Пу́длівці — село в Україні, у Гуменецькій сільській територіальній громаді Кам'янець-Подільського району Хмельницької області.
село Пудлівці | |
---|---|
Церква святої Параскеви | |
Країна | Україна |
Область | Хмельницька область |
Район | Кам'янець-Подільський район |
Громада | Гуменецька сільська громада |
Основні дані | |
Засноване | 1460 |
Населення | 785 |
Площа | 1,519 км² |
Густота населення | 516,79 осіб/км² |
Поштовий індекс | 32342 |
Телефонний код | +380 3849 |
Географічні дані | |
Географічні координати | 48°43′30″ пн. ш. 26°32′31″ сх. д. / 48.72500° пн. ш. 26.54194° сх. д.Координати: 48°43′30″ пн. ш. 26°32′31″ сх. д. / 48.72500° пн. ш. 26.54194° сх. д. |
Місцева влада | |
Адреса ради | 32325, Хмельницька обл., Кам'янець-Подільський р-н, с. Гуменці, вул. Центральна, 69 |
Карта | |
Пудлівці | |
Пудлівці | |
Мапа | |
Пудлівці у Вікісховищі |
Назва
В основі назви села як, вважають дослідники (зокрема І.Гарнага) лежить архаїчне слово з місцевої говірки «пудло» із значенням «коробка», «ящик». Пудлом мабуть прозивався один із засновників села. Стосовно назви «івці» то села з такими назвами утворювались тоді, коли мешканці з спустошених сіл переселялись у важкодоступні для татар місця і поселення отримувало назву від імені чи прізвища власника.
Отже, як бачимо Пудлівці, очевидно утворились внаслідок переселення мешканців із спустошених сіл.
Географія
Село Пудлівці розташоване на подільській височині в південно-західній частині України, за 6 кілометрів на північ від міста Кам'янець-Подільський, частково на березі річки Смотрич і частково на скелястій території національного природного парку «Подільські Товтри».
Клімат
Пудлівці знаходяться в межах вологого континентального клімату із теплим літом. Але діяльність людини призводить до поганих змін та глобального потепління. Рівень наповнення річок водою в області становить лише 20 % від необхідного стандарту, значна частина земної поверхні стає посушливою. Для покращення ситуації варто було б відновлювати екосистеми та лісові насадження.
Історія
Село вперше згадується 21 травня 1444 року.
Далі письмову згадку про село бачимо під 1460 роком, коли біскуп Павло одержує право від короля Казимира Ягайловича брати десятину з сіл, які розташовані в околицях Кам'янця. Серед 34 сіл згадуються Пудлівці. Частину десятини біскуп повинен платити королю.
Згодом мешканці села почали сплачувати податок, який називався «дим», їх у 1493 році в селі було 64. Здавна кам'янецькі міщани на підставі давнього руського права користувалися правом вільного в'їзду в ліси сусідніх землевласників. Міщани вільно вивозили з лісів дерево на будівлю й опалення. Але на початку XVI ст. землевласники-пани стали не допускати їх до своїх лісів. Через це виникла судова справа у 1500 році, і завершилась вона тим, що в 1513 році кам'янецьким громадянам було знову надано право на Lignorum (вирубку лісів) в межах милі. Це було підтверджено королем Сигизмундом І у 1515 році такими словами: — «Кам'янецькі міщани мають право вільного в'їзду в панські ліси на доволі великому просторі кругом 20-30 верств по радіусі від Кам'янця».
Є в Пудлівцях урочище легенда розповідає:
В 1542 році «вогнем і мечем» по селі пройшли татари і село deserta (знищено). В цей час як свідчить одна із легенд, татари багато людей забрали у полон. Туди потрапила й дівчина, наречена одного хлопця. Дізнавшись, що його кохану схопили татари, хлопець вирішив її врятувати. Підкравшись до табору ворогів, він звільнив свою дівчину з полону, але був важко поранений. Знесилений доповз до кринички. Від місячного сяйва вода вигравала чистим сріблом, здавалась білою. Парубок вгамував спрагу, облив водою рани. Кілька днів він промивав рани. Сили повернулися до нього. Криничка врятувала його від неминучої смерті. З тих пір і стали називати цю криничку білою. Ще й досі говорять у селі, що в криниці не вода, а ліки для людини.
Багато людей було взято в ясир, вивезено як товар в неволю в далекий Крим, звідти їх переправляли в Туреччину.
У XVI столітті на основі грамоти князів Коріятовичів місто Кам'янець розпочало судовий процес проти власників низки сіл, суміжних зі містом, за право володіння землями. Серед цих сіл були: Пудлівці, Гуменці, Колубаївці, Боришківці, Тарасівка, Панівці, Зубрівка, Цибулівка. Процес розтягнувся на чотири століття. Останній документ цього процесу датовано 1889 роком.
Церква святої Параскеви згадується з 1740 року – дерев’яна, з трьома низькими верхами, крита гонтою. В 1758 році мала один верх. Нова дерев’яна церква збудована в 1799 році, існувала до 1869 року. В 1869 році на новому місці серед села збудована нова дерев’яна церква, спочатку крита гонтою.
Селяни були звільнені від кріпосного права в 1861 році. На честь цієї події в багатьох селах Поділля на в'їздах встановлювали пам'ятні фігури, такі збереглись в селах: Нігин, Черче. Ця традиція помаленьку відновлюється, встановлюються статуї Божої Матері чи інші фігури.
1863 року селяни втрачають можливість користуватись рідною мовою, видано таємне розпорядження — Валуєвський циркуляр, що наказував призупинити видання значної частини книг, написаних українською мовою, а згодом доповнено Емським указом.
Внаслідок поразки Перших визвольних змагань на початку XX століття, село надовго окуповане російсько-більшовицькими загарбниками.
Радянська окупація принесла колективізацію та розкуркулення, мешканці села зазнали репресій.
В 1932–1933 селяни села пережили сталінський голодомор.
Роки Великого терору 1936-1937 вбито осіб різних національностей і професій, багато людей було виселлено як сім'ї «ворогів народу».
По закінченню Другої світової війни у 1946—1947 роках мешканці села вчергове пережили голод.
З 24 серпня 1991 року в складі незалежної України.
13 серпня 2015 року внаслідок об'єднання сільських рад село ввійшло до складу Гуменецької сільської громади. Об'єднання в громаду має створити умови для формування ефективної і відповідальної місцевої влади, яка зможе забезпечити комфортне та безпечне середовище для проживання людей.
Населення
Населення становило 785 осіб на 2001 рік.
Згідно перепису 2015 року селі мешкало 692 особи.
Мова
У селі поширені західноподільська говірка та південноподільська говірка, що відносяться до подільського говору, який належить до південно-західного наріччя.
Розподіл населення за рідною мовою за даними перепису 2001 року:
Мова | Відсоток |
---|---|
українська | 99,11% |
російська | 0,76% |
інші/не визначилися | 0,13% |
Відомі уродженці
- Горков Іван Іванович — (1898–1921) — козак 2-го куреня 1-ї бригади 4-ї Київської дивізії Армії УНР, Герой Другого Зимового походу
- Горшков Георгій Петрович (1909–1984) — доктор геолого-мінералогічних наук.
- Сорокатий Леонід Олексійович (1942 ) — член спілки художників-майстрів України.
- (1944–1986) — полковник, учасник війни в Афганістані
- — український військовослужбовець, учасник російсько-української війна.
- — український військовослужбовець, учасник російсько-української війна.
Світлини
- Церква святої Параскеви 1867р
- Колишня школа початкових класів
- Старий водяний млин на річці Смотрич
- Річка Смотрич біля Пудлівців
- Кладка через Смотрич біля села
Див. також
- Поділля — історико-географічна область.
- Подоляни — етнографічна група українців, населення Поділля.
- Подільський говір — різновид говорів української мови.
- Децентралізація — реформа місцевого самоврядування для формування ефективної і відповідальної місцевої влади.
Примітки
- Михайло Грушевський. Матеріали до історії суспільно-політичних і економічних відносин Західньої України. Серія перша (ч. 1-80) (1361—1530). — С. 44-45.
- ВВРУ, 2015, № 47, стор. 2413
- На війні загинули двоє захисників з Хмельниччини
- БОРОНИЛИ БЕЗ СУМНІВІВ І ДО ОСТАННЬОГО
Література
- Село Пудлівці на Поділлі: сторінки історії : краєзнавчий нарис / В. О. Воронюк. – Кам‘янець-Подільський : Вид. ПП Зволейко Д.Г., 2018. – 144 с. – .
Це незавершена стаття з географії України. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Pu dlivci selo v Ukrayini u Gumeneckij silskij teritorialnij gromadi Kam yanec Podilskogo rajonu Hmelnickoyi oblasti selo Pudlivci Cerkva svyatoyi ParaskeviCerkva svyatoyi Paraskevi Krayina Ukrayina Oblast Hmelnicka oblast Rajon Kam yanec Podilskij rajon Gromada Gumenecka silska gromada Osnovni dani Zasnovane 1460 Naselennya 785 Plosha 1 519 km Gustota naselennya 516 79 osib km Poshtovij indeks 32342 Telefonnij kod 380 3849 Geografichni dani Geografichni koordinati 48 43 30 pn sh 26 32 31 sh d 48 72500 pn sh 26 54194 sh d 48 72500 26 54194 Koordinati 48 43 30 pn sh 26 32 31 sh d 48 72500 pn sh 26 54194 sh d 48 72500 26 54194 Misceva vlada Adresa radi 32325 Hmelnicka obl Kam yanec Podilskij r n s Gumenci vul Centralna 69 Karta Pudlivci Pudlivci Mapa Pudlivci u VikishovishiNazvaV osnovi nazvi sela yak vvazhayut doslidniki zokrema I Garnaga lezhit arhayichne slovo z miscevoyi govirki pudlo iz znachennyam korobka yashik Pudlom mabut prozivavsya odin iz zasnovnikiv sela Stosovno nazvi ivci to sela z takimi nazvami utvoryuvalis todi koli meshkanci z spustoshenih sil pereselyalis u vazhkodostupni dlya tatar miscya i poselennya otrimuvalo nazvu vid imeni chi prizvisha vlasnika Otzhe yak bachimo Pudlivci ochevidno utvorilis vnaslidok pereselennya meshkanciv iz spustoshenih sil GeografiyaSelo Pudlivci roztashovane na podilskij visochini v pivdenno zahidnij chastini Ukrayini za 6 kilometriv na pivnich vid mista Kam yanec Podilskij chastkovo na berezi richki Smotrich i chastkovo na skelyastij teritoriyi nacionalnogo prirodnogo parku Podilski Tovtri Klimat Pudlivci znahodyatsya v mezhah vologogo kontinentalnogo klimatu iz teplim litom Ale diyalnist lyudini prizvodit do poganih zmin ta globalnogo poteplinnya Riven napovnennya richok vodoyu v oblasti stanovit lishe 20 vid neobhidnogo standartu znachna chastina zemnoyi poverhni staye posushlivoyu Dlya pokrashennya situaciyi varto bulo b vidnovlyuvati ekosistemi ta lisovi nasadzhennya IstoriyaNacionalnij bank represovanih Spisok zhertv Golodomoru Hmelnicka oblast Selo vpershe zgaduyetsya 21 travnya 1444 roku Dali pismovu zgadku pro selo bachimo pid 1460 rokom koli biskup Pavlo oderzhuye pravo vid korolya Kazimira Yagajlovicha brati desyatinu z sil yaki roztashovani v okolicyah Kam yancya Sered 34 sil zgaduyutsya Pudlivci Chastinu desyatini biskup povinen platiti korolyu Zgodom meshkanci sela pochali splachuvati podatok yakij nazivavsya dim yih u 1493 roci v seli bulo 64 Zdavna kam yanecki mishani na pidstavi davnogo ruskogo prava koristuvalisya pravom vilnogo v yizdu v lisi susidnih zemlevlasnikiv Mishani vilno vivozili z lisiv derevo na budivlyu j opalennya Ale na pochatku XVI st zemlevlasniki pani stali ne dopuskati yih do svoyih lisiv Cherez ce vinikla sudova sprava u 1500 roci i zavershilas vona tim sho v 1513 roci kam yaneckim gromadyanam bulo znovu nadano pravo na Lignorum virubku lisiv v mezhah mili Ce bulo pidtverdzheno korolem Sigizmundom I u 1515 roci takimi slovami Kam yanecki mishani mayut pravo vilnogo v yizdu v panski lisi na dovoli velikomu prostori krugom 20 30 verstv po radiusi vid Kam yancya Ye v Pudlivcyah urochishe legenda rozpovidaye V 1542 roci vognem i mechem po seli projshli tatari i selo deserta znisheno V cej chas yak svidchit odna iz legend tatari bagato lyudej zabrali u polon Tudi potrapila j divchina narechena odnogo hlopcya Diznavshis sho jogo kohanu shopili tatari hlopec virishiv yiyi vryatuvati Pidkravshis do taboru vorogiv vin zvilniv svoyu divchinu z polonu ale buv vazhko poranenij Znesilenij dopovz do krinichki Vid misyachnogo syajva voda vigravala chistim sriblom zdavalas biloyu Parubok vgamuvav spragu obliv vodoyu rani Kilka dniv vin promivav rani Sili povernulisya do nogo Krinichka vryatuvala jogo vid neminuchoyi smerti Z tih pir i stali nazivati cyu krinichku biloyu She j dosi govoryat u seli sho v krinici ne voda a liki dlya lyudini Bagato lyudej bulo vzyato v yasir vivezeno yak tovar v nevolyu v dalekij Krim zvidti yih perepravlyali v Turechchinu U XVI stolitti na osnovi gramoti knyaziv Koriyatovichiv misto Kam yanec rozpochalo sudovij proces proti vlasnikiv nizki sil sumizhnih zi mistom za pravo volodinnya zemlyami Sered cih sil buli Pudlivci Gumenci Kolubayivci Borishkivci Tarasivka Panivci Zubrivka Cibulivka Proces roztyagnuvsya na chotiri stolittya Ostannij dokument cogo procesu datovano 1889 rokom Cerkva svyatoyi Paraskevi zgaduyetsya z 1740 roku derev yana z troma nizkimi verhami krita gontoyu V 1758 roci mala odin verh Nova derev yana cerkva zbudovana v 1799 roci isnuvala do 1869 roku V 1869 roci na novomu misci sered sela zbudovana nova derev yana cerkva spochatku krita gontoyu Selyani buli zvilneni vid kriposnogo prava v 1861 roci Na chest ciyeyi podiyi v bagatoh selah Podillya na v yizdah vstanovlyuvali pam yatni figuri taki zbereglis v selah Nigin Cherche Cya tradiciya pomalenku vidnovlyuyetsya vstanovlyuyutsya statuyi Bozhoyi Materi chi inshi figuri 1863 roku selyani vtrachayut mozhlivist koristuvatis ridnoyu movoyu vidano tayemne rozporyadzhennya Valuyevskij cirkulyar sho nakazuvav prizupiniti vidannya znachnoyi chastini knig napisanih ukrayinskoyu movoyu a zgodom dopovneno Emskim ukazom Vnaslidok porazki Pershih vizvolnih zmagan na pochatku XX stolittya selo nadovgo okupovane rosijsko bilshovickimi zagarbnikami Radyanska okupaciya prinesla kolektivizaciyu ta rozkurkulennya meshkanci sela zaznali represij V 1932 1933 selyani sela perezhili stalinskij golodomor Roki Velikogo teroru 1936 1937 vbito osib riznih nacionalnostej i profesij bagato lyudej bulo viselleno yak sim yi vorogiv narodu Po zakinchennyu Drugoyi svitovoyi vijni u 1946 1947 rokah meshkanci sela vchergove perezhili golod Z 24 serpnya 1991 roku v skladi nezalezhnoyi Ukrayini 13 serpnya 2015 roku vnaslidok ob yednannya silskih rad selo vvijshlo do skladu Gumeneckoyi silskoyi gromadi Ob yednannya v gromadu maye stvoriti umovi dlya formuvannya efektivnoyi i vidpovidalnoyi miscevoyi vladi yaka zmozhe zabezpechiti komfortne ta bezpechne seredovishe dlya prozhivannya lyudej NaselennyaNaselennya stanovilo 785 osib na 2001 rik Zgidno perepisu 2015 roku seli meshkalo 692 osobi Mova U seli poshireni zahidnopodilska govirka ta pivdennopodilska govirka sho vidnosyatsya do podilskogo govoru yakij nalezhit do pivdenno zahidnogo narichchya Rozpodil naselennya za ridnoyu movoyu za danimi perepisu 2001 roku Mova Vidsotok ukrayinska 99 11 rosijska 0 76 inshi ne viznachilisya 0 13 Vidomi urodzhenciGorkov Ivan Ivanovich 1898 1921 kozak 2 go kurenya 1 yi brigadi 4 yi Kiyivskoyi diviziyi Armiyi UNR Geroj Drugogo Zimovogo pohodu Gorshkov Georgij Petrovich 1909 1984 doktor geologo mineralogichnih nauk Sorokatij Leonid Oleksijovich 1942 chlen spilki hudozhnikiv majstriv Ukrayini 1944 1986 polkovnik uchasnik vijni v Afganistani ukrayinskij vijskovosluzhbovec uchasnik rosijsko ukrayinskoyi vijna ukrayinskij vijskovosluzhbovec uchasnik rosijsko ukrayinskoyi vijna SvitliniCerkva svyatoyi Paraskevi 1867r Kolishnya shkola pochatkovih klasiv Starij vodyanij mlin na richci Smotrich Richka Smotrich bilya Pudlivciv Kladka cherez Smotrich bilya selaDiv takozhPodillya istoriko geografichna oblast Podolyani etnografichna grupa ukrayinciv naselennya Podillya Podilskij govir riznovid govoriv ukrayinskoyi movi Decentralizaciya reforma miscevogo samovryaduvannya dlya formuvannya efektivnoyi i vidpovidalnoyi miscevoyi vladi PrimitkiMihajlo Grushevskij Materiali do istoriyi suspilno politichnih i ekonomichnih vidnosin Zahidnoyi Ukrayini Seriya persha ch 1 80 1361 1530 S 44 45 VVRU 2015 47 stor 2413 Ridni movi v ob yednanih teritorialnih gromadah Ukrayini Ukrayinskij centr suspilnih danih Na vijni zaginuli dvoye zahisnikiv z Hmelnichchini BORONILI BEZ SUMNIVIV I DO OSTANNOGOLiteraturaSelo Pudlivci na Podilli storinki istoriyi krayeznavchij naris V O Voronyuk Kam yanec Podilskij Vid PP Zvolejko D G 2018 144 s ISBN 617 620 281 3 Ce nezavershena stattya z geografiyi Ukrayini Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi