Радянська преса — сукупність друкованих засобів масової інформації (преса), що виходили в радянський час (Радянська Росія і Радянський Союз, включаючи Українська РСР).
Загальна характеристика
Всі центральні видання мали свій штат висококваліфікованих журналістів. Політичні та економічні новини готувалися спеціально підготовленими людьми. Центральні газети мали розгалужену мережу кореспондентських пунктів по всьому світу. В окремих випадках в те місце де вони були відсутні прямували спеціальні кореспонденти. Існував інститут юнкорів (юних кореспондентів).
Практично з кожної сфери життя був спеціалізований журнал: «Природа», кінематограф і театр («Кіно», «Театр»), спорт («Радянський спорт», «Футбол-хокей»), наука («Наука і життя», «Хімія і життя»), самоосвіта для юнацтва («Юний натураліст», «Юний технік», «Техніка — молоді»). Для кожного віку дітей існував свій журнал/газета: Мурзилка, «Піонер»/«Піонерська правда», «Комсомольске життя»/«Комсомольская правда».
В кожній редакції існував «відділ листів», до якого надходили листи читачів, у яких повідомляви в тому числі й про несправедливість керівництва або «недоліки на місцях». На деякі з них, реагували — виїжджав кореспондент і писав статтю. За опублікованими критичними матеріалами та листами місцева влади мала вживати заходів, відповідно відреагувавши.
Поліграфічне виконання радянських журналів і газет за своїм рівнем значно поступалося західним[][].
Історія
цього розділу під сумнівом. |
Крім загального патріотичного підйому, у роки німецько-радянської війни відзначалися факти роботи співробітників радянської друку на окупантів. Так редактором окупаційної газети «Новий шлях» став колишній редактор газети «Робітничий шлях», що є прикладом поширеного співробітництва «газетярів» з німцями в роки німецько-радянської війни. Аналогічний випадок стався з редактором газети «Псковський колгоспник». Він став редактором німецької окупаційної газети «За батьківщину», причому разом з ним до німців перейшла вся редакція. Найчистішим колабораціонізмом визначав подібні дії радянських журналістів колишній редактор-консультант журналу «Комуніст», журналіст «Ехо Москви» Віталій Димарський та історик Олег Будницький.
18 вересня 1947 року в ООН виступив заступник міністра закордонних справ Андрій Вишинський з промовою «За мир і дружбу народів, проти паліїв нової війни», в якій звинуватив США і Велику Британію небезпідставні претензії у зриві роботи щодо заборони атомної зброї, в числі іншого назвавши «паліями війни» 10 політиків і бізнесменів (проте серед них не було великих державних діячів США і Великої Британії). «Літературна газета», використовуючи свій неофіційний статус, пішла ще далі — 20 вересня в памфлеті Бориса Горбатова «Гаррі Трумен» американського президента порівняли з «маленьким єфрейтором з Мюнхена», а його діяльність протиставили рузвельтівську, а в наступних номерах, під рубрикою «палії війни», — Ейзенхауера, Бевіна, Маршалла («Шейлок з Уолл-стріту»).
Памфлет Горбатова призвів до дипломатичного конфлікту — обміну різкими за тоном листами Вячеслава Молотова і посла США В. Б. Сміта. 1 жовтня 1947 року у «Правді» міністр закордонних справ СРСР заявив про небажання продовжувати полеміку, бо «радянський уряд не може нести відповідальність за ту чи іншу статтю». Подальші звинувачення дипломатів на адресу преси країни-супротивника виявилися діаметрально протилежними — кожен клеймив свого опонента. З цього моменту і до 1951 року західні політики були позбавлені можливості вільно висловлювати свою думку в радянських газетах. Такі ж заходи вживалися і на Заході щодо радянських державних діячів.
Для досить значної частини населення, яка вважала, що вона має право на власну думку, відмінну від позиції партійної верхівки, свого роду духовної віддушиною стала творчість тих письменників, журналістів, драматургів, які засобами алегорії, гротеску, іносказань зверталися до актуальних для суспільства тем. Величезну популярність здобули «Літературна газета», журнал «Новий світ» та деякі інші.
Відомі видання
«Правда» (1912 — дотепер) — всесоюзна газета, довгий час була щоденним центральним органом Комуністичної партії і найбільш впливовим радянським виданням, фактично — головною газетою країни. День випуску першого номера — 5 травня — був оголошений «Днем друку». У 1975 році наклад газети досяг 10,6 млн екзеплярів.
«Комсомольская правда» (1925 — дотепер) — всесоюзна газета, орган ЦК ВЛКСМ. Орієнтувалася на молодіжну аудиторію, публікувала багато науково-популярних і пригодницьких статей. Молоді радянські письменники і поети публікували в «Комсомольській правді» свої твори. З 1984 року мала популярний щотижневий додаток — «Співрозмовник».
«Піонерська правда» (1925 — дотепер) — радянська і російська газета для дітей. В СРСР була друкованим органом ЦК ВЛКСМ і головним друкованим виданням Всесоюзної піонерської організації. Виходила двічі-тричі на тиждень. Тираж газети в 1965 році становив 7,5 млн примірників, у 1975 році — 9,5 млн примірників (найбільший тираж серед газет СРСР).
«Радянська Україна» — орган ЦК КПРС, Верховної Ради і Ради Міністрів РРФСР.
«Известия» (1917— дотепер) — суспільно-політична щоденна газета, офіційний орган керівних органів Радянської влади, зокрема Верховної Ради СРСР («Вісті Рад народних депутатів СРСР»).
«Літературна газета» (1929 — дотепер) — щотижневе літературне та суспільно-політичне видання. Перша в країні «товста» газета. Охоплювала широкий діапазон тем — література, мистецтво, політика, суспільство, мораль і право, наука, побут, інші цікаві для публіцистики теми. На її сторінках публікувалися всі найбільші письменники союзних республік, багато видатних зарубіжних письменників. У її статтях на суспільно-політичну тематику допускався більш високий рівень свободи думок і лібералізму, ніж у більшості радянських газет того часу. «ЛГ» стала одним з найбільш цитованих у світі радянських, а потім російських періодичних видань. Особливу популярність мав відділ гумору «Клуб 12 стільців». Тираж 1989 р. — понад 6,5 млн екз.
«Новий світ» (1925 — дотепер) — щомісячний літературно-художній журнал. У часи Перебудови тираж журналу, завдяки публікаціям у ньому раніше заборонених творів виріс до фантастичних цифр (перше число за 1990 рік — 2,66 млн екз.).
«Юність» (1955 — дотепер) — літературно-мистецький ілюстрований журнал для молоді. Одним з перших журнал висвітлив явище бардівської пісні, а в 1980-ті роки — «митьків». Відомий гумористичний розділ («Пилосос»/«Зелений портфель»).
«Огонек» (1899 — дотепер) — громадсько-політичний і літературно-художній ілюстрований щотижневий журнал. Широко популярний в 1980-ті роки, за гостру соціально-політичну лінію, проведену головним редактором Віталієм Коротичем.
«Аргументи і факти» (1978 — дотепер) — щотижнева суспільно-політична газета, здобула величезну популярність в період Перебудови. У травні 1990 року внесена до Книги рекордів Гіннесса як газета з найбільшим тиражем в історії людства (33,5 млн екз., число читачів перевищило 100 млн).
Організації
Преса на експорт
- журнали «СРСР на стройке», «Радянський фільм» (1961-1967, для пропаганди радянського кіно за кордоном), «Радянська жінка», «Культура і життя», «Радянський військовий огляд» та ін.
- Пропаганда в СРСР
- Агітпроп; тижневик «Червоний друк»
- Ідеологічне кліше
- Цензура в СРСР
- Радянізми
- Самвидав
Посилання
- Газеты СССР, 1917—1960. Библиогр. справочник. — М., 1970—1984. — Т. 1: Газеты Москвы, Ленинграда и столиц союзных республик; Т. 2: А — И; Т. 3: К — О; Т. 5: Вспомогательные указатели
- Однодневные газеты СССР, 1917—1984 (По фондам ГПБ им. М. Е. Салтыкова-Щедрина). — Л., 1988—1989. — Ч. 1; Ч. 2; Ч. 3
- Русские газеты периода 1917—1922 гг. в фондах Государственной библиотеки СССР имени В. И. Ленина. Алфавитный каталог. — М., 1982. — Ч. 1; Ч. 2
- Газеты и журналы СССР: Справочник на 1929 г. о всех периодических изданиях, выходящих в СССР. — М. : Изд-во НКПТ, 1929.
- Ежегодник периодических изданий СССР за 1938 год. — М. : Изд-во Всесоюз. кн. палаты, 1939. —
- Ежегодник периодических изданий СССР, 1939 год. — М. : Изд-во Всесоюз. кн. палаты, 1940. — ;
- Вертинский Н. С. Газета в России и СССР, XVII—XX вв. — М.; Л. : , 1931.
- Устюжанина П. Е. Образ власти в советской прессе 50-60-х гг. XX столетия
- Музей «20й век». Мы из СССР — Советская пресса!
- Сайт «Журналы СССР»
- [journal-club.ru/ Сайт «Старые журналы»]
- Перестройка и советская пресса — фрагмент американского фильма о советской медиа-индустрии и программе «Взгляд» (1991,(англ.), відео)
Література
- Овсепян Р. История новейшей отечественной журналистики (учебное пособие)
- Козлова М. М. История отечественных средств массовой информации
- Советская пресса и цензура в 1920-1930-е годы (источниковедческий аспект)
- Оксана Киянская, Давид Фельдман «Очерки истории русской советской журналистики»
- С. Стыкалин, И. Кременская Советская сатирическая печать, 1917-1963
- Печать СССР в 1990 году: Статистический сборник. — М.: Финансы и статистика, 1991.
Примітки
- 5 мая - День Советской Печати // «Хранитель идей»
- «Интеллигенция, часть 1» Радио «Свобода» от 11.10.2011, Владимир Абаринов: Отрывок из рассказа профессора Кончаловского (Париж, май 1951): «Редактор газеты «» прежде был редактором газеты «».
- Правда истории и «историческая правда» Радио «Свобода» от 27.06.2013, историк : «Или вот в Смоленске был такой поэт Долгоненков — конкурент Твардовского. Член Союза писателей СССР с момента его основания. И вот этот Долгоненков был редактором коллаборационистской газеты „Новый путь“ в Смоленске, одной из самых известных. И таких случаев великое множество».
- «Цена Победы: Нацистская оккупация: предатели и коллаборационисты» Радиостанция «Эхо Москвы», передача «Цена Победы» от 07.04.2008, историк : «Например, газета «Псковский колхозник» вместе со своим главным редактором Петровым в полном составе перешла на сторону немцев».
- История войны: латвийский вариант // «Эхо Москвы» от 17.03.2012, журналист историку Каспарсу Зеллису: «Была газета городская, коммунистическая, советская. Потом пришли немцы и тот же коллектив стал выпускать газету для оккупационной власти. Это чистый коллаборационизм, конечно, безусловно, не говоря о более явных примерах».
- «Цена Победы: Одесса: Жизнь в оккупации» Радиостанция «Эхо Москвы» от 21.09.2013, историк Олег Будницкий: «» или что-то в этом духе… Но вот сотрудничество в печати — это бесспорный коллаборационизм, с моей точки зрения».
- Образ врага в советской пропаганде. 1945—1954 гг. Борьба с космополитизмом
- журнал «Советский фильм»
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Radyanska presa sukupnist drukovanih zasobiv masovoyi informaciyi presa sho vihodili v radyanskij chas Radyanska Rosiya i Radyanskij Soyuz vklyuchayuchi Ukrayinska RSR Zagalna harakteristikaVsi centralni vidannya mali svij shtat visokokvalifikovanih zhurnalistiv Politichni ta ekonomichni novini gotuvalisya specialno pidgotovlenimi lyudmi Centralni gazeti mali rozgaluzhenu merezhu korespondentskih punktiv po vsomu svitu V okremih vipadkah v te misce de voni buli vidsutni pryamuvali specialni korespondenti Isnuvav institut yunkoriv yunih korespondentiv Praktichno z kozhnoyi sferi zhittya buv specializovanij zhurnal Priroda kinematograf i teatr Kino Teatr sport Radyanskij sport Futbol hokej nauka Nauka i zhittya Himiya i zhittya samoosvita dlya yunactva Yunij naturalist Yunij tehnik Tehnika molodi Dlya kozhnogo viku ditej isnuvav svij zhurnal gazeta Murzilka Pioner Pionerska pravda Komsomolske zhittya Komsomolskaya pravda V kozhnij redakciyi isnuvav viddil listiv do yakogo nadhodili listi chitachiv u yakih povidomlyavi v tomu chisli j pro nespravedlivist kerivnictva abo nedoliki na miscyah Na deyaki z nih reaguvali viyizhdzhav korespondent i pisav stattyu Za opublikovanimi kritichnimi materialami ta listami misceva vladi mala vzhivati zahodiv vidpovidno vidreaguvavshi Poligrafichne vikonannya radyanskih zhurnaliv i gazet za svoyim rivnem znachno postupalosya zahidnim dzherelo nenejtralno IstoriyaNejtralnist cogo rozdilu pid sumnivom Bud laska oznajomtesya z vidpovidnim obgovorennyam ta za mozhlivosti vipravte nedoliki Krim zagalnogo patriotichnogo pidjomu u roki nimecko radyanskoyi vijni vidznachalisya fakti roboti spivrobitnikiv radyanskoyi druku na okupantiv Tak redaktorom okupacijnoyi gazeti Novij shlyah stav kolishnij redaktor gazeti Robitnichij shlyah sho ye prikladom poshirenogo spivrobitnictva gazetyariv z nimcyami v roki nimecko radyanskoyi vijni Analogichnij vipadok stavsya z redaktorom gazeti Pskovskij kolgospnik Vin stav redaktorom nimeckoyi okupacijnoyi gazeti Za batkivshinu prichomu razom z nim do nimciv perejshla vsya redakciya Najchistishim kolaboracionizmom viznachav podibni diyi radyanskih zhurnalistiv kolishnij redaktor konsultant zhurnalu Komunist zhurnalist Eho Moskvi Vitalij Dimarskij ta istorik Oleg Budnickij 18 veresnya 1947 roku v OON vistupiv zastupnik ministra zakordonnih sprav Andrij Vishinskij z promovoyu Za mir i druzhbu narodiv proti paliyiv novoyi vijni v yakij zvinuvativ SShA i Veliku Britaniyu nebezpidstavni pretenziyi u zrivi roboti shodo zaboroni atomnoyi zbroyi v chisli inshogo nazvavshi paliyami vijni 10 politikiv i biznesmeniv prote sered nih ne bulo velikih derzhavnih diyachiv SShA i Velikoyi Britaniyi Literaturna gazeta vikoristovuyuchi svij neoficijnij status pishla she dali 20 veresnya v pamfleti Borisa Gorbatova Garri Trumen amerikanskogo prezidenta porivnyali z malenkim yefrejtorom z Myunhena a jogo diyalnist protistavili ruzveltivsku a v nastupnih nomerah pid rubrikoyu paliyi vijni Ejzenhauera Bevina Marshalla Shejlok z Uoll stritu Pamflet Gorbatova prizviv do diplomatichnogo konfliktu obminu rizkimi za tonom listami Vyacheslava Molotova i posla SShA V B Smita 1 zhovtnya 1947 roku u Pravdi ministr zakordonnih sprav SRSR zayaviv pro nebazhannya prodovzhuvati polemiