Harper & Row, 1987, .
- Wolfgang Leonhard: Die Revolution entläßt ihre Kinder. Kiepenheuer & Witsch, Köln 1955, .
- John Sack: Auge um Auge, Ernst Kabel Verlag, Hamburg 1995, .
Посилання
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Yakub Berman pol Jakub Berman 24 grudnya 1901 1901grudnya24 Varshava Korolivstvo Polske Rosijska imperiya 10 kvitnya 1984 Varshava PNR polskij komunistichnij politik yevrejskogo pohodzhennya chlen vishogo partijno derzhavnogo kerivnictva u 1945 1956 rokah Odin iz kerivnikiv PRP u 1948 1956 rokah chlen Politbyuro CK PORP u 1954 1956 rokah viceprem yer PNR Keruvav specsluzhbami ta karalnimi organami ideologichnim aparatom sistemoyu osviti Perebuvav u Komisiyi z bezpeki CK PORP opikuvavsya Ministerstvom gromadskoyi bezpeki Razom z Boleslavom Berutom i Hilari Mincem nalezhav do uryadushogo triumviratu PNR Providnik stalinskoyi politiki organizator politichnih represij Vidstoronenij vid vladi pid chas polskoyi destalinizaciyi drugoyi polovini 1950 h rokiv Yakub Berman pol Jakub Berman Narodzhennya 26 grudnya 1901 1901 12 26 1 abo 23 grudnya 1901 1901 12 23 2 Varshava Rosijska imperiya 3 Smert 10 kvitnya 1984 1984 04 10 1 4 2 82 roki Varshava Polska Narodna Respublika 3 Pohovannya Vijskovi PovonzkiKrayina Respublika Polsha i Polska Narodna RespublikaOsvita dPartiya Polska ob yednana robitnicha partiya 1957 d i Komunistichna partiya PolshiNagorodi Mediafajli b u VikishovishiU Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Berman Navchannya ta kompartiyaNarodivsya u sim yi yevrejskoyi inteligenciyi U 1925 roci zakinchiv yuridichnij fakultet Varshavskogo universitetu Naukovim kerivnikom Yakuba Bermana buv vidomij sociolog marksist Lyudvik Krzhivickij Prote sproba Krzhivickogo zarahuvati Bermana do shtatu universitetu yak svogo pomichnika ne vdalasya kerivnictvo vidmovilo cherez yevrejske pohodzhennya kandidata Gotuvav disertaciyu ale ne zavershiv yiyi U 1927 1939 rokah pracyuvav u polskomu byuleteni Yevrejskogo telegrafnogo agentstva Z yunosti Yakub Berman dotrimuvavsya komunistichnih poglyadiv Buv pov yazanij z takimi vidatnimi predstavnikami livoyi gumanitarnoyi inteligenciyi yak Vladislav Bronevskij Vanda Vasilevska Aleksander Vat U 1924 roci studentom universitetu vstupiv do Komunistichnogo soyuzu polskoyi molodi Z 1928 roku chlen Komunistichnoyi partiyi Polshi KPP Shvidko visunuvsya do kerivnictva KPP opikuvavsya organizaciyami komunistichnoyi inteligenciyi j organami partijnoyi propagandi Dekilka raziv zaareshtovuvavsya vladoyu ale shvidko zvilnyavsya Komunistichnij funkcioner u SRSRPislya pochatku Drugoyi svitovoyi vijni u veresni 1939 roku Yakub Berman utik u Bilostok yakij perebuvav u radyanskij zoni okupaciyi Polshi Navesni 1941 roku perebravsya do Minska Prijnyav gromadyanstvo SRSR z Varshavi do nogo perebralisya druzhina ta donka Buv redaktorom gazeti Sztandar Wolnosci Prapor Svobodi polskomovnomu vidanni Komunistichnoyi partiyi Bilorusiyi Vlitku 1941 roku pislya nimeckogo vtorgnennya do Radyanskogo Soyuzu Berman iz sim yeyu distavsya Moskvi Pevnij chas pracyuvav u redakciyi Radio Kostyushko yaku ocholyuvala Sofiya Dzerzhinska U veresni razom iz redakciyeyu perevedenij do Ufi de stav instruktorom u shkoli Kominternu Provodiv politichne navchannya aktivistiv komunistichnoyi Polskoyi robitnichoyi partiyi PRP Yakub Berman buv odnim z organizatoriv i kerivnikiv Spilki polskih patriotiv U cij yakosti u grudni 1943 roku brav uchast u kremlivskomu prijomi ta mav rozmovu z Josipom Stalinim Zavoyuvavshi jogo doviru Berman zakripivsya u kerivnictvi polskih komunistichnih organizacij SRSR Z sichnya 1944 roku uvijshov do Centralnogo byuro polskih komunistiv CBKP sekretnogo organu pri CK VKP b yakij zdijsnyuvav kerivnictvo polskim komunistichnim ruhom i pershoyu polskoyu armiyeyu na radyanskij teritoriyi Formalno golovoyu CBKP buv Aleksandr Zavadskij realno ocholyuvav Yakub Berman Chleni CBKP sklali bilshist u Politbyuro CK PRP Takim chinom Yakub Berman stav odnim z najvishih kerivnikiv partiyi do yakoyi nevdovzi perejshla vlada u Polshi pid egidoyu SRSR Partijno derzhavnij kerivnikV uryadushomu triumvirati U lipni 1944 roku Yakub Berman buv spivzasnovnikom Polskogo komitetu nacionalnogo vizvolennya PKNV ta spivavtorom jogo programnogo Manifestu Buv zastupnikom nachalnika departamentu zakordonnih sprav PKNV chlenom Krajovoyi Radi Narodovoyi U travni 1945 roku priznachenij zastupnikom derzhsekretarya prezidiyi Timchasovogo uryadu Respubliki Polsha Edvarda Osubki Moravskogo Zalishavsya na cij posadi u Timchasovomu uryadi nacionalnoyi yednosti ta nastupnih uryadah Yuzefa Cirankevicha ta Boleslava Beruta Z listopada 1952 roku do lyutogo 1954 roku chlen prezidiyi Radi ministriv cej neformalnij organ vklyuchav prem yer ministra Beruta ta jogo dovirenih funkcioneriv Z bereznya 1954 roku do travnya 1956 roku viceprem yer u kabineti Cirankevicha Uryadovi posadi Bermana ne buli klyuchovimi jogo realna vlada gruntuvalasya na stanovishi ne u Radi ministriv a u Politbyuro CK PRP z 1948 roku Politbyuro CK PORP U partijnomu kerivnictvi Yakub Berman buv chlenom uryadushogo stalinskogo triumviratu razom iz Boleslavom Berutom ta Hilari Mincem Berut buv pershoyu osoboyu partijno derzhavnogo aparatu Minc viznachav ekonomichnu politiku Berman keruvav karalnimi organami ideologiyeyu ta propagandoyu Pri comu Berman perevershuvav za vplivom Mincya ta rozglyadavsya yak drugij pislya Beruta u partiyi ta derzhavi U svij chas vin vvazhavsya sirim kardinalom kerivnictva Spochatku Berman shilyavsya do vidnosno pomirnoyi nacionalnoyi politiki Vin navit vidznachav riznicyu mizh ponyattyami komunistichna partiya yakoyu bula KPP i robocha partiya yakoyu bula PRP Ale shvidko zasvoyiv stalinskij kurs na radyanizaciyu perejshov na ortodoksalno komunistichni poziciyi Z im yam Bermana buli pov yazani masshtabni ideologichni kampaniyi nasadzhennya struktur komunistichnoyi derzhavi ta realnogo socializmu Vodnochas za povnoyi politichnoyi loyalnosti do Radyanskogo Soyuzu Berman i Minc namagalisya vidstoyuvati deyaki ekonomichni interesi Polshi Voni doklali zusil shob utrimati kolishni nimecki promislovi aktivi vid vivezennya do SRSR zberegti nacionalnu zaliznichnu merezhu pov yazanu z Nimechchinoyu ta Zahidnoyu Yevropoyu Ce viklikalo nevdovolennya Stalina yakij u 1949 roci porushiv pitannya pro aresht Bermana Prote Berutu na prevelikij podiv bagatoh vdalosya vidstoyati spodvizhnika po triumviratu Deyaki suchasni polski dzherela pov yazuyut ortodoksalnij komunizm stalinizm i proradyansku oriyentaciyu Bermana z jogo etnichnim pohodzhennyam stverdzhuyut sho politichnij kurs viznachavsya nacionalnoyu agresiyeyu strategiyeyu yevrejskogo dominuvannya Odnak pri comu roblyatsya posilannya na yakis tayemni dopovidi neochevidnogo avtorstva Zhodnogo perevirenogo pidtverdzhennya ci versiyi ne mayut Na choli represivnogo aparatu Yakub Berman opikuvavsya partijnoyu liniyeyu spochatku Vidomstvo gromadskoyi bezpeki PKNV potim Ministerstvo gromadskoyi bezpeki MGB polskij analog NKVS jomu pidporyadkovuvsya ministr Stanislav Radkevich Cherez MGB u vidanni Bermana znahodilisya Gromadyanska miliciya Korpus vnutrishnoyi bezpeki Dobrovilnij rezerv civilnoyi miliciyi bojova organizaciya PPR PORP prikordonni vijska tyuremna ta pozhezhna sluzhbi Razom iz Berutom vin ocholyuvav Komisiyu z bezpeki CK PORP golovnij koordinacijnij organ politichnih represij Provesti u veresni misyaci u kozhnomu voyevodstvi shonajmenshe odin publichnij proces proti reakcioneriv Vidpovidalnim za provedennya ciyeyi akciyi priznachiti tovarisha Bermana Postanova Politbyuro CK PRP vid 22 serpnya 1945 roku U cij roli Berman opikuvavsya politichnim terorom proti protivnikiv komunistichnogo rezhimu Represiyam piddavalisya uchasniki antikomunistichnogo oporu predstavniki burzhuaziyi zemlevlasniki zamozhni selyani chleni dovoyennih partij pravi prihilniki Stanislava Mikolajchika opozicijni socialisti katolicki profspilkovi ta gromadski aktivisti zvichajni gromadyani zapidozreni u neloyalnosti nareshti komunisti yaki zaznali porazki u borotbi za vladu Za podannyam kerovanih Bermanom struktur lishe u sudovomu poryadku bulo vineseno ponad 6 tisyach smertnih virokiv perevazhno chlenam Armiyi Krajova ta katolickim svyashennosluzhitelyam Kilkist politv yazniv stanovila shonajmenshe 200 tisyach osib Z grudnya roku do bereznya 1954 roku Yakub Berman yak sekretar CK kuriruvav takozh sistemu osviti Cya funkciya zabezpechuvala jomu kontrol nad ideologichnim i propagandistskim aparatom PORP Vidstavka pid chas vidligi Smert Stalina XX z yizd KPRS ta Hrushovska vidliga neminuche sprichinyali politichni zmini u Polshi V umovah zmin Yakub Berman sprobuvav desho zminiti politichnij kurs i svij imidzh Tak u 1955 roci vin sankcionuvav stvorennya molodizhnogo diskusijnogo klubu Krive kolo yakij zgodom zigrav pomitnu rol u gromadskih peretvorennyah Odnak dlya vsiyeyi krayini Berman uosoblyuvav stalinskij kurs PORP osoblivo represivnij bik Pislya smerti pershogo sekretarya PORP Boleslava Beruta ta prihodu do vladi Vladislava Gomulki u 1956 roci rozpochalasya obmezhena liberalizaciya rezhimu PNR Yakuba Bermana bulo prityagnuto do partijnoyi vidpovidalnosti za masovi porushennya socialistichnoyi zakonnosti u period pravlinnya Beruta Deyaki funkcioneri derzhbezpeki zokrema general Romkovskij zastupnik ministra Radkevicha ta polkovnik Ruzhanskij nachalnik slidchogo departamentu MGB postali pered sudom j otrimali tyuremni stroki buli zvilneni polkovnik Andzheyevskij polkovnik Chaplickij polkovnik Bristiger Usi voni buli pomitnimi postatyami yevrejskoyi grupi Bermana u MGB Nabirala hodu i kritika samogo Bermana napriklad Aleksandr Zavadskij na plenumi CK nagaduvav jomu yevrejske burzhuazne pohodzhennya Silno pidirvali poziciyi Bermana skandali u specsluzhbah osoblivo vtecha do Zahidnogo Berlina pidpolkovnika Svyatlo U poryadku destalinizaciyi u 1957 roci Yakub Berman buv vivedenij z Politbyuro ta CK Plenum CK poklav na Bermana a takozh Radkevicha osnovnu vidpovidalnist za perekosi u diyalnosti kolishnogo Ministerstva gromadskoyi bezpeki Berman vistupiv z ritualom samokritiki ta viznannya pomilok ale pri comu stverdzhuvav nibi zapobig she girshim ekscesam yaki nibito nav yazuvav polskij derzhbezpeci Beriya U 1958 roci Berman buv viklyuchenij z PORP U partiyi vinikla tendenciya spisuvati same ta lishe na Bermana vsi negativni yavisha 1940 1950 h rokiv Pislya vignannya z kerivnictva ta viklyuchennya z partiyi Yakub Berman pracyuvav lektorom u derzhavnomu vidavnictvi Kniga ta Znannya pol Ksiazka i Wiedza Pensiya avariya smertZ 1969 roku pislya antisemitskoyi kampaniyi Yakub Berman perebuvav na pensiyi Zhiv privatnim zhittyam spilkuvavsya z ridnimi ta znajomimi Za pravlinnya Edvarda Gereka ta Vojceha Yaruzelskogo perebuvav u tini bez bud yakoyi publichnosti U politichnih podiyah robitniche povstannya 1970 roku na Baltijskomu uzberezhzhi konfrontaciya PORP iz Solidarnistyu uchasti ne brav U 1980 roci Berman potrapiv u vazhku avtomobilnu avariyu pislya yakoyi proviv u likarnyah blizko pivtora roku Pomer cherez chotiri roki pislya avariyi u 82 richnomu vici Pohovanij na cvintari Vijskovi Povonzki Rodinni zv yazkiYakub Berman mav dvoh brativ i dvoh sester Adolf Berman buv aktivistom sionistskogo ruhu ta komunistichnim politikom v Izrayili Mechislav Berman zaginuv u Treblinci Anna Volek vtratila u Treblinci cholovika ta donku Irena Olecka vidomij polskij pedagog Protyagom 50 rokiv Yakub Berman buv odruzhenij z likarem stomatologom Gustavoyu Grinberg Yihnya dochka Lyucina bula druzhinoyu vidomogo istorika Feliksa Tiha Lyucina Berman Tih vidala knigu Tak jestem corka Jakuba Bermana Tak ya dochka Yakuba Bermana Vona navela bagato faktiv i viklala svoye rozuminnya podij u yakih yiyi batko postaye masshtabnoyu ta neodnoznachnoyu figuroyu Isnuyut obgruntovani pripushennya pro pozashlyubnij zv yazok Bermana z nachalniceyu V politichnogo departamentu MGB Yuliyeyu Bristiger na prizvisko Krivavij Misyac Biografichne doslidzhennyaU 2009 roci vidavnictvo Institutu nacionalnoyi pam yati vipustilo monografiyu istorika Anni Sobur Sviderskoyi Jakub Berman Biografia komunisty Yakub Berman Biografiya komunista V anotaciyi Berman sharakterizovanij yak odin iz najspirnishih politikiv pislyavoyennoyi Polshi PrimitkiSNAC 2010 d Track Q29861311 https bs sejm gov pl F func find acc amp acc sequence 000010092 amp find code SYS amp local base ARS10 Deutsche Nationalbibliothek Record 123634571 Gemeinsame Normdatei 2012 2016 d Track Q27302d Track Q36578 Munzinger Personen d Track Q107343683 Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i panstwowych PRL Jakub Berman originalu za 12 listopada 2021 Procitovano 12 listopada 2021 Svetlyj zakat Krovavoj Luny originalu za 12 listopada 2021 Procitovano 12 listopada 2021 Jerzy Eisler Siedmiu wspanialych Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR Czerwone i Czarne Edycja 1 2014 Arhiv originalu za 19 zhovtnya 2013 Procitovano 23 travnya 2015 Henryk Dominiczak Organy bezpieczenstwa PRL 1944 1990 Rozwoj i dzialalnosc w swietle dokumentow MSW Warszawa 1997 ISBN 83 11 09203 6 Zbrodnie w majestacie prawa 1944 1956 nedostupne posilannya Zydzi w strukturach komunistycznych II RP i w powojennym aparacie przemocy NKWD i UB originalu za 2 kvitnya 2015 Procitovano 13 bereznya 2015 Entstalinisierung und die Krisen im Ostblock originalu za 10 grudnya 2014 Procitovano 13 bereznya 2015 Komentarz PZPR do zbrodni bezpieki originalu za 12 listopada 2021 Procitovano 12 listopada 2021 JAKUB BERMAN A POLISH EX AIDE originalu za 30 sichnya 2018 Procitovano 29 veresnya 2017 Lucyna Tych Andrzej Romanowski Tak jestem corka Jakuba Bermana Universitas 2016 Anna Sobor Swiderska Jakub Berman Biografia komunisty Instytut Pamieci Narodowej Warszawa 2009 Julia Brystiger krwawa Luna originalu za 18 travnya 2015 Procitovano 16 travnya 2015 Instytut Pamieci Narodowej Anna Sobor Swiderska Jakub Berman Biografia komunisty Warszawa 2009 620 s wkl zdj 16 s seria Monografie t 55 nedostupne posilannya z Maj 2018 LiteraturaTeresa Toranska Them Stalin s Polish Puppets Harper amp Row 1987 ISBN 0 06 015657 0 Wolfgang Leonhard Die Revolution entlasst ihre Kinder Kiepenheuer amp Witsch Koln 1955 ISBN 3 462 01463 3 John Sack Auge um Auge Ernst Kabel Verlag Hamburg 1995 ISBN 3 8225 0339 8 Posilannya