Округ | Золочівський (до 1867) |
Коронний край | Королівство Галичини та Володимирії |
Країна | Австрійська імперія Австро-Угорщина |
Центр | Кам'янка Струмилова |
Створений | 1854 |
Площа | 1521,32 км² (1880) |
Населення | 87553 (1880) |
Найбільші міста | Кам'янка-Струмилівська, Буськ |
Кам'янко-Струмилівський повіт, або Кам'янецький повіт — історична адміністративна одиниця на українських землях, що входила до складу Австро-Угорщини, Західно-Української Народної республіки, Польщі, УРСР і дистрикту Галичина. Сучасний Кам'янка-Бузький район.
Адміністративний центр — Кам'янка-Струмилівська, з населенням 6556 осіб.
Географія
Територія повіту становила 1521 км². На північному заході межував зі Сокальським повітом, на заході — з Жовківським, на південному заході — зі Львівським, на півночі — з Радехівським (до 1912 р. — з Волинською губернією Російської імперії), на північному сході — з Бродівським, на сході і південному сході — Золочівським.
Рельєф переважно рівнинний.
У складі Королівства Галичини та Володимирії
Утворений у 1854 році. Під час адміністративної реформи місцевого самоврядування розпорядженням міністерства внутрішніх справ Австро-Угорщини 23 січня 1867 року ліквідовані округи та збільшені повіти, до Кам'янко-Струмилівського повіту приєднано Буський і Радехівський повіти, структуру яких збережено в судовій адміністрації. У 1869 році в повіті мешкало 76246 осіб.
У 1880 році повіт поділявся на 74 кадастральні гміни, до складу повіту входили 91 самоврядна громада-гміна (7 міських і 84 сільські), 80 фільварків і 34 окремі території. За переписом 1880 року в повіті мешкало 87553 осіб, серед них: 55736 греко-католики, 18944 римо-католики, 2351 лютеранин, 16 кальвіністів і 10506 юдеїв. У товариських стосунках користувались переважно українською мовою — 58430 осіб, польською — 25874, німецькою — 3016, іншими — 10. Територія повіту поділялась між трьома судовими повітами (Буський, Кам'янецький і Радехівський).
У 1912 році вилучено територію Радехівського судового повіту й утворено самостійний Радехівський повіт.
ЗУНР
Український Громадський комітет (о. Михаїл Цегельський, Роман Петрушевич — молодший брат Президента ЗУНР, — І. Вертипорох та інші) роззброїли вояків старшинської школи у місті. Під керівництвом старшин Ю. Шепаровича, В. Назаревича, О. Косаревича 70 курсантів-українців та близько 300 селян, робітників, гімназистів взяли владу в повіті.
Українці Кам'янки-Струмилової радісно вітали проголошення Західно-Української Народної Республіки. Перебравши владу в місті, українці призначали на найважливіші пости своїх людей. Повітовим комісаром був суддя Роман Петрушевич. Головою Повітової УНРади і делегатом до УНРади обраний о. Михайло Цегельський, декан і парох у Кам'янці Струмиловій, колишній віце-маршалок повітової ради (УНДП).
У березні 1919 року в місті почала виходити газета «Козацький голос» — орган Начальної команди УГА. Було відкрито українську школу, яка містилася в ратуші, діяв театральний гурток, засновані хор, філія товариства «Українська Бесіда». Місто мало свій часопис «Камінецькі Вісті».
Повіт входив до Тернопільської військової області ЗУНР.
Кам'янецький повіт | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Powiat kamionecki | |||||||||||
Повіт на мапі воєводства | |||||||||||
Країна | Польща | ||||||||||
Воєводство | Тернопільське | ||||||||||
Адміністративний центр | Кам'янка-Струмилівська | ||||||||||
Населення: | 82 100 (2001) | ||||||||||
Площа: | 1000 | ||||||||||
Густота: | 82
| ||||||||||
TERYT: | Код ISO: | ||||||||||
Адмніністративний поділ | |||||||||||
| |||||||||||
Адміністрація | |||||||||||
| |||||||||||
- |
Включений до складу Тернопільського воєводства після утворення воєводства у 1920 році на окупованих землях ЗУНР.
Зміни адміністративного поділу
1 січня 1925 року із села Нагорце-Мале вилучено присілок Лодина-Нова і утворено самоврядну одиницю.
1 квітня 1930 року села Батятичі, Рожанка, Костянтинівка і Зубів Міст передані з Жовківського повіту Львівського воєводства до Кам'янко-Струмилівського повіту Тарнопольського воєводства.
1 квітня 1932 року села Острів і Русилів передані з Кам'янко-Струмилівського повіту Тарнопольського воєводства до Золочівського повіту того ж воєводства.
Розпорядженням міністра внутрішніх справ 10 квітня 1934 року село Тишиця передане з Сокальського повіту Львівського воєводства до Кам'янецького повіту Тарнопольського воєводства.
1 серпня 1934 року здійснено новий поділ на сільські ґміни внаслідок об'єднання дотогочасних (збережених від Австро-Угорщини) ґмін, які позначали громаду села. Новоутворені ґміни відповідали волості — об'єднували громади кількох сіл або (в дуже рідкісних випадках) обмежувались єдиним дуже великим селом.
Міста (Міські ґміни)
- м. Буськ
- м. Кам'янка Струмілова
Сільські ґміни
Кількість:
1920—1925 рр. — 59
1925—1930 рр. — 60
1930—1932 рр. — 64
1932—1934 рр. — 62
1934 рр. — 63
1934—1939 рр. — 8
* Виділено містечка, що були у складі сільських ґмін та не мали міських прав.
Населення
На січень 1939 року в повіті мешкало 89240 осіб (52215 українців-грекокатоликів — 58,51 %, 12515 українців-латинників — 14,02 %, 14490 поляків — 16,24 %, 1 440 польських колоністів міжвоєнного періоду —1,61 %, 7005 євреїв — 7,85 % і 1555 німців та інших національностей — 1,74 %).
Публіковані польським урядом цифри про національний склад повіту за результатами перепису 1931 року (з 82111 населення ніби-то було аж 41693 (50,78 %) поляків при 35178 (42,84 %) українців, 4737 (5,83 %) євреїв і 429 (0,53 %) німців) суперечать шематизмам і даним, отриманим від місцевих жителів (див. вище), та пропорціям за допольськими (австрійськими) і післяпольськими (радянським 1940 та німецьким 1943) переписами.
Радянський період
27 листопада 1939 року повіт включено до новоутвореної Львівської області.
17 січня 1940 року повіт ліквідований шляхом поділу на райони — кожен із кількох ґмін:
- Кам'янко-Струмилівський — з міської ґміни Кам'янка Струмілова та сільських ґмін Камьонка Струмілова, Добротвур і Нєзнанув;
- Буський — з міської ґміни Буськ та сільських ґмін Буськ і Ґрабова;
- Дідилівський — із сільських ґмін Дзєдзілув, Желєхув Вєлькі і Мілятин Нови.
Третій Райх
Німецькою окупаційною владою 1 серпня 1941 року відновлений Кам'янко-Струмилівський повіт, для управління яким 11 серпня 1941 року утворено Кам'янко-Струмилівське окружне староство (нім. Kreishauptmannschaft Drohobycz). Відновлений був також і поділ на ґміни. 11 серпня 1941 року Кам'янко-Струмилівський, Радехівський та Сокальський повіти було підпорядковано Кам'янко-Струмилівському повітовому староству (нім. Kreishauptmannschaft und Gemeindeverband Kamionka-Strumilowa — «окружне староство і об'єднання гмін Кам'янка-Струмилова»). Очолював його окружний староста — крайсгауптман.
Після повторної радянської окупації на початку серпня 1944 року, радянською владою повіт знову був поділений на райони.
Примітки
- Kamionecki powiat // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. — Warszawa : Druk «Wieku», 1882. — Т. III. — S. 784. (пол.)
- Литвин М., Науменко К. Історія ЗУНР. — Львів: Інститут українознавства НАН України; видавнича фірма «Олір», 1995. — С. 37.
- Олег Павлишин. Організація цивільної влади ЗУНР у повітах Галичини (листопад-грудень 1918 року) // Україна Модерна. — 1999. — Вип. № 2—3.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 października 1924 r. o utworzeniu samoistnej gminy administracyjnej Łodyna-Nowa w powiecie Kamionka-Strumiłowa // Dziennik Ustaw. — 1924. — nr 94. — poz. 874. — S. 1391. (пол.)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 listopada 1929 r. o przyłączeniu gmin wiejskich: Batiatycze, Różanka, Konstantynówka i Zubowmosty z powiatu żółkiewskiego, województwa lwowskiego do powiatu kamioneckiego w województwie tarnopolskiem // Dziennik Ustaw. — 1929. — nr 81. — poz. 602. — S. 1227. (пол.)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 1932 r. o zmianie granic powiatów kamioneckiego i złoczowskiego w województwie tarnopolskiem // Dziennik Ustaw. — 1932. — nr 27. — poz. 258. — S. 462. (пол.)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 1934 r. o zmianie granic województw: lwowskiego i tarnopolskiego // Dziennik Ustaw. — 1934. — nr 36. — poz. 325. — S. 588. (пол.)
- Кубійович В. Етнічні групи південнозахідної України (Галичини) на 1.1.1939 = Ethnic groups of the South-Western Ukraine (Halyčyna-Galicia) 1.1.1939: нац. статистика Галичини / Володимир Кубійович; vorwort G. Stadtmuller. — Вісбаден : Отто Ґаррасовіц, 1983. — С. 34—35.
- Указ Президиума Верховного Совета УССР от 27 ноября 1939 года № 32/30 «Об образовании Львовськой, Дрогобычской, Волынской, Станиславской, Тарнопольской и Ровенской областей в составе УРСР». zakononline.com.ua. Президія Верховної ради Української РСР. 27 листопада 1939. оригіналу за 22 травня 2023. Процитовано 17 липня 2023. (рос.)
Посилання
- Powiat: Kamionka. nowosielski.de (пол.). оригіналу за 3 вересня 2016. Процитовано 17 липня 2023.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kam yanko Strumilivskij povit Okrug Zolochivskij do 1867 Koronnij kraj Korolivstvo Galichini ta Volodimiriyi Krayina Avstrijska imperiya Avstro Ugorshina Centr Kam yanka Strumilova Stvorenij 1854 Plosha 1521 32 km 1880 Naselennya 87553 1880 Najbilshi mista Kam yanka Strumilivska Busk Kam yanko Strumilivskij povit abo Kam yaneckij povit istorichna administrativna odinicya na ukrayinskih zemlyah sho vhodila do skladu Avstro Ugorshini Zahidno Ukrayinskoyi Narodnoyi respubliki Polshi URSR i distriktu Galichina Suchasnij Kam yanka Buzkij rajon Administrativnij centr Kam yanka Strumilivska z naselennyam 6556 osib GeografiyaTeritoriya povitu stanovila 1521 km Na pivnichnomu zahodi mezhuvav zi Sokalskim povitom na zahodi z Zhovkivskim na pivdennomu zahodi zi Lvivskim na pivnochi z Radehivskim do 1912 r z Volinskoyu guberniyeyu Rosijskoyi imperiyi na pivnichnomu shodi z Brodivskim na shodi i pivdennomu shodi Zolochivskim Relyef perevazhno rivninnij U skladi Korolivstva Galichini ta VolodimiriyiUtvorenij u 1854 roci Pid chas administrativnoyi reformi miscevogo samovryaduvannya rozporyadzhennyam ministerstva vnutrishnih sprav Avstro Ugorshini 23 sichnya 1867 roku likvidovani okrugi ta zbilsheni poviti do Kam yanko Strumilivskogo povitu priyednano Buskij i Radehivskij poviti strukturu yakih zberezheno v sudovij administraciyi U 1869 roci v poviti meshkalo 76246 osib U 1880 roci povit podilyavsya na 74 kadastralni gmini do skladu povitu vhodili 91 samovryadna gromada gmina 7 miskih i 84 silski 80 filvarkiv i 34 okremi teritoriyi Za perepisom 1880 roku v poviti meshkalo 87553 osib sered nih 55736 greko katoliki 18944 rimo katoliki 2351 lyuteranin 16 kalvinistiv i 10506 yudeyiv U tovariskih stosunkah koristuvalis perevazhno ukrayinskoyu movoyu 58430 osib polskoyu 25874 nimeckoyu 3016 inshimi 10 Teritoriya povitu podilyalas mizh troma sudovimi povitami Buskij Kam yaneckij i Radehivskij U 1912 roci vilucheno teritoriyu Radehivskogo sudovogo povitu j utvoreno samostijnij Radehivskij povit ZUNRUkrayinskij Gromadskij komitet o Mihayil Cegelskij Roman Petrushevich molodshij brat Prezidenta ZUNR I Vertiporoh ta inshi rozzbroyili voyakiv starshinskoyi shkoli u misti Pid kerivnictvom starshin Yu Sheparovicha V Nazarevicha O Kosarevicha 70 kursantiv ukrayinciv ta blizko 300 selyan robitnikiv gimnazistiv vzyali vladu v poviti Ukrayinci Kam yanki Strumilovoyi radisno vitali progoloshennya Zahidno Ukrayinskoyi Narodnoyi Respubliki Perebravshi vladu v misti ukrayinci priznachali na najvazhlivishi posti svoyih lyudej Povitovim komisarom buv suddya Roman Petrushevich Golovoyu Povitovoyi UNRadi i delegatom do UNRadi obranij o Mihajlo Cegelskij dekan i paroh u Kam yanci Strumilovij kolishnij vice marshalok povitovoyi radi UNDP U berezni 1919 roku v misti pochala vihoditi gazeta Kozackij golos organ Nachalnoyi komandi UGA Bulo vidkrito ukrayinsku shkolu yaka mistilasya v ratushi diyav teatralnij gurtok zasnovani hor filiya tovaristva Ukrayinska Besida Misto malo svij chasopis Kaminecki Visti Povit vhodiv do Ternopilskoyi vijskovoyi oblasti ZUNR Pid polskoyu okupaciyeyuKam yaneckij povit Powiat kamionecki Povit na mapi voyevodstva Krayina Polsha Voyevodstvo Ternopilske Administrativnij centr Kam yanka Strumilivska Naselennya 82 100 2001 Plosha 1000 Gustota 82 TERYT Kod ISO Admninistrativnij podil gmini miski 2 misko silski silski 8 Administraciya Mapa Vklyuchenij do skladu Ternopilskogo voyevodstva pislya utvorennya voyevodstva u 1920 roci na okupovanih zemlyah ZUNR Zmini administrativnogo podilu Kam yanko Strumilivskij povit 1 sichnya 1925 roku iz sela Nagorce Male vilucheno prisilok Lodina Nova i utvoreno samovryadnu odinicyu 1 kvitnya 1930 roku sela Batyatichi Rozhanka Kostyantinivka i Zubiv Mist peredani z Zhovkivskogo povitu Lvivskogo voyevodstva do Kam yanko Strumilivskogo povitu Tarnopolskogo voyevodstva 1 kvitnya 1932 roku sela Ostriv i Rusiliv peredani z Kam yanko Strumilivskogo povitu Tarnopolskogo voyevodstva do Zolochivskogo povitu togo zh voyevodstva Rozporyadzhennyam ministra vnutrishnih sprav 10 kvitnya 1934 roku selo Tishicya peredane z Sokalskogo povitu Lvivskogo voyevodstva do Kam yaneckogo povitu Tarnopolskogo voyevodstva 1 serpnya 1934 roku zdijsneno novij podil na silski gmini vnaslidok ob yednannya dotogochasnih zberezhenih vid Avstro Ugorshini gmin yaki poznachali gromadu sela Novoutvoreni gmini vidpovidali volosti ob yednuvali gromadi kilkoh sil abo v duzhe ridkisnih vipadkah obmezhuvalis yedinim duzhe velikim selom Mista Miski gmini m Busk m Kam yanka Strumilova Silski gmini Kilkist 1920 1925 rr 59 1925 1930 rr 60 1930 1932 rr 64 1932 1934 rr 62 1934 rr 63 1934 1939 rr 8 Ob yednani silski gmini 1934 roku Stari silski gmini Kilkist 1 Gmina Busk Verblyani Gumniska Zhuratin Kupche Lanerivka Pobuzhani Rakobovti Yablunivka 8 2 Gmina Grabova Adami Volicya Derevlyanska Grabova Guta Polonichna Mazyarnya Vavrikova Sokolya chastina Chanizh 7 3 Gmina Didiliv Banyunin Didiliv Sokoliv Ubini Hreniv Yakimiv 6 4 Gmina Dobrotvir Dobrotvir Silec Benkiv chastina Striganka Tishicya z 10 04 1934 4 5 Gmina Zhelyehuv Velki Viriv Gorpin Zhelyehuv Vyelki Zhelyehuv Mali Nova Lodina z 01 01 1925 Mali Nagirci Nesluhiv Spas Streptiv Yamne 10 6 Gmina Kam yanka Strumilova Batyatichi z 01 04 1930 Derniv Zubiv Mist z 01 04 1930 Konstantinivka z 01 04 1930 Lani Nimecki Lani Polski Lapayivka Obidiv Rozhanka z 01 04 1930 Ruda Silecka Sapizhanka Sokolya chastina Spas Yagidnya Yazenicya Polska Yazenicya Ruska Tadani 16 7 Gmina Novij Milyatin Derevlyani Ripniv Kudiryavci Kizliv Lisok Novij Milyatin Starij Milyatin Novosyulki Liskye 8 8 Gmina Neznaniv Berbeki Budki Neznanivski Neznaniv Polonichna Sokolya chastina Silec Benkiv chastina 4 peredano do Zolochivskogo povitu Ostriv do 01 04 1932 Rusiliv do 01 04 1932 2 Vidileno mistechka sho buli u skladi silskih gmin ta ne mali miskih prav Naselennya Na sichen 1939 roku v poviti meshkalo 89240 osib 52215 ukrayinciv grekokatolikiv 58 51 12515 ukrayinciv latinnikiv 14 02 14490 polyakiv 16 24 1 440 polskih kolonistiv mizhvoyennogo periodu 1 61 7005 yevreyiv 7 85 i 1555 nimciv ta inshih nacionalnostej 1 74 Publikovani polskim uryadom cifri pro nacionalnij sklad povitu za rezultatami perepisu 1931 roku z 82111 naselennya nibi to bulo azh 41693 50 78 polyakiv pri 35178 42 84 ukrayinciv 4737 5 83 yevreyiv i 429 0 53 nimciv superechat shematizmam i danim otrimanim vid miscevih zhiteliv div vishe ta proporciyam za dopolskimi avstrijskimi i pislyapolskimi radyanskim 1940 ta nimeckim 1943 perepisami Radyanskij period27 listopada 1939 roku povit vklyucheno do novoutvorenoyi Lvivskoyi oblasti 17 sichnya 1940 roku povit likvidovanij shlyahom podilu na rajoni kozhen iz kilkoh gmin Kam yanko Strumilivskij z miskoyi gmini Kam yanka Strumilova ta silskih gmin Kamonka Strumilova Dobrotvur i Nyeznanuv Buskij z miskoyi gmini Busk ta silskih gmin Busk i Grabova Didilivskij iz silskih gmin Dzyedziluv Zhelyehuv Vyelki i Milyatin Novi Tretij RajhNimeckoyu okupacijnoyu vladoyu 1 serpnya 1941 roku vidnovlenij Kam yanko Strumilivskij povit dlya upravlinnya yakim 11 serpnya 1941 roku utvoreno Kam yanko Strumilivske okruzhne starostvo nim Kreishauptmannschaft Drohobycz Vidnovlenij buv takozh i podil na gmini 11 serpnya 1941 roku Kam yanko Strumilivskij Radehivskij ta Sokalskij poviti bulo pidporyadkovano Kam yanko Strumilivskomu povitovomu starostvu nim Kreishauptmannschaft und Gemeindeverband Kamionka Strumilowa okruzhne starostvo i ob yednannya gmin Kam yanka Strumilova Ocholyuvav jogo okruzhnij starosta krajsgauptman Pislya povtornoyi radyanskoyi okupaciyi na pochatku serpnya 1944 roku radyanskoyu vladoyu povit znovu buv podilenij na rajoni PrimitkiKamionecki powiat Slownik geograficzny Krolestwa Polskiego Warszawa Druk Wieku 1882 T III S 784 pol Litvin M Naumenko K Istoriya ZUNR Lviv Institut ukrayinoznavstva NAN Ukrayini vidavnicha firma Olir 1995 S 37 Oleg Pavlishin Organizaciya civilnoyi vladi ZUNR u povitah Galichini listopad gruden 1918 roku Ukrayina Moderna 1999 Vip 2 3 Rozporzadzenie Ministra Spraw Wewnetrznych z dnia 4 pazdziernika 1924 r o utworzeniu samoistnej gminy administracyjnej Lodyna Nowa w powiecie Kamionka Strumilowa Dziennik Ustaw 1924 nr 94 poz 874 S 1391 pol Rozporzadzenie Rady Ministrow z dnia 8 listopada 1929 r o przylaczeniu gmin wiejskich Batiatycze Rozanka Konstantynowka i Zubowmosty z powiatu zolkiewskiego wojewodztwa lwowskiego do powiatu kamioneckiego w wojewodztwie tarnopolskiem Dziennik Ustaw 1929 nr 81 poz 602 S 1227 pol Rozporzadzenie Rady Ministrow z dnia 22 marca 1932 r o zmianie granic powiatow kamioneckiego i zloczowskiego w wojewodztwie tarnopolskiem Dziennik Ustaw 1932 nr 27 poz 258 S 462 pol Rozporzadzenie Rady Ministrow z dnia 10 kwietnia 1934 r o zmianie granic wojewodztw lwowskiego i tarnopolskiego Dziennik Ustaw 1934 nr 36 poz 325 S 588 pol Kubijovich V Etnichni grupi pivdennozahidnoyi Ukrayini Galichini na 1 1 1939 Ethnic groups of the South Western Ukraine Halycyna Galicia 1 1 1939 nac statistika Galichini Volodimir Kubijovich vorwort G Stadtmuller Visbaden Otto Garrasovic 1983 S 34 35 Ukaz Prezidiuma Verhovnogo Soveta USSR ot 27 noyabrya 1939 goda 32 30 Ob obrazovanii Lvovskoj Drogobychskoj Volynskoj Stanislavskoj Tarnopolskoj i Rovenskoj oblastej v sostave URSR zakononline com ua Prezidiya Verhovnoyi radi Ukrayinskoyi RSR 27 listopada 1939 originalu za 22 travnya 2023 Procitovano 17 lipnya 2023 ros PosilannyaPowiat Kamionka nowosielski de pol originalu za 3 veresnya 2016 Procitovano 17 lipnya 2023