Хронологія подій марсохода «Оппортьюніті» — опис перебігу подій, що відбулися з марсоходом «Оппортьюніті» у рамках програми Mars Exploration Rover («Марсохід»). «Оппортьюніті» — автоматичний марсохід, який працює на поверхні Марса з 2004 року. Запущений 7 липня 2003 року, він примарсився на плато Меридіана (англ. Meridiani Planum) 25 січня 2004 року о 05:05 за UTC (близько 13:15 за місцевим марсіанським часом). Три тижні по тому його «близнюк» марсохід «Спірит» (англ. Spirit) сів на другому боці планети. Якщо «Спірит» знерухомився у 2009 році і припинив зв'язок у 2010, то «Оппортьюніті» свій розрахунковий ресурс у 90 солів (марсіанських діб) перевищив на 16 років і 298 днів (за земним часом), продовжуючи пересуватися, проводити дослідження і передавати дані на Землю до 10 червня 2018 року, коли від нього було отримано останній сигнал. У статті наведено опис подій його експедиції.
2004 рік
Посадка у кратер Ігл
«Оппортьюніті» приземлився на плато Меридіана у точці 1°57′ пд. ш. 354°28′ сх. д. / 1.95° пд. ш. 354.47° сх. д., приблизно у 25 км від розрахованого місця. Плато Меридіана — плоска рівнина практично без гірських і ударних структур, але незважаючи на це, «Оппортьюніті» зупинився у 22-метровому кратері Ігл. Марсохід був приблизно у 10 метрах від його краю. Співробітники НАСА були приємно здивовані посадкою марсохода прямо у кратер і назвали її гольфовим терміном або «лунка в один» (англ. — «a hole in one»); вони не тільки не прагнули потрапити у кратер, але навіть не знали про його існування. Пізніше кратер нарекли кратером Ігл (англ. — Eagle crater, букв. «кратер Орел»). Назву було обрано з трьох причин: по-перше, «Орлом» (Eagle) звався посадковий модуль корабля «Аполлон-11», який 1969 року уперше доставив людей на Місяць; по-друге, орел є символом Сполучених Штатів; по-третє, «орлом» у гольфі зоветься влучення у лунку меншим на два числом дозволених ударів — на згадку про незвичайне примарсіння. Місце посадки назвали «Станція Челленджера» (англ. — Challenger Memorial Station), у пам'ять про екіпаж корабля «Челленджер». Це було найтемніше місце з усіх, де доти сідали посадкові модулі марсіанських станцій. Пройшло два тижні, перш ніж марсохід зміг розглянути її околиці.
Науковці були заінтриговані величезною кількістю гірських порід, розкиданих по кратеру, а також самим ґрунтом кратера, який, здавалося, був сумішшю грубого червонувато-сірого «зерна». Цей кадр з незвичайним гірським оголенням поруч «Оппортьюніті» був знятий панорамною камерою марсохода. Учені думають, що на фото шарувате каміння — поклади вулканічного попелу або відкладення, створені вітром або водою. Гірські оголення назвали «Виступом Оппортьюніті» (англ. — «Opportunity Ledge»).
Геологи розповіли, що деякі шари мають не більшу товщину, ніж великий палець на руці, і це вказує на те, що вони, ймовірно, утворилися з відкладень, нанесених водою і вітром, або ж є вулканічним попелом. «Нам необхідно розібратися у цих двох гіпотезах», — заявив доктор Ендрю Нолл з Гарвардського університету у Кембриджі (Массачусетс), член наукової команди марсохода «Оппортьюніті» і його близнюка, марсохода«Спірит». «Якщо скелі є осадовими, то вода — ймовірніше джерело їхнього утворення, ніж вітер», — сказав він.
Гірські оголення мають у висоту 10 см, і як думають науковці, це або поклади вулканічного попелу або відкладення, створені водою або вітром. Шари — дуже тонкі, сягають всього кілька міліметрів завтовшки.
«Виступ Оппортьюніті»
На 15-й сол після посадки «Оппортьюніті» зробив фото скелі «Кам'яна гора» (англ. Stone Mountain) в області оголення кратера, щодо якої виникло припущення, що камінь складається з дуже дрібних зерен або пилу, на відміну від земного пісковику, у якого ущільнений пісок і досить дорідні зерна. У процесі вивітрювання та ерозії шарів цієї породи вони набули вигляду темних плям.
Фото, отримані 10 лютого (16-й сол), показали, що тонкі шари в скелі сходяться і розходяться під малими кутами. Відкриття цих шарів було значуще для вчених, які планували цю місію для перевіряння «гіпотези про воду».
Оголення «Ель-Капітан»
19 лютого дослідження «Виступа Оппортьюніті» було оголошено успішним. Для подальшого дослідження було обрано оголення гірських порід, чиї верхні і нижні шари відрізнялися через розходження ступеня впливу на них вітру. Це оголення, близько 10 см заввишки, було названо на честь.
«Оппортьюніті» досяг оголення «Ель-Капітан» на 27-й сол експедиції, передавши перше зображення цієї скелі за допомогою панорамної камери.
На 30-й сол «Оппортьюніті» уперше ужив свій інструмент свердління Rock Abrasion Tool (RAT) для того, щоб дослідити скелі навколо «Ель-Капітан». Зображення нижче показує скелю після буріння й очищення свердловини.
На прес-конференції 2 березня 2004 року науковці обговорили отримані дані про склад порід, а також докази про наявність рідкої води під час їхнього утворення. Вони представили наступні пояснення невеликих витягнутих пустот в скелі, які видно на поверхні після буріння (див. останні два зображення нижче).
Ці порожні «кишені» у породі відомі геологам як «порожнини» (англ. vugs). Порожнини утворюються, коли кристали, формуючись у гірській породі, вивітрюються за допомогою ерозійних процесів. Деякі з таких порожнин на картинці схожі з дисками, що відповідає певним типам кристалів, в основному, сульфатам.
Окрім того, науковці отримали перші дані від мессбауерівського спектрометра MIMOS II. Так, спектральний аналіз заліза, що міститься в скелі , виявив наявність мінералу ярозиту. Цей мінерал містить іони гідроксидів, що вказує на наявність води під час формування породи. Аналіз, зроблений за допомогою теплового емісійного спектрометра (Mini-TES) виявив, що порода містить значну кількість сульфатів.
Оголення гірських порід, знімок мікрокамери (MI) марсохода. | Тонкі пласти гірських порід, не зовсім паралельні один одному. | Отвір у скелі, зроблений за допомогою RAT. | Порожнини у скелі. |
«Оппортьюніті» копає траншею
Марсохід викопував траншею, маневруючи назад і вперед правим переднім колесом, у той час як інші колеса не рухалися, тримаючи апарат на одному місці. Він просунувся трохи вперед, щоб розширити траншею. «Ми проявили терпіння і ретельно підійшли до процесу викопування», — сказав Джеффри Біс'едекі, управляючий марсоходом у Лабораторії реактивного руху НАСА у Пасадіні, штат Каліфорнія. Весь процес тривав 22 хвилини.
Траншея, викопана марсоходом, стала першою в історії Марса. Вона сягає приблизно 50 сантиметрів завдовжки і 10 сантиметрів завглибшки. «Це набагато глибше, ніж я очікував», — заявив доктор Роб Салліван з Корнельського університету (Ітака, штат Нью-Йорк), науковий член команди, яка працює в тісній співпраці з інженерами над завданням викопування траншеї.
Салліван також відзначив дві особливості, які привернули увагу вчених: структура ґрунту у верхній частині траншеї, а також схожий за яскравістю ґрунт, який знаходиться на поверхні і у виритій траншеї.
Оглядаючи стінки траншеї, «Оппортьюніті» знайшов кілька речей, яких доти не помічали, у тому числі і круглі блискучі камінці. Ґрунт був настільки дрібнозернистий, що мікрокамера (MI) марсохода не змогла зробити розбірні фото окремих його складових.
«Що знизу — відрізнюється від того, що безпосередньо на поверхні», — сказав доктор Альберт Йен, науковий член екіпажу марсохода з Лабораторії реактивного руху.
Кратер Ендьюранс
20 квітня 2004 року (95-й сол) «Оппортьюніті» досяг кратера Енд'юренс (англ. — Endurance; названий на честь корабля «Енд'юренс»), у якому видно кілька шарів гірських порід. У травні марсохід об'їхав кратер, виконавши спостереження за допомогою інструмента міні-ТЕС, а також передавши панорамні знімки кратера. Скеля «Левиний камінь» (англ. — «Lion Stone») була вивчена марсоходом на 107-й сол, її склад виявився близьким до шарів, знайдених укратері Ігл.
4 червня 2004 року учасники експедиції заявили про свій намір спустити «Оппортьюніті» у кратер Енд'юренс, навіть якщо не буде можливості з нього вибратися. Метою спускання було вивчення шарів гірських порід, видимі на панорамних знімках кратера. «Це — поворотне і дуже важливе рішення для місії Mars Exploration Rover», — сказав доктор Едвард Вейлер, помічник адміністратора НАСА з космічних досліджень.
Спускання «Оппортьюніті» у кратер розпочалося 8 червня (133-й сол). Було встановлено, що ступінь нахилу бічних стінок кратера не є непереборною перешкодою, мало того, у марсохода залишався запас у 18°. 12, 13 і 15 червня 2004 року (134-й, 135-й і 137-й сол) ровер продовжував спускатися у кратер. Хоча деякі з коліс просковзували, було встановлено, що просковзування коліс можливо навіть при куті нахилу у 30 градусів.
Під час спускання були помічені тонкі хмари, схожі з земними перистими хмарами. «Оппортьюніті» провів приблизно 180 солів всередині кратера, перш ніж вибрався з нього у середині грудня 2004 року (315-й сол)Наукові результати з осадкової геології кратера були оприлюднені у журналі Earth and Planetary Science Letters. У грудні 2004 року щоденна вихідна потужність батарей марсохода коливала від 840 Вт/год у період перебування усередині кратера Енд'юренс до 730 Вт/год під час перебування на рівнині.
2005 рік
Метеорит «Скеля Теплозахисного Екрана»
Вийшовши з кратера Ендьюранс у січні 2005 року, «Оппортьюніті» виконав огляд свого теплозахисного екрана, що захищав марсохід під час входження в атмосферу Марса. Під час огляду (345-й сол) за екраном було помічено підозрілий об'єкт. Незабаром з'ясувалося, що це метеорит. Через обставини, які сприяли його відкриттю, він отримав назву (англ. — «Heat Shield Rock»). Це був перший метеорит, знайдений на іншій планеті.
Після 25 солів спостереження «Оппортьюніті» попрямував на південь до кратера «Арго», який знаходився у 300 м від марсохода.
Основний уламок теплозахисного екрана, який захищав марсохід при вході в марсіанську атмосферу. | Метеорит — . |
Південний транзит
Марсоходу було передано команду вирити траншею на широкій рівнині Плато Меридіана. Її дослідження тривало до 10 лютого 2005 року (від 366-го до 373-го сола). Потім марсохід минув кратери Елвін (англ. Alvin) та Джейсон (англ. Jason), і на 387-й сол досяг «потрійного кратера» на шляху до (англ. — Vostok; названий на честь радянського космічного корабля «Восток»). Під час шляху «Оппортьюніті» встановив рекорд за відстанню, пройдену за 1 день — 177,5 метрів (19 лютого 2005 року). 26 лютого 2005 року (389-й сол) марсохід підійшов до одного з трьох кратерів, який назвали Натураліст. На 392-й сол скелю під назвою «Нормандія» (англ. Normandy) було обрано метою для подальших досліджень, марсохід вивчав скелю до 395-го сола.
«Оппортьюніті» досяг кратера Восток на 399-й сол; кратер був заповнений піском і облямований оголеними породами. Біля кратеру марсохід обстежив скелю «Гагарін» (англ. Gagarin rock). Зразок породи, знятий камерою, отримав назву «Лайка» (англ. — Laika; на честь собаки Лайки). Потім марсоходу була дана команда їхати на південь, у район, названий «покарбованими теренами» (англ. — «etched terrain»), де можна було знайти більше корінних підстилкових порід.
20 березня 2005 року (410-й сол) «Оппортьюніті» встановив черговий рекорд за пройденою відстанню на 1 день — 220 метрів.
На 415-й сол «Оппортьюніті» зупинився біля кількох ґрунтових бриж, щоб дослідити відмінності між ґрунтом їхньої підошви і їхнього гребеня. Різні ґрунтові зразки включали «Мобарак» (англ. — «Mobarak») на підошві, «Ноуруз» (англ. — «Norooz»; названий на честь перського Нового року, бо початок слова звучить як слово «no» — «ні», «нема») і «Мейбіруз» (англ. — «Mayberooz»; утворене від англійського слова «maybe» («може бути, мабуть») і перського «rooz», «руз» (пишеться روز) — «день», «світло») — на гребені. На 421-й сол марсохід залишив брижу і попрямував до кратера Вікінг (англ. — Viking; названий на честь міжпланетних станцій «Вікінг»).
Застряг у піску
У період з 26 квітня 2005 року (446-й сол) по 4 червня 2005 року (484-й сол) «Оппортьюніті» знаходився в піщаній дюні Марса, бо зарився у неї.
Проблема почалася 26 квітня 2005 року (446-й сол), коли «Оппортьюніті» випадково зарився у піщаній дюні. Інженери повідомили, що на знімках видно, як чотири бічних колеса закопалися більше, бо марсохід спробував піднятися на дюну, яка була приблизно 30 сантиметрів заввишки. Інженери нарекли дюну «Чистилищем» (англ. Purgatory).
Стан марсохода у дюні був змодельований на Землі. Щоб уникнути ускладнення ситуації та недопущення повного застрягання марсохода у піску, його тимчасово знерухомили. Після різних випробувань з «двійником» «Оппортьюніті» на Землі, створили план рятування марсохода. Його рухали починаючи з 13 травня 2005 року (463-й сол) лише по кілька сантиметрів вперед, для того щоб члени екіпажу могли оцінити ситуацію на підставі отриманих результатів.
У 465-му і 466-му солах було виконано ще кілька маневрів, з кожним з яких марсохід просувався на пару сантиметрів назад. Нарешті, останній маневр був успішно завершено, і 4 червня 2005 року (484-й сол) всі шість коліс «Оппортьюніті» вибралися на твердий ґрунт. Після виходу з «Чистилища» з 498-го до 510-го сола «Оппортьюніті» здійснював свою подорож у сторону (англ. Erebus).
Кратер Еребус
У період з жовтня 2005 року по березень 2006 року «Оппортьюніті» вивчав кратер Еребус — великий, неглибокий, частково засипаний ґрунтом кратер. Це була зупинка на шляху до кратера Вікторія.
Нова програма руху, яка відзначала відсоток ковзання всіх коліс, не дозволила марсоходу знову застрягти. Завдяки їй він зміг уникнути піщаної пастки на 603-й сол. Програмне забезпечення зупинило двигун, коли відсоток ковзання коліс досяг 44,5 %.
3 листопада 2005 року (628-й сол) «Оппортьюніті» опинився посеред піщаної бурі, яка тривала три дні. Марсохід міг рухатися, запобіжний режим захисту від піщаних бур було увімкнено, але апарат не робив зображення, бо видимість була поганою. Через три тижні, вітер здув пил із сонячних батарей, після чого вони виробляли близько 720 Вт/год (80 % від макс.). 11 грудня 2005 року (649-й сол) було виявлено, що зупинився електродвигун на маніпуляторі, який відповідає за згортання його під час руху. Розв'язування проблеми зайняло майже два тижні. Спочатку маніпулятор прибирали тільки під час руху і витягали вночі, щоб запобігти остаточному його заклинюванню. Потім інженери залишили маніпулятор завжди витягнутим, бо зріс ризик того, що його заклинить в згорнутому стані і він буде повністю непридатним для досліджень.
«Оппортьюніті» спостерігав численні виходи гірських порід навколо кратера Еребус. Також працював з марсіанським супутником Mars Express Європейського космічного агентства. Використовував мініатюрний теплоемісійний спектрометр Mini-TES і панорамну камеру (англ. Pancam), передав зображення супутника Марса Фобоса, який тоді проходив через сонячний диск. 22 березня 2006 року (760-й сол) «Оппортьюніті» почав шлях до своєї наступної точки призначення, кратера Вікторія, якого досяг у вересні 2006 року (951-й сол) і вивчав його аж до серпня 2008 року (до 1630-го — 1634-го сола).
