У́манський райо́н — колишня адміністративно-територіальна одиниця Черкаської області. Площа — 1395 км² (6,67% від площі області). Адміністративний центр — місто Умань.
Уманський район | |||||
---|---|---|---|---|---|
адміністративно-територіальна одиниця | |||||
| |||||
Район на карті Черкаська область | |||||
Основні дані | |||||
Країна: | Україна | ||||
Область: | Черкаська область | ||||
Код КОАТУУ: | 7124300000 | ||||
Утворений: | 7 березня 1923 | ||||
Населення: | ▼ 42 552 (на 1.01.2019) | ||||
Площа: | 1394.7 км² | ||||
Густота: | 31.6 осіб/км² | ||||
Тел. код: | +380-4744 | ||||
Поштові індекси: | 20320—20392 | ||||
Населені пункти та ради | |||||
Районний центр: | Умань | ||||
Селищні ради: | 1 | ||||
Сільські ради: | 49 | ||||
Села: | 52 | ||||
Селища: | 1 | ||||
Районна влада | |||||
Голова ради: | Супрунець Оксана Анатоліївна (з 24.11.2015) | ||||
Голова РДА: | Волошенюк Світлана Анатоліївна (з 20.01.2020) | ||||
Вебсторінка: | Уманська РДА Уманська райрада | ||||
Адреса: | 20300, Черкаська область, м. Умань, пл. Соборності, 1 | ||||
Мапа | |||||
| |||||
Уманський район у Вікісховищі |
На січень 2011 року в Уманському районі нараховувалось одне селище міського типу, 52 сіл. Станом на 01.01.2008 у районі проживало 46,0 тисяч жителів (наявне 46,6 тис. ч.), у тому числі: сільське — 43,6 тис. осіб, міське — 2,4 тис. осіб.
17 липня 2020 року було укрупнено внаслідок адміністративно-територіальної реформи.
Географія
Район межував з Маньківським, Христинівським і Тальнівським районами Черкаської області, Теплицьким і Бершадським районами Вінницької, Гайворонським, Благовіщенським, Голованівським та Новоархангельським районами Кіровоградської області.
Територія району знаходилася у межах центральної лісостепової частини України на Придніпровській височині. Поверхня району — це горбоподібне плато, яке розділене густою сіткою річкових долин, балок і ярів.
У районі (на момент укрупнення) діяли 3 ботанічні заповідники: Собківський площею 1,8 га, Степківський — 4,5 га, Юрківський — 3,5 га. 1 ботанічний заказник «Журбинка» площею 5 га у селі Ятранівка; пам'ятка природи — віковічний дуб, що займає площу 0,01 га та дендропарк «Дружба» площею 3 га у с. Паланці.
Історія
25 століть тому Уманщина була центром сколотських племен, від Ольвії сюди вели Священні Шляхи. В середині І тисячоліття тут концентрувалась металургія заліза.
За часів Київської Русі Уманщина входила до складу Куманії. Згодом межувала з Кримським ханством, була центром гайдамаччини, військових поселень.
На початку XX сторіччя Уманський повіт входив до складу Київської губернії.
Згідно з постановою Президії ВУЦК «Про адміністративно-територіальний розподіл Київської і Полтавської губернії» від 7 березня 1923 року було ліквідовано поділ на волості, повіти і губернії і введено новий поділ — район, округ, губернію.
До складу Уманського округу ввійшло 15 районів, в тому числі Уманський, Бабанський, Ладижинський.
7 січня 1954 року з утворенням Черкаської області Уманський округ увійшов до її складу.
У листопаді 1959 року Бабанський і Ладижинський райони були ліквідовані, а населені пункти, що входили до їх складу, увійшли до Уманського району.
Уманський район розташований на Придніпровській височині, його територією протікають річки Синиця, Ятрань з притоками Уманка і Ревуха, які належать до басейну Південного Бугу.
Уманський район розпочав свій відлік 7 березня 1923 року у складі Уманської округи.
За новим адміністративно-територіальним поділом з квітня 1923 року Умань стала окружним центром. До Уманського округу входили Христинівський, Тальнівський, Катеринопільський, Монастирищинський та інші райони.
Незабаром тут почав діяти маслозавод, що переробляв молоко, зібране в Уманському, Ладижинському та Маньківському районах. А в травні 1926 року почав працювати цегельний завод Південно-Західної залізниці. Наприкінці року відновив роботу завод «Робітник», на якому виготовляли вози, меблі та виконували різні механічні роботи. Окрім цих підприємств, в Умані працювали чавунно-ливарний завод та механічний завод «Труд». Останній випускав сільськогосподарські машини і запасні частини до них.
У цей же час почали діяти взуттєва фабрика «Красный кожевник», шкіряний завод, фабрика одягу «Швейпром», тютюнова фабрика «Пролетарська», цукеркова та панчішно-трикотажна фабрики. До того ж, 1926 року в місті було відкрито 29 кустарно-промислових кооперативів, діяла друкарня.
Розвивалося в селах Уманщини і сільськогосподарське виробництво. Зростанню врожайності зернових культурсприяло застосування механізованої праці.
Розвиток промисловості вимагав висококваліфікованих робітників, а населення, здебільшого, залишалося неграмотним.
Уманська газета «Известия» у рубриці «Распоряжения и действия Советской власти» розмістила інформацію «От коллегии при комиссариате народного просвещения». У ній було опубліковане «Дополнение к приказу комиссара народного просвещения от 15 апреля 1919 года № 19.» Вже перший пункт названого документу гласив: «Еще раз приказываем всем неграмотним г. Умани в возрасте от 19 до 35 лет обязательно зарегистрироваться в одном из указанных в помянутом приказе пунктов для зачисления в открываемую школу грамоты для взрослых…»
У місті було створено мережу загальноосвітніх шкіл, що забезпечувала навчання дітей. У 1925 році їх налічувалося 19 (з них 9 — семирічних). Формувалась система професійної освіти. Почала діяти професійна медична школа, школа народного мистецтва, інші школи різного профілю, як то індустріально-технічні, сільськогосподарські, соціально-економічні, художня. 1921 року середнє училище землеробства і садівництва було реорганізовано у вищий навчальний заклад — агротехнікум. Того ж року з Тального до Умані переведено педагогічні курси і на їх базі організовані вищі трирічні педагогічні курси (з 1925 року — педтехнікум ім. Т. Г. Шевченка).
Культурно-освітня робота здійснювалася завдяки діяльності клубів, яких у 1926 році налічувалось аж шість. До того ж, діяли окружний селянський будинок, чотири хати-читальні, два кінотеатри і чотири драматичні колективи. Поширенню театрального мистецтва в місті сприяло перебування в ньому на гастролях у вересні 1920 — березні 1921 року трупи Київського драматичного театру під керівництвом відомого українського режисера і актора О. С. Курбаса.
Важливим культурним закладом був також окружний історичний музей, заснований 1918 року. Ініціатором його створення був визначний діяч української культури, викладач історії та географії Уманської чоловічої гімназії Данило Щербаківський. Працюючи в гімназії, він у 1906–1908 роках організував гурток гімназистів, які збирали і вивчали археологічні, етнографічні та мистецькі пам'ятки Уманщини. Вже було зібрано чималу колекцію, але місцева влада запідозрила у діяльності гуртка політичний ухил. Гурток припинив свою роботу, зібрані матеріали були передані до Київського місцевого музею.
У 1913 році в Умані діяло історичне товариство, члени якого зібрали та систематизували історичні матеріали, які стали основою для створення державного «Соціально-історичного музею Уманської округи».
У ці роки розвивалась і бібліотечна справа. Почала функціонувати міська (згодом — окружна) бібліотека, загалом діяло п'ять бібліотек, фонд яких налічував понад 36 тисяч книг.
1930 року, унаслідок подальших змін в адміністративно-територіальному поділі республіки, було ліквідовано Уманський округ. Умань стала центром однойменного району, який у 1932 році ввійшов до складу Київської області.
У 30-ті роки помітними були зрушення в культурно-освітньому житті Уманщини — успішно функціонувала 21 школа, у тому числі вісім середніх, школа-інтернат для глухонімих, дитяча музична школа і вечірня школа для дорослих. Велику роботу з дітьми проводили будинок піонерів і дитяча технічна станція.
Фахівців із середньою освітою готували технікуми — педагогічний, медичний, механізації сільського господарства, садово-городній, кооперативний та будівельний (останні два 1936 року ліквідовано). 1929 року Агротехнікум реорганізовано в сільськогосподарський інститут (нині — аграрний університет). 1930 року створено інститут соціального виховання, який у 1933-му реорганізовано в педагогічний, а в 1937-му — на учительський (нині — педуніверситет).
Після кількох років громадянської війни Уманщина була занедбана. Почали зупинятися заводи, занепадати села.
Під час Німецько-радянської війни недалеко від Умані під селом Підвисоке ворогу вдалося зробити найбільший на всій Правобережній Україні «котел». Гітлерівці повідомляли, що в районі Умані вони взяли в полон 103 тисячі радянських бійців, 317 танків, 858 гармат. Число вбитих точно невідоме. Очевидці розповідали, що вода в Синюсі у ті дні стала рудою від крові.
18 серпня Гітлер прибув до Умані, де разом із Муссоліні, біля села Легедзине, вони приймали парад італійського корпусу. Кар'єр колишнього Уманського цегельного заводу перетворили в концтабір, який люди назвали «Уманською ямою». Табір був розрахований на 7 тисяч полонених, а зігнали до нього майже 80 тисяч.
Після звільнення Умані радянські війська продовжували відому Умансько-Ботошанську операцію. Багато уманчан полягло в ній. Вже на третій день після звільнення Умані усіх чоловіків, не молодших 18 років, відразу відправили на фронт. Ненавчені, навіть необмундировані як слід, усі вони скоро загинули або стали каліками.
Після війни відремонтували дорогу на Київ. Згодом з'явилась електрика і радіо. Замість старої Київської дороги проклали нову автостраду Ленінград — Одеса. Встановили прямий автомобільний зв'язок Умані з половиною обласних центрів та зі всіма селами Уманського району.
Розбудовувалось і місто. В 1957 р. став до ладу завод «Мегомметр», потім — оптико-механічний, машинобудівний, плодоконсервний, лікеро-горілчаний, пивоварний завод, пізніше — завод будівельних матеріалів.
1967 року відкрито центральний універмаг «Ювілейний». В місті працювало 4 кінотеатри, 10 клубів, 77 бібліотек, 2 інститути, кілька середніх навчальних закладів, 20 загальноосвітніх шкіл, музична школа. Всього навчалося в Умані майже 15 тисяч учнів і студентів.
1991 року на Уманщині замайоріли жовто-блакитні прапори.
Саме на уманській землі народився уславлений полководець Німецько-радянської війни, командуючий фронтами, двічі Герой радянського Союзу, генерал армії Іван Данилович Черняховський, 100-річчя з дня народження якого 29 червня 2008 року відзначали в Україні. На батьківщині видатного земляка — в с. Оксанина на його честь встановлено пам'ятник та відреставровано музей.
Відомою є постать генерал-лейтенанта, начальника штабу армії Кузьми Миколайовича Дерев'янка, який, за дорученням уряду, приймав капітуляцію Японії. На батьківщині героя — у с. Косенівка 2 вересня 2005 року відкрито музей-садибу К. М. Дерев'янка.
У с. Посухівка збудовано і відкрито пам'ятник першому герою радянського Союзу в Черкаській області Дорофію Тимофійовичу Левченку. Між селищем Бабанка та селом Оксанина встановлено пам'ятник воїнам 6-ї та 12-ї армії, які героїчно загинули, обороняючи Уманщину у роки Другої Світової війни. Також у 48 селах району встановлено пам'ятні знаки жертвам голодомору.
У районі 10 Героїв Радянського Союзу, 9 Героїв Соціалістичної праці, 8 тисяч осіб, відзначених державними нагородами.
(За матеріалами, наданими Уманською РДА)
Економіка
На території району є найвідоміші родовища граніту — Старобабанівське і Танське, продукція яких постачається далеко за межі Черкаської області. У селі Старі Бабани знаходиться найбільша в області виправна колонія.
Транспорт
Районом проходить низка важливих транспортних коридорів, серед них E50 та E95М05.
Найбільші населені пункти
№ | Населений пункт | Населення, осіб (2007) |
---|---|---|
1 | Родниківка | 3 385 |
2 | Ятранівка | 2 604 |
3 | Бабанка | 2 541 |
4 | Ладижинка | 2 496 |
5 | Колодисте | 2 054 |
6 | Дмитрушки | 2 044 |
7 | Старі Бабани | 1 859 |
8 | Паланка | 1 608 |
9 | Кочержинці | 1 363 |
10 | Городецьке | 1 354 |
11 | Полянецьке | 1 291 |
12 | Оксанина | 1 262 |
13 | Сушківка | 1 248 |
14 | Громи | 1 160 |
15 | Іванівка | 1 154 |
16 | Городниця | 1 140 |
17 | Косенівка | 1 089 |
18 | Текуча | 1 040 |
19 | Рижавка | 1 025 |
Політика
З 2012 року народним депутатом від 200-го виборчого округо, до якого входить Уманський район є Антон Яценко.
25 травня 2014 року відбулися Президентські вибори України. У межах Уманського району було створено 55 виборчих дільниць. Явка на виборах складала — 71,24 % (проголосували 25 486 із 35 774 виборців). Найбільшу кількість голосів отримав Петро Порошенко — 63,08 % (16 076 виборців); Юлія Тимошенко — 15,18 % (3 870 виборців), Олег Ляшко — 9,04 % (2 305 виборців), Анатолій Гриценко — 4,78 % (1 217 виборців). Решта кандидатів набрали меншу кількість голосів. Кількість недійсних або зіпсованих бюлетенів — 0,89 %.
Цікаві факти
- В Уманському районі проживає майже 2 тисячі людей, що постраждали від наслідків аварії ЧАЕС, 256 з них — ліквідатори аварії, 362 — діти. Три села — Піківець, Ятранівка та Шарин, у яких мешкає 1050 жителів, — віднесено до зони посиленого радіаційного контролю.
- в 2017 році відкрито фонтан «Перлина кохання», який посідає одне з перших місць у рейтингу найкрасивіших фонтанів в Україні. Відкриття фонтанів відбулося за підтримки Народного депутата України Яценко Антона Володимировича.
Персоналії, пов'язані з районом
- На Уманщині у 1928–1931 рр. вчителював Шатун Петро Іванович, нині більш відомий як Петро Голубенко — український поет, письменник, літературознавець.
- 1915–1980. Герой Радянського Союзу
- Біляшівський Микола Федотович — член Української Центральної Ради.
Див. також
Примітки
- Розпорядження Президента України від 20 січня 2020 року № 20/2020-рп «Про призначення С.Волошенюк головою Уманської районної державної адміністрації Черкаської області»
- Офіційний портал Верховної Ради України. w1.c1.rada.gov.ua. Процитовано 10 квітня 2018.
- ПроКом, ТОВ НВП. Центральна виборча комісія - ІАС "Вибори Президента України". www.cvk.gov.ua. Процитовано 27 березня 2016.
- Фонтан “Перлина кохання” в Умані на 1 місці у рейтингу найкрасивіших фонтанів в Україні (відео) - Видання Вичерпно. Видання Вичерпно (ru-RU) . 14 серпня 2017. Процитовано 10 квітня 2018.
Джерела
- Облікова картка району на сайті Верховної Ради[недоступне посилання з липня 2019]
- Уманський район — економіка району, органи влади, підприємства, селищні ради
- Офіційний сайт Уманської районної державної адміністрації
Це незавершена стаття з географії України. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U manskij rajo n kolishnya administrativno teritorialna odinicya Cherkaskoyi oblasti Plosha 1395 km 6 67 vid ploshi oblasti Administrativnij centr misto Uman Umanskij rajon administrativno teritorialna odinicya Gerb Prapor Rajon na karti Cherkaska oblast Osnovni dani Krayina Ukrayina Oblast Cherkaska oblast Kod KOATUU 7124300000 Utvorenij 7 bereznya 1923 Naselennya 42 552 na 1 01 2019 Plosha 1394 7 km Gustota 31 6 osib km Tel kod 380 4744 Poshtovi indeksi 20320 20392 Naseleni punkti ta radi Rajonnij centr Uman Selishni radi 1 Silski radi 49 Sela 52 Selisha 1 Rajonna vlada Golova radi Suprunec Oksana Anatoliyivna z 24 11 2015 Golova RDA Voloshenyuk Svitlana Anatoliyivna z 20 01 2020 Vebstorinka Umanska RDA Umanska rajrada Adresa 20300 Cherkaska oblast m Uman pl Sobornosti 1 Mapa Umanskij rajon u Vikishovishi Cya stattya pro kolishnij rajon Pro suchasnij rajon utvorenij 2020 roku div Umanskij rajon Na sichen 2011 roku v Umanskomu rajoni narahovuvalos odne selishe miskogo tipu 52 sil Stanom na 01 01 2008 u rajoni prozhivalo 46 0 tisyach zhiteliv nayavne 46 6 tis ch u tomu chisli silske 43 6 tis osib miske 2 4 tis osib 17 lipnya 2020 roku bulo ukrupneno vnaslidok administrativno teritorialnoyi reformi GeografiyaRajon mezhuvav z Mankivskim Hristinivskim i Talnivskim rajonami Cherkaskoyi oblasti Teplickim i Bershadskim rajonami Vinnickoyi Gajvoronskim Blagovishenskim Golovanivskim ta Novoarhangelskim rajonami Kirovogradskoyi oblasti Teritoriya rajonu znahodilasya u mezhah centralnoyi lisostepovoyi chastini Ukrayini na Pridniprovskij visochini Poverhnya rajonu ce gorbopodibne plato yake rozdilene gustoyu sitkoyu richkovih dolin balok i yariv Stend prisvyachenij prirodi Umanshini v Umanskomu krayeznavchomu muzeyi U rajoni na moment ukrupnennya diyali 3 botanichni zapovidniki Sobkivskij plosheyu 1 8 ga Stepkivskij 4 5 ga Yurkivskij 3 5 ga 1 botanichnij zakaznik Zhurbinka plosheyu 5 ga u seli Yatranivka pam yatka prirodi vikovichnij dub sho zajmaye ploshu 0 01 ga ta dendropark Druzhba plosheyu 3 ga u s Palanci Istoriya25 stolit tomu Umanshina bula centrom skolotskih plemen vid Olviyi syudi veli Svyashenni Shlyahi V seredini I tisyacholittya tut koncentruvalas metalurgiya zaliza Za chasiv Kiyivskoyi Rusi Umanshina vhodila do skladu Kumaniyi Zgodom mezhuvala z Krimskim hanstvom bula centrom gajdamachchini vijskovih poselen Na pochatku XX storichchya Umanskij povit vhodiv do skladu Kiyivskoyi guberniyi Zgidno z postanovoyu Prezidiyi VUCK Pro administrativno teritorialnij rozpodil Kiyivskoyi i Poltavskoyi guberniyi vid 7 bereznya 1923 roku bulo likvidovano podil na volosti poviti i guberniyi i vvedeno novij podil rajon okrug guberniyu Do skladu Umanskogo okrugu vvijshlo 15 rajoniv v tomu chisli Umanskij Babanskij Ladizhinskij 7 sichnya 1954 roku z utvorennyam Cherkaskoyi oblasti Umanskij okrug uvijshov do yiyi skladu U listopadi 1959 roku Babanskij i Ladizhinskij rajoni buli likvidovani a naseleni punkti sho vhodili do yih skladu uvijshli do Umanskogo rajonu Umanskij rajon roztashovanij na Pridniprovskij visochini jogo teritoriyeyu protikayut richki Sinicya Yatran z pritokami Umanka i Revuha yaki nalezhat do basejnu Pivdennogo Bugu Umanskij rajon rozpochav svij vidlik 7 bereznya 1923 roku u skladi Umanskoyi okrugi Za novim administrativno teritorialnim podilom z kvitnya 1923 roku Uman stala okruzhnim centrom Do Umanskogo okrugu vhodili Hristinivskij Talnivskij Katerinopilskij Monastirishinskij ta inshi rajoni Nezabarom tut pochav diyati maslozavod sho pereroblyav moloko zibrane v Umanskomu Ladizhinskomu ta Mankivskomu rajonah A v travni 1926 roku pochav pracyuvati cegelnij zavod Pivdenno Zahidnoyi zaliznici Naprikinci roku vidnoviv robotu zavod Robitnik na yakomu vigotovlyali vozi mebli ta vikonuvali rizni mehanichni roboti Okrim cih pidpriyemstv v Umani pracyuvali chavunno livarnij zavod ta mehanichnij zavod Trud Ostannij vipuskav silskogospodarski mashini i zapasni chastini do nih U cej zhe chas pochali diyati vzuttyeva fabrika Krasnyj kozhevnik shkiryanij zavod fabrika odyagu Shvejprom tyutyunova fabrika Proletarska cukerkova ta panchishno trikotazhna fabriki Do togo zh 1926 roku v misti bulo vidkrito 29 kustarno promislovih kooperativiv diyala drukarnya Rozvivalosya v selah Umanshini i silskogospodarske virobnictvo Zrostannyu vrozhajnosti zernovih kulturspriyalo zastosuvannya mehanizovanoyi praci Rozvitok promislovosti vimagav visokokvalifikovanih robitnikiv a naselennya zdebilshogo zalishalosya negramotnim Umanska gazeta Izvestiya u rubrici Rasporyazheniya i dejstviya Sovetskoj vlasti rozmistila informaciyu Ot kollegii pri komissariate narodnogo prosvesheniya U nij bulo opublikovane Dopolnenie k prikazu komissara narodnogo prosvesheniya ot 15 aprelya 1919 goda 19 Vzhe pershij punkt nazvanogo dokumentu glasiv Eshe raz prikazyvaem vsem negramotnim g Umani v vozraste ot 19 do 35 let obyazatelno zaregistrirovatsya v odnom iz ukazannyh v pomyanutom prikaze punktov dlya zachisleniya v otkryvaemuyu shkolu gramoty dlya vzroslyh U misti bulo stvoreno merezhu zagalnoosvitnih shkil sho zabezpechuvala navchannya ditej U 1925 roci yih nalichuvalosya 19 z nih 9 semirichnih Formuvalas sistema profesijnoyi osviti Pochala diyati profesijna medichna shkola shkola narodnogo mistectva inshi shkoli riznogo profilyu yak to industrialno tehnichni silskogospodarski socialno ekonomichni hudozhnya 1921 roku serednye uchilishe zemlerobstva i sadivnictva bulo reorganizovano u vishij navchalnij zaklad agrotehnikum Togo zh roku z Talnogo do Umani perevedeno pedagogichni kursi i na yih bazi organizovani vishi tririchni pedagogichni kursi z 1925 roku pedtehnikum im T G Shevchenka Kulturno osvitnya robota zdijsnyuvalasya zavdyaki diyalnosti klubiv yakih u 1926 roci nalichuvalos azh shist Do togo zh diyali okruzhnij selyanskij budinok chotiri hati chitalni dva kinoteatri i chotiri dramatichni kolektivi Poshirennyu teatralnogo mistectva v misti spriyalo perebuvannya v nomu na gastrolyah u veresni 1920 berezni 1921 roku trupi Kiyivskogo dramatichnogo teatru pid kerivnictvom vidomogo ukrayinskogo rezhisera i aktora O S Kurbasa Vazhlivim kulturnim zakladom buv takozh okruzhnij istorichnij muzej zasnovanij 1918 roku Iniciatorom jogo stvorennya buv viznachnij diyach ukrayinskoyi kulturi vikladach istoriyi ta geografiyi Umanskoyi cholovichoyi gimnaziyi Danilo Sherbakivskij Pracyuyuchi v gimnaziyi vin u 1906 1908 rokah organizuvav gurtok gimnazistiv yaki zbirali i vivchali arheologichni etnografichni ta mistecki pam yatki Umanshini Vzhe bulo zibrano chimalu kolekciyu ale misceva vlada zapidozrila u diyalnosti gurtka politichnij uhil Gurtok pripiniv svoyu robotu zibrani materiali buli peredani do Kiyivskogo miscevogo muzeyu U 1913 roci v Umani diyalo istorichne tovaristvo chleni yakogo zibrali ta sistematizuvali istorichni materiali yaki stali osnovoyu dlya stvorennya derzhavnogo Socialno istorichnogo muzeyu Umanskoyi okrugi U ci roki rozvivalas i bibliotechna sprava Pochala funkcionuvati miska zgodom okruzhna biblioteka zagalom diyalo p yat bibliotek fond yakih nalichuvav ponad 36 tisyach knig 1930 roku unaslidok podalshih zmin v administrativno teritorialnomu podili respubliki bulo likvidovano Umanskij okrug Uman stala centrom odnojmennogo rajonu yakij u 1932 roci vvijshov do skladu Kiyivskoyi oblasti U 30 ti roki pomitnimi buli zrushennya v kulturno osvitnomu zhitti Umanshini uspishno funkcionuvala 21 shkola u tomu chisli visim serednih shkola internat dlya gluhonimih dityacha muzichna shkola i vechirnya shkola dlya doroslih Veliku robotu z ditmi provodili budinok pioneriv i dityacha tehnichna stanciya Fahivciv iz serednoyu osvitoyu gotuvali tehnikumi pedagogichnij medichnij mehanizaciyi silskogo gospodarstva sadovo gorodnij kooperativnij ta budivelnij ostanni dva 1936 roku likvidovano 1929 roku Agrotehnikum reorganizovano v silskogospodarskij institut nini agrarnij universitet 1930 roku stvoreno institut socialnogo vihovannya yakij u 1933 mu reorganizovano v pedagogichnij a v 1937 mu na uchitelskij nini peduniversitet Pislya kilkoh rokiv gromadyanskoyi vijni Umanshina bula zanedbana Pochali zupinyatisya zavodi zanepadati sela Pid chas Nimecko radyanskoyi vijni nedaleko vid Umani pid selom Pidvisoke vorogu vdalosya zrobiti najbilshij na vsij Pravoberezhnij Ukrayini kotel Gitlerivci povidomlyali sho v rajoni Umani voni vzyali v polon 103 tisyachi radyanskih bijciv 317 tankiv 858 garmat Chislo vbitih tochno nevidome Ochevidci rozpovidali sho voda v Sinyusi u ti dni stala rudoyu vid krovi Dokladnishe Umanskij kotel 18 serpnya Gitler pribuv do Umani de razom iz Mussolini bilya sela Legedzine voni prijmali parad italijskogo korpusu Kar yer kolishnogo Umanskogo cegelnogo zavodu peretvorili v konctabir yakij lyudi nazvali Umanskoyu yamoyu Tabir buv rozrahovanij na 7 tisyach polonenih a zignali do nogo majzhe 80 tisyach Pislya zvilnennya Umani radyanski vijska prodovzhuvali vidomu Umansko Botoshansku operaciyu Bagato umanchan polyaglo v nij Vzhe na tretij den pislya zvilnennya Umani usih cholovikiv ne molodshih 18 rokiv vidrazu vidpravili na front Nenavcheni navit neobmundirovani yak slid usi voni skoro zaginuli abo stali kalikami Pislya vijni vidremontuvali dorogu na Kiyiv Zgodom z yavilas elektrika i radio Zamist staroyi Kiyivskoyi dorogi proklali novu avtostradu Leningrad Odesa Vstanovili pryamij avtomobilnij zv yazok Umani z polovinoyu oblasnih centriv ta zi vsima selami Umanskogo rajonu Rozbudovuvalos i misto V 1957 r stav do ladu zavod Megommetr potim optiko mehanichnij mashinobudivnij plodokonservnij likero gorilchanij pivovarnij zavod piznishe zavod budivelnih materialiv 1967 roku vidkrito centralnij univermag Yuvilejnij V misti pracyuvalo 4 kinoteatri 10 klubiv 77 bibliotek 2 instituti kilka serednih navchalnih zakladiv 20 zagalnoosvitnih shkil muzichna shkola Vsogo navchalosya v Umani majzhe 15 tisyach uchniv i studentiv 1991 roku na Umanshini zamajorili zhovto blakitni prapori Same na umanskij zemli narodivsya uslavlenij polkovodec Nimecko radyanskoyi vijni komanduyuchij frontami dvichi Geroj radyanskogo Soyuzu general armiyi Ivan Danilovich Chernyahovskij 100 richchya z dnya narodzhennya yakogo 29 chervnya 2008 roku vidznachali v Ukrayini Na batkivshini vidatnogo zemlyaka v s Oksanina na jogo chest vstanovleno pam yatnik ta vidrestavrovano muzej Vidomoyu ye postat general lejtenanta nachalnika shtabu armiyi Kuzmi Mikolajovicha Derev yanka yakij za doruchennyam uryadu prijmav kapitulyaciyu Yaponiyi Na batkivshini geroya u s Kosenivka 2 veresnya 2005 roku vidkrito muzej sadibu K M Derev yanka U s Posuhivka zbudovano i vidkrito pam yatnik pershomu geroyu radyanskogo Soyuzu v Cherkaskij oblasti Dorofiyu Timofijovichu Levchenku Mizh selishem Babanka ta selom Oksanina vstanovleno pam yatnik voyinam 6 yi ta 12 yi armiyi yaki geroyichno zaginuli oboronyayuchi Umanshinu u roki Drugoyi Svitovoyi vijni Takozh u 48 selah rajonu vstanovleno pam yatni znaki zhertvam golodomoru U rajoni 10 Geroyiv Radyanskogo Soyuzu 9 Geroyiv Socialistichnoyi praci 8 tisyach osib vidznachenih derzhavnimi nagorodami Za materialami nadanimi Umanskoyu RDA EkonomikaNa teritoriyi rajonu ye najvidomishi rodovisha granitu Starobabanivske i Tanske produkciya yakih postachayetsya daleko za mezhi Cherkaskoyi oblasti U seli Stari Babani znahoditsya najbilsha v oblasti vipravna koloniya TransportRajonom prohodit nizka vazhlivih transportnih koridoriv sered nih E50 ta E95M05 Najbilshi naseleni punkti Naselenij punkt Naselennya osib 2007 1 Rodnikivka 3 385 2 Yatranivka 2 604 3 Babanka 2 541 4 Ladizhinka 2 496 5 Kolodiste 2 054 6 Dmitrushki 2 044 7 Stari Babani 1 859 8 Palanka 1 608 9 Kocherzhinci 1 363 10 Gorodecke 1 354 11 Polyanecke 1 291 12 Oksanina 1 262 13 Sushkivka 1 248 14 Gromi 1 160 15 Ivanivka 1 154 16 Gorodnicya 1 140 17 Kosenivka 1 089 18 Tekucha 1 040 19 Rizhavka 1 025PolitikaZ 2012 roku narodnim deputatom vid 200 go viborchogo okrugo do yakogo vhodit Umanskij rajon ye Anton Yacenko 25 travnya 2014 roku vidbulisya Prezidentski vibori Ukrayini U mezhah Umanskogo rajonu bulo stvoreno 55 viborchih dilnic Yavka na viborah skladala 71 24 progolosuvali 25 486 iz 35 774 viborciv Najbilshu kilkist golosiv otrimav Petro Poroshenko 63 08 16 076 viborciv Yuliya Timoshenko 15 18 3 870 viborciv Oleg Lyashko 9 04 2 305 viborciv Anatolij Gricenko 4 78 1 217 viborciv Reshta kandidativ nabrali menshu kilkist golosiv Kilkist nedijsnih abo zipsovanih byuleteniv 0 89 Cikavi faktiV Umanskomu rajoni prozhivaye majzhe 2 tisyachi lyudej sho postrazhdali vid naslidkiv avariyi ChAES 256 z nih likvidatori avariyi 362 diti Tri sela Pikivec Yatranivka ta Sharin u yakih meshkaye 1050 zhiteliv vidneseno do zoni posilenogo radiacijnogo kontrolyu v 2017 roci vidkrito fontan Perlina kohannya yakij posidaye odne z pershih misc u rejtingu najkrasivishih fontaniv v Ukrayini Vidkrittya fontaniv vidbulosya za pidtrimki Narodnogo deputata Ukrayini Yacenko Antona Volodimirovicha Personaliyi pov yazani z rajonomNa Umanshini u 1928 1931 rr vchitelyuvav Shatun Petro Ivanovich nini bilsh vidomij yak Petro Golubenko ukrayinskij poet pismennik literaturoznavec 1915 1980 Geroj Radyanskogo Soyuzu Bilyashivskij Mikola Fedotovich chlen Ukrayinskoyi Centralnoyi Radi Div takozhUmanska rajonna centralna bibliotekaPrimitkiRozporyadzhennya Prezidenta Ukrayini vid 20 sichnya 2020 roku 20 2020 rp Pro priznachennya S Voloshenyuk golovoyu Umanskoyi rajonnoyi derzhavnoyi administraciyi Cherkaskoyi oblasti Oficijnij portal Verhovnoyi Radi Ukrayini w1 c1 rada gov ua Procitovano 10 kvitnya 2018 ProKom TOV NVP Centralna viborcha komisiya IAS Vibori Prezidenta Ukrayini www cvk gov ua Procitovano 27 bereznya 2016 Fontan Perlina kohannya v Umani na 1 misci u rejtingu najkrasivishih fontaniv v Ukrayini video Vidannya Vicherpno Vidannya Vicherpno ru RU 14 serpnya 2017 Procitovano 10 kvitnya 2018 DzherelaUmanskij rajon u sestrinskih Vikiproyektah Portal Cherkashina Temi u Vikidzherelah Umanskij rajon u Vikishovishi Oblikova kartka rajonu na sajti Verhovnoyi Radi nedostupne posilannya z lipnya 2019 Umanskij rajon ekonomika rajonu organi vladi pidpriyemstva selishni radi Oficijnij sajt Umanskoyi rajonnoyi derzhavnoyi administraciyi Hristinivskij rajon Mankivskij rajon Mankivskij rajon Hristinivskij rajon Uman Talnivskij rajon Kirovogradska oblast Teplickij rajon Bershadskij rajon Kirovogradska oblast Gajvoronskij rajon Blagovishenskij rajon Kirovogradska oblast Novoarhangelskij rajon Golovanivskij rajon Ce nezavershena stattya z geografiyi Ukrayini Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi