Рельєфи доби Київської Русі
Значну роль у внутрішньому оздобленні Софійського собору в Києві (окрім фресок і коштовних мозаїк) відігравали різьблені панелі-рельєфи. Як сировину використовували шифер та мармур. Найближчі поклади каменю, легкого в обробці, знайшли поблизу міста Овруч, звідки везли пірофілітовий сланець (шифер). Овруцький камінь йшов на тесані архітектурні деталі (карнизи), підлоги з мозаїками, парапети галерей центральної нави собору та кам'яні саркофаги князів. На хорах храму зберіглося десять панелей з овруцького каменю, а дві відсутні — створені з дерева. Чільні боки панелей, повернуті у простір головної нави, прикрашені складним плетивом. Геометричний центр панелей зазвичай відведено заокругленій розетці, облямованій плетивом чи вінком з листям. Розетка — або орнаментальна, або з зображенням орла. Плетиво стрічки не має кінців, утворюючи складний візерунок хвилястих ліній, кілець, складних симетричних вузлів. Одна з панелей має стрічку, що утворює математично правильні дванадцять ділянок, схожих на ділянки східних арабських килимів.
Рельєфні зображення риб та кипарисів, лози з гронами винограду і хрестів спрощеного малюнку знайдені на князівських саркофагах. Руйнації і пограбування Києва 1240 року, занепад храму в 14-15 століттях мало сприяли збереженню як мозаїк і фресок храмів, так і оздоб-рельєфів. Були пограбовані і князівські саркофаги. Так, саркофаг, знайдений в Михайловському Золотоверхому соборі, втратив кам'яну кришку і був порожнім. Другий кам'яний саркофаг був знайдений під час розкопок зруйнованої Десятинної церкви, створення якого датують 10 століттям. Найбільш збереженим виявився мармуровий саркофаг, який пов'язують з похованням Ярослава Мудрого. Зовні саркофаг нагадує давньогрецький храм з двосхилим дахом. Площини «даху» розділені на окремі прямокутні ділянки, тло який займають хрести з лозами винограду, птахи біля басейну і стилізованих дерев. Один з боків цього саркофагу підніс сюрприз — його площина несе лише графічний малюнок майбутнього рельєфу, який не встигли створити. Це ще одна вказівка на те, що саркофаги та різьблені парапети виготовляли саме в Києві, а не привозили здалеку. Здалеку могли запросити лише майстерного митця — різьбяра. Довжина мармурового саркофагу дорівнює 236 см, а висота разом з кришкою — 181 см.
Унікальним експонатом Музею Михайлівського Золотоверхого собору стала панель з червонувато-фіолетового шиферу з рельєфом святого воїна-вершника, ім'я якого не встановлене. Рельєф знайдено під час розкопок на території давнього Михайлівського монастиря в Києві.
- Змійовик, 11 століття, Київ, золото, карбування, 7,8 х 7,4см. Російський музей, Санкт-Петербург
-
- Керамічна писанка знайдена у староруському городищі села Підгірці на Львівщині. ХІІ століття
- Кам'яна ікона святого Димитрія. Початок ХІІІ століття
Два рельєфи з Берестова
Князівське село Берестове було розташоване на північному заході від Печерська. Ймовірно, воно було затишним і безпечнішим за Верхній Київ. Згодом сюди перенесли князівську резиденцію та вибудували церкву Спаса. Князівський палац і церкву неодноразово руйнували під час війн. Так, відомо, що 1640 року Петро Могила, київський митрополит на той час, дав наказ відбудувати західну частину церкви Спаса на Берестові.
Розкопки в 20 т. дозволили знайти в колишньому селі Берестові два прямокутні рельєфи з шиферу, що привернули увагу. Рельєфи мали не біблійну, а світську тематику. Розгадка сюжету одного не мала проблем. Старовинний різьбяр подав зображення Самсона (або Геракла ?), що роздирав пащу лева біля схематично відтвореного дерева. Більше питань викликав другий. На візку була подана жіноча фігура, а візок тягла пара левів, спокійних і неагресивних. За припущеннями, жінка — богиня Кібела. Світський характер рельєфів породив гіпотзу, що шиферні рельєфи були частиною декору князівського палацу або були створені під час весілля когось з князівської родини. Із Самсоном могли ототожнювати чоловіка, а з нареченою - жіночу особу.
Аналіз рельєфів виявив ознаки, характерні для обробки деревини, в цьому випадку перенесені на камінь. Обидва рельєфи непогано збережені, датовані 11-12 століттями, не мають ніяких декоратиних орнаментів. Передані до музею Києво-Печерської лаври.
Меморіальна скульптура Пізнього Відродження і маньєризму на західних землях
Меморіальна скульптура Пізнього Відродження і доби маньєризму отримала поширення на західних українських землях у 16 столітті, бо саме там найчастіше стикалися з новими віяннями та новими ідеями, що йшли від контактів як з явищами італійської культури, так і безпосередньо з митцями Італії чи північних країн, що теж проходили етап Віжродження. Так, Львів цього часу став місцем культурного перетину ідей і традицій італійської, німецької, фламандської та слов'янської культур. Переважали італійські впливи як свідоцтво високого рівню тогочасної Італійської культури, що пройшла тисячолітній шлях розвитку і накопичила значні ремісничо-технологічні і мистецькі знахідки. Львівська ренесансна меморіальна пластика йшла в межах стилістики, розробленої у місті Венеція архітектором і скульптором .
Померлий з багатих родин подається лежачі на саркофазі у стані містичного сну. Зазвичай його фігуру облямовують архітектурою — колонами, фронтонами, рустикацією. Фронтони могли мати складний, фігурний вигляд, а надгробок супроводжували герб родини, військова арматура (зброя, прапори, лицарські обладунки в чоловічих надгробках), хрести, молитовні пози, біблія (в жіночих похованнях) і пишні надгробкові епітафії. Написи найбільш цікаві, бо дозволяють точно ідентифікувати померлого, його вік і стан. Завдяки рятувальній діяльності, яку провів український мистецтвознавець Возницький Борис Григорович, для українського народу збережено низку надгробків від 16 до початку 19 століть. Серед збережених:
- надгробок дітей Даниловичів з Жидачева
- надгробок Йоанна та Катерини Гербуртів
- надгробок дітей Понінських тощо.
Унікальним став врятований надгробок Олександра Ванка Лагодовського (1573 року). На саркофазі відтворено фігуру немолодого Лагодовського в лицарських обладунках під пишним архітектурним балдахіном. Надгробок має епітафію, текст якої написано кирилицею, що вказівка на його місцевий, український характер.
До рідкісних зразків пишних надгробків цього періоду належить і надгробок князя Костянтина Острозького, встановлений в Успенському соборі 7 серпня 1579 року в Києві. Але видатна меморіальна пам'ятка була остаточно зруйнована 1941 року. Маємо лише невдалу копію у Московському Державному історичному музеї та фотофіксацію.
Надгробки та фахова скульптура початку 17 століття несуть відчутні впливи Фландрії. Так, відомо, що у Кенігзберзі в середині 16 століття робив надгробки фламандець Корнеліс Флорис де Вріндт (1513/14 — 1575). Відомо, що саме у Львові оселились втікачі з Кенігзберга, майстри — різьбяри та скульптори. Серед львівських майстрів початку 17 ст. — скульптор Ян Пфістер, що працював в стилі фламандсько-німецького маньєризму. Пфістер використовував як різьбу по дереву, так і гіпс. Саме Пфістер створив оздоби каплиць Кампіанів та Боїмів, а також надгробки в костелі Бережанського замку на сучасному Тернопіллі. Серед врятованих від знищення надгробків — саркофаг з фігурою Катерини Сенявської у вигляді її небесної покровительки — Св. Катерини.
Впливи художньої манери Пфістера має і різьблений вівтар з груповим портретом городян Львова, датований 1627 роком і створений його послідовником.