Проблеми з маніпулятором
25 січня 2004 року (другий сол) у «Оппортьюніті» почалися проблеми з маніпулятором. Наступного дня інженери марсохода виявили, що обігрівач, який знаходиться у суглобі маніпулятора і відповідає за його рух з боку у бік, вийшов з ладу у режимі «Увімкнено». Детальне дослідження показало, що реле, скоріш за все, вийшло з ладу під час збирання на Землі. На щастя для «Оппортьюніті», у нього був вбудований запобіжний механізм, що працює за принципом термостату, його основне завдання полягало в оберіганні маніпулятора від перегріву. Коли суглоб поворотного плеча, також відомий як двигун шарніра, ставав занадто гарячим, термостат спрацьовував, автоматично розгортав маніпулятор і тимчасово вимикав обігрівач. Коли «рука» остигала, термостат давав команду на складання маніпулятора. В результаті обігрівач залишався увімкненим вночі, а вдень вимикався.
Механізм безпеки «Оппортьюніті» працював доти, поки не наблизилася перша марсіанська зима. Сонце вже не піднімалося досить високо над горизонтом і рівень вироблюваної енергії знизився. Тоді стало ясно, що «Оппортьюніті» буде не у силах тримати обігрівач увімкненим на всю ніч. 28 травня 2004 року (122-й сол) оператори марсохода приступили до операції, відомою як «глибокий сон» (англ. deep sleep), під час якої в «Оппортьюніті» знеструмлюють обігрівач маніпулятора вночі. Наступного ранку, зі сходом Сонця, сонячні батареї автоматично вмикалися, суглоб маніпулятора розігрівався і починав функціонувати. Таким чином, «суглобу руки було дуже жарко вдень і дуже холодно вночі». Великі перепади температур прискорювали знос шарніра, дана процедура повторювалася кожен сол.
Дана стратегія працювала до 25 листопада 2005 року (654-й сол), коли двигун шарніра зупинився. Наступного марсіанського дня оператори марсохода спробували використовувати ту ж стратегію знову, і шарнір запрацював. Було встановлено, що двигун шарніра застопорився внаслідок пошкодження екстремальними перепадами температур під час фаз «глибокого сну». Як заходи обережності маніпулятор стали розташовувати у нічний час попереду корпусу марсохода, а не під ним, де, в разі поломки шарніра, маніпулятор стане повністю некорисним для досліджень. Тепер доводилося складати маніпулятор під час руху і розкладати його після зупинення.
Неполадки набули більш серйозного характеру 14 квітня 2008 року (1501-й сол), коли двигун, відповідний за розгортання маніпулятора раптово заглухнув, причому набагато швидше, ніж раніше. Інженери провели його діагностику протягом дня, щоб виміряти електричну напругу. Виявилося, що вона у двигуні була занадто низькою, коли суглоб руки розігрівся — вранці, після «глибокого сну». Перед включенням термостата і після того, як обігрівач пропрацював протягом декількох годин, було вирішено спробувати розгорнути руку ще раз.
14 травня 2008 року о 8:30 за UTC (1531-й сол) інженери збільшили напругу у двигуні шарніра для переміщення маніпулятора перед марсоходом. Це спрацювало.
З того моменту оператори більше не наважувалися намагатися згорнути маніпулятор, до теперішнього часу він завжди знаходиться в розгорнутому стані. Оператори розробили план з управління марсоходом і в такому стані. Відповідно до нього, до теперішнього часу (початок 2014 року), «Оппортьюніті» пересувається задом наперед, а не навпаки, як раніше.
2006 рік
22 березня 2006 року (760-й сол) «Оппортьюніті» залишив кратер Еребус і почав подорож до кратера Вікторія, якого досяг у вересні 2006 року (951-й сол). «Оппортьюніті» досліджував кратер Вікторія до серпня 2008 року (до 1630—1634 сола).
Кратер Вікторія
Кратер Вікторія — великий кратер, що знаходиться приблизно у 7 кілометрах від місця посадки марсохода. Діаметр кратера у шість разів більший за діаметр кратера Енд'юренс. Науковці вважають, що оголення гірських порід уздовж стінок кратера дасть детальнішу інформацію про геологічну історію Марса, якщо марсохід протримається досить довго, щоб дослідити його.
26 вересня 2006 року (951-й сол) «Оппортьюніті» досяг кратера Вікторія і передав першу панораму кратера, в тому числі і панораму дюни, яка знаходиться на дні кратера. Марсіанський супутник Mars Reconnaissance Orbiter сфотографував «Оппортьюніті» на краю кратера.
2007 рік
Оновлення програмного забезпечення
4 січня 2007 року, на честь третьої річниці посадки, було вирішено оновити програмне забезпечення бортових комп'ютерів обох марсоходів. Марсоходи навчилися приймати власні рішення, наприклад, які зображення необхідно передати на Землю, у який момент простягнути маніпулятор для дослідження каміння — все це дозволило заощадити час науковців, які доти фільтрували сотні зображень самостійно.
Очищення сонячних батарей
Очищення провели 20 квітня 2007 року (1151-й сол) і електроенергія, вироблювана сонячними батареями «Оппортьюніті» наблизилася до позначки у 800 Вт/год за сол. 4 травня 2007 року (1164-й сол) потік вироблення електроенергії досяг максимуму — понад 4,0 ампер, такого не було з початку експедиції (10 лютого 2004 року, 18-й сол). Початок обширних пилових бур на Марсі з середини 2007 року знизив рівень вироблюваної енергії до 280 Вт/год.
Пилова буря
До кінця червня 2007 року пилові бурі почали затьмарювати марсіанську атмосферу пилом. Пилова буря посилилася, і 20 липня як у «Оппортьюніті», так і у «Спірита» з'явилася реальна загроза вийти з ладу через відсутність сонячного світла, необхідного для вироблення електроенергії. НАСА поширило повідомлення для преси, в якому говорилося (наводиться частково): «Ми віримо у наші марсоходи і сподіваємося, що вони переживуть цей шторм, хоча вони і не розроблялися для таких умов». Основна проблема полягала в тому, що пилова буря різко знизила надходження сонячного світла. В атмосфері Марса знаходиться так багато пилу, що вона блокувала 99 % прямого сонячного проміння, яке мало падати на сонячні панелі апаратів. Марсохід «Спірит», який працював на другому боці Марса, отримував трохи більше світла, ніж його близнюк «Оппортьюніті».
Зазвичай сонячні батареї на марсоходах виробляють близько 700 Вт/год електроенергії. Під час бурі вони виробляли значно менше електроенергії — 150 Вт/год. Через нестачу енергії марсоходи почали втрачати заряд акумуляторів. Якби акумулятори виснажилися, то основне обладнання, швидше за все, вийшло з ладу через переохолодження. 18 липня 2007 року сонячні панелі марсохода генерували тільки 128 Вт/год електроенергії — це найнижчий показник за всю історію. З «Оппортьюніті» спілкувалися тільки раз на три дні, заощаджуючи заряд акумуляторів.
Пилові бурі тривали до кінця липня, а наприкінці місяця НАСА оголосило, що марсоходи навіть при дуже низькому енергоспоживанні ледь отримують доволі світла, щоб вижити. Температура у відсіку електроніки «Оппортьюніті» продовжувала падати. При низькому рівні енергії марсохід може передавати помилкові дані, щоб уникнути цього, інженери перемикнули марсохід у сплячий режим, а потім кожен сол перевіряли, чи досить накопичилося електроенергії, щоб апарат «прокинувся» і почав підтримувати постійний зв'язок із Землею. Якщо енергії бракує, марсохід буде спати. Залежно від погодних умов «Оппортьюніті» може спати протягом декількох днів, тижнів або навіть місяців — весь цей час намагаючись зарядити свої акумулятори. З такою кількістю сонячного світла цілком можливо, що марсохід ніколи не «прокинеться».
З 7 серпня 2007 року буря почала слабшати. Електроенергія і раніше вироблялася у малих кількостях, але її вже вистачало для того, щоб «Оппортьюніті» почав працювати і передавати зображення. 21 серпня рівень запилення і раніше знижувався, акумулятори були повністю заряджені і вперше з того моменту, як почалися пилові бурі, «Оппортьюніті» був у змозі пересуватися.
«Качина затока»
«Оппортьюніті» прибув до місця під назвою «Качина затока» (англ. Duck Bay) 11 вересня 2007 року, а потім поїхав назад, щоб перевірити свою тягу на схилі кратера Вікторія. 13 вересня 2007 він повернувся до нього, щоб почати детальне дослідження внутрішнього схилу, вивчивши склад порід у верхніх частинах «Качиної затоки», мису Кабо-Верде.
Кратер Вікторія () | «Оппортьюніті» на краю кратера Вікторія, MRO (3 жовтня 2006 року) | Сліди від коліс «Оппортьюніті» (). Білими крапками позначено місця, де марсохід здійснював наукові дослідження (червень 2007 року) |
2008 рік
Вихід з кратера Вікторія
Марсохід покидав кратер Вікторія в період з 24 по 28 серпня 2008 року (з 1630-го по 1634-й сол), після цього у нього з'явилася проблема, схожа з тією, що вивела з ладу праве переднє колесо у його «близнюка» — марсохода «Спірит». Попутно «Оппортьюніті» вивчатиме камені під назвою «Темні булижники» які знаходяться на Плато Меридіана, під час поїздки до кратера Індевор.
З'єднання Марса з Сонцем
Під час сполучення Марса з Сонцем (коли Сонце знаходиться між Марсом і Землею) спілкування з марсоходом неможливо. Зв'язку не було з 29 листопада до 13 грудня 2008 року. Науковці планували, що в цей час «Оппортьюніті» використовуватиме мессбауерівський спектрометр для вивчення гірського оголення «Санторіні» (англ. — «Santorini»; назване на честь вулкана в Егейському морі).
2009 рік
7 березня 2009 року (1820-й сол) «Оппортьюніті» побачив край (англ. Endeavour) проїхавши близько 3,2 км відтоді, як покинув кратер Вікторія у серпні 2008 року. «Оппортьюніті» також бачив кратер Язу (Iazu; названий на честь міста у Румунії), до якого було близько 38 кілометрів. Діаметр кратера становить близько 7 кілометрів.
7 квітня 2009 року (1850-й сол) сонячні батареї «Оппортьюніті» виробляли 515 Вт/год електроенергії; а після того, як вітер здув пил з сонячних панелей, їхня продуктивність збільшилася приблизно на 40 %. З 16 по 22 квітня (з 1859-го по 1865-й сол) «Оппортьюніті» зробив кілька маневрів, і протягом тижня проїхав 478 метрів. Двигуну правого переднього колеса дали час на відпочинок, коли «Оппортьюніті» вивчав гірське оголення «Пенрин» (англ. — Penrhyn, назване на честь атола в архіпелазі острови Кука), напруга в двигуні наблизилася до нормального рівня.
18 липня 2009 року (1950-й сол) «Оппортьюніті» помітив темний камінь, який знаходився в протилежному напрямку від марсохода, попрямував до нього і досяг його 28 липня (1959-й сол). У процесі його вивчення з'ясувалось, що це не камінь, а метеорит, пізніше йому було дано ім'я — острів Блок (англ. — Block Island; на честь острова поблизу Атлантичного узбережжя США). «Оппортьюніті» простояв до 12 вересня 2009 року (2004-й сол), досліджуючи метеорит, перш ніж повернувся своєї мети — доїхати до кратера Індевор.
Його поїздка була перервана 1 жовтня 2009 року (2022-й сол) знахідкою другого метеорита, 0,5-метровий екземпляр назвали острів Шелтер (англ. — Shelter Island, на честь острова у штаті Нью-Йорк), марсохід вивчав його до 2034-го сола (13-14 жовтня 2009 року). Виявивши ще один метеорит — острів Макіно (Mackinac Island; названий на честь острова на озері Гурон), марсохід вирушив до нього і досяг його за 4 соли, 17 жовтня 2009 року (2038-й сол). «Оппортьюніті» побіжно оглянув метеорит, не ставши його досліджувати, і продовжив поїздку до кратера.
10 листопада 2009 року (2061-й сол) марсохід досяг каменя, названого Острів Маркетта (англ. — Marquette Island; названий на честь острова на озері Мічиган). Його вивчення проводилося до 12 січня 2010 року (2122-й сол), оскільки вчені мали різні думки про його походження, вони з'ясували, що камінь з'явився через виверження вулкана, у той час, коли Марс був ще геологічно активний, а не був метеоритом, як вважалося доти.
18 липня 2009, «Оппортьюніті» оглядав темний камінь дивної форми, який пізніше виявився метеоритом. | «Оппортьюніті» готується оглянути незвичайний камінь, названий «Острів Блок». Це найбільший метеорит зі знайдених марсоходом на Марсі. | «Оппортьюніті» зробив фото скелі, названої «Острів Маркетта». Коли він підійшов до каменя ближче, він виявився не метеоритом, а був викинутий вулканом з надр Марса. | Рух хмар, знімки зроблені зсередини кратера Вікторія, лічильник у лівому нижньому кутку показує час у секундах. |
2010 рік
28 січня 2010 року (2138-й сол) «Оппортьюніті» досяг кратера Консепсьйон (англ. Concepcion). Марсохід успішно дослідив 10-метровий кратер і продовжив рух до кратера Індевор. Вироблення електроенергії збільшилося до 270 Вт/год.
5 травня 2010 року через потенційно небезпечні області на шляху між кратером Вікторія і кратером Індевор оператори змінили маршрут, відстань була збільшена, і марсоходу знадобилося проїхати 19 кілометрів, щоб досягти своєї точки призначення.
19 травня 2010 року місія «Оппортьюніті» тривала вже 2246 солів, що робить її найтривалішою в історії Марса. Попередній рекорд у 2245 солів належав апарату Вікінг-1(1982 рік).
8 вересня 2010 року було оголошено, що «Оппортьюніті» проїхав половину всього шляху до кратера Індевор.
У листопаді марсохід провів кілька днів, вивчаючи 20-метровий кратер Інтрепід (англ. — Intrepid, букв. «Безстрашний»; названий на честь кількох американських військових кораблів), який лежить на шляху до кратера Індевор. 14 листопада 2010 року (2420-й сол) «Оппортьюніті» перетнули позначку у 25 км. Вироблення сонячної енергії у жовтні і листопаді становило близько 600 Вт/год.
Кратер Санта-Марія
У липні 2010 року було оголошено, що команда марсохода буде давати об'єктам поблизу кратера Індевор неофіціальні назви на честь місць, відвіданих британським мореплавцем Джеймсом Куком у його подорожі Тихим океаном у 1769—1771 роках на кораблі «Індевор». Вони мали включати мис Скорботи (Cape Tribulation), мис Одногорбий Верблюд (Cape Dromedary), мис Байрон (Cape Byron), кінець Гікса (Point Hicks).
15 грудня 2010 року (2450-й сол) марсохід прибув до кратера Санта-Марія, витративши кілька тижнів на дослідження 90-метрового кратера. Результати дослідження були аналогічні дослідженням, зробленим марсіанським супутником Mars Reconnaissance Orbiter за допомогою спектрометра CRISM CRISM виявив поклади мінеральних вод в кратері, а марсохід допоміг у подальших їхніх дослідженнях.. За цей марсіанський рік (який майже удвічі довший за земний) «Оппортьюніті» проїхав більшу відстань, ніж за попередній.
2011 рік
Коли «Оппортьюніті» прибув до кратера Санта-Марія, оператори марсохода «припаркували» його на південно-східній частині кратера для збирання даних. Вони також підготувалися до двотижневого з'єднання Марса з Сонцем, яке сталося наприкінці січня. У цей період Сонце знаходилося між Землею і Марсом, і зв'язку з марсоходом не було 14 днів. Наприкінці березня «Оппортьюніті» почав 6,5-кілометрову поїздку від кратера Санта-Марія до кратера Індевор. 1 червня 2011 року одометри марсохода перетнули позначку в 30 кілометрів (понад у 50 разів більше планованого). Два тижні по тому, на 17 липня 2011 (2658-й сол), «Оппортьюніті» проїхав рівно 20 миль поверхнею Марса.
29 серпня 2011 року (2700-й сол) «Оппортьюніті» продовжував ефективно функціонувати, перевищивши запланований термін (90 солів) у 30 разів. Коли вітер здув пил з сонячних батарей, марсохід зміг виконувати великі геологічні дослідження марсіанських порід і вивчати своїми інструментами особливості поверхні Марса.
Прибуття до кратера Індевор
9 серпня 2011 року, витративши 3 роки на подолання 13 кілометрів від кратера Вікторія, «Оппортьюніті» прибув до західного краю кратера Індевор в точці, яку прозвали «Пункт Спірита» на честь близнюка марсохода «Оппортьюніті», марсохода «Спірит». Діаметр кратера — 23 км. Кратер був обраний науковцями для вивчення древнішіх гірських порід і глинистих мінералів, які могли б утворитися за присутності води. Заступник наукового керівника експедиції Рей Арвідсон заявив, що марсохід не працюватиме всередині кратера Індевор, бо там, ймовірно, містяться тільки мінерали, вже спостережувані раніше. Скелі на краю кратера старіші за вивчених «Оппортьюніті» доти. «Я думаю, що буде краще водити марсохід навколо краю кратера», — сказав Арвідсон.
По прибутті до кратера Індевор «Оппортьюніті» виявив нові марсіанські явища, які доти не спостерігалися. 22 серпня 2011 року (2694-й сол) марсохід почав досліджувати великий шматок каменю — «Тісдейл ІІ» (англ. — Tisdale 2), який колись був викинутий під час виверження вулкана. «Він відрізняється від будь-яких інших каменів, колись виявлених на Марсі», — сказав Стів Скваерс, науковий керівник експедиції «Оппортьюніті» в Корнельському університеті, Ітака, штат Нью-Йорк. «Його хімічний склад подібний деяким вулканічним породам, але у ньому набагато більше цинку і брому, ніж у звичайній скелі. Ми отримали підтвердження, що всі досягнення „Оппортьюніті“ у кратері Індевор еквівалентні його удачі при його примарсінні, коли марсохід випадково опинився у кратері з оголеними гірськими породами».
Західний край кратера Індевор | «Пункт Спірита» у кратері Індевор | Гіпсова жила «Гоумстейк» |
На початку грудня «Оппортьюніті» проаналізував структуру під назвою «Гоумстейк» (англ. — Homestake, названа на честь копальні у Південній Дакоті), і зробив висновок, що вона складається з гіпсу. За допомогою трьох інструментів марсохода — мікрокамери, спектрометра альфа-частинок (APXS) і фільтрів панорамної камери визначили, що до складу цих відкладень входить гідратований сульфат кальцію — мінерал, який утворюється тільки за присутності води. Це відкриття назвали баскетбольним терміном «слем-данк» (англ. — «slam dunk» букв. «успіх», «влучний кидок») — доказ того, що «вода колись текла по тріщинах у скелі».
Станом на 22 листопада 2011 року (2783-й сол) «Оппортьюніті» проїхав понад 34 км, також були проведені підготовчі роботи для майбутньої марсіанської зими.
Наприкінці 2011 року «Оппортьюніті» розмістився на місці, нахиленому убік півночі під кутом у 15 градусів. Це мало забезпечувати сприятливіші умови для вироблення сонячної енергії під час марсіанської зими. Рівень накопиченого пилу на сонячних панелях — вищий, ніж у минулі роки, і як очікується, марсіанська зима ускладнить роботу марсохода більше звичайного, бо вироблення енергії значно знизиться.
2012 рік
У січні 2012 року марсохід передав дані про місце «Гавань Грилі» (англ. — «Greeley Haven»), назване так на честь геолога . «Оппортьюніті» переживає вже п'яту марсіанську зиму. Марсохід вивчив вітер на Марсі, який було описано як «найактивніший процес на Марсі у даний момент», також марсохід провів науковий радіоексперимент Ретельні вимірювання радіосигналів показали, що коливання в обертанні Марса навколо осі можуть сказати, тверда чи рідка планета всередині. Місце для перезимівлі знаходилося на відрізку мису Йорк (англ. Cape York), який знаходиться на краю кратера Індевор. «Оппортьюніті» досяг цього кратера у серпні 2011 року, після трьох років шляху від меншого за розміром кратера Вікторія, який він вивчав протягом двох років.
1 лютого 2012 року (2852-й сол) вироблення електроенергії сонячними батареями склало 270 Вт/год, це при прозорості атмосфери Марса 0,679 і коефіцієнті запиленості сонячних панелей 0,469. Загальна відстань, пройдена марсоходом, склала вже 34 361, 37 метра. До березня (приблизно 2890-й сол) було вивчено скелю Амбой (англ. — Amboy, названо на честь містечка у Каліфорнії) мессбауерівським спектрометром MIMOS II і мікрокамерою (MI), також було виміряно кількість аргону у марсіанській атмосфері. Зимове сонцестояння на Марсі сталося 30 березня 2012 року (2909-й сол), 1 квітня провели невелике очищення сонячних батарей. 3 квітня 2012 року (2913-й сол) кількість вироблюваної електроенергії склала 321 Вт/год.
Експедиція «Оппортьюніті» на Марсі триває, і до 1 травня 2012 року (2940-й сол) вироблення електроенергії підвищилося до 365 Вт/год при коефіцієнті запиленості сонячних батарей 0,534. Оператори марсохода підготували його до руху і завершення збирання даних про скелю Амбой. За зиму було здійснено 60 сеансів зв'язку з Землею.
Від'їзд від «Гавані Грилі»
8 травня 2012 року (2947-й сол) марсохід проїхав 3,7 метра. Цього дня вироблення електроенергії становило 357 Вт/год при коефіцієнті пилу 0,536. Оппортьюніті стояв на місці 130 солів під нахилом у 15 градусів на північ, щоб краще пережити зиму, пізніше нахил зменшили до 8 градусів. Коли марсохід був нерухомий, він брав участь у геодинамічному науковому експерименті, під час якого було проведено доплеровське радіовимірювання. У червні 2012 року марсохід вивчав марсіанський пил і навколишню кам'яну жилу, названу «Монте-Крісто» (англ. — «Monte Cristo»), оскільки вона вказує на північ.
3000-й сол
2 липня 2012 року тривалість роботи «Оппортьюніті» на Марсі досягла 3000 солів. 5 липня 2012 року НАСА опублікувало нові панорамні знімки, зроблені в околицях місця Гавань Грилі. На панорамі до кадра потрапив протилежний край кратера Індевор, який має 22 кілометри в діаметрі. 12 липня 2012 року (3010-й сол) сонячні батареї виробляють 523 Вт/год електроенергії, загальна відстань, пройдена марсоходом з моменту посадки, становить 34 580, 05 метра. У тому ж місяці марсіанський супутник Mars Reconnaissance Orbiter виявив недалеко від марсохода пилову бурю, а у її хмарах — ознаки присутності водяного льоду.
Наприкінці липня 2012 року було проведено експеримент, спрямований для перевіряння можливості прямого зв'язку з марсоходом «К'юріосіті», який мав примарситися невдовзі. «Оппортьюніті» посилав спеціальні, надвисокочастотні радіосигнали, налаштовані у діапазоні сигналів «К'юріосіті», до радіообсерваторії у Парксі (англ. Parkes Radio Observatory) в Австралії. Випробування пройшло успішно — антена Парксівської обсерваторії справно прийняла сигнал. Новий марсохід успішно сів, у той час як «Оппортьюніті» зібрав дані про погоду на Марсі. 12 серпня 2012 року (3040-й сол) «Оппортьюніті» продовжив свою подорож до невеликого кратера під назвою «Сан-Рафаель» (англ. Sao Rafael), попутно передаючи знімки, зроблені панорамної камерою. 14 серпня 2012 року загальна відстань, пройдена марсоходом з моменту посадки склала 34 705, 88 метрів. На цей момент «Оппортьюніті» встиг відвідати кратери «Берріо» і «Сан-Рафаель». 19 серпня 2012 року марсіанський супутник «Марс-експрес» взаємодіяв із двома марсоходами: «К'юріосіті» і «Оппортьюніті», оскільки знаходився у межах радіовидимості з ними — це був його перший подвійний контакт. 28 серпня 2012 року (3056-й сол) одометри марсохода перетнули позначку в 35 км, сонячні батареї виробляють 568 Вт/год, при прозорості атмосфери у 0,570 і коефіцієнті запиленості 0,684.
Осінь 2012 року
Восени «Оппортьюніті» попрямував на південь, досліджуючи у пошуках мінералу філлосілікату. Деякі дані надсилали на Землю безпосередньо, використовуючи встановлену на марсоході антену X-діапазону, без ретрансляції даних орбітальним апаратом. Командою була застосована нова технологія, яка допомогла знизити навантаження на інерційний вимірювальний пристрій (ІВП). Наукова робота марсохода включає в себе перевірку різних гіпотез про походження нововиявлених кульок, концентрація яких набагато вища, ніж у кратері Ігл. 22 листопада 2012 року (3139-й сол) у «Оппортьюніті» у черговий раз почав барахлити електромотор на суглобі маніпулятора, через що роботи з вивчення місця під назвою «Карликова слива» (англ. — «Sandcherry») довелося відкласти. Аналіз телеметрії і діагностика систем не виявили чогось серйозного. 10 грудня 2012 року було оголошено, що взятий зразок породи за хімічним складом і властивостями нагадує звичайну земну глину. Як заявив професор Стів Скваерс, головний науковий співробітник експедиції «Оппортьюніті», судячи з хімічного складу зразка, це глиниста порода, у якій окрім усього іншого, присутня і вода. Причому вельми примітно, що у досліджених раніше породах кислотний рівень води був досить високим, а у знайденій глині вода порівняно чиста і нейтральна. Склад мінералів глини подібний до складу глин Землі, тобто до нього входять в основному оксиди кремнію і алюмінію. Але це лише попередні дані, які ще належить перевірити науковцям.
2013 рік
«Оппортьюніті» знаходиться на краю мису Йорк, у кратері Індевор; загальна відстань, пройдена ровером з моменту посадки становить 35,5 км. По завершенні наукової роботи на «пагорбі Матієвіча», «Оппортьюніті» вирушить на південь, пересуваючись уздовж краю кратера Індевор. Планується залишити позаду місце, назване дослідниками «Ботанічна затока» (англ. — «Botany Bay»; на честь затоки Тасманова моря), а вже потім дістатися своїх наступних цілей — двох горбів, найближчий з яких знаходиться у 2 км і носить ім'я «Соландер».
«Оппортьюніті» починає вивчення дивних кульок, які геологи неофіційно назвали «новими ягодами» («newberries») на протилежність «старим ягодам» — залізним (гематитовим) кулькам, які удосталь зустрічалися на рівнині в попередні роки. У травні 2013 року одометри «Оппортьюніті» склали 35 км і 744 м, що ставить його на друге місце як транспортний засіб, що подолав максимальну відстань по поверхні позаземних тіл; наступний рубіж — 42,1 км вже 40 років утримує радянський . 14 травня 2013 року, Оппортьюніті вирушив в 2,2 км подорож до пагорба «Соландер», де планується провести шосту за ліком марсіанську зиму.
17 травня 2013 року, NASA оголосило, що попереднє вивчення гірського оголення, названого «Есперанс» (англ. Esperance), дозволило припустити, що вода на Марсі у минулому, можливо, мала порівняно нейтральний pH показник. Проведені аналізи каменю «Есперанс-6» ясно вказують на те, що кілька мільярдів років тому він обмивався прісною водою.
21 червня 2013 року (3345-й сол) «Оппортьюніті» відзначив п'ять марсіанських років перебування на «червоній планеті». «Марсохід знаходиться у ворожому середовищі, у будь-який момент може статися катастрофічний збій, тому для нас кожен день, як подарунок», — сказав керівник проекту Джон Каллас.
Точка «Соландер»
До початку липня 2013 року «Оппортьюніті» наближався до точки «Соландер» (названою так на честь відомого шведського науковця), долаючи за день від 10 до 100 метрів. У серпні 2013 року «Оппортьюніті» прибув до підніжжя пагорба, попутно вивчаючи цікаві з геологічного погляду місця. Північний схил точки «Соландер» має хороший нахил, розташувавшись на якому, ровер зможе зібрати більше сонячного світла для успішної перезимівлі (в цей період часу Сонце буде знаходиться низько над горизонтом, що зменшить кількість світла, яке надходить до сонячних батарей, через що вироблення електроенергії значно знижується). 6 серпня 2013 року (3390-й сол) сонячні батареї виробляли 385 Вт/год, в порівнянні з 395 Вт/год 31 липня 2013 року (3384-й сол) і 431 Вт/год на 23 липня 2013 року (3376-й сол). У травні 2013 року цей показник був вищим за 576 Вт/год.
У вересні 2013 року «Оппортьюніті» проводив різні контактні дослідження порід біля підніжжя точки «Соландер». Вироблення електроенергії впала до 346 Вт/год на 16 вересня 2013 року (3430-й сол), і до 325 Вт/год на 9 жовтня 2013 року (3452-й сол). Перед тим як марсохід Спіріт перестав відповідати на команди з Землі у 2010 році, його сонячні батареї виробляли лише 134 Вт/год, через що температура всередині його життєво важливих блоків впала до мінус 41,5 °C. На той момент «Оппортьюніті» знаходився у процесі долання 40-метрового пагорба «Соландер». Науковці були дуже обережні з підійманням, тому «сходження» тривало вкрай неквапливо, окрім того, у процесі нього марсохід проводив вивчення порід на різних висотах, намагаючись таким чином відтворити картину внутрішньої будови Марса. Наприкінці жовтня 2013 року роботи проводились на висоті до 6 метрів по відношенню до навколишніх рівнин. «Сходження» тривало.
Станом на 7 грудня 2013 року (3508-й сол) загальна відстань, пройдена марсоходом з моменту посадки, склала 38,7 км. Потужність сонячних батарей дорівнювала 268 Вт/год.
2014 рік
«Оппортьюніті» почав роботу у 2014 році на західному гребені кратера Індевор, забезпечуючи широкі панорами навколишнього регіону. Дослідження даних, переданих на Землю, уможливило розпізнати породи на оголеннях. Проблеми зі зв'язком у попередньому місяці затримали дослідження цих порід, але з іншого боку, очікується, що очищені сонячні батареї можуть виробляти більше енергії для роботи і для зв'язку належної якості. Марсохід нахилений в сторону Сонця, щоб отримати більше енергії, і очікується, що він може залишатися активним протягом марсіанської зими.
Камінь «Шпилястий острів»
8 січня 2014 року на знімках «Оппортьюніті», який останні дні практично не рухався, був помічений невеликий камінь діаметром у 4 сантиметри, що отримав назву «Шпилястий острів» (англ. Pinnacle Island). Він сильно відрізнявся на вигляд від навколишніх порід і був відсутній на знімках того ж місця 26 грудня. Оскільки за цей період марсохід практично не рухався, науковці зніяковіли. Однак далі було з'ясовано, що камінь був вибитий марсоходом з ґрунту під час пробуксування на місці на початку січня. Спектрометр показав на наявність у «Шпилястому острові» високого рівня вмісту магнію, марганцю і сірки. НАСА зробило оголошення, що ймовірно, «ці водорозчинні інгредієнти були сконцентровані у камені під впливом води».
23 січня марсохід відзначив 10 земних років з моменту посадки на Марс.
НАСА також повідомило про останні відкриття деяких марсіанських порід і заявило, що «...ці породи старше за будь-які, розглянутих нами раніше в експедиції, і вони свідчать про сприятливіші умови для мікробного життя, ніж будь-які докази, які раніше були розглянуті у дослідженнях “Оппортьюніті”».
24 січня 2014 року НАСА повідомило, що на даний час дослідження на планеті Марс «К'юріосіті» і «Оппортьюніті» вестимуться у напрямку пошуку доказів давнього життя, в тому числі біосфери на основі автотрофних, хемотрофних і/або хемолітоавтотрофних мікроорганізмів, а також давньої води, у тому числі флювіальних і лакустринових фацій (рівнин на місці давніх річок або озер), які, можливо, були придатні до життя. Пошук свідчень колишньої придатності Марса для життя, тафономії (скам'янілостей) і органічного вуглецю на Марсі на даний час є пріоритетним завданням НАСА.
Серед багатьох досліджень у березні 2014 року, марсохід вивчав скелю «Августин» (англ. Augustine). На 3602-й сол (12 березня 2014 року) вироблено 498 Вт/год енергії Два очищення від пилу у квітні 2014 року значно збільшили доступну кількість енергії. З січня 2013 року, коефіцієнт запиленості (один з визначальних факторів сонячної енергетики) варіював від 0,467 5 грудня 2013 року (3507-й сол) до 0,964 — 13 травня 2014 року (3662-й сол).
28 липня 2014 року НАСА оголосило, що «Оппортьюніті» проїхав 40 км по Марсу, і встановив новий світовий рекорд, марсохід проїхав найбільшу відстань, перевершивши попередній рекорд, який належав апарату «Луноход-2» — місяцеходу Радянського Союзу, що проїхав 39 км.
Після низки «скидів», спрямованих на розв'язування проблем з флеш-пам'яттю, марсохід припинив рух з кінця серпня до початку вересня 2014 року, щоб переформатувати свою флеш-пам'ять. Хоча незначні проблеми з пам'яттю тривали і після переформатування, вони не перешкоджали поточній роботі марсохода. «Оппортьюніті» відновив свою подорож до кратера Улісс (англ. Ulysses) і Марафонської долини (англ. Marathon Valley), станом на листопад 2014 року перевершуючи позначку у 41 км загальної пройденої відстані.
2015 рік
24 березня 2015 року марсохід «Оппортьюніті», вперше в історії іншопланетних апаратів, подолав марафонську дистанцію (42,195 км). На її проходження пішло 11 років і два місяці подорожі поверхнею Марса. Відеозвіт за весь період перебування на Марсі подано в Інтернет-мережі.
2018 рік
У червні марсохід зіткнувся з величезною піщаною бурею, розмір якої приблизно відповідає розмірам Північноамериканського континенту. Щоб пережити «шаленість» марсіанської погоди, марсоходу довелося прийняти найкомпактнішу форму і перейти в режим глибокого енергозбереження.
Для стабільної роботи марсохода його електробатареї мають бути відносно теплими. Але під час пилової бурі температура апарата становила мінус 29 оС. Інтенсивність бурі почала знижуватися 23 липня. НАСА розпочало пошуки апарата, але вони станом на 14 серпня безуспішні, оскільки апарат не виходить на зв'язок. Можливо, для цього ровер має накопичити достатньо енергії, що, за оцінками інженерів, може тривати цілий місяць. Пилова буря застала ровер в Долині Наполегливості (англ. Perseverance Valley).
2019
12 лютого (за місцевим часом), після понад тисячі команд, переданих для відновлення зв'язку, інженери з Центру управління польотами в Лабораторії реактивного руху НАСА здійснили останню спробу з'єднатися.
Див. також
- Космічна біологія
- Автономний робот
- Клімат Марса
- ЕкзоМарс
- Місії на Марс
- Геологія Марса
- InSight
- Життя на Марсі
- Список штучних об'єктів на Марсі
- Mars Exploration Rover
- Марс-експрес
- Марс Одіссей
- Mars Pathfinder
- Mars Reconnaissance Orbiter
- Місія Mars 2020 rover
- Марсіанська наукова лабораторія
- Марсохід «Оппортьюніті»
- Дослідження космосу
- Програма «Вікінг»
- Хронологія подій Марсіанської наукової лабораторії
- Марсохід «Спіріт»
- Дослідження Марса
Примітки
- (PDF). NASA/JPL. 24 жовтня 2004. Архів оригіналу (PDF) за березня 27, 2009. Процитовано 26 березня 2009.
- Scientists Thrilled To See Layers in Mars Rocks Near Opportunity. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 8 липня 2006.
- «Embedded in it like blueberries in a muffin are these little spherical grains», said Dr. of Cornell University, Ithaca, N.Y., principal investigator for the rovers' scientific instruments. He also said: «One other treasure, a clue that just popped up, not gonna quote any numbers yet, but we have now completed an APXS measurement on the outcrop and it has got a lot of in it.» [1] [ 10 лютого 2004 у Wayback Machine.]
- Moffett field (25 лютого 2004). El Capitan Is That A Rock Or What. Space Daily. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 5 серпня 2010.
- Opportunity Rover Finds Strong Evidence Meridiani Planum Was Wet. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 8 липня 2006.
- Opportunity Digs; Spirit Advances. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 8 липня 2006.
- Opportunity Examines Trench As Spirit Prepares To Dig One. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 7 серпня 2006.
- Opportunity Arrives at 'Endurance Crater'. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Opportunity Digs, Scuffs, and Cruises. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Mars Rover Opportunity Gets Green Light To Enter Crater. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 7 липня 2006.
- Opportunity Takes A Dip. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Out of 'Endurance'. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Squyres, S. W.; Knoll, A. H. (2005). Sedimentary Geology at Meridiani Planum, Mars. Amsterdam: Elsevier. .
reprinted from Earth and Planetary Science Letters, Vol. 240, No. 1 (2005).
- «Opportunity Status Updates 2004» [ 1 лютого 2017 у Wayback Machine.]. NASA. December 21, 2004. Retrieved April 29,2014
- Hovering Near Heat Shield and a Holey Rock. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Opportunity Continues on the Plains After Marking One Year on Mars. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Opportunity Continues to Set Martian Records. NASA/JPL. 31 березня 2005. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 26 квітня 2009.
- Durable Mars Rovers Sent Into Third Overtime Period. NASA/JPL. 5 квітня 2005. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 26 квітня 2009.
- . CNN. 2005-004-07. Архів оригіналу за 25 червня 2006. Процитовано 26 квітня 2009.
- Opportunity Update: Opportunity Backs Out of Potentially Sticky Situation (October 11, 2005). Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 3 червня 2006.
- PIA08813: 'Victoria Crater' at Meridiani Planum. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 28 червня 2010.
- PIA13088: Opportunity's Wheel Tracks at Victoria Crater. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 28 червня 2010.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- NASA Mars Rover Arrives at Dramatic Vista on Red Planet. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 30 вересня 2006.
- . BBC News. 6 жовтня 2006. Архів оригіналу за 21 жовтня 2007. Процитовано 15 листопада 2007.
- . CBC News. 4 січня 2007. Архів оригіналу за 26 лютого 2009. Процитовано 1 січня 2015.
- Opportunity Status Updates: Sols 1152–1156, 1157–1163, and 1164–1170. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 7 травня 2007.
- 'Scary Storm' on Mars Could Doom Rovers. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 15 липня 2007.
- . Архів оригіналу за 17 січня 2012. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 11 червня 2011. Процитовано 1 січня 2015.
- Martian Skies Brighten Slightly. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 8 серпня 2007.
- Mars Exploration Rover Status Report: Rovers Resume Driving. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 13 вересня 2007.
- Opportunity Takes A Dip Into Victoria Crater. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 13 вересня 2007.
- A.J.S Rahl (31 серпня 2008). . Planetary Society. Архів оригіналу за 6 вересня 2008. Процитовано 16 вересня 2008.
{{}}
: Вказано більш, ніж один|deadlink=
та|deadurl=
() - Opportunity Prepares for Two Weeks of Independent Study. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 30 листопада 2008.
- . NASA/JPL. 18 березня 2009. Архів оригіналу за 20 березня 2009. Процитовано 20 березня 2009.
- . NASA/JPL. 18 березня 2009. Архів оригіналу за 20 березня 2009. Процитовано 20 березня 2009.
- Cleaning Event Boosts Energy. NASA/JPL. 8 квітня 2009. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 квітня 2009.
- Five Long Drives. NASA/JPL. 22 квітня 2009. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 24 квітня 2009.
- At Outcrop with Endeavour in Sight. NASA/JPL. 19 березня 2009. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 24 квітня 2009.
- Brushing and Examining an Outcrop. NASA/JPL. 25 березня 2009. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 24 квітня 2009.
- Examining Rock's Interior. NASA/JPL. 31 березня 2009. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 24 квітня 2009.
- Five Long Drives. NASA/JPL. 15 квітня 2009. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 24 квітня 2009.
- Heading Toward 'Block Island' Cobble. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Departing Block Island. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Opportunity Knocks with Another Meteorite Find. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- A Meteorite Called 'Mackinac'. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Approaching "Marquette Island". NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Leaving Marquette Behind. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Preparing to Grind. NASA/JPL. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 9 серпня 2011.
- Driving to 'Concepcion' Crater. NASA/JPL. 20 січня 2010. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 30 січня 2010.
- Opportunity's Long and Winding Road to Endeavour Crater. Universe Today. 5 травня 2010. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 4 серпня 2010.
- Opportunity rover breaks Mars longevity record. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 4 серпня 2010.
- . NASA/JPL. 8 вересня 2010. Архів оригіналу за 22 жовтня 2010. Процитовано 11 вересня 2010.
- sols 2418—2423, November 12-17, 2010 [ 20 червня 2014 у Wayback Machine.] NASA/JPL November 17, 2010
- NASA Spacecraft Provides Travel Tips for Mars Rover [ 21 жовтня 2012 у Wayback Machine.] NASA/JPL December 16, 2010
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- NASA - Opportunity Passes Small Crater and Big Milestone. Nasa.gov. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 15 липня 2012.
- NASA's Opportunity Tops 20 Miles of Mars Driving [ 27 серпня 2012 у Wayback Machine.] Jet Propulsion Laboratory, July 19, 2011
- Opportunity Mission Manager Update. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 12 вересня 2011.
- NASA Mars Rover Arrives at New Site on Martian Surface [ 14 вересня 2011 у Wayback Machine.] Jet Propulsion Laboratory, August 10, 2011
- NASA Rover Arrives at Huge Mars Crater After 3-Year Trek [ 26 вересня 2011 у Wayback Machine.] Space.com, August 10, 2011
- . Архів оригіналу за 24 вересня 2011. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 5 лютого 2016. Процитовано 1 січня 2015.
- NASA Opportunity rover updates. NASA. 22 листопада 2011. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 29 листопада 2011.
- . Архів оригіналу за 10 березня 2015. Процитовано 1 січня 2015.
- 'Greeley Haven' is Winter Workplace for Mars Rover [ 10 березня 2015 у Wayback Machine.] nasa.gov, January 5, 2012
- . Архів оригіналу за 13 липня 2008. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- Opportunity on the Road Again!. Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 11 травня 2012.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- 'Greeley Panorama' from Opportunity's Fifth Martian Winter (False Color). Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 7 липня 2012.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- «Opportunity Updates — sols 3036-3042, August 08-14, 2012: Opportunity is on the Move Again!» auf nasa.gov [ 20 червня 2014 у Wayback Machine.], abgerufen am 18. August 2012
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 2 грудня 2013. Процитовано 1 січня 2015.
- «Opportunity Exceeds 35 Kilometers Of Driving!». Архів оригіналу за 18 жовтня 2012. Процитовано 1 січня 2015.
- Mars rover Opportunity may have found clay at crater rim[недоступне посилання з червня 2019]
- . Архів оригіналу за 12 березня 2013. Процитовано 1 січня 2015.
- Harwood, William (25 січня 2013). Opportunity rover moves into 10th year of Mars operations. Space Flight Now. Архів оригіналу за 10 березня 2013. Процитовано 18 лютого 2013.
- . Архів оригіналу за 10 березня 2015. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 3 грудня 2013. Процитовано 1 січня 2015.
- Witze, Alexandra (19 червня 2013). . Nature News. Архів оригіналу за 27 червня 2013. Процитовано 26 червня 2013.(англ.)
- Webster, Guy; Brown, Dwayne (17 травня 2013). . NASA. Архів Mars Rover Opportunity Examines Clay Clues in Rock оригіналу за 7 червня 2013. Процитовано 8 червня 2013.
- Chang, Kenneth (7 червня 2013). . New York Times. Архів оригіналу за 8 червня 2013. Процитовано 7 червня 2013.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 22 лютого 2015. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 9 січня 2015. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . Архів оригіналу за 20 жовтня 2013. Процитовано 1 січня 2015.
- . NASA/JPL. 7 грудня 2013. Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 30 грудня 2013.
- . Архів оригіналу за 17 жовтня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- Brown, Dwayne; Webster, Guy (23 січня 2014). . NASA. Архів оригіналу за 9 січня 2015. Процитовано 1 січня 2015.
- Arvidson, R.E. та ін. (24 січня 2014). . Science. 343 (6169). doi:10.1126/science.1248097. Архів оригіналу за 12 лютого 2015. Процитовано 1 січня 2015.
- Various (24 січня 2014). . Science. Архів оригіналу за 28 січня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- Grotzinger, John P. (24 січня 2014). . Science. 343 (6169): 386—387. doi:10.1126/science.1249944. Архів оригіналу за 28 січня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- Various (24 січня 2014). . Science. 343 (6169): 345—452. Архів оригіналу за 29 січня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- Grotzinger, J.P. та ін. (24 січня 2014). . Science. 343 (6169). doi:10.1126/science.1242777. Архів оригіналу за 14 лютого 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . NASA. Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . NASA. Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 1 січня 2015.
- . NASA. Архів оригіналу за 20 червня 2014. Процитовано 21 May 2014.
- Webster, Guy; Brown, Dwayne (28 липня 2014). . NASA. Архів оригіналу за 9 березня 2019. Процитовано 29 липня 2014.
- Knapp, Alex (29 липня 2014). . Forbes. Архів оригіналу за 24 вересня 2018. Процитовано 29 липня 2014.
- . Архів оригіналу за 27 березня 2015. Процитовано 26 березня 2015.
- . Архів оригіналу за 22 грудня 2015. Процитовано 20 грудня 2015.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з текстом «archived copy» як значення параметру title () - «NASA's Mars rover weathers North America-sized dust storm» [ 26 червня 2018 у Wayback Machine.] SlashGear, June 10, 2018
- . Архів оригіналу за 15 серпня 2018. Процитовано 14 серпня 2018.
- NASA's Record-Setting Opportunity Rover Mission on Mars Comes to End. Feb 13, 2019. RELEASE 19-004
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Dokladnishe Mars Exploration Rover Dokladnishe Opportyuniti Hronologiya podij marsohoda Opportyuniti opis perebigu podij sho vidbulisya z marsohodom Opportyuniti u ramkah programi Mars Exploration Rover Marsohid Opportyuniti avtomatichnij marsohid yakij pracyuye na poverhni Marsa z 2004 roku Zapushenij 7 lipnya 2003 roku vin primarsivsya na plato Meridiana angl Meridiani Planum 25 sichnya 2004 roku o 05 05 za UTC blizko 13 15 za miscevim marsianskim chasom Tri tizhni po tomu jogo bliznyuk marsohid Spirit angl Spirit siv na drugomu boci planeti Yaksho Spirit zneruhomivsya u 2009 roci i pripiniv zv yazok u 2010 to Opportyuniti svij rozrahunkovij resurs u 90 soliv marsianskih dib perevishiv na 16 rokiv i 298 dniv za zemnim chasom prodovzhuyuchi peresuvatisya provoditi doslidzhennya i peredavati dani na Zemlyu do 10 chervnya 2018 roku koli vid nogo bulo otrimano ostannij signal U statti navedeno opis podij jogo ekspediciyi Kosmichnij centr Kennedi shtat Florida Marsohid Opportyuniti pereviryayetsya na ruhlivist i manevrenist Misce posadki Opportyuniti poznacheno zirochkoyu 2004 rik Posadka u krater Igl Opportyuniti prizemlivsya na plato Meridiana u tochci 1 57 pd sh 354 28 sh d 1 95 pd sh 354 47 sh d 1 95 354 47 priblizno u 25 km vid rozrahovanogo miscya Plato Meridiana ploska rivnina praktichno bez girskih i udarnih struktur ale nezvazhayuchi na ce Opportyuniti zupinivsya u 22 metrovomu krateri Igl Marsohid buv priblizno u 10 metrah vid jogo krayu Spivrobitniki NASA buli priyemno zdivovani posadkoyu marsohoda pryamo u krater i nazvali yiyi golfovim terminom abo lunka v odin angl a hole in one voni ne tilki ne pragnuli potrapiti u krater ale navit ne znali pro jogo isnuvannya Piznishe krater narekli kraterom Igl angl Eagle crater bukv krater Orel Nazvu bulo obrano z troh prichin po pershe Orlom Eagle zvavsya posadkovij modul korablya Apollon 11 yakij 1969 roku upershe dostaviv lyudej na Misyac po druge orel ye simvolom Spoluchenih Shtativ po tretye orlom u golfi zovetsya vluchennya u lunku menshim na dva chislom dozvolenih udariv na zgadku pro nezvichajne primarsinnya Misce posadki nazvali Stanciya Chellendzhera angl Challenger Memorial Station u pam yat pro ekipazh korablya Chellendzher Ce bulo najtemnishe misce z usih de doti sidali posadkovi moduli marsianskih stancij Projshlo dva tizhni persh nizh marsohid zmig rozglyanuti yiyi okolici Naukovci buli zaintrigovani velicheznoyu kilkistyu girskih porid rozkidanih po krateru a takozh samim gruntom kratera yakij zdavalosya buv sumishshyu grubogo chervonuvato sirogo zerna Cej kadr z nezvichajnim girskim ogolennyam poruch Opportyuniti buv znyatij panoramnoyu kameroyu marsohoda Ucheni dumayut sho na foto sharuvate kaminnya pokladi vulkanichnogo popelu abo vidkladennya stvoreni vitrom abo vodoyu Girski ogolennya nazvali Vistupom Opportyuniti angl Opportunity Ledge Geologi rozpovili sho deyaki shari mayut ne bilshu tovshinu nizh velikij palec na ruci i ce vkazuye na te sho voni jmovirno utvorilisya z vidkladen nanesenih vodoyu i vitrom abo zh ye vulkanichnim popelom Nam neobhidno rozibratisya u cih dvoh gipotezah zayaviv doktor Endryu Noll z Garvardskogo universitetu u Kembridzhi Massachusets chlen naukovoyi komandi marsohoda Opportyuniti i jogo bliznyuka marsohoda Spirit Yaksho skeli ye osadovimi to voda jmovirnishe dzherelo yihnogo utvorennya nizh viter skazav vin Girski ogolennya mayut u visotu 10 sm i yak dumayut naukovci ce abo pokladi vulkanichnogo popelu abo vidkladennya stvoreni vodoyu abo vitrom Shari duzhe tonki syagayut vsogo kilka milimetriv zavtovshki Persha kolorova panorama miscevosti na yakij vidno okolici kratera Igl Vistup Opportyuniti Panorama kratera Igl Na panorami vidno vihid girskih porid utvorenij yak vvazhayut naukovci ne bez dopomogi vodi Na 15 j sol pislya posadki Opportyuniti zrobiv foto skeli Kam yana gora angl Stone Mountain v oblasti ogolennya kratera shodo yakoyi viniklo pripushennya sho kamin skladayetsya z duzhe dribnih zeren abo pilu na vidminu vid zemnogo piskoviku u yakogo ushilnenij pisok i dosit doridni zerna U procesi vivitryuvannya ta eroziyi shariv ciyeyi porodi voni nabuli viglyadu temnih plyam Foto otrimani 10 lyutogo 16 j sol pokazali sho tonki shari v skeli shodyatsya i rozhodyatsya pid malimi kutami Vidkrittya cih shariv bulo znachushe dlya vchenih yaki planuvali cyu misiyu dlya pereviryannya gipotezi pro vodu Ogolennya El Kapitan Ogolennya girskoyi porodi 19 lyutogo doslidzhennya Vistupa Opportyuniti bulo ogolosheno uspishnim Dlya podalshogo doslidzhennya bulo obrano ogolennya girskih porid chiyi verhni i nizhni shari vidriznyalisya cherez rozhodzhennya stupenya vplivu na nih vitru Ce ogolennya blizko 10 sm zavvishki bulo nazvano na chest Opportyuniti dosyag ogolennya El Kapitan na 27 j sol ekspediciyi peredavshi pershe zobrazhennya ciyeyi skeli za dopomogoyu panoramnoyi kameri Na 30 j sol Opportyuniti upershe uzhiv svij instrument sverdlinnya Rock Abrasion Tool RAT dlya togo shob dosliditi skeli navkolo El Kapitan Zobrazhennya nizhche pokazuye skelyu pislya burinnya j ochishennya sverdlovini Na pres konferenciyi 2 bereznya 2004 roku naukovci obgovorili otrimani dani pro sklad porid a takozh dokazi pro nayavnist ridkoyi vodi pid chas yihnogo utvorennya Voni predstavili nastupni poyasnennya nevelikih vityagnutih pustot v skeli yaki vidno na poverhni pislya burinnya div ostanni dva zobrazhennya nizhche Ci porozhni kisheni u porodi vidomi geologam yak porozhnini angl vugs Porozhnini utvoryuyutsya koli kristali formuyuchis u girskij porodi vivitryuyutsya za dopomogoyu erozijnih procesiv Deyaki z takih porozhnin na kartinci shozhi z diskami sho vidpovidaye pevnim tipam kristaliv v osnovnomu sulfatam Okrim togo naukovci otrimali pershi dani vid messbauerivskogo spektrometra MIMOS II Tak spektralnij analiz zaliza sho mistitsya v skeli viyaviv nayavnist mineralu yarozitu Cej mineral mistit ioni gidroksidiv sho vkazuye na nayavnist vodi pid chas formuvannya porodi Analiz zroblenij za dopomogoyu teplovogo emisijnogo spektrometra Mini TES viyaviv sho poroda mistit znachnu kilkist sulfativ Ogolennya girskih porid znimok mikrokameri MI marsohoda Tonki plasti girskih porid ne zovsim paralelni odin odnomu Otvir u skeli zroblenij za dopomogoyu RAT Porozhnini u skeli Znimok mikrokameri marsohoda Vidno bliskuchi sferichni ob yekti na stinkah transheyi Chornici gematit na skelyastomu ogolenni u krateri Igl Skelya Berns krater End yurens Opportyuniti kopaye transheyu Marsohid vikopuvav transheyu manevruyuchi nazad i vpered pravim perednim kolesom u toj chas yak inshi kolesa ne ruhalisya trimayuchi aparat na odnomu misci Vin prosunuvsya trohi vpered shob rozshiriti transheyu Mi proyavili terpinnya i retelno pidijshli do procesu vikopuvannya skazav Dzheffri Bis edeki upravlyayuchij marsohodom u Laboratoriyi reaktivnogo ruhu NASA u Pasadini shtat Kaliforniya Ves proces trivav 22 hvilini Transheya vikopana marsohodom stala pershoyu v istoriyi Marsa Vona syagaye priblizno 50 santimetriv zavdovzhki i 10 santimetriv zavglibshki Ce nabagato glibshe nizh ya ochikuvav zayaviv doktor Rob Sallivan z Kornelskogo universitetu Itaka shtat Nyu Jork naukovij chlen komandi yaka pracyuye v tisnij spivpraci z inzhenerami nad zavdannyam vikopuvannya transheyi Sallivan takozh vidznachiv dvi osoblivosti yaki privernuli uvagu vchenih struktura gruntu u verhnij chastini transheyi a takozh shozhij za yaskravistyu grunt yakij znahoditsya na poverhni i u viritij transheyi Oglyadayuchi stinki transheyi Opportyuniti znajshov kilka rechej yakih doti ne pomichali u tomu chisli i krugli bliskuchi kaminci Grunt buv nastilki dribnozernistij sho mikrokamera MI marsohoda ne zmogla zrobiti rozbirni foto okremih jogo skladovih Sho znizu vidriznyuyetsya vid togo sho bezposeredno na poverhni skazav doktor Albert Jen naukovij chlen ekipazhu marsohoda z Laboratoriyi reaktivnogo ruhu Krater Endyurans 20 kvitnya 2004 roku 95 j sol Opportyuniti dosyag kratera End yurens angl Endurance nazvanij na chest korablya End yurens u yakomu vidno kilka shariv girskih porid U travni marsohid ob yihav krater vikonavshi sposterezhennya za dopomogoyu instrumenta mini TES a takozh peredavshi panoramni znimki kratera Skelya Levinij kamin angl Lion Stone bula vivchena marsohodom na 107 j sol yiyi sklad viyavivsya blizkim do shariv znajdenih ukrateri Igl 4 chervnya 2004 roku uchasniki ekspediciyi zayavili pro svij namir spustiti Opportyuniti u krater End yurens navit yaksho ne bude mozhlivosti z nogo vibratisya Metoyu spuskannya bulo vivchennya shariv girskih porid vidimi na panoramnih znimkah kratera Ce povorotne i duzhe vazhlive rishennya dlya misiyi Mars Exploration Rover skazav doktor Edvard Vejler pomichnik administratora NASA z kosmichnih doslidzhen Spuskannya Opportyuniti u krater rozpochalosya 8 chervnya 133 j sol Bulo vstanovleno sho stupin nahilu bichnih stinok kratera ne ye neperebornoyu pereshkodoyu malo togo u marsohoda zalishavsya zapas u 18 12 13 i 15 chervnya 2004 roku 134 j 135 j i 137 j sol rover prodovzhuvav spuskatisya u krater Hocha deyaki z kolis proskovzuvali bulo vstanovleno sho proskovzuvannya kolis mozhlivo navit pri kuti nahilu u 30 gradusiv Pid chas spuskannya buli pomicheni tonki hmari shozhi z zemnimi peristimi hmarami Opportyuniti proviv priblizno 180 soliv vseredini kratera persh nizh vibravsya z nogo u seredini grudnya 2004 roku 315 j sol Naukovi rezultati z osadkovoyi geologiyi kratera buli oprilyudneni u zhurnali Earth and Planetary Science Letters U grudni 2004 roku shodenna vihidna potuzhnist batarej marsohoda kolivala vid 840 Vt god u period perebuvannya useredini kratera End yurens do 730 Vt god pid chas perebuvannya na rivnini Panorama kratera Fram 24 kvitnya 2004 roku 84 sol Panorama kratera End yurens priblizno v istinnomu kolori 2005 rik Meteorit Skelya Teplozahisnogo Ekrana Vijshovshi z kratera Endyurans u sichni 2005 roku Opportyuniti vikonav oglyad svogo teplozahisnogo ekrana sho zahishav marsohid pid chas vhodzhennya v atmosferu Marsa Pid chas oglyadu 345 j sol za ekranom bulo pomicheno pidozrilij ob yekt Nezabarom z yasuvalosya sho ce meteorit Cherez obstavini yaki spriyali jogo vidkrittyu vin otrimav nazvu angl Heat Shield Rock Ce buv pershij meteorit znajdenij na inshij planeti Pislya 25 soliv sposterezhennya Opportyuniti popryamuvav na pivden do kratera Argo yakij znahodivsya u 300 m vid marsohoda Osnovnij ulamok teplozahisnogo ekrana yakij zahishav marsohid pri vhodi v marsiansku atmosferu Meteorit Pivdennij tranzit Marsohodu bulo peredano komandu viriti transheyu na shirokij rivnini Plato Meridiana Yiyi doslidzhennya trivalo do 10 lyutogo 2005 roku vid 366 go do 373 go sola Potim marsohid minuv krateri Elvin angl Alvin ta Dzhejson angl Jason i na 387 j sol dosyag potrijnogo kratera na shlyahu do angl Vostok nazvanij na chest radyanskogo kosmichnogo korablya Vostok Pid chas shlyahu Opportyuniti vstanoviv rekord za vidstannyu projdenu za 1 den 177 5 metriv 19 lyutogo 2005 roku 26 lyutogo 2005 roku 389 j sol marsohid pidijshov do odnogo z troh krateriv yakij nazvali Naturalist Na 392 j sol skelyu pid nazvoyu Normandiya angl Normandy bulo obrano metoyu dlya podalshih doslidzhen marsohid vivchav skelyu do 395 go sola Opportyuniti dosyag kratera Vostok na 399 j sol krater buv zapovnenij piskom i oblyamovanij ogolenimi porodami Bilya krateru marsohid obstezhiv skelyu Gagarin angl Gagarin rock Zrazok porodi znyatij kameroyu otrimav nazvu Lajka angl Laika na chest sobaki Lajki Potim marsohodu bula dana komanda yihati na pivden u rajon nazvanij pokarbovanimi terenami angl etched terrain de mozhna bulo znajti bilshe korinnih pidstilkovih porid Panorama potrijnogo kratera vsi tri krateri v pravij chastini zobrazhennya krater Naturalist na perednomu plani 20 bereznya 2005 roku 410 j sol Opportyuniti vstanoviv chergovij rekord za projdenoyu vidstannyu na 1 den 220 metriv Na 415 j sol Opportyuniti zupinivsya bilya kilkoh gruntovih brizh shob dosliditi vidminnosti mizh gruntom yihnoyi pidoshvi i yihnogo grebenya Rizni gruntovi zrazki vklyuchali Mobarak angl Mobarak na pidoshvi Nouruz angl Norooz nazvanij na chest perskogo Novogo roku bo pochatok slova zvuchit yak slovo no ni nema i Mejbiruz angl Mayberooz utvorene vid anglijskogo slova maybe mozhe buti mabut i perskogo rooz ruz pishetsya روز den svitlo na grebeni Na 421 j sol marsohid zalishiv brizhu i popryamuvav do kratera Viking angl Viking nazvanij na chest mizhplanetnih stancij Viking Zastryag u pisku Animaciya zi znimkiv yaka demonstruye zusillya Opportyuniti pokinuti puhkij grunt u yakomu vin zastryag U period z 26 kvitnya 2005 roku 446 j sol po 4 chervnya 2005 roku 484 j sol Opportyuniti znahodivsya v pishanij dyuni Marsa bo zarivsya u neyi Problema pochalasya 26 kvitnya 2005 roku 446 j sol koli Opportyuniti vipadkovo zarivsya u pishanij dyuni Inzheneri povidomili sho na znimkah vidno yak chotiri bichnih kolesa zakopalisya bilshe bo marsohid sprobuvav pidnyatisya na dyunu yaka bula priblizno 30 santimetriv zavvishki Inzheneri narekli dyunu Chistilishem angl Purgatory Stan marsohoda u dyuni buv zmodelovanij na Zemli Shob uniknuti uskladnennya situaciyi ta nedopushennya povnogo zastryagannya marsohoda u pisku jogo timchasovo zneruhomili Pislya riznih viprobuvan z dvijnikom Opportyuniti na Zemli stvorili plan ryatuvannya marsohoda Jogo ruhali pochinayuchi z 13 travnya 2005 roku 463 j sol lishe po kilka santimetriv vpered dlya togo shob chleni ekipazhu mogli ociniti situaciyu na pidstavi otrimanih rezultativ U 465 mu i 466 mu solah bulo vikonano she kilka manevriv z kozhnim z yakih marsohid prosuvavsya na paru santimetriv nazad Nareshti ostannij manevr buv uspishno zaversheno i 4 chervnya 2005 roku 484 j sol vsi shist kolis Opportyuniti vibralisya na tverdij grunt Pislya vihodu z Chistilisha z 498 go do 510 go sola Opportyuniti zdijsnyuvav svoyu podorozh u storonu angl Erebus Krater Erebus U period z zhovtnya 2005 roku po berezen 2006 roku Opportyuniti vivchav krater Erebus velikij neglibokij chastkovo zasipanij gruntom krater Ce bula zupinka na shlyahu do kratera Viktoriya Nova programa ruhu yaka vidznachala vidsotok kovzannya vsih kolis ne dozvolila marsohodu znovu zastryagti Zavdyaki yij vin zmig uniknuti pishanoyi pastki na 603 j sol Programne zabezpechennya zupinilo dvigun koli vidsotok kovzannya kolis dosyag 44 5 3 listopada 2005 roku 628 j sol Opportyuniti opinivsya posered pishanoyi buri yaka trivala tri dni Marsohid mig ruhatisya zapobizhnij rezhim zahistu vid pishanih bur bulo uvimkneno ale aparat ne robiv zobrazhennya bo vidimist bula poganoyu Cherez tri tizhni viter zduv pil iz sonyachnih batarej pislya chogo voni viroblyali blizko 720 Vt god 80 vid maks 11 grudnya 2005 roku 649 j sol bulo viyavleno sho zupinivsya elektrodvigun na manipulyatori yakij vidpovidaye za zgortannya jogo pid chas ruhu Rozv yazuvannya problemi zajnyalo majzhe dva tizhni Spochatku manipulyator pribirali tilki pid chas ruhu i vityagali vnochi shob zapobigti ostatochnomu jogo zaklinyuvannyu Potim inzheneri zalishili manipulyator zavzhdi vityagnutim bo zris rizik togo sho jogo zaklinit v zgornutomu stani i vin bude povnistyu nepridatnim dlya doslidzhen Ogolennya Pejsona na zahidnomu krayu kratera Erebus Opportyuniti sposterigav chislenni vihodi girskih porid navkolo kratera Erebus Takozh pracyuvav z marsianskim suputnikom Mars Express Yevropejskogo kosmichnogo agentstva Vikoristovuvav miniatyurnij teploemisijnij spektrometr Mini TES i panoramnu kameru angl Pancam peredav zobrazhennya suputnika Marsa Fobosa yakij todi prohodiv cherez sonyachnij disk 22 bereznya 2006 roku 760 j sol Opportyuniti pochav shlyah do svoyeyi nastupnoyi tochki priznachennya kratera Viktoriya yakogo dosyag u veresni 2006 roku 951 j sol i vivchav jogo azh do serpnya 2008 roku do 1630 go 1634 go sola Panorama znyata na krayu kratera Erebus Problemi z manipulyatorom Opportyuniti rozgornuv manipulyator dlya doslidzhennya meteorita Skelya Teplozahisnogo Ekranu na 349 j sol pochatok 2005 roku Opportyuniti vivchaye skelyu svoyim manipulyatorom 25 sichnya 2004 roku drugij sol u Opportyuniti pochalisya problemi z manipulyatorom Nastupnogo dnya inzheneri marsohoda viyavili sho obigrivach yakij znahoditsya u suglobi manipulyatora i vidpovidaye za jogo ruh z boku u bik vijshov z ladu u rezhimi Uvimkneno Detalne doslidzhennya pokazalo sho rele skorish za vse vijshlo z ladu pid chas zbirannya na Zemli Na shastya dlya Opportyuniti u nogo buv vbudovanij zapobizhnij mehanizm sho pracyuye za principom termostatu jogo osnovne zavdannya polyagalo v oberiganni manipulyatora vid peregrivu Koli suglob povorotnogo plecha takozh vidomij yak dvigun sharnira stavav zanadto garyachim termostat spracovuvav avtomatichno rozgortav manipulyator i timchasovo vimikav obigrivach Koli ruka ostigala termostat davav komandu na skladannya manipulyatora V rezultati obigrivach zalishavsya uvimknenim vnochi a vden vimikavsya Mehanizm bezpeki Opportyuniti pracyuvav doti poki ne nablizilasya persha marsianska zima Sonce vzhe ne pidnimalosya dosit visoko nad gorizontom i riven viroblyuvanoyi energiyi znizivsya Todi stalo yasno sho Opportyuniti bude ne u silah trimati obigrivach uvimknenim na vsyu nich 28 travnya 2004 roku 122 j sol operatori marsohoda pristupili do operaciyi vidomoyu yak glibokij son angl deep sleep pid chas yakoyi v Opportyuniti znestrumlyuyut obigrivach manipulyatora vnochi Nastupnogo ranku zi shodom Soncya sonyachni batareyi avtomatichno vmikalisya suglob manipulyatora rozigrivavsya i pochinav funkcionuvati Takim chinom suglobu ruki bulo duzhe zharko vden i duzhe holodno vnochi Veliki perepadi temperatur priskoryuvali znos sharnira dana procedura povtoryuvalasya kozhen sol Dana strategiya pracyuvala do 25 listopada 2005 roku 654 j sol koli dvigun sharnira zupinivsya Nastupnogo marsianskogo dnya operatori marsohoda sprobuvali vikoristovuvati tu zh strategiyu znovu i sharnir zapracyuvav Bulo vstanovleno sho dvigun sharnira zastoporivsya vnaslidok poshkodzhennya ekstremalnimi perepadami temperatur pid chas faz glibokogo snu Yak zahodi oberezhnosti manipulyator stali roztashovuvati u nichnij chas poperedu korpusu marsohoda a ne pid nim de v razi polomki sharnira manipulyator stane povnistyu nekorisnim dlya doslidzhen Teper dovodilosya skladati manipulyator pid chas ruhu i rozkladati jogo pislya zupinennya Nepoladki nabuli bilsh serjoznogo harakteru 14 kvitnya 2008 roku 1501 j sol koli dvigun vidpovidnij za rozgortannya manipulyatora raptovo zagluhnuv prichomu nabagato shvidshe nizh ranishe Inzheneri proveli jogo diagnostiku protyagom dnya shob vimiryati elektrichnu naprugu Viyavilosya sho vona u dviguni bula zanadto nizkoyu koli suglob ruki rozigrivsya vranci pislya glibokogo snu Pered vklyuchennyam termostata i pislya togo yak obigrivach propracyuvav protyagom dekilkoh godin bulo virisheno sprobuvati rozgornuti ruku she raz 14 travnya 2008 roku o 8 30 za UTC 1531 j sol inzheneri zbilshili naprugu u dviguni sharnira dlya peremishennya manipulyatora pered marsohodom Ce spracyuvalo Z togo momentu operatori bilshe ne navazhuvalisya namagatisya zgornuti manipulyator do teperishnogo chasu vin zavzhdi znahoditsya v rozgornutomu stani Operatori rozrobili plan z upravlinnya marsohodom i v takomu stani Vidpovidno do nogo do teperishnogo chasu pochatok 2014 roku Opportyuniti peresuvayetsya zadom napered a ne navpaki yak ranishe 2006 rik 22 bereznya 2006 roku 760 j sol Opportyuniti zalishiv krater Erebus i pochav podorozh do kratera Viktoriya yakogo dosyag u veresni 2006 roku 951 j sol Opportyuniti doslidzhuvav krater Viktoriya do serpnya 2008 roku do 1630 1634 sola Krater Viktoriya Krater Viktoriya velikij krater sho znahoditsya priblizno u 7 kilometrah vid miscya posadki marsohoda Diametr kratera u shist raziv bilshij za diametr kratera End yurens Naukovci vvazhayut sho ogolennya girskih porid uzdovzh stinok kratera dast detalnishu informaciyu pro geologichnu istoriyu Marsa yaksho marsohid protrimayetsya dosit dovgo shob dosliditi jogo 26 veresnya 2006 roku 951 j sol Opportyuniti dosyag kratera Viktoriya i peredav pershu panoramu kratera v tomu chisli i panoramu dyuni yaka znahoditsya na dni kratera Marsianskij suputnik Mars Reconnaissance Orbiter sfotografuvav Opportyuniti na krayu kratera Panorama kratera Viktoriya 2006 rik 2007 rik Onovlennya programnogo zabezpechennya 4 sichnya 2007 roku na chest tretoyi richnici posadki bulo virisheno onoviti programne zabezpechennya bortovih komp yuteriv oboh marsohodiv Marsohodi navchilisya prijmati vlasni rishennya napriklad yaki zobrazhennya neobhidno peredati na Zemlyu u yakij moment prostyagnuti manipulyator dlya doslidzhennya kaminnya vse ce dozvolilo zaoshaditi chas naukovciv yaki doti filtruvali sotni zobrazhen samostijno Ochishennya sonyachnih batarej Ochishennya proveli 20 kvitnya 2007 roku 1151 j sol i elektroenergiya viroblyuvana sonyachnimi batareyami Opportyuniti nablizilasya do poznachki u 800 Vt god za sol 4 travnya 2007 roku 1164 j sol potik viroblennya elektroenergiyi dosyag maksimumu ponad 4 0 amper takogo ne bulo z pochatku ekspediciyi 10 lyutogo 2004 roku 18 j sol Pochatok obshirnih pilovih bur na Marsi z seredini 2007 roku zniziv riven viroblyuvanoyi energiyi do 280 Vt god Pilova burya na Marsi viglyad z kosmosu Pilova burya Pokadrova kompoziciya gorizontu pid chas marsianskoyi pilovoyi buri 1205 j sol 0 94 1220 j 2 9 1225 j 4 1 1233 j 3 8 1235 j 4 7 pokazuye skilki sonyachnogo svitla prohodilo cherez pilovu buryu 4 7 vkazuye na 99 neprohidnist svitla Do kincya chervnya 2007 roku pilovi buri pochali zatmaryuvati marsiansku atmosferu pilom Pilova burya posililasya i 20 lipnya yak u Opportyuniti tak i u Spirita z yavilasya realna zagroza vijti z ladu cherez vidsutnist sonyachnogo svitla neobhidnogo dlya viroblennya elektroenergiyi NASA poshirilo povidomlennya dlya presi v yakomu govorilosya navoditsya chastkovo Mi virimo u nashi marsohodi i spodivayemosya sho voni perezhivut cej shtorm hocha voni i ne rozroblyalisya dlya takih umov Osnovna problema polyagala v tomu sho pilova burya rizko znizila nadhodzhennya sonyachnogo svitla V atmosferi Marsa znahoditsya tak bagato pilu sho vona blokuvala 99 pryamogo sonyachnogo prominnya yake malo padati na sonyachni paneli aparativ Marsohid Spirit yakij pracyuvav na drugomu boci Marsa otrimuvav trohi bilshe svitla nizh jogo bliznyuk Opportyuniti Zazvichaj sonyachni batareyi na marsohodah viroblyayut blizko 700 Vt god elektroenergiyi Pid chas buri voni viroblyali znachno menshe elektroenergiyi 150 Vt god Cherez nestachu energiyi marsohodi pochali vtrachati zaryad akumulyatoriv Yakbi akumulyatori visnazhilisya to osnovne obladnannya shvidshe za vse vijshlo z ladu cherez pereoholodzhennya 18 lipnya 2007 roku sonyachni paneli marsohoda generuvali tilki 128 Vt god elektroenergiyi ce najnizhchij pokaznik za vsyu istoriyu Z Opportyuniti spilkuvalisya tilki raz na tri dni zaoshadzhuyuchi zaryad akumulyatoriv Pilovi buri trivali do kincya lipnya a naprikinci misyacya NASA ogolosilo sho marsohodi navit pri duzhe nizkomu energospozhivanni led otrimuyut dovoli svitla shob vizhiti Temperatura u vidsiku elektroniki Opportyuniti prodovzhuvala padati Pri nizkomu rivni energiyi marsohid mozhe peredavati pomilkovi dani shob uniknuti cogo inzheneri peremiknuli marsohid u splyachij rezhim a potim kozhen sol pereviryali chi dosit nakopichilosya elektroenergiyi shob aparat prokinuvsya i pochav pidtrimuvati postijnij zv yazok iz Zemleyu Yaksho energiyi brakuye marsohid bude spati Zalezhno vid pogodnih umov Opportyuniti mozhe spati protyagom dekilkoh dniv tizhniv abo navit misyaciv ves cej chas namagayuchis zaryaditi svoyi akumulyatori Z takoyu kilkistyu sonyachnogo svitla cilkom mozhlivo sho marsohid nikoli ne prokinetsya Z 7 serpnya 2007 roku burya pochala slabshati Elektroenergiya i ranishe viroblyalasya u malih kilkostyah ale yiyi vzhe vistachalo dlya togo shob Opportyuniti pochav pracyuvati i peredavati zobrazhennya 21 serpnya riven zapilennya i ranishe znizhuvavsya akumulyatori buli povnistyu zaryadzheni i vpershe z togo momentu yak pochalisya pilovi buri Opportyuniti buv u zmozi peresuvatisya Kachina zatoka Opportyuniti pribuv do miscya pid nazvoyu Kachina zatoka angl Duck Bay 11 veresnya 2007 roku a potim poyihav nazad shob pereviriti svoyu tyagu na shili kratera Viktoriya 13 veresnya 2007 vin povernuvsya do nogo shob pochati detalne doslidzhennya vnutrishnogo shilu vivchivshi sklad porid u verhnih chastinah Kachinoyi zatoki misu Kabo Verde Krater Viktoriya Opportyuniti na krayu kratera Viktoriya MRO 3 zhovtnya 2006 roku Slidi vid kolis Opportyuniti Bilimi krapkami poznacheno miscya de marsohid zdijsnyuvav naukovi doslidzhennya cherven 2007 roku 2008 rik Karta marshrutu Opportyuniti z 1 sola 2004 rik po 2055 j sol 2009 rik Vihid z kratera Viktoriya Marsohid pokidav krater Viktoriya v period z 24 po 28 serpnya 2008 roku z 1630 go po 1634 j sol pislya cogo u nogo z yavilasya problema shozha z tiyeyu sho vivela z ladu prave perednye koleso u jogo bliznyuka marsohoda Spirit Poputno Opportyuniti vivchatime kameni pid nazvoyu Temni bulizhniki yaki znahodyatsya na Plato Meridiana pid chas poyizdki do kratera Indevor Z yednannya Marsa z Soncem Pid chas spoluchennya Marsa z Soncem koli Sonce znahoditsya mizh Marsom i Zemleyu spilkuvannya z marsohodom nemozhlivo Zv yazku ne bulo z 29 listopada do 13 grudnya 2008 roku Naukovci planuvali sho v cej chas Opportyuniti vikoristovuvatime messbauerivskij spektrometr dlya vivchennya girskogo ogolennya Santorini angl Santorini nazvane na chest vulkana v Egejskomu mori 2009 rik 7 bereznya 2009 roku 1820 j sol Opportyuniti pobachiv kraj angl Endeavour proyihavshi blizko 3 2 km vidtodi yak pokinuv krater Viktoriya u serpni 2008 roku Opportyuniti takozh bachiv krater Yazu Iazu nazvanij na chest mista u Rumuniyi do yakogo bulo blizko 38 kilometriv Diametr kratera stanovit blizko 7 kilometriv 7 kvitnya 2009 roku 1850 j sol sonyachni batareyi Opportyuniti viroblyali 515 Vt god elektroenergiyi a pislya togo yak viter zduv pil z sonyachnih panelej yihnya produktivnist zbilshilasya priblizno na 40 Z 16 po 22 kvitnya z 1859 go po 1865 j sol Opportyuniti zrobiv kilka manevriv i protyagom tizhnya proyihav 478 metriv Dvigunu pravogo perednogo kolesa dali chas na vidpochinok koli Opportyuniti vivchav girske ogolennya Penrin angl Penrhyn nazvane na chest atola v arhipelazi ostrovi Kuka napruga v dviguni nablizilasya do normalnogo rivnya 18 lipnya 2009 roku 1950 j sol Opportyuniti pomitiv temnij kamin yakij znahodivsya v protilezhnomu napryamku vid marsohoda popryamuvav do nogo i dosyag jogo 28 lipnya 1959 j sol U procesi jogo vivchennya z yasuvalos sho ce ne kamin a meteorit piznishe jomu bulo dano im ya ostriv Blok angl Block Island na chest ostrova poblizu Atlantichnogo uzberezhzhya SShA Opportyuniti prostoyav do 12 veresnya 2009 roku 2004 j sol doslidzhuyuchi meteorit persh nizh povernuvsya svoyeyi meti doyihati do kratera Indevor Jogo poyizdka bula perervana 1 zhovtnya 2009 roku 2022 j sol znahidkoyu drugogo meteorita 0 5 metrovij ekzemplyar nazvali ostriv Shelter angl Shelter Island na chest ostrova u shtati Nyu Jork marsohid vivchav jogo do 2034 go sola 13 14 zhovtnya 2009 roku Viyavivshi she odin meteorit ostriv Makino Mackinac Island nazvanij na chest ostrova na ozeri Guron marsohid virushiv do nogo i dosyag jogo za 4 soli 17 zhovtnya 2009 roku 2038 j sol Opportyuniti pobizhno oglyanuv meteorit ne stavshi jogo doslidzhuvati i prodovzhiv poyizdku do kratera 10 listopada 2009 roku 2061 j sol marsohid dosyag kamenya nazvanogo Ostriv Marketta angl Marquette Island nazvanij na chest ostrova na ozeri Michigan Jogo vivchennya provodilosya do 12 sichnya 2010 roku 2122 j sol oskilki vcheni mali rizni dumki pro jogo pohodzhennya voni z yasuvali sho kamin z yavivsya cherez viverzhennya vulkana u toj chas koli Mars buv she geologichno aktivnij a ne buv meteoritom yak vvazhalosya doti 18 lipnya 2009 Opportyuniti oglyadav temnij kamin divnoyi formi yakij piznishe viyavivsya meteoritom Opportyuniti gotuyetsya oglyanuti nezvichajnij kamin nazvanij Ostriv Blok Ce najbilshij meteorit zi znajdenih marsohodom na Marsi Opportyuniti zrobiv foto skeli nazvanoyi Ostriv Marketta Koli vin pidijshov do kamenya blizhche vin viyavivsya ne meteoritom a buv vikinutij vulkanom z nadr Marsa Ruh hmar znimki zrobleni zseredini kratera Viktoriya lichilnik u livomu nizhnomu kutku pokazuye chas u sekundah Marshrut Opportyuniti stanom na 8 grudnya 2010 roku 2442 j sol 2010 rik 28 sichnya 2010 roku 2138 j sol Opportyuniti dosyag kratera Konsepsjon angl Concepcion Marsohid uspishno doslidiv 10 metrovij krater i prodovzhiv ruh do kratera Indevor Viroblennya elektroenergiyi zbilshilosya do 270 Vt god 5 travnya 2010 roku cherez potencijno nebezpechni oblasti na shlyahu mizh kraterom Viktoriya i kraterom Indevor operatori zminili marshrut vidstan bula zbilshena i marsohodu znadobilosya proyihati 19 kilometriv shob dosyagti svoyeyi tochki priznachennya 19 travnya 2010 roku misiya Opportyuniti trivala vzhe 2246 soliv sho robit yiyi najtrivalishoyu v istoriyi Marsa Poperednij rekord u 2245 soliv nalezhav aparatu Viking 1 1982 rik 8 veresnya 2010 roku bulo ogolosheno sho Opportyuniti proyihav polovinu vsogo shlyahu do kratera Indevor U listopadi marsohid proviv kilka dniv vivchayuchi 20 metrovij krater Intrepid angl Intrepid bukv Bezstrashnij nazvanij na chest kilkoh amerikanskih vijskovih korabliv yakij lezhit na shlyahu do kratera Indevor 14 listopada 2010 roku 2420 j sol Opportyuniti peretnuli poznachku u 25 km Viroblennya sonyachnoyi energiyi u zhovtni i listopadi stanovilo blizko 600 Vt god Krater Santa Mariya U lipni 2010 roku bulo ogolosheno sho komanda marsohoda bude davati ob yektam poblizu kratera Indevor neoficialni nazvi na chest misc vidvidanih britanskim moreplavcem Dzhejmsom Kukom u jogo podorozhi Tihim okeanom u 1769 1771 rokah na korabli Indevor Voni mali vklyuchati mis Skorboti Cape Tribulation mis Odnogorbij Verblyud Cape Dromedary mis Bajron Cape Byron kinec Giksa Point Hicks 15 grudnya 2010 roku 2450 j sol marsohid pribuv do kratera Santa Mariya vitrativshi kilka tizhniv na doslidzhennya 90 metrovogo kratera Rezultati doslidzhennya buli analogichni doslidzhennyam zroblenim marsianskim suputnikom Mars Reconnaissance Orbiter za dopomogoyu spektrometra CRISM CRISM viyaviv pokladi mineralnih vod v krateri a marsohid dopomig u podalshih yihnih doslidzhennyah Za cej marsianskij rik yakij majzhe udvichi dovshij za zemnij Opportyuniti proyihav bilshu vidstan nizh za poperednij Panorama kratera Santa Mariya 2011 rik Koli Opportyuniti pribuv do kratera Santa Mariya operatori marsohoda priparkuvali jogo na pivdenno shidnij chastini kratera dlya zbirannya danih Voni takozh pidgotuvalisya do dvotizhnevogo z yednannya Marsa z Soncem yake stalosya naprikinci sichnya U cej period Sonce znahodilosya mizh Zemleyu i Marsom i zv yazku z marsohodom ne bulo 14 dniv Naprikinci bereznya Opportyuniti pochav 6 5 kilometrovu poyizdku vid kratera Santa Mariya do kratera Indevor 1 chervnya 2011 roku odometri marsohoda peretnuli poznachku v 30 kilometriv ponad u 50 raziv bilshe planovanogo Dva tizhni po tomu na 17 lipnya 2011 2658 j sol Opportyuniti proyihav rivno 20 mil poverhneyu Marsa 29 serpnya 2011 roku 2700 j sol Opportyuniti prodovzhuvav efektivno funkcionuvati perevishivshi zaplanovanij termin 90 soliv u 30 raziv Koli viter zduv pil z sonyachnih batarej marsohid zmig vikonuvati veliki geologichni doslidzhennya marsianskih porid i vivchati svoyimi instrumentami osoblivosti poverhni Marsa Pributtya do kratera Indevor 9 serpnya 2011 roku vitrativshi 3 roki na podolannya 13 kilometriv vid kratera Viktoriya Opportyuniti pribuv do zahidnogo krayu kratera Indevor v tochci yaku prozvali Punkt Spirita na chest bliznyuka marsohoda Opportyuniti marsohoda Spirit Diametr kratera 23 km Krater buv obranij naukovcyami dlya vivchennya drevnishih girskih porid i glinistih mineraliv yaki mogli b utvoritisya za prisutnosti vodi Zastupnik naukovogo kerivnika ekspediciyi Rej Arvidson zayaviv sho marsohid ne pracyuvatime vseredini kratera Indevor bo tam jmovirno mistyatsya tilki minerali vzhe sposterezhuvani ranishe Skeli na krayu kratera starishi za vivchenih Opportyuniti doti Ya dumayu sho bude krashe voditi marsohid navkolo krayu kratera skazav Arvidson Po pributti do kratera Indevor Opportyuniti viyaviv novi marsianski yavisha yaki doti ne sposterigalisya 22 serpnya 2011 roku 2694 j sol marsohid pochav doslidzhuvati velikij shmatok kamenyu Tisdejl II angl Tisdale 2 yakij kolis buv vikinutij pid chas viverzhennya vulkana Vin vidriznyayetsya vid bud yakih inshih kameniv kolis viyavlenih na Marsi skazav Stiv Skvaers naukovij kerivnik ekspediciyi Opportyuniti v Kornelskomu universiteti Itaka shtat Nyu Jork Jogo himichnij sklad podibnij deyakim vulkanichnim porodam ale u nomu nabagato bilshe cinku i bromu nizh u zvichajnij skeli Mi otrimali pidtverdzhennya sho vsi dosyagnennya Opportyuniti u krateri Indevor ekvivalentni jogo udachi pri jogo primarsinni koli marsohid vipadkovo opinivsya u krateri z ogolenimi girskimi porodami Zahidnij kraj kratera Indevor Punkt Spirita u krateri Indevor Gipsova zhila Goumstejk Na pochatku grudnya Opportyuniti proanalizuvav strukturu pid nazvoyu Goumstejk angl Homestake nazvana na chest kopalni u Pivdennij Dakoti i zrobiv visnovok sho vona skladayetsya z gipsu Za dopomogoyu troh instrumentiv marsohoda mikrokameri spektrometra alfa chastinok APXS i filtriv panoramnoyi kameri viznachili sho do skladu cih vidkladen vhodit gidratovanij sulfat kalciyu mineral yakij utvoryuyetsya tilki za prisutnosti vodi Ce vidkrittya nazvali basketbolnim terminom slem dank angl slam dunk bukv uspih vluchnij kidok dokaz togo sho voda kolis tekla po trishinah u skeli Stanom na 22 listopada 2011 roku 2783 j sol Opportyuniti proyihav ponad 34 km takozh buli provedeni pidgotovchi roboti dlya majbutnoyi marsianskoyi zimi Naprikinci 2011 roku Opportyuniti rozmistivsya na misci nahilenomu ubik pivnochi pid kutom u 15 gradusiv Ce malo zabezpechuvati spriyatlivishi umovi dlya viroblennya sonyachnoyi energiyi pid chas marsianskoyi zimi Riven nakopichenogo pilu na sonyachnih panelyah vishij nizh u minuli roki i yak ochikuyetsya marsianska zima uskladnit robotu marsohoda bilshe zvichajnogo bo viroblennya energiyi znachno znizitsya 2012 rik U sichni 2012 roku marsohid peredav dani pro misce Gavan Grili angl Greeley Haven nazvane tak na chest geologa Opportyuniti perezhivaye vzhe p yatu marsiansku zimu Marsohid vivchiv viter na Marsi yakij bulo opisano yak najaktivnishij proces na Marsi u danij moment takozh marsohid proviv naukovij radioeksperiment Retelni vimiryuvannya radiosignaliv pokazali sho kolivannya v obertanni Marsa navkolo osi mozhut skazati tverda chi ridka planeta vseredini Misce dlya perezimivli znahodilosya na vidrizku misu Jork angl Cape York yakij znahoditsya na krayu kratera Indevor Opportyuniti dosyag cogo kratera u serpni 2011 roku pislya troh rokiv shlyahu vid menshogo za rozmirom kratera Viktoriya yakij vin vivchav protyagom dvoh rokiv 1 lyutogo 2012 roku 2852 j sol viroblennya elektroenergiyi sonyachnimi batareyami sklalo 270 Vt god ce pri prozorosti atmosferi Marsa 0 679 i koeficiyenti zapilenosti sonyachnih panelej 0 469 Zagalna vidstan projdena marsohodom sklala vzhe 34 361 37 metra Do bereznya priblizno 2890 j sol bulo vivcheno skelyu Amboj angl Amboy nazvano na chest mistechka u Kaliforniyi messbauerivskim spektrometrom MIMOS II i mikrokameroyu MI takozh bulo vimiryano kilkist argonu u marsianskij atmosferi Zimove soncestoyannya na Marsi stalosya 30 bereznya 2012 roku 2909 j sol 1 kvitnya proveli nevelike ochishennya sonyachnih batarej 3 kvitnya 2012 roku 2913 j sol kilkist viroblyuvanoyi elektroenergiyi sklala 321 Vt god Ekspediciya Opportyuniti na Marsi trivaye i do 1 travnya 2012 roku 2940 j sol viroblennya elektroenergiyi pidvishilosya do 365 Vt god pri koeficiyenti zapilenosti sonyachnih batarej 0 534 Operatori marsohoda pidgotuvali jogo do ruhu i zavershennya zbirannya danih pro skelyu Amboj Za zimu bulo zdijsneno 60 seansiv zv yazku z Zemleyu Vid yizd vid Gavani Grili Panorama Gavani Grili Vid na mis Jork i na krater Indevor Panoramu bulo prijnyato pid chas zimivli na vidrizku dilyanki Gavani Grili u pershij polovini 2012 roku 8 travnya 2012 roku 2947 j sol marsohid proyihav 3 7 metra Cogo dnya viroblennya elektroenergiyi stanovilo 357 Vt god pri koeficiyenti pilu 0 536 Opportyuniti stoyav na misci 130 soliv pid nahilom u 15 gradusiv na pivnich shob krashe perezhiti zimu piznishe nahil zmenshili do 8 gradusiv Koli marsohid buv neruhomij vin brav uchast u geodinamichnomu naukovomu eksperimenti pid chas yakogo bulo provedeno doplerovske radiovimiryuvannya U chervni 2012 roku marsohid vivchav marsianskij pil i navkolishnyu kam yanu zhilu nazvanu Monte Kristo angl Monte Cristo oskilki vona vkazuye na pivnich 3000 j sol 2 lipnya 2012 roku trivalist roboti Opportyuniti na Marsi dosyagla 3000 soliv 5 lipnya 2012 roku NASA opublikuvalo novi panoramni znimki zrobleni v okolicyah miscya Gavan Grili Na panorami do kadra potrapiv protilezhnij kraj kratera Indevor yakij maye 22 kilometri v diametri 12 lipnya 2012 roku 3010 j sol sonyachni batareyi viroblyayut 523 Vt god elektroenergiyi zagalna vidstan projdena marsohodom z momentu posadki stanovit 34 580 05 metra U tomu zh misyaci marsianskij suputnik Mars Reconnaissance Orbiter viyaviv nedaleko vid marsohoda pilovu buryu a u yiyi hmarah oznaki prisutnosti vodyanogo lodu Naprikinci lipnya 2012 roku bulo provedeno eksperiment spryamovanij dlya pereviryannya mozhlivosti pryamogo zv yazku z marsohodom K yuriositi yakij mav primarsitisya nevdovzi Opportyuniti posilav specialni nadvisokochastotni radiosignali nalashtovani u diapazoni signaliv K yuriositi do radioobservatoriyi u Parksi angl Parkes Radio Observatory v Avstraliyi Viprobuvannya projshlo uspishno antena Parksivskoyi observatoriyi spravno prijnyala signal Novij marsohid uspishno siv u toj chas yak Opportyuniti zibrav dani pro pogodu na Marsi 12 serpnya 2012 roku 3040 j sol Opportyuniti prodovzhiv svoyu podorozh do nevelikogo kratera pid nazvoyu San Rafael angl Sao Rafael poputno peredayuchi znimki zrobleni panoramnoyi kameroyu 14 serpnya 2012 roku zagalna vidstan projdena marsohodom z momentu posadki sklala 34 705 88 metriv Na cej moment Opportyuniti vstig vidvidati krateri Berrio i San Rafael 19 serpnya 2012 roku marsianskij suputnik Mars ekspres vzayemodiyav iz dvoma marsohodami K yuriositi i Opportyuniti oskilki znahodivsya u mezhah radiovidimosti z nimi ce buv jogo pershij podvijnij kontakt 28 serpnya 2012 roku 3056 j sol odometri marsohoda peretnuli poznachku v 35 km sonyachni batareyi viroblyayut 568 Vt god pri prozorosti atmosferi u 0 570 i koeficiyenti zapilenosti 0 684 Osin 2012 roku Voseni Opportyuniti popryamuvav na pivden doslidzhuyuchi u poshukah mineralu fillosilikatu Deyaki dani nadsilali na Zemlyu bezposeredno vikoristovuyuchi vstanovlenu na marsohodi antenu X diapazonu bez retranslyaciyi danih orbitalnim aparatom Komandoyu bula zastosovana nova tehnologiya yaka dopomogla zniziti navantazhennya na inercijnij vimiryuvalnij pristrij IVP Naukova robota marsohoda vklyuchaye v sebe perevirku riznih gipotez pro pohodzhennya novoviyavlenih kulok koncentraciya yakih nabagato visha nizh u krateri Igl 22 listopada 2012 roku 3139 j sol u Opportyuniti u chergovij raz pochav barahliti elektromotor na suglobi manipulyatora cherez sho roboti z vivchennya miscya pid nazvoyu Karlikova sliva angl Sandcherry dovelosya vidklasti Analiz telemetriyi i diagnostika sistem ne viyavili chogos serjoznogo 10 grudnya 2012 roku bulo ogolosheno sho vzyatij zrazok porodi za himichnim skladom i vlastivostyami nagaduye zvichajnu zemnu glinu Yak zayaviv profesor Stiv Skvaers golovnij naukovij spivrobitnik ekspediciyi Opportyuniti sudyachi z himichnogo skladu zrazka ce glinista poroda u yakij okrim usogo inshogo prisutnya i voda Prichomu velmi primitno sho u doslidzhenih ranishe porodah kislotnij riven vodi buv dosit visokim a u znajdenij glini voda porivnyano chista i nejtralna Sklad mineraliv glini podibnij do skladu glin Zemli tobto do nogo vhodyat v osnovnomu oksidi kremniyu i alyuminiyu Ale ce lishe poperedni dani yaki she nalezhit pereviriti naukovcyam 2013 rik Opportyuniti znahoditsya na krayu misu Jork u krateri Indevor zagalna vidstan projdena roverom z momentu posadki stanovit 35 5 km Po zavershenni naukovoyi roboti na pagorbi Matiyevicha Opportyuniti virushit na pivden peresuvayuchis uzdovzh krayu kratera Indevor Planuyetsya zalishiti pozadu misce nazvane doslidnikami Botanichna zatoka angl Botany Bay na chest zatoki Tasmanova morya a vzhe potim distatisya svoyih nastupnih cilej dvoh gorbiv najblizhchij z yakih znahoditsya u 2 km i nosit im ya Solander Panorama pagorba Matiyevicha Kamin Esperans 6 Opportyuniti pochinaye vivchennya divnih kulok yaki geologi neoficijno nazvali novimi yagodami newberries na protilezhnist starim yagodam zaliznim gematitovim kulkam yaki udostal zustrichalisya na rivnini v poperedni roki U travni 2013 roku odometri Opportyuniti sklali 35 km i 744 m sho stavit jogo na druge misce yak transportnij zasib sho podolav maksimalnu vidstan po poverhni pozazemnih til nastupnij rubizh 42 1 km vzhe 40 rokiv utrimuye radyanskij 14 travnya 2013 roku Opportyuniti virushiv v 2 2 km podorozh do pagorba Solander de planuyetsya provesti shostu za likom marsiansku zimu 17 travnya 2013 roku NASA ogolosilo sho poperednye vivchennya girskogo ogolennya nazvanogo Esperans angl Esperance dozvolilo pripustiti sho voda na Marsi u minulomu mozhlivo mala porivnyano nejtralnij pH pokaznik Provedeni analizi kamenyu Esperans 6 yasno vkazuyut na te sho kilka milyardiv rokiv tomu vin obmivavsya prisnoyu vodoyu 21 chervnya 2013 roku 3345 j sol Opportyuniti vidznachiv p yat marsianskih rokiv perebuvannya na chervonij planeti Marsohid znahoditsya u vorozhomu seredovishi u bud yakij moment mozhe statisya katastrofichnij zbij tomu dlya nas kozhen den yak podarunok skazav kerivnik proektu Dzhon Kallas Tochka Solander Tochka Solander priblizno prirodni kolori 1 chervnya 2013 roku Do pochatku lipnya 2013 roku Opportyuniti nablizhavsya do tochki Solander nazvanoyu tak na chest vidomogo shvedskogo naukovcya dolayuchi za den vid 10 do 100 metriv U serpni 2013 roku Opportyuniti pribuv do pidnizhzhya pagorba poputno vivchayuchi cikavi z geologichnogo poglyadu miscya Pivnichnij shil tochki Solander maye horoshij nahil roztashuvavshis na yakomu rover zmozhe zibrati bilshe sonyachnogo svitla dlya uspishnoyi perezimivli v cej period chasu Sonce bude znahoditsya nizko nad gorizontom sho zmenshit kilkist svitla yake nadhodit do sonyachnih batarej cherez sho viroblennya elektroenergiyi znachno znizhuyetsya 6 serpnya 2013 roku 3390 j sol sonyachni batareyi viroblyali 385 Vt god v porivnyanni z 395 Vt god 31 lipnya 2013 roku 3384 j sol i 431 Vt god na 23 lipnya 2013 roku 3376 j sol U travni 2013 roku cej pokaznik buv vishim za 576 Vt god U veresni 2013 roku Opportyuniti provodiv rizni kontaktni doslidzhennya porid bilya pidnizhzhya tochki Solander Viroblennya elektroenergiyi vpala do 346 Vt god na 16 veresnya 2013 roku 3430 j sol i do 325 Vt god na 9 zhovtnya 2013 roku 3452 j sol Pered tim yak marsohid Spirit perestav vidpovidati na komandi z Zemli u 2010 roci jogo sonyachni batareyi viroblyali lishe 134 Vt god cherez sho temperatura vseredini jogo zhittyevo vazhlivih blokiv vpala do minus 41 5 C Na toj moment Opportyuniti znahodivsya u procesi dolannya 40 metrovogo pagorba Solander Naukovci buli duzhe oberezhni z pidijmannyam tomu shodzhennya trivalo vkraj nekvaplivo okrim togo u procesi nogo marsohid provodiv vivchennya porid na riznih visotah namagayuchis takim chinom vidtvoriti kartinu vnutrishnoyi budovi Marsa Naprikinci zhovtnya 2013 roku roboti provodilis na visoti do 6 metriv po vidnoshennyu do navkolishnih rivnin Shodzhennya trivalo Stanom na 7 grudnya 2013 roku 3508 j sol zagalna vidstan projdena marsohodom z momentu posadki sklala 38 7 km Potuzhnist sonyachnih batarej dorivnyuvala 268 Vt god 2014 rik Avtoportret Opportyuniti otrimanij na pochatku ekspediciyi 19 20 grudnya 2004 roku na poverhni Marsa Avtoportret Opportyuniti bilya kratera Indevor na poverhni Marsa 6 sichnya 2014 roku Zvernit uvagu na zminu zovnishnogo viglyadu po vidnoshennyu do foto dev yatirichnoyi davnosti Opportyuniti pochav robotu u 2014 roci na zahidnomu grebeni kratera Indevor zabezpechuyuchi shiroki panorami navkolishnogo regionu Doslidzhennya danih peredanih na Zemlyu umozhlivilo rozpiznati porodi na ogolennyah Problemi zi zv yazkom u poperednomu misyaci zatrimali doslidzhennya cih porid ale z inshogo boku ochikuyetsya sho ochisheni sonyachni batareyi mozhut viroblyati bilshe energiyi dlya roboti i dlya zv yazku nalezhnoyi yakosti Marsohid nahilenij v storonu Soncya shob otrimati bilshe energiyi i ochikuyetsya sho vin mozhe zalishatisya aktivnim protyagom marsianskoyi zimi Kamin Shpilyastij ostriv 8 sichnya 2014 roku na znimkah Opportyuniti yakij ostanni dni praktichno ne ruhavsya buv pomichenij nevelikij kamin diametrom u 4 santimetri sho otrimav nazvu Shpilyastij ostriv angl Pinnacle Island Vin silno vidriznyavsya na viglyad vid navkolishnih porid i buv vidsutnij na znimkah togo zh miscya 26 grudnya Oskilki za cej period marsohid praktichno ne ruhavsya naukovci zniyakovili Odnak dali bulo z yasovano sho kamin buv vibitij marsohodom z gruntu pid chas probuksuvannya na misci na pochatku sichnya Spektrometr pokazav na nayavnist u Shpilyastomu ostrovi visokogo rivnya vmistu magniyu margancyu i sirki NASA zrobilo ogoloshennya sho jmovirno ci vodorozchinni ingrediyenti buli skoncentrovani u kameni pid vplivom vodi 23 sichnya marsohid vidznachiv 10 zemnih rokiv z momentu posadki na Mars NASA takozh povidomilo pro ostanni vidkrittya deyakih marsianskih porid i zayavilo sho ci porodi starshe za bud yaki rozglyanutih nami ranishe v ekspediciyi i voni svidchat pro spriyatlivishi umovi dlya mikrobnogo zhittya nizh bud yaki dokazi yaki ranishe buli rozglyanuti u doslidzhennyah Opportyuniti 24 sichnya 2014 roku NASA povidomilo sho na danij chas doslidzhennya na planeti Mars K yuriositi i Opportyuniti vestimutsya u napryamku poshuku dokaziv davnogo zhittya v tomu chisli biosferi na osnovi avtotrofnih hemotrofnih i abo hemolitoavtotrofnih mikroorganizmiv a takozh davnoyi vodi u tomu chisli flyuvialnih i lakustrinovih facij rivnin na misci davnih richok abo ozer yaki mozhlivo buli pridatni do zhittya Poshuk svidchen kolishnoyi pridatnosti Marsa dlya zhittya tafonomiyi skam yanilostej i organichnogo vuglecyu na Marsi na danij chas ye prioritetnim zavdannyam NASA Sered bagatoh doslidzhen u berezni 2014 roku marsohid vivchav skelyu Avgustin angl Augustine Na 3602 j sol 12 bereznya 2014 roku virobleno 498 Vt god energiyi Dva ochishennya vid pilu u kvitni 2014 roku znachno zbilshili dostupnu kilkist energiyi Z sichnya 2013 roku koeficiyent zapilenosti odin z viznachalnih faktoriv sonyachnoyi energetiki variyuvav vid 0 467 5 grudnya 2013 roku 3507 j sol do 0 964 13 travnya 2014 roku 3662 j sol 28 lipnya 2014 roku NASA ogolosilo sho Opportyuniti proyihav 40 km po Marsu i vstanoviv novij svitovij rekord marsohid proyihav najbilshu vidstan perevershivshi poperednij rekord yakij nalezhav aparatu Lunohod 2 misyacehodu Radyanskogo Soyuzu sho proyihav 39 km Pislya nizki skidiv spryamovanih na rozv yazuvannya problem z flesh pam yattyu marsohid pripiniv ruh z kincya serpnya do pochatku veresnya 2014 roku shob pereformatuvati svoyu flesh pam yat Hocha neznachni problemi z pam yattyu trivali i pislya pereformatuvannya voni ne pereshkodzhali potochnij roboti marsohoda Opportyuniti vidnoviv svoyu podorozh do kratera Uliss angl Ulysses i Marafonskoyi dolini angl Marathon Valley stanom na listopad 2014 roku perevershuyuchi poznachku u 41 km zagalnoyi projdenoyi vidstani 2015 rik 24 bereznya 2015 roku marsohid Opportyuniti vpershe v istoriyi inshoplanetnih aparativ podolav marafonsku distanciyu 42 195 km Na yiyi prohodzhennya pishlo 11 rokiv i dva misyaci podorozhi poverhneyu Marsa Videozvit za ves period perebuvannya na Marsi podano v Internet merezhi Marafonska Dolina Vid z marsohoda Opportyuniti spektrozonalna zjomka stereozjomka 13 bereznya 2015 2018 rik U chervni marsohid zitknuvsya z velicheznoyu pishanoyu bureyu rozmir yakoyi priblizno vidpovidaye rozmiram Pivnichnoamerikanskogo kontinentu Shob perezhiti shalenist marsianskoyi pogodi marsohodu dovelosya prijnyati najkompaktnishu formu i perejti v rezhim glibokogo energozberezhennya Dlya stabilnoyi roboti marsohoda jogo elektrobatareyi mayut buti vidnosno teplimi Ale pid chas pilovoyi buri temperatura aparata stanovila minus 29 oS Intensivnist buri pochala znizhuvatisya 23 lipnya NASA rozpochalo poshuki aparata ale voni stanom na 14 serpnya bezuspishni oskilki aparat ne vihodit na zv yazok Mozhlivo dlya cogo rover maye nakopichiti dostatno energiyi sho za ocinkami inzheneriv mozhe trivati cilij misyac Pilova burya zastala rover v Dolini Napoleglivosti angl Perseverance Valley 2019 12 lyutogo za miscevim chasom pislya ponad tisyachi komand peredanih dlya vidnovlennya zv yazku inzheneri z Centru upravlinnya polotami v Laboratoriyi reaktivnogo ruhu NASA zdijsnili ostannyu sprobu z yednatisya Div takozhKosmichna biologiya Avtonomnij robot Klimat Marsa EkzoMars Misiyi na Mars Geologiya Marsa InSight Zhittya na Marsi Spisok shtuchnih ob yektiv na Marsi Mars Exploration Rover Mars ekspres Mars Odissej Mars Pathfinder Mars Reconnaissance Orbiter Misiya Mars 2020 rover Marsianska naukova laboratoriya Marsohid Opportyuniti Doslidzhennya kosmosu Programa Viking Hronologiya podij Marsianskoyi naukovoyi laboratoriyi Marsohid Spirit Doslidzhennya MarsaPrimitki PDF NASA JPL 24 zhovtnya 2004 Arhiv originalu PDF za bereznya 27 2009 Procitovano 26 bereznya 2009 Scientists Thrilled To See Layers in Mars Rocks Near Opportunity Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 8 lipnya 2006 Embedded in it like blueberries in a muffin are these little spherical grains said Dr of Cornell University Ithaca N Y principal investigator for the rovers scientific instruments He also said One other treasure a clue that just popped up not gonna quote any numbers yet but we have now completed an APXS measurement on the outcrop and it has got a lot of in it 1 10 lyutogo 2004 u Wayback Machine Moffett field 25 lyutogo 2004 El Capitan Is That A Rock Or What Space Daily Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 5 serpnya 2010 Opportunity Rover Finds Strong Evidence Meridiani Planum Was Wet Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 8 lipnya 2006 Opportunity Digs Spirit Advances Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 8 lipnya 2006 Opportunity Examines Trench As Spirit Prepares To Dig One Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 7 serpnya 2006 Opportunity Arrives at Endurance Crater Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Opportunity Digs Scuffs and Cruises Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Mars Rover Opportunity Gets Green Light To Enter Crater Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 7 lipnya 2006 Opportunity Takes A Dip Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Out of Endurance Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Squyres S W Knoll A H 2005 Sedimentary Geology at Meridiani Planum Mars Amsterdam Elsevier ISBN 978 0 444 52250 4 reprinted from Earth and Planetary Science Letters Vol 240 No 1 2005 Opportunity Status Updates 2004 1 lyutogo 2017 u Wayback Machine NASA December 21 2004 Retrieved April 29 2014 Hovering Near Heat Shield and a Holey Rock Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Opportunity Continues on the Plains After Marking One Year on Mars Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Opportunity Continues to Set Martian Records NASA JPL 31 bereznya 2005 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 26 kvitnya 2009 Durable Mars Rovers Sent Into Third Overtime Period NASA JPL 5 kvitnya 2005 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 26 kvitnya 2009 CNN 2005 004 07 Arhiv originalu za 25 chervnya 2006 Procitovano 26 kvitnya 2009 Opportunity Update Opportunity Backs Out of Potentially Sticky Situation October 11 2005 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 3 chervnya 2006 PIA08813 Victoria Crater at Meridiani Planum Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 28 chervnya 2010 PIA13088 Opportunity s Wheel Tracks at Victoria Crater Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 28 chervnya 2010 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA Mars Rover Arrives at Dramatic Vista on Red Planet Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 30 veresnya 2006 BBC News 6 zhovtnya 2006 Arhiv originalu za 21 zhovtnya 2007 Procitovano 15 listopada 2007 CBC News 4 sichnya 2007 Arhiv originalu za 26 lyutogo 2009 Procitovano 1 sichnya 2015 Opportunity Status Updates Sols 1152 1156 1157 1163 and 1164 1170 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 7 travnya 2007 Scary Storm on Mars Could Doom Rovers Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 15 lipnya 2007 Arhiv originalu za 17 sichnya 2012 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 11 chervnya 2011 Procitovano 1 sichnya 2015 Martian Skies Brighten Slightly Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 8 serpnya 2007 Mars Exploration Rover Status Report Rovers Resume Driving Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 13 veresnya 2007 Opportunity Takes A Dip Into Victoria Crater Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 13 veresnya 2007 A J S Rahl 31 serpnya 2008 Planetary Society Arhiv originalu za 6 veresnya 2008 Procitovano 16 veresnya 2008 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Vkazano bilsh nizh odin deadlink ta deadurl dovidka Opportunity Prepares for Two Weeks of Independent Study NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 30 listopada 2008 NASA JPL 18 bereznya 2009 Arhiv originalu za 20 bereznya 2009 Procitovano 20 bereznya 2009 NASA JPL 18 bereznya 2009 Arhiv originalu za 20 bereznya 2009 Procitovano 20 bereznya 2009 Cleaning Event Boosts Energy NASA JPL 8 kvitnya 2009 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 kvitnya 2009 Five Long Drives NASA JPL 22 kvitnya 2009 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 24 kvitnya 2009 At Outcrop with Endeavour in Sight NASA JPL 19 bereznya 2009 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 24 kvitnya 2009 Brushing and Examining an Outcrop NASA JPL 25 bereznya 2009 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 24 kvitnya 2009 Examining Rock s Interior NASA JPL 31 bereznya 2009 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 24 kvitnya 2009 Five Long Drives NASA JPL 15 kvitnya 2009 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 24 kvitnya 2009 Heading Toward Block Island Cobble NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Departing Block Island NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Opportunity Knocks with Another Meteorite Find NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 A Meteorite Called Mackinac NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Approaching Marquette Island NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Leaving Marquette Behind NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Preparing to Grind NASA JPL Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 9 serpnya 2011 Driving to Concepcion Crater NASA JPL 20 sichnya 2010 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 30 sichnya 2010 Opportunity s Long and Winding Road to Endeavour Crater Universe Today 5 travnya 2010 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 4 serpnya 2010 Opportunity rover breaks Mars longevity record Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 4 serpnya 2010 NASA JPL 8 veresnya 2010 Arhiv originalu za 22 zhovtnya 2010 Procitovano 11 veresnya 2010 sols 2418 2423 November 12 17 2010 20 chervnya 2014 u Wayback Machine NASA JPL November 17 2010 NASA Spacecraft Provides Travel Tips for Mars Rover 21 zhovtnya 2012 u Wayback Machine NASA JPL December 16 2010 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA Opportunity Passes Small Crater and Big Milestone Nasa gov Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 15 lipnya 2012 NASA s Opportunity Tops 20 Miles of Mars Driving 27 serpnya 2012 u Wayback Machine Jet Propulsion Laboratory July 19 2011 Opportunity Mission Manager Update Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 12 veresnya 2011 NASA Mars Rover Arrives at New Site on Martian Surface 14 veresnya 2011 u Wayback Machine Jet Propulsion Laboratory August 10 2011 NASA Rover Arrives at Huge Mars Crater After 3 Year Trek 26 veresnya 2011 u Wayback Machine Space com August 10 2011 Arhiv originalu za 24 veresnya 2011 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 5 lyutogo 2016 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA Opportunity rover updates NASA 22 listopada 2011 Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 29 listopada 2011 Arhiv originalu za 10 bereznya 2015 Procitovano 1 sichnya 2015 Greeley Haven is Winter Workplace for Mars Rover 10 bereznya 2015 u Wayback Machine nasa gov January 5 2012 Arhiv originalu za 13 lipnya 2008 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Opportunity on the Road Again Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 11 travnya 2012 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Greeley Panorama from Opportunity s Fifth Martian Winter False Color Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 7 lipnya 2012 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Opportunity Updates sols 3036 3042 August 08 14 2012 Opportunity is on the Move Again auf nasa gov 20 chervnya 2014 u Wayback Machine abgerufen am 18 August 2012 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 2 grudnya 2013 Procitovano 1 sichnya 2015 Opportunity Exceeds 35 Kilometers Of Driving Arhiv originalu za 18 zhovtnya 2012 Procitovano 1 sichnya 2015 Mars rover Opportunity may have found clay at crater rim nedostupne posilannya z chervnya 2019 Arhiv originalu za 12 bereznya 2013 Procitovano 1 sichnya 2015 Harwood William 25 sichnya 2013 Opportunity rover moves into 10th year of Mars operations Space Flight Now Arhiv originalu za 10 bereznya 2013 Procitovano 18 lyutogo 2013 Arhiv originalu za 10 bereznya 2015 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 3 grudnya 2013 Procitovano 1 sichnya 2015 Witze Alexandra 19 chervnya 2013 Nature News Arhiv originalu za 27 chervnya 2013 Procitovano 26 chervnya 2013 angl Webster Guy Brown Dwayne 17 travnya 2013 NASA Arhiv Mars Rover Opportunity Examines Clay Clues in Rock originalu za 7 chervnya 2013 Procitovano 8 chervnya 2013 Chang Kenneth 7 chervnya 2013 New York Times Arhiv originalu za 8 chervnya 2013 Procitovano 7 chervnya 2013 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 22 lyutogo 2015 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 9 sichnya 2015 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Arhiv originalu za 20 zhovtnya 2013 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA JPL 7 grudnya 2013 Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 30 grudnya 2013 Arhiv originalu za 17 zhovtnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Brown Dwayne Webster Guy 23 sichnya 2014 NASA Arhiv originalu za 9 sichnya 2015 Procitovano 1 sichnya 2015 Arvidson R E ta in 24 sichnya 2014 Science 343 6169 doi 10 1126 science 1248097 Arhiv originalu za 12 lyutogo 2015 Procitovano 1 sichnya 2015 Various 24 sichnya 2014 Science Arhiv originalu za 28 sichnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Grotzinger John P 24 sichnya 2014 Science 343 6169 386 387 doi 10 1126 science 1249944 Arhiv originalu za 28 sichnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Various 24 sichnya 2014 Science 343 6169 345 452 Arhiv originalu za 29 sichnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 Grotzinger J P ta in 24 sichnya 2014 Science 343 6169 doi 10 1126 science 1242777 Arhiv originalu za 14 lyutogo 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 1 sichnya 2015 NASA Arhiv originalu za 20 chervnya 2014 Procitovano 21 May 2014 Webster Guy Brown Dwayne 28 lipnya 2014 NASA Arhiv originalu za 9 bereznya 2019 Procitovano 29 lipnya 2014 Knapp Alex 29 lipnya 2014 Forbes Arhiv originalu za 24 veresnya 2018 Procitovano 29 lipnya 2014 Arhiv originalu za 27 bereznya 2015 Procitovano 26 bereznya 2015 Arhiv originalu za 22 grudnya 2015 Procitovano 20 grudnya 2015 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z tekstom archived copy yak znachennya parametru title posilannya NASA s Mars rover weathers North America sized dust storm 26 chervnya 2018 u Wayback Machine SlashGear June 10 2018 Arhiv originalu za 15 serpnya 2018 Procitovano 14 serpnya 2018 NASA s Record Setting Opportunity Rover Mission on Mars Comes to End Feb 13 2019 RELEASE 19 004