Енцефалі́т Повасса́н (англ. Powassan encephalitis), також хвороба, яку спричинює вірус Повассан, (англ. Powassan virus disease) — гостре арбовірусне природно-осередкове захворювання з трансмісивним механізмом передачі, перебіг якого характеризується гарячкою і тяжкими ураженнями центральної нервової системи (ЦНС) у вигляді енцефаліту.
Енцефаліт Повассан / Хвороба, яку спричинює вірус Повассан | |
---|---|
Спеціальність | інфекційні хвороби |
Симптоми | гарячка, головний біль, міалгія, озноб, біль у горлі, сомноленція, блювання[1], сплутаність свідомості, атаксія, спазм, геміпарез, кома[1] і d[1] |
Причини | d |
Метод діагностики | фізикальне обстеження, люмбальна пункція, реакція імунофлюоресценції і ПЛР |
Ведення | d |
Класифікація та зовнішні ресурси | |
МКХ-10 | A85.2 |
Актуальність
На сьогодні передачу вірусу виявлено на всій території Сполучених Штатів Америки, Канади та Приморського краю Російської Федерації. Окремі серологічні дані свідчать про можливість передачі вірусу в Мексиці. Є часто супутником борелій, які спричинюють хворобу Лайма.
Етіологія
Збудник — вірус Повассан, належить до групи флавівірусів ссавців родини Bunyaviridae, екологічної групи арбовірусів, які передаються через укус кліщів. Наразі відомо дві різновидності вірусу в межах одного виду: вірус Повассан лінії І та ІІ, для яких характерні різні переносники. Виявлено, що ці дві лінії дивергевували близько 200 років тому.
Вірус названо на честь канадського міста в провінції Онтаріо, де його було виявлено у молодого хлопця, який, імовірно, від нього помер.
Епідеміологічні особливості
Вірус Повассан був неодноразово ізольований з кліщів і крові дрібних ссавців у Канаді та США. Показано, що в природному циклі головним резервуаром є гризуни (білки, бурундуки), а головні переносники в трансмісивній передачі — іксодові кліщі (Ixodes cookei, I. scapularis, І. marxi). За винятком кількох людських ізолятів більшість штамів лінії I були виділені в Північній Америці з кліщів I. cookei; резервуарами інфекції найчастіше були бабаки (Marmota monax), куниці та дикі псові. Штами лінії II переважно виділені з кліщів I. scapularis (резервуар — білонога миша) та Dermacentor andersoni (виділені в Колорадо та Західній Вірджинії).
Захворюваність характеризується вираженою сезонністю (з квітня по серпень з максимумом в червні), що зумовлено активністю кліща-переносника. Хворіють переважно діти віком до 15 років.
Патогенез
Первинним вогнищем є місце укусу кліща. Вірус проникає в кров і гематогенно (через кров) поширюється по всьому організму, виявляючи тропність (схильність) до нервової тканини. Основні зміни в ЦНС характеризуються виникненням лімфоцитарної інфільтрації периваскулярної нервової тканини з найбільшим вираженими змінами з боку сірої речовини, в тому числі таламуса, середнього мозку, мозочка.
Клінічні ознаки
Інкубаційний період становить 7-30 днів. У більшості інфікованих захворювання перебігає субклінічно і лише у незначної частини розвивається маніфестна форма у вигляді енцефаліту або менінгіту. Хвороба починається гостро з підвищення температури тіла до 39–40 °C. З'являються слабкість, головний біль, біль у м'язах спини і кінцівок, озноб, біль у горлі, сонливість. Продромальний період триває 1–3 дні. У подальшому приєднуються блювання, сплутаність свідомості, втрата координації, прояви мозочкової атаксії, судоми. Характерними є зміни психічного статусу, розвиток геміплегії.
Майже у половини хворих, що перехворіли, залишаються постійні деякі прояви, такі як періодичний головний біль, м'язова атрофія (переважно м'язи верхніх кінцівок) та порушення пам'яті. Летальність досягає 10 %.
Діагностика
Як матеріал для дослідження використовуються кров та ліквор. При люмбальній пункції відзначається незначний або помірний лімфоцитарний плеоцитоз (до 300 клітин/мл), помірне підвищення рівня білку. Діагноз підтверджується виявленням специфічних антитіл за допомогою серологічних тестів (реакція імунофлюоресценції, зв'язування комплементу з парними сироватками) та вірусної РНК методом полімеразної ланцюгової реакції зі зворотною транскрипцією (ЗТ-ПЛР).
Лікування
Етіотропна терапія наразі відсутня. Патогенетична терапія ситуативна, спрямована на боротьбу з гіпертермією, інтоксикацією, набряком головного мозку.
Профілактика
Загальна профілактика включає захист людини від укусу кліщів як при хворобі Лайма. Необхідне застосування репелентів, захисного одягу перед тим, як вирушити до підозрілих на наявність кліщів місцевостей, ретельний огляд одягу, шкіри після відвідування лісу. Потрібноу утримувати короткі газони та стежки, видаляти листя, створити ландшафтний бар'єр з деревної стружки чи скель між скошеними газонами та лісами. Специфічна профілактика наразі не розроблена. Є припущення, що може мати захисну дію вакцина проти кліщового енцефаліту, однак це не є перевірено.
Примітки
- Disease Ontology — 2016.
Джерела
- Інфекційні хвороби: енциклопедичний довідник / за ред. Крамарьова С. О., Голубовської О. А. — К.: ТОВ «Гармонія», 2-е видання доповнене та перероблене. 2019. — 712 с. (Крамарьов С. О., Голубовська О. А., Шкурба А. В. та ін.) / С. 610—611.
- Minnesota Department of Health. Vectorborne Diseases Unit. About Powassan Virus Disease [1] [ 20 серпня 2019 у Wayback Machine.] (англ.)
- Birge, Justin; Steven Sonnesyn (October 2012). «Powassan Virus Encephalitis». Emerging Infectious Diseases. 18 (10): 1669—1671. (англ.)
Посилання
- CDC Powassan Virus. Symptoms, Diagnosis, and Treatment. [2] [ 26 червня 2019 у Wayback Machine.] (англ.)
- Hinten SR, Beckett GA, Gensheimer KF, et al. (December 2008). «Increased recognition of Powassan encephalitis in the United States, 1999—2005». Vector Borne Zoonotic Dis. 8 (6): 733–40. (англ.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Encefali t Povassa n angl Powassan encephalitis takozh hvoroba yaku sprichinyuye virus Povassan angl Powassan virus disease gostre arbovirusne prirodno oseredkove zahvoryuvannya z transmisivnim mehanizmom peredachi perebig yakogo harakterizuyetsya garyachkoyu i tyazhkimi urazhennyami centralnoyi nervovoyi sistemi CNS u viglyadi encefalitu Encefalit Povassan Hvoroba yaku sprichinyuye virus PovassanSpecialnist infekcijni hvorobiSimptomi garyachka golovnij bil mialgiya oznob bil u gorli somnolenciya blyuvannya 1 splutanist svidomosti ataksiya spazm gemiparez koma 1 i d 1 Prichini dMetod diagnostiki fizikalne obstezhennya lyumbalna punkciya reakciya imunoflyuorescenciyi i PLRVedennya dKlasifikaciya ta zovnishni resursiMKH 10 A85 2AktualnistNa sogodni peredachu virusu viyavleno na vsij teritoriyi Spoluchenih Shtativ Ameriki Kanadi ta Primorskogo krayu Rosijskoyi Federaciyi Okremi serologichni dani svidchat pro mozhlivist peredachi virusu v Meksici Ye chasto suputnikom borelij yaki sprichinyuyut hvorobu Lajma EtiologiyaZbudnik virus Povassan nalezhit do grupi flavivirusiv ssavciv rodini Bunyaviridae ekologichnoyi grupi arbovirusiv yaki peredayutsya cherez ukus klishiv Narazi vidomo dvi riznovidnosti virusu v mezhah odnogo vidu virus Povassan liniyi I ta II dlya yakih harakterni rizni perenosniki Viyavleno sho ci dvi liniyi divergevuvali blizko 200 rokiv tomu Virus nazvano na chest kanadskogo mista v provinciyi Ontario de jogo bulo viyavleno u molodogo hlopcya yakij imovirno vid nogo pomer Epidemiologichni osoblivostiVirus Povassan buv neodnorazovo izolovanij z klishiv i krovi dribnih ssavciv u Kanadi ta SShA Pokazano sho v prirodnomu cikli golovnim rezervuarom ye grizuni bilki burunduki a golovni perenosniki v transmisivnij peredachi iksodovi klishi Ixodes cookei I scapularis I marxi Za vinyatkom kilkoh lyudskih izolyativ bilshist shtamiv liniyi I buli vidileni v Pivnichnij Americi z klishiv I cookei rezervuarami infekciyi najchastishe buli babaki Marmota monax kunici ta diki psovi Shtami liniyi II perevazhno vidileni z klishiv I scapularis rezervuar bilonoga misha ta Dermacentor andersoni vidileni v Kolorado ta Zahidnij Virdzhiniyi Zahvoryuvanist harakterizuyetsya virazhenoyu sezonnistyu z kvitnya po serpen z maksimumom v chervni sho zumovleno aktivnistyu klisha perenosnika Hvoriyut perevazhno diti vikom do 15 rokiv PatogenezPervinnim vognishem ye misce ukusu klisha Virus pronikaye v krov i gematogenno cherez krov poshiryuyetsya po vsomu organizmu viyavlyayuchi tropnist shilnist do nervovoyi tkanini Osnovni zmini v CNS harakterizuyutsya viniknennyam limfocitarnoyi infiltraciyi perivaskulyarnoyi nervovoyi tkanini z najbilshim virazhenimi zminami z boku siroyi rechovini v tomu chisli talamusa serednogo mozku mozochka Klinichni oznakiInkubacijnij period stanovit 7 30 dniv U bilshosti infikovanih zahvoryuvannya perebigaye subklinichno i lishe u neznachnoyi chastini rozvivayetsya manifestna forma u viglyadi encefalitu abo meningitu Hvoroba pochinayetsya gostro z pidvishennya temperaturi tila do 39 40 C Z yavlyayutsya slabkist golovnij bil bil u m yazah spini i kincivok oznob bil u gorli sonlivist Prodromalnij period trivaye 1 3 dni U podalshomu priyednuyutsya blyuvannya splutanist svidomosti vtrata koordinaciyi proyavi mozochkovoyi ataksiyi sudomi Harakternimi ye zmini psihichnogo statusu rozvitok gemiplegiyi Majzhe u polovini hvorih sho perehvorili zalishayutsya postijni deyaki proyavi taki yak periodichnij golovnij bil m yazova atrofiya perevazhno m yazi verhnih kincivok ta porushennya pam yati Letalnist dosyagaye 10 DiagnostikaYak material dlya doslidzhennya vikoristovuyutsya krov ta likvor Pri lyumbalnij punkciyi vidznachayetsya neznachnij abo pomirnij limfocitarnij pleocitoz do 300 klitin ml pomirne pidvishennya rivnya bilku Diagnoz pidtverdzhuyetsya viyavlennyam specifichnih antitil za dopomogoyu serologichnih testiv reakciya imunoflyuorescenciyi zv yazuvannya komplementu z parnimi sirovatkami ta virusnoyi RNK metodom polimeraznoyi lancyugovoyi reakciyi zi zvorotnoyu transkripciyeyu ZT PLR LikuvannyaEtiotropna terapiya narazi vidsutnya Patogenetichna terapiya situativna spryamovana na borotbu z gipertermiyeyu intoksikaciyeyu nabryakom golovnogo mozku ProfilaktikaZagalna profilaktika vklyuchaye zahist lyudini vid ukusu klishiv yak pri hvorobi Lajma Neobhidne zastosuvannya repelentiv zahisnogo odyagu pered tim yak virushiti do pidozrilih na nayavnist klishiv miscevostej retelnij oglyad odyagu shkiri pislya vidviduvannya lisu Potribnou utrimuvati korotki gazoni ta stezhki vidalyati listya stvoriti landshaftnij bar yer z derevnoyi struzhki chi skel mizh skoshenimi gazonami ta lisami Specifichna profilaktika narazi ne rozroblena Ye pripushennya sho mozhe mati zahisnu diyu vakcina proti klishovogo encefalitu odnak ce ne ye perevireno PrimitkiDisease Ontology 2016 d Track Q4117183d Track Q5282129DzherelaInfekcijni hvorobi enciklopedichnij dovidnik za red Kramarova S O Golubovskoyi O A K TOV Garmoniya 2 e vidannya dopovnene ta pereroblene 2019 712 s ISBN 978 966 2165 52 4 Kramarov S O Golubovska O A Shkurba A V ta in S 610 611 Minnesota Department of Health Vectorborne Diseases Unit About Powassan Virus Disease 1 20 serpnya 2019 u Wayback Machine angl Birge Justin Steven Sonnesyn October 2012 Powassan Virus Encephalitis Emerging Infectious Diseases 18 10 1669 1671 angl PosilannyaCDC Powassan Virus Symptoms Diagnosis and Treatment 2 26 chervnya 2019 u Wayback Machine angl Hinten SR Beckett GA Gensheimer KF et al December 2008 Increased recognition of Powassan encephalitis in the United States 1999 2005 Vector Borne Zoonotic Dis 8 6 733 40 angl