- Надгробок князя Костянтина Острозького, 1579, фото знищеної пам'ятки
- Голова Костянтина Острозького. Фрагмент скульптури
-
- Каплиця Боїмів, рельєф «Зняття з креста»
- Медаль на честь кн. Василя Костянтина Острозького (литво, золото, аверс), до 1616, Ермітаж, Санкт-Петербург
- Надгробок Анни Сенявської, Олеський замок
- Апостол Павло, каплиця Боїмів, Львів, рельєф.
Скульптура доби бароко і рококо
Крім скульпторів, різьбярів каменю, працювали в Західній Україні також скульптори — конвісарі або людвісарі. Так називалися відливачі з металу. Головним центром ремесла й мистецтва в добу бароко в Україні зоставався Львів. Одною з більше відомих львівських майстерень була майстерня родини Франковичів, що майже ціле XVII ст. переходить від одного члена роду до другого. Франковичі відливали в своїй майстерні найбільше дзвони та гармати, іноді з дуже вибагливими та артистичними орнаментами, але виготовляли також і самостійні металеві скульптури. Основоположник родини Юрій Франк або його син Каспер Франковим були авторами доброї статуї крилатого, закованого в броню архістратига Михаїла, що побиває списом дракона (про якого мова була вище). Наприкінці XVII ст. майстерня Франковича перейшла до Юрія Лотрйнга. З того часу у львівському Промисловому музеї збереглася артистично виконана праця, що представляє дельфіна з гербом міста Львова, тобто з левом у брамі. Остання артистична праця львівського людвісарства відома досі, це — сім апостолів, і де збереглися в тому ж Промисловому музеї з 1740 р. Після цього артистичних праць львівського людвісарства чи конвісарства не з'являлося, й традиція цього старого львівського мистецтва, здається, увірвалася.
У Східній чи Центральній Україні, де скульптура набула деякого значення головним чином як декорація пишної архітектури козацького бароко, вона різниться більше матеріалом скульптури, ніж стилем виконання. Коли в Західній Україні скульптори різьби працювали головно в камені, майстри козацького бароко різали переважно з дерева. Різали цілі постаті й рельєфи, іноді складні композиції. В музеї Харківського університету перед війною збереглася ікона, різьблена високим рельєфом, що представляла розп'яття, сцени страстей, Інші алегоричні персонажі і 12 апостолів вряд, і все це досить свіжої й артистичної праці. З дерева різали виносні хрести з рельєфно різаним розп'яттям та іншими сценами, але це більше відноситься до дрібної скульптури, що сусідить із сніцерстизом. Ще більше, ніж фігуральна скульптура, в Центральній та Східній Україні розвинулася орнаментальна дерев'яна різьба: обрамлення ікон, вівтаря і навіть цілі іконостаси. Якраз у добу бароко іконостаси, що раніше в церквах були невисокі, розвинулися в цілу багатоярусну стінку, що перегороджувала церкву, підіймаючися вгору аж до висоти найвищої церковної бані. Барокові багатоярусні іконостаси іноді являли собою густо різьблені високі стіни, що складалися з колон, арок, архітравів, які разом із тим служили обрамуванням ікон, але при тому пишалися іноді тонкою вибагливою різьбою. До революції вцілів розкішне різьблений іконостас в одному з бічних притворів Софійського собору в Києві з 1689 р. Самі іконостаси в добу бароко стали незвичайно вибагливими й фантастичними. Поділи на ряди чи яруси ікон ошатною різьбою часто проводилися не рівними поземними лініями, але зигзагуватими, що підіймалися та спускалися й виступали вперед та відступали назад, так що й сам іконостас одними частинами виступав на церкву, іншими — відступав у глибину до вівтаря. Різьба іконостасів часто бувала позолочена і справляла враження тонкої й вибагливої мистецької праці. Київські сніцері також осягали великої артистичної вмілості в срібних виробах риз для ікон, оправ на євангеліях.
- Дерев'яна золочена скульптура доби рококо. Домініканський собор (Львів)
- Колишній Домініканський костел, Жовква. Надгробок роботи Андреаса Шлютера
- Церква Св. Юра, Львів, скульптурне оздоблення фасаду роботи Пінзеля
- Каплиця Кампіанів, рельєфи на біблійні теми на фасаді. Львів
- Костел Воздвиження Чесного Хреста (Берездівці). «Проповідниця у вигляді човна з вітрилом », невідомий кінця 18 ст., фото 1920-хх р. з твору кінця 18 ст.
- Фасад каплиці Боїмів. «Георгій змієборець» в маньєристичній рамі, фасад.
Різьблені іконостаси в Україні
- Церква Святої Трійці (Жовква). Царські врата. Різьблення Ігнатія Стобенського. Поч. 18 ст.
- Церква Святої Трійці (Жовква), Львівська область, Жовківський район
-
- Андріївська церква, Київ
Твори Пінзеля
- «Жертвоприношення Авраама»
- «Святий Юрій Змієборець»
-
- Ангел
Світські монументи в Україні 19 ст
- Богиня перемоги Ніка. Деталь монумента на честь Казарського
-
- Монумент на честь Казарського, ( капітан-лейтенанта О.І. Казарського), 1839 р., Севастополь.
-
Меморіальна скульптура в Україні 19 ст
- Надгробок Маркіяна Шашкевича. Львів
- Надгробок Терези і Йосипа Івановичів.
- Ск. Юліян Марковський. Надгробок Йосефи Марковської. Личаківський цвинтар. Львів.
- Надгробок художника Артура Ґроттґера. Личаківський цвинтар, Львів
- Надгробок Лаури Пшездецької
- Надгробок Зінаїди Харитоненко, Суми.
В українській скульптурі кінця ХІХ ст., за висловом Д.Антоновича, панував еклектизм*. Пластичність класицизму відходила в минуле, на зміну йшов реалізм, що прагнув віддзеркалювати явища реального життя без помпезності та урочистості. Саме в такому стилі працювали скульптори Наддніпрянщини – М.Микешин, В.Беклемішев, Ф.Балавенський, М.Гаврилко, Л.Позен та Галичини – П.Війтович, Г.Кузневич, Р.Левандовський та ін.
Українська скульптура першої половини 20 ст
Початок ХХ ст. ознаменувався новими пошуками і експериментами, які вимагали нових підходів і ідей. Творча трансформація торкнулася всіх видів мистецтва, так само і скульптури. Під впливом західних мистецьких шкіл формується плеяда українських скульпторів-модерністів – П. Війтович М. Гаврилко, В. Іщенко, М. Паращук та ін., витворам яких властиві контрастні світлотіньові ефекти та глибокий психологізм. Митцем-новатором світового масштабу безумовно є основоположник кубізму в скульптурі О.Архипенко, творчість якого мала великий вплив на розвиток модерністського мистецтва, у тому числі архітектури та дизайну в країнах Європи та Америки. Він збагатив мову пластики XX ст., змусивши порожній простір стати органічним і дуже виразним елементом композиції. Саме Архипенко почав експериментувати, створюючи форму з різноструктурних і рінофактурних матеріалів: скла, металу, картону, целулоїду. Запатентований О.Архипенком його винахід "Архіпентура", рухомий живопис зі змінним зображенням, що дістав назву від прізвища автора, має і в наш час широке використання - саме за цим принципом працюють сучасні рекламні бігборди. Цьому неперевершеному майстрові належать щедеври «Ступаюча жінка», «Жінка, яка зачісується» «Жінка і кіт» та інші твори. Основоположник конструктивізму В.Татлін, який власноручно виготовляв бандури і грав на них, після відвідин майстерні Пабло Пікассо в Парижі, побачивши експерименти основоположника кубізму, надихнувся новою ідеєю - створювати кольорові контр-рельєфи, своєрідний скульптуроживопис. Головним для художника стало чітке виявлення особливостей і характерних ознак матеріалів, що становлять композицію. Для створення макетів Вежі Татліна і орнітоптера Летатліна йому служили дерево, фанера, шпагат, жерсть і металеве кріплення.
Після знищення населенням України скульптури сталінської за перших днів німецької окупації 1941, радянський уряд почав відновлювати пам'ятники після перемоги над німцями, передусім Сталінові, щоб після XX з'їзду КПРС (1956) і боротьби проти «культу особи» знову їх знищити. Їх заступили нові: Леніна, діячів жовтневої революції та «героїв Радянського Союзу» і «героїв соціалістичної праці». Негативні риси урядової скульптури тієї доби згодом відзначала сама радянська критика, кладучи вину за них на «культ особи».
Найбільше розвинений жанр у скульптурі УССР повоєнної доби і досі — скульптурний портрет: масово продукувалися портрети «вождів» і «героїв», у яких «документально вірно» передавалися риси портретованих.
Більше індивідуальні портрети (головно діячів науки, культури, мистецтва) дали І. Шаповал (академіка М. Стражеска, 1949), О. Ковальов (академіка В. Філатова, 1952 і Б. Хмельницького, 1954), Е. Фрідман (академіка Л. Булаховського, 1962), Галина Кальченко (1958–1975 створила цілу галерею портретів письменників, музикантів і митців; цікавіші — Ванди Василевської, 1963, І. Кавалерідзе, 1967, Г. Косинки, 1969), М. Рябінін (Фіделя Кастро, 1967), І. Гончар (О. Гончара, 1949, М. Кривоноса, 1952), М. Лисенко (І. Мар'яненка, 1963), Я. Чайка (І. Айвазовського, 1954, А. Манастирського, 1959–1960), Галина Петрашевич (Н. Ужвій, 1947, О. Корнійчука, 1949, 1951), В. Власов (С. Крушельницької, 1960). Ювілейні портрети створили І. Севера (І.Франка, 1955), Л. Біганич (Лесі Українки, 1959, М. Заньковецької, 1962), І. Самотос (1969) і Г. Кальченко (1972; два останні — Г. Сковороди), Я. Чайка (В. Стефаника, 1971) та багато ін.
У ділянці монументальної скульптури створено чимало пам'ятників, насамперед воєнних і партійних діячів. Серед них — Миколі Щорсові в Києві (1954) роботи М. Лисенка, В. Бородая і М. Суходолова (схожий на відомі кондотьєрські пам'ятники Донателло і Вероккіо з доби ренесансу). Риси помпезності мають пам'ятники генералові Ватутіну в Києві (1948) Є. Вучетича і низка пам'ятників «двічі героям Радянського Союзу», що їх за окремим указом Верховної Ради будували у містах і селах України. До найкращих з мистецького погляду належать пам'ятники: О. Пушкіну (1962) і М. Лисенку (1965) у Києві О. Ковальова та модерніший Т. Г. Шевченкові у Москві (1964), створений групою скульпторів (М. Грицюк, А.Фуженко, Ю. Синькевич) та архітекторів ( і ). Варто відзначити пам'ятник І. Франку перед Львівським Університетом роботи В. Борисенка, Д. Крвавича, Е. Миська, В. Одрехівського і Я. Чайки (1964). Ювілейні пам'ятники поставлено Т. Г. Шевченкові в Канаді в Палермо (1951, М. Вронського) і в Торонто (1961; М. Ковтуна), В. Стефаникові перед бібліотекою у Львові (1971, В. Сколоздри, архітект М. Вендзилович) і Л. Українці у Києві (1973, Г. Кальченко).
Окрему численну групу монументальної скульптури в Україні творили неперсональні пам'ятники і меморіальні ансамблі, присвячені історичним подіям, жертвам війни, ювілейним датам тощо (1971–1975 — понад 70), виконувані групами скульпторів і архітекторів, через що втрачалися індивідуальні прикмети окремих мистців.
У ділянці композиційної скульптури слід відзначити «Бокораша» В. Зноби (1957), «Олексу Довбуша» М. Рябініна і В. Сколоздри (1951), групову скульптуру «Перед боєм» з Б. Хмельницьким, М. Кривоносом й І. Богуном (О. Супрун і А. Білостоцького, 1954) та ін. Серед молодшої генерації українських мистців помітне було намагання модернізувати скульптуру, наприклад, праці Т. Бриж (серія до старослов'янськї міфології: «Бог війни», «Бог землі, води», «Бог вогню», 1968–1970), Віри Шатух («Пам'ять», 1969), І. Чумака («Слово о полку Ігореві», 1966) та ін. на сучасні теми.
Чимало скульпторів працювали в пластиці малих форм, зокрема в майоліці і теракоті: Б. Довгань («Волошки», 1960), В. Клоков («Біля струмка», 1962), О. Рапай-Маркіш («Чорт на козі», 1965, «Весілля», 1968), Я. Ражба («Мавка», 1960, «Теофан Грек», 1970, «Дон Кіхот і Санчо», 1971), В. Трегубова («Одарка», «Карась», 1970), В. Шатух («Приятелі», 1957) та ін.
У 1970-х роках помітне відродження медальєрства в Україні (перша виставка медалей 1975 у Києві); серед ін. працювали у цій ділянці Г. Кальченко (медалі С. Гулака-Артемовського, Г. Сковороди, 1972; Л. Українки, 1974), Е. Мисько (І. Труша, 1969, О. Новаківського, В. Стефаника, 1972), О. Скобликов (М. Черемшини, 1974), І. Хотінок («До 700-річчя Данте Аліґ'єрі», 1965; «До 200-річчя від дня народження І. Котляревського», 1969), та ін.
Серед української еміграції у перші роки після війни через постійні переселенчі проблеми скульптура не мала тривалої бази для нормального розвитку; проте скульптори активно виявили себе за т. зв. «таборової доби», особливо на виставках у Мюнхені (1947) і Реґенсбурзі (1948): Г. Крук, С. Литвиненко, Б. Мухин, А. Павлось, М. Черешньовський, М. Дзиндра. Г. Крук залишився в Мюнхені і своїми Фігурними і портретними працями здобув визнання у німецьких мистецьких колах. У Берліні працював В. Масютин, один з найяскравіших представників національного мистецтва (залишив серію медалей-рельєфів укрраїнських історичних постатей, бюсти гетьманів та сучасників). Усі інші, названі вище, у 1948–1950 виїхали до США.
В еміграції
У США, у Нью-Йорку, жив О. Архипенко (1923–1964), засновник модерної світової скульптури. Він шукав «праформи» у творах, доведених до максимальної простоти, до гри площ і ліній, опуклостей і вглиблень, як і кольорів, які він використовував у скульптурі, що межувала з абстракцією. Він творив і реальний портрет (портрети-пам'ятники Т. Шевченкові й І. Франкові в Парку народів у Клівленді, портрети українських діячів). На початку 1950-х років Архипенко виставляв у Німеччині, Італії, Швейцарії; 1969 музей Родена в Парижі влаштував ретроспективну посмертну виставку його творів, яку згодом перебрав Смітсонський музей у Вашингтоні.
З 1948–1950 у Нью-Йорку працювали: С. Литвиненко, що дав цілу галерею скульптурних портретів сучасників, низку фігурних композицій і пам'ятників; М. Черешньовський, що до скульптури прийшов від дерев'яної різьби, досконалість якої характеристична для його творів (портрети, композиції, пам'ятники Л. Українки у Клівленді і Торонто).
У Філадельфії працював О. Капшученко, автор невеликих груп реалістичних фігур, здебільша типів сучасного міста, часто з соціалістичним забарвленням і гумористичним теплим ставленням до людини.
Модерного вислову надавали своїй скульптурі, ґрунтуючися на фолкльорі і мітології, керамістка С. Ґеруляк у Нью-Йорку і Г. Пецух у Польщі.
У ділянці скульптурного портрета працювали О. Лятуринська, Ф. Ємець (Каракас, Венесуела), В. Сім'янців (США), К. Бульдин (Буенос-Айрес).
На відомого скульптора Канади вибився Л. Молодожанин (Лео Мол) (між його творами — портрети церковних і державних діячів Європи, Канади, США і Ватикану, пам'ятники Шевченкові у Вашингтоні і Буенос-Айресі).
У ділянці абстрактної скульптури у США і Канаді працювали К. Мілонадіс (кінетична скульпртура.), М. Урбан, Михайло Дзиндра, М. Гуненко, Микола Голодик,, В. Палійчук, В. Баляс, І. Букоємська, Р. Коваль, М. Бентов, І.Осадца, А. Перейма, Р. Костинюк, Е. Зеленак, П. Колісник та ін. молодші. У їх творчості відчутні різні сучасні стилі, від конструктивістичного до експресіоністичного. Деякі з названих мистців викладали в американських вищих мистецьких школах.
Окрему важливу для української скульптури роль відіграє Михайло Дзиндра, який у середині 90-их років минулого століття перевозить майже всі свої скульптури з США до України, та будує єдиний в Україні музей модерної скульптури. Концепція творчості Дзиндри базується на осмисленні простору через простоту та символічність форми, відмові від достовірного відтворення об'єкту, на користь архаїки та абстракції. Роботи скульптора гармонічно вписуються як в музейний, так і міський простір, без залучення історії,яку найчастіше фіксували в українській скульптурі останніх 70 років.
Твори Івана Кавалерідзе
Монументи жертвам Голодомору
Монументи загиблим в Афганістані
- Пам’ятник загиблим воїнам-афганцям, Луганськ.
- Пам’ятник загиблим, Чернігів
Меморіальна скульптура
- Епітафія родини Боїм, Львів.
- Ск. Мазур Богдан Миколайович. Надгробок В. Чорноволу, Байкове кладовище, Київ.
- Каплиця на спомин жертв сталінських репресій в Україні і пам'ятник зруйнованим храмам, місто Черкаси.
- Ігор Гречаник. Меморіальна дошка Артему Веделю, композитору, Київ.
- Прилуки. «Свята Трійця».
- Меморіальна дошка поетові Володимиру Свідзінському у м. Харків, спаленому живцем.
- Ск. Мазур Богдан Миколайович." Гетьмани. Молитва за Україну." Батурин
-
Скульптури жарти
Обрані твори (галерея)
-
-
- Козак Переможець, Київ.
-
- Царичанка, Дніпропетровська область. Монумент загиблим чорнобильцям
Ленінопад
Див. також
- Українське мистецтво
- Мазур Микола Іванович
- Коломієць Інна
- Іван Георгій Пінзель
- Мартос Іван Петрович
- Єршов Геннадій Олексійович
- Кавалерідзе Іван Петрович
- Цісарик Володимир Орестович
- Роман Петрук
- Антип Петро Іванович
- Довгань Борис Степанович
- Мисько Еммануїл Петрович
- Мисько Юрій Еммануїлович
- Мисько Людмила Василівна
- Альоша (художник)
- Мистецтво України та діаспори: дереворізьба сакральна й ужиткова
- Постанова ради міністрів УРСР «Про увічнення пам'ятних місць, пов'язаних із історією запорізького козацтва»
Джерела
- (англ.). Архів оригіналу за 17 травня 2014. Процитовано 14 червня 2019.
Література
- Енциклопедія українознавства : Словникова частина : [в 11 т.] / Наукове товариство імені Шевченка ; гол. ред. проф., д-р Володимир Кубійович. — Париж — Нью-Йорк : Молоде життя, 1955—1995. — .
- Українська скульптура XX століття / Протас М. О. ІПСМ АМУ. — К.: Інтертехнологія, 2006. — 278 с: іл. ()
- «Київські збірники історії й археології, побуту і мистецтва» (Макаренко М. стаття «Скульптура і різбярство Київської Руси предмонгольських часів»), Київ, 1930.
- Німенко А., Портнов І. Українська радянська скульптура. — К., 1957.
- Німенко А. Скульптура. VI т. Історії укр. мистецтва, стор. 282–320. — К., 1968.
- Пластика Русі - України. Х - перша половина XIV століть / В. І. Жишкович; Ін-т народознав. НАН України. - Л., 1999. - 240 c.
- Словник художників України. — К. 1973.
- Даскалова Р. Перша республіканська виставка медалей // Образотворче мистецтво, ч. 4. — К. 1975
- Протас М. О. Скульптурные симпозиумы Украины: Стилистико-парадигмальная эволюция. — Київ : Феникс, 2012. — 400 с. — .
Посилання
- Людмила Лисенко. Українська скульптура межі століть[недоступне посилання з червня 2019]
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Українська скульптура |
Це незавершена стаття про культуру. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Це незавершена стаття з мистецтва. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Petro Vijtovich Slava na frontoni Lvivskogo opernogo teatru Sk Roman Vilgushinskij Pam yatnik Ioanu Georgiyu Pinzelyu Buchach 2014 r Relyefi dobi Kiyivskoyi RusiDokladnishe Mihajlivskij Zolotoverhij sobor Dokladnishe Sofiya Kiyivska Znachnu rol u vnutrishnomu ozdoblenni Sofijskogo soboru v Kiyevi okrim fresok i koshtovnih mozayik vidigravali rizbleni paneli relyefi Yak sirovinu vikoristovuvali shifer ta marmur Najblizhchi pokladi kamenyu legkogo v obrobci znajshli poblizu mista Ovruch zvidki vezli pirofilitovij slanec shifer Ovruckij kamin jshov na tesani arhitekturni detali karnizi pidlogi z mozayikami parapeti galerej centralnoyi navi soboru ta kam yani sarkofagi knyaziv Na horah hramu zberiglosya desyat panelej z ovruckogo kamenyu a dvi vidsutni stvoreni z dereva Chilni boki panelej povernuti u prostir golovnoyi navi prikrasheni skladnim pletivom Geometrichnij centr panelej zazvichaj vidvedeno zaokruglenij rozetci oblyamovanij pletivom chi vinkom z listyam Rozetka abo ornamentalna abo z zobrazhennyam orla Pletivo strichki ne maye kinciv utvoryuyuchi skladnij vizerunok hvilyastih linij kilec skladnih simetrichnih vuzliv Odna z panelej maye strichku sho utvoryuye matematichno pravilni dvanadcyat dilyanok shozhih na dilyanki shidnih arabskih kilimiv Relyefni zobrazhennya rib ta kiparisiv lozi z gronami vinogradu i hrestiv sproshenogo malyunku znajdeni na knyazivskih sarkofagah Rujnaciyi i pograbuvannya Kiyeva 1240 roku zanepad hramu v 14 15 stolittyah malo spriyali zberezhennyu yak mozayik i fresok hramiv tak i ozdob relyefiv Buli pograbovani i knyazivski sarkofagi Tak sarkofag znajdenij v Mihajlovskomu Zolotoverhomu sobori vtrativ kam yanu krishku i buv porozhnim Drugij kam yanij sarkofag buv znajdenij pid chas rozkopok zrujnovanoyi Desyatinnoyi cerkvi stvorennya yakogo datuyut 10 stolittyam Najbilsh zberezhenim viyavivsya marmurovij sarkofag yakij pov yazuyut z pohovannyam Yaroslava Mudrogo Zovni sarkofag nagaduye davnogreckij hram z dvoshilim dahom Ploshini dahu rozdileni na okremi pryamokutni dilyanki tlo yakij zajmayut hresti z lozami vinogradu ptahi bilya basejnu i stilizovanih derev Odin z bokiv cogo sarkofagu pidnis syurpriz jogo ploshina nese lishe grafichnij malyunok majbutnogo relyefu yakij ne vstigli stvoriti Ce she odna vkazivka na te sho sarkofagi ta rizbleni parapeti vigotovlyali same v Kiyevi a ne privozili zdaleku Zdaleku mogli zaprositi lishe majsternogo mitcya rizbyara Dovzhina marmurovogo sarkofagu dorivnyuye 236 sm a visota razom z krishkoyu 181 sm Unikalnim eksponatom Muzeyu Mihajlivskogo Zolotoverhogo soboru stala panel z chervonuvato fioletovogo shiferu z relyefom svyatogo voyina vershnika im ya yakogo ne vstanovlene Relyef znajdeno pid chas rozkopok na teritoriyi davnogo Mihajlivskogo monastirya v Kiyevi Zmijovik 11 stolittya Kiyiv zoloto karbuvannya 7 8 h 7 4sm Rosijskij muzej Sankt Peterburg Sarkofag knyazya Yaroslava Mudrogo Keramichna pisanka znajdena u staroruskomu gorodishi sela Pidgirci na Lvivshini HII stolittya Kam yana ikona svyatogo Dimitriya Pochatok HIII stolittyaDva relyefi z BerestovaKnyazivske selo Berestove bulo roztashovane na pivnichnomu zahodi vid Pecherska Jmovirno vono bulo zatishnim i bezpechnishim za Verhnij Kiyiv Zgodom syudi perenesli knyazivsku rezidenciyu ta vibuduvali cerkvu Spasa Knyazivskij palac i cerkvu neodnorazovo rujnuvali pid chas vijn Tak vidomo sho 1640 roku Petro Mogila kiyivskij mitropolit na toj chas dav nakaz vidbuduvati zahidnu chastinu cerkvi Spasa na Berestovi Rozkopki v 20 t dozvolili znajti v kolishnomu seli Berestovi dva pryamokutni relyefi z shiferu sho privernuli uvagu Relyefi mali ne biblijnu a svitsku tematiku Rozgadka syuzhetu odnogo ne mala problem Starovinnij rizbyar podav zobrazhennya Samsona abo Gerakla sho rozdirav pashu leva bilya shematichno vidtvorenogo dereva Bilshe pitan viklikav drugij Na vizku bula podana zhinocha figura a vizok tyagla para leviv spokijnih i neagresivnih Za pripushennyami zhinka boginya Kibela Svitskij harakter relyefiv porodiv gipotzu sho shiferni relyefi buli chastinoyu dekoru knyazivskogo palacu abo buli stvoreni pid chas vesillya kogos z knyazivskoyi rodini Iz Samsonom mogli ototozhnyuvati cholovika a z narechenoyu zhinochu osobu Analiz relyefiv viyaviv oznaki harakterni dlya obrobki derevini v comu vipadku pereneseni na kamin Obidva relyefi nepogano zberezheni datovani 11 12 stolittyami ne mayut niyakih dekoratinih ornamentiv Peredani do muzeyu Kiyevo Pecherskoyi lavri Memorialna skulptura Piznogo Vidrodzhennya i manyerizmu na zahidnih zemlyahDokladnishe Nadgrobok knyazya Kostyantina Ostrozkogo Memorialna skulptura Piznogo Vidrodzhennya i dobi manyerizmu otrimala poshirennya na zahidnih ukrayinskih zemlyah u 16 stolitti bo same tam najchastishe stikalisya z novimi viyannyami ta novimi ideyami sho jshli vid kontaktiv yak z yavishami italijskoyi kulturi tak i bezposeredno z mitcyami Italiyi chi pivnichnih krayin sho tezh prohodili etap Vizhrodzhennya Tak Lviv cogo chasu stav miscem kulturnogo peretinu idej i tradicij italijskoyi nimeckoyi flamandskoyi ta slov yanskoyi kultur Perevazhali italijski vplivi yak svidoctvo visokogo rivnyu togochasnoyi Italijskoyi kulturi sho projshla tisyacholitnij shlyah rozvitku i nakopichila znachni remisnicho tehnologichni i mistecki znahidki Lvivska renesansna memorialna plastika jshla v mezhah stilistiki rozroblenoyi u misti Veneciya arhitektorom i skulptorom Pomerlij z bagatih rodin podayetsya lezhachi na sarkofazi u stani mistichnogo snu Zazvichaj jogo figuru oblyamovuyut arhitekturoyu kolonami frontonami rustikaciyeyu Frontoni mogli mati skladnij figurnij viglyad a nadgrobok suprovodzhuvali gerb rodini vijskova armatura zbroya prapori licarski obladunki v cholovichih nadgrobkah hresti molitovni pozi bibliya v zhinochih pohovannyah i pishni nadgrobkovi epitafiyi Napisi najbilsh cikavi bo dozvolyayut tochno identifikuvati pomerlogo jogo vik i stan Zavdyaki ryatuvalnij diyalnosti yaku proviv ukrayinskij mistectvoznavec Voznickij Boris Grigorovich dlya ukrayinskogo narodu zberezheno nizku nadgrobkiv vid 16 do pochatku 19 stolit Sered zberezhenih nadgrobok ditej Danilovichiv z Zhidacheva nadgrobok Joanna ta Katerini Gerburtiv nadgrobok ditej Poninskih tosho Unikalnim stav vryatovanij nadgrobok Oleksandra Vanka Lagodovskogo 1573 roku Na sarkofazi vidtvoreno figuru nemolodogo Lagodovskogo v licarskih obladunkah pid pishnim arhitekturnim baldahinom Nadgrobok maye epitafiyu tekst yakoyi napisano kiriliceyu sho vkazivka na jogo miscevij ukrayinskij harakter Do ridkisnih zrazkiv pishnih nadgrobkiv cogo periodu nalezhit i nadgrobok knyazya Kostyantina Ostrozkogo vstanovlenij v Uspenskomu sobori 7 serpnya 1579 roku v Kiyevi Ale vidatna memorialna pam yatka bula ostatochno zrujnovana 1941 roku Mayemo lishe nevdalu kopiyu u Moskovskomu Derzhavnomu istorichnomu muzeyi ta fotofiksaciyu Nadgrobki ta fahova skulptura pochatku 17 stolittya nesut vidchutni vplivi Flandriyi Tak vidomo sho u Kenigzberzi v seredini 16 stolittya robiv nadgrobki flamandec Kornelis Floris de Vrindt 1513 14 1575 Vidomo sho same u Lvovi oselilis vtikachi z Kenigzberga majstri rizbyari ta skulptori Sered lvivskih majstriv pochatku 17 st skulptor Yan Pfister sho pracyuvav v stili flamandsko nimeckogo manyerizmu Pfister vikoristovuvav yak rizbu po derevu tak i gips Same Pfister stvoriv ozdobi kaplic Kampianiv ta Boyimiv a takozh nadgrobki v kosteli Berezhanskogo zamku na suchasnomu Ternopilli Sered vryatovanih vid znishennya nadgrobkiv sarkofag z figuroyu Katerini Senyavskoyi u viglyadi yiyi nebesnoyi pokrovitelki Sv Katerini Vplivi hudozhnoyi maneri Pfistera maye i rizblenij vivtar z grupovim portretom gorodyan Lvova datovanij 1627 rokom i stvorenij jogo poslidovnikom Nadgrobok knyazya Kostyantina Ostrozkogo 1579 foto znishenoyi pam yatki Golova Kostyantina Ostrozkogo Fragment skulpturi Pogruddya polskoyi korolevi Varvari Radzivill Oleskij zamok marmur farbuvannya Kaplicya Boyimiv relyef Znyattya z kresta Medal na chest kn Vasilya Kostyantina Ostrozkogo litvo zoloto avers do 1616 Ermitazh Sankt Peterburg Nadgrobok Anni Senyavskoyi Oleskij zamok Apostol Pavlo kaplicya Boyimiv Lviv relyef Skulptura dobi baroko i rokokoDokladnishe Dokladnishe Majstri Lvivskoyi shkoli skulpturi Barokova kapitel u porujnovanomu kosteli Vsih Svyatih Godovicya Lvivska oblast Krim skulptoriv rizbyariv kamenyu pracyuvali v Zahidnij Ukrayini takozh skulptori konvisari abo lyudvisari Tak nazivalisya vidlivachi z metalu Golovnim centrom remesla j mistectva v dobu baroko v Ukrayini zostavavsya Lviv Odnoyu z bilshe vidomih lvivskih majsteren bula majsternya rodini Frankovichiv sho majzhe cile XVII st perehodit vid odnogo chlena rodu do drugogo Frankovichi vidlivali v svoyij majsterni najbilshe dzvoni ta garmati inodi z duzhe vibaglivimi ta artistichnimi ornamentami ale vigotovlyali takozh i samostijni metalevi skulpturi Osnovopolozhnik rodini Yurij Frank abo jogo sin Kasper Frankovim buli avtorami dobroyi statuyi krilatogo zakovanogo v bronyu arhistratiga Mihayila sho pobivaye spisom drakona pro yakogo mova bula vishe Naprikinci XVII st majsternya Frankovicha perejshla do Yuriya Lotrjnga Z togo chasu u lvivskomu Promislovomu muzeyi zbereglasya artistichno vikonana pracya sho predstavlyaye delfina z gerbom mista Lvova tobto z levom u brami Ostannya artistichna pracya lvivskogo lyudvisarstva vidoma dosi ce sim apostoliv i de zbereglisya v tomu zh Promislovomu muzeyi z 1740 r Pislya cogo artistichnih prac lvivskogo lyudvisarstva chi konvisarstva ne z yavlyalosya j tradiciya cogo starogo lvivskogo mistectva zdayetsya uvirvalasya U Shidnij chi Centralnij Ukrayini de skulptura nabula deyakogo znachennya golovnim chinom yak dekoraciya pishnoyi arhitekturi kozackogo baroko vona riznitsya bilshe materialom skulpturi nizh stilem vikonannya Koli v Zahidnij Ukrayini skulptori rizbi pracyuvali golovno v kameni majstri kozackogo baroko rizali perevazhno z dereva Rizali cili postati j relyefi inodi skladni kompoziciyi V muzeyi Harkivskogo universitetu pered vijnoyu zbereglasya ikona rizblena visokim relyefom sho predstavlyala rozp yattya sceni strastej Inshi alegorichni personazhi i 12 apostoliv vryad i vse ce dosit svizhoyi j artistichnoyi praci Z dereva rizali vinosni hresti z relyefno rizanim rozp yattyam ta inshimi scenami ale ce bilshe vidnositsya do dribnoyi skulpturi sho susidit iz snicerstizom She bilshe nizh figuralna skulptura v Centralnij ta Shidnij Ukrayini rozvinulasya ornamentalna derev yana rizba obramlennya ikon vivtarya i navit cili ikonostasi Yakraz u dobu baroko ikonostasi sho ranishe v cerkvah buli nevisoki rozvinulisya v cilu bagatoyarusnu stinku sho peregorodzhuvala cerkvu pidijmayuchisya vgoru azh do visoti najvishoyi cerkovnoyi bani Barokovi bagatoyarusni ikonostasi inodi yavlyali soboyu gusto rizbleni visoki stini sho skladalisya z kolon arok arhitraviv yaki razom iz tim sluzhili obramuvannyam ikon ale pri tomu pishalisya inodi tonkoyu vibaglivoyu rizboyu Do revolyuciyi vciliv rozkishne rizblenij ikonostas v odnomu z bichnih pritvoriv Sofijskogo soboru v Kiyevi z 1689 r Sami ikonostasi v dobu baroko stali nezvichajno vibaglivimi j fantastichnimi Podili na ryadi chi yarusi ikon oshatnoyu rizboyu chasto provodilisya ne rivnimi pozemnimi liniyami ale zigzaguvatimi sho pidijmalisya ta spuskalisya j vistupali vpered ta vidstupali nazad tak sho j sam ikonostas odnimi chastinami vistupav na cerkvu inshimi vidstupav u glibinu do vivtarya Rizba ikonostasiv chasto buvala pozolochena i spravlyala vrazhennya tonkoyi j vibaglivoyi misteckoyi praci Kiyivski sniceri takozh osyagali velikoyi artistichnoyi vmilosti v sribnih virobah riz dlya ikon oprav na yevangeliyah Derev yana zolochena skulptura dobi rokoko Dominikanskij sobor Lviv Kolishnij Dominikanskij kostel Zhovkva Nadgrobok roboti Andreasa Shlyutera Cerkva Sv Yura Lviv skulpturne ozdoblennya fasadu roboti Pinzelya Kaplicya Kampianiv relyefi na biblijni temi na fasadi Lviv Kostel Vozdvizhennya Chesnogo Hresta Berezdivci Propovidnicya u viglyadi chovna z vitrilom nevidomij kincya 18 st foto 1920 hh r z tvoru kincya 18 st Fasad kaplici Boyimiv Georgij zmiyeborec v manyeristichnij rami fasad Rizbleni ikonostasi v UkrayiniCerkva Svyatoyi Trijci Zhovkva Carski vrata Rizblennya Ignatiya Stobenskogo Poch 18 st Cerkva Svyatoyi Trijci Zhovkva Lvivska oblast Zhovkivskij rajon Sobor Rizdva Bogorodici Kozelec Chernigivska oblast Andriyivska cerkva KiyivTvori Pinzelya Zhertvoprinoshennya Avraama Svyatij Yurij Zmiyeborec Kolona zi statuyeyu Divi Mariyi v Gorodenci AngelSvitski monumenti v Ukrayini 19 stBoginya peremogi Nika Detal monumenta na chest Kazarskogo Sk Martos Ivan Petrovich Pam yatnik dyuku Rishelye v Odesi 1828 r Monument na chest Kazarskogo kapitan lejtenanta O I Kazarskogo 1839 r Sevastopol Sk Mikeshin Mihajlo Josipovich Pam yatnik Bogdanovi Hmelnickomu Kiyiv 1888 r Memorialna skulptura v Ukrayini 19 stDokladnishe Lichakivskij cvintar Dokladnishe Rodove pohovannya Haritonenkiv Nadgrobok Markiyana Shashkevicha Lviv Nadgrobok Terezi i Josipa Ivanovichiv Sk Yuliyan Markovskij Nadgrobok Josefi Markovskoyi Lichakivskij cvintar Lviv Nadgrobok hudozhnika Artura Grottgera Lichakivskij cvintar Lviv Nadgrobok Lauri Pshezdeckoyi Nadgrobok Zinayidi Haritonenko Sumi V ukrayinskij skulpturi kincya HIH st za vislovom D Antonovicha panuvav eklektizm Plastichnist klasicizmu vidhodila v minule na zminu jshov realizm sho pragnuv viddzerkalyuvati yavisha realnogo zhittya bez pompeznosti ta urochistosti Same v takomu stili pracyuvali skulptori Naddnipryanshini M Mikeshin V Beklemishev F Balavenskij M Gavrilko L Pozen ta Galichini P Vijtovich G Kuznevich R Levandovskij ta in Ukrayinska skulptura pershoyi polovini 20 stPochatok HH st oznamenuvavsya novimi poshukami i eksperimentami yaki vimagali novih pidhodiv i idej Tvorcha transformaciya torknulasya vsih vidiv mistectva tak samo i skulpturi Pid vplivom zahidnih misteckih shkil formuyetsya pleyada ukrayinskih skulptoriv modernistiv P Vijtovich M Gavrilko V Ishenko M Parashuk ta in vitvoram yakih vlastivi kontrastni svitlotinovi efekti ta glibokij psihologizm Mitcem novatorom svitovogo masshtabu bezumovno ye osnovopolozhnik kubizmu v skulpturi O Arhipenko tvorchist yakogo mala velikij vpliv na rozvitok modernistskogo mistectva u tomu chisli arhitekturi ta dizajnu v krayinah Yevropi ta Ameriki Vin zbagativ movu plastiki XX st zmusivshi porozhnij prostir stati organichnim i duzhe viraznim elementom kompoziciyi Same Arhipenko pochav eksperimentuvati stvoryuyuchi formu z riznostrukturnih i rinofakturnih materialiv skla metalu kartonu celuloyidu Zapatentovanij O Arhipenkom jogo vinahid Arhipentura ruhomij zhivopis zi zminnim zobrazhennyam sho distav nazvu vid prizvisha avtora maye i v nash chas shiroke vikoristannya same za cim principom pracyuyut suchasni reklamni bigbordi Comu neperevershenomu majstrovi nalezhat shedevri Stupayucha zhinka Zhinka yaka zachisuyetsya Zhinka i kit ta inshi tvori Osnovopolozhnik konstruktivizmu V Tatlin yakij vlasnoruchno vigotovlyav banduri i grav na nih pislya vidvidin majsterni Pablo Pikasso v Parizhi pobachivshi eksperimenti osnovopolozhnika kubizmu nadihnuvsya novoyu ideyeyu stvoryuvati kolorovi kontr relyefi svoyeridnij skulpturozhivopis Golovnim dlya hudozhnika stalo chitke viyavlennya osoblivostej i harakternih oznak materialiv sho stanovlyat kompoziciyu Dlya stvorennya maketiv Vezhi Tatlina i ornitoptera Letatlina jomu sluzhili derevo fanera shpagat zherst i metaleve kriplennya Ukrayinska skulptura 1946 1970 rr Pislya znishennya naselennyam Ukrayini skulpturi stalinskoyi za pershih dniv nimeckoyi okupaciyi 1941 radyanskij uryad pochav vidnovlyuvati pam yatniki pislya peremogi nad nimcyami peredusim Stalinovi shob pislya XX z yizdu KPRS 1956 i borotbi proti kultu osobi znovu yih znishiti Yih zastupili novi Lenina diyachiv zhovtnevoyi revolyuciyi ta geroyiv Radyanskogo Soyuzu i geroyiv socialistichnoyi praci Negativni risi uryadovoyi skulpturi tiyeyi dobi zgodom vidznachala sama radyanska kritika kladuchi vinu za nih na kult osobi Najbilshe rozvinenij zhanr u skulpturi USSR povoyennoyi dobi i dosi skulpturnij portret masovo produkuvalisya portreti vozhdiv i geroyiv u yakih dokumentalno virno peredavalisya risi portretovanih Bilshe individualni portreti golovno diyachiv nauki kulturi mistectva dali I Shapoval akademika M Strazheska 1949 O Kovalov akademika V Filatova 1952 i B Hmelnickogo 1954 E Fridman akademika L Bulahovskogo 1962 Galina Kalchenko 1958 1975 stvorila cilu galereyu portretiv pismennikiv muzikantiv i mitciv cikavishi Vandi Vasilevskoyi 1963 I Kavaleridze 1967 G Kosinki 1969 M Ryabinin Fidelya Kastro 1967 I Gonchar O Gonchara 1949 M Krivonosa 1952 M Lisenko I Mar yanenka 1963 Ya Chajka I Ajvazovskogo 1954 A Manastirskogo 1959 1960 Galina Petrashevich N Uzhvij 1947 O Kornijchuka 1949 1951 V Vlasov S Krushelnickoyi 1960 Yuvilejni portreti stvorili I Severa I Franka 1955 L Biganich Lesi Ukrayinki 1959 M Zankoveckoyi 1962 I Samotos 1969 i G Kalchenko 1972 dva ostanni G Skovorodi Ya Chajka V Stefanika 1971 ta bagato in U dilyanci monumentalnoyi skulpturi stvoreno chimalo pam yatnikiv nasampered voyennih i partijnih diyachiv Sered nih Mikoli Shorsovi v Kiyevi 1954 roboti M Lisenka V Borodaya i M Suhodolova shozhij na vidomi kondotyerski pam yatniki Donatello i Verokkio z dobi renesansu Risi pompeznosti mayut pam yatniki generalovi Vatutinu v Kiyevi 1948 Ye Vucheticha i nizka pam yatnikiv dvichi geroyam Radyanskogo Soyuzu sho yih za okremim ukazom Verhovnoyi Radi buduvali u mistah i selah Ukrayini Do najkrashih z misteckogo poglyadu nalezhat pam yatniki O Pushkinu 1962 i M Lisenku 1965 u Kiyevi O Kovalova ta modernishij T G Shevchenkovi u Moskvi 1964 stvorenij grupoyu skulptoriv M Gricyuk A Fuzhenko Yu Sinkevich ta arhitektoriv i Varto vidznachiti pam yatnik I Franku pered Lvivskim Universitetom roboti V Borisenka D Krvavicha E Miska V Odrehivskogo i Ya Chajki 1964 Yuvilejni pam yatniki postavleno T G Shevchenkovi v Kanadi v Palermo 1951 M Vronskogo i v Toronto 1961 M Kovtuna V Stefanikovi pered bibliotekoyu u Lvovi 1971 V Skolozdri arhitekt M Vendzilovich i L Ukrayinci u Kiyevi 1973 G Kalchenko Okremu chislennu grupu monumentalnoyi skulpturi v Ukrayini tvorili nepersonalni pam yatniki i memorialni ansambli prisvyacheni istorichnim podiyam zhertvam vijni yuvilejnim datam tosho 1971 1975 ponad 70 vikonuvani grupami skulptoriv i arhitektoriv cherez sho vtrachalisya individualni prikmeti okremih mistciv U dilyanci kompozicijnoyi skulpturi slid vidznachiti Bokorasha V Znobi 1957 Oleksu Dovbusha M Ryabinina i V Skolozdri 1951 grupovu skulpturu Pered boyem z B Hmelnickim M Krivonosom j I Bogunom O Suprun i A Bilostockogo 1954 ta in Sered molodshoyi generaciyi ukrayinskih mistciv pomitne bulo namagannya modernizuvati skulpturu napriklad praci T Brizh seriya do staroslov yanskyi mifologiyi Bog vijni Bog zemli vodi Bog vognyu 1968 1970 Viri Shatuh Pam yat 1969 I Chumaka Slovo o polku Igorevi 1966 ta in na suchasni temi Chimalo skulptoriv pracyuvali v plastici malih form zokrema v majolici i terakoti B Dovgan Voloshki 1960 V Klokov Bilya strumka 1962 O Rapaj Markish Chort na kozi 1965 Vesillya 1968 Ya Razhba Mavka 1960 Teofan Grek 1970 Don Kihot i Sancho 1971 V Tregubova Odarka Karas 1970 V Shatuh Priyateli 1957 ta in U 1970 h rokah pomitne vidrodzhennya medalyerstva v Ukrayini persha vistavka medalej 1975 u Kiyevi sered in pracyuvali u cij dilyanci G Kalchenko medali S Gulaka Artemovskogo G Skovorodi 1972 L Ukrayinki 1974 E Misko I Trusha 1969 O Novakivskogo V Stefanika 1972 O Skoblikov M Cheremshini 1974 I Hotinok Do 700 richchya Dante Alig yeri 1965 Do 200 richchya vid dnya narodzhennya I Kotlyarevskogo 1969 ta in Sered ukrayinskoyi emigraciyi u pershi roki pislya vijni cherez postijni pereselenchi problemi skulptura ne mala trivaloyi bazi dlya normalnogo rozvitku prote skulptori aktivno viyavili sebe za t zv taborovoyi dobi osoblivo na vistavkah u Myunheni 1947 i Regensburzi 1948 G Kruk S Litvinenko B Muhin A Pavlos M Chereshnovskij M Dzindra G Kruk zalishivsya v Myunheni i svoyimi Figurnimi i portretnimi pracyami zdobuv viznannya u nimeckih misteckih kolah U Berlini pracyuvav V Masyutin odin z najyaskravishih predstavnikiv nacionalnogo mistectva zalishiv seriyu medalej relyefiv ukrrayinskih istorichnih postatej byusti getmaniv ta suchasnikiv Usi inshi nazvani vishe u 1948 1950 viyihali do SShA V emigraciyi Dokladnishe Ekspoziciya muzeyu modernoyi skulpturi Mihajla Dzindri U SShA u Nyu Jorku zhiv O Arhipenko 1923 1964 zasnovnik modernoyi svitovoyi skulpturi Vin shukav praformi u tvorah dovedenih do maksimalnoyi prostoti do gri plosh i linij opuklostej i vgliblen yak i koloriv yaki vin vikoristovuvav u skulpturi sho mezhuvala z abstrakciyeyu Vin tvoriv i realnij portret portreti pam yatniki T Shevchenkovi j I Frankovi v Parku narodiv u Klivlendi portreti ukrayinskih diyachiv Na pochatku 1950 h rokiv Arhipenko vistavlyav u Nimechchini Italiyi Shvejcariyi 1969 muzej Rodena v Parizhi vlashtuvav retrospektivnu posmertnu vistavku jogo tvoriv yaku zgodom perebrav Smitsonskij muzej u Vashingtoni Z 1948 1950 u Nyu Jorku pracyuvali S Litvinenko sho dav cilu galereyu skulpturnih portretiv suchasnikiv nizku figurnih kompozicij i pam yatnikiv M Chereshnovskij sho do skulpturi prijshov vid derev yanoyi rizbi doskonalist yakoyi harakteristichna dlya jogo tvoriv portreti kompoziciyi pam yatniki L Ukrayinki u Klivlendi i Toronto U Filadelfiyi pracyuvav O Kapshuchenko avtor nevelikih grup realistichnih figur zdebilsha tipiv suchasnogo mista chasto z socialistichnim zabarvlennyam i gumoristichnim teplim stavlennyam do lyudini Modernogo vislovu nadavali svoyij skulpturi gruntuyuchisya na folklori i mitologiyi keramistka S Gerulyak u Nyu Jorku i G Pecuh u Polshi U dilyanci skulpturnogo portreta pracyuvali O Lyaturinska F Yemec Karakas Venesuela V Sim yanciv SShA K Buldin Buenos Ajres Na vidomogo skulptora Kanadi vibivsya L Molodozhanin Leo Mol mizh jogo tvorami portreti cerkovnih i derzhavnih diyachiv Yevropi Kanadi SShA i Vatikanu pam yatniki Shevchenkovi u Vashingtoni i Buenos Ajresi U dilyanci abstraktnoyi skulpturi u SShA i Kanadi pracyuvali K Milonadis kinetichna skulprtura M Urban Mihajlo Dzindra M Gunenko Mikola Golodik V Palijchuk V Balyas I Bukoyemska R Koval M Bentov I Osadca A Perejma R Kostinyuk E Zelenak P Kolisnik ta in molodshi U yih tvorchosti vidchutni rizni suchasni stili vid konstruktivistichnogo do ekspresionistichnogo Deyaki z nazvanih mistciv vikladali v amerikanskih vishih misteckih shkolah Okremu vazhlivu dlya ukrayinskoyi skulpturi rol vidigraye Mihajlo Dzindra yakij u seredini 90 ih rokiv minulogo stolittya perevozit majzhe vsi svoyi skulpturi z SShA do Ukrayini ta buduye yedinij v Ukrayini muzej modernoyi skulpturi Koncepciya tvorchosti Dzindri bazuyetsya na osmislenni prostoru cherez prostotu ta simvolichnist formi vidmovi vid dostovirnogo vidtvorennya ob yektu na korist arhayiki ta abstrakciyi Roboti skulptora garmonichno vpisuyutsya yak v muzejnij tak i miskij prostir bez zaluchennya istoriyi yaku najchastishe fiksuvali v ukrayinskij skulpturi ostannih 70 rokiv Tvori Ivana KavaleridzeGrigorij Skovoroda Lohvicya Poltavshina Pam yatnik Tarasu Shevchenku Poltava Monumenti zhertvam GolodomoruPam yatnik Zhertvam Golodomoru skulptor Gennadij Yershov Varshava Memorial Zhertvam Golodomoru Romni Pam yatnik Zhertvam Golodomoru Sumi Memorial Zhertvam Golodomoru Harkiv Pam yatnik Zhertvam Golodomoru OdesaMonumenti zagiblim v AfganistaniPam yatnik zagiblim voyinam afgancyam Lugansk Pam yatnik zagiblim ChernigivMemorialna skulpturaEpitafiya rodini Boyim Lviv Sk Mazur Bogdan Mikolajovich Nadgrobok V Chornovolu Bajkove kladovishe Kiyiv Kaplicya na spomin zhertv stalinskih represij v Ukrayini i pam yatnik zrujnovanim hramam misto Cherkasi Igor Grechanik Memorialna doshka Artemu Vedelyu kompozitoru Kiyiv Priluki Svyata Trijcya Memorialna doshka poetovi Volodimiru Svidzinskomu u m Harkiv spalenomu zhivcem Sk Mazur Bogdan Mikolajovich Getmani Molitva za Ukrayinu Baturin Sk Gennadij Yershov Pam yatnik zblizka Getman Mazepa ChernigivSkulpturi zhartiSk Roman Blazhko Student programist Harkiv Ellochka lyudoyidka za tvorom Ilfa i Petrova Dvanadcyat stilciv HarkivObrani tvori galereya Muzika M Lisenka Harkiv Borodaj Vasil Zaharovich Pam yatnij znak na chest zasnuvannya mista Kiyeva 1982 Cisarik Volodimir Orestovich Pam yatnik Leopoldu fon Zaher Mazohu Kozak Peremozhec Kiyiv Sk Kolomiyec Inna Antonivna Pam yatnik M Berezovskomu Gluhiv bronza 1995 Carichanka Dnipropetrovska oblast Monument zagiblim chornobilcyamLeninopadDokladnishe Leninopad Dokladnishe Dekomunizaciya v UkrayiniDiv takozhUkrayinske mistectvo Mazur Mikola Ivanovich Kolomiyec Inna Ivan Georgij Pinzel Martos Ivan Petrovich Yershov Gennadij Oleksijovich Kavaleridze Ivan Petrovich Cisarik Volodimir Orestovich Roman Petruk Antip Petro Ivanovich Dovgan Boris Stepanovich Misko Emmanuyil Petrovich Misko Yurij Emmanuyilovich Misko Lyudmila Vasilivna Alosha hudozhnik Mistectvo Ukrayini ta diaspori derevorizba sakralna j uzhitkova Postanova radi ministriv URSR Pro uvichnennya pam yatnih misc pov yazanih iz istoriyeyu zaporizkogo kozactva Dzherela angl Arhiv originalu za 17 travnya 2014 Procitovano 14 chervnya 2019 LiteraturaEnciklopediya ukrayinoznavstva Slovnikova chastina v 11 t Naukove tovaristvo imeni Shevchenka gol red prof d r Volodimir Kubijovich Parizh Nyu Jork Molode zhittya 1955 1995 ISBN 5 7707 4049 3 Ukrayinska skulptura XX stolittya Protas M O IPSM AMU K Intertehnologiya 2006 278 s il Kiyivski zbirniki istoriyi j arheologiyi pobutu i mistectva Makarenko M stattya Skulptura i rizbyarstvo Kiyivskoyi Rusi predmongolskih chasiv Kiyiv 1930 Nimenko A Portnov I Ukrayinska radyanska skulptura K 1957 Nimenko A Skulptura VI t Istoriyi ukr mistectva stor 282 320 K 1968 Plastika Rusi Ukrayini H persha polovina XIV stolit V I Zhishkovich In t narodoznav NAN Ukrayini L 1999 240 c Slovnik hudozhnikiv Ukrayini K 1973 Daskalova R Persha respublikanska vistavka medalej Obrazotvorche mistectvo ch 4 K 1975 Protas M O Skulpturnye simpoziumy Ukrainy Stilistiko paradigmalnaya evolyuciya Kiyiv Feniks 2012 400 s ISBN 978 966 136 038 8 PosilannyaLyudmila Lisenko Ukrayinska skulptura mezhi stolit nedostupne posilannya z chervnya 2019 Portal Mistectvo Portal Skulptura Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Ukrayinska skulptura Ce nezavershena stattya pro kulturu Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi Ce nezavershena stattya z mistectva Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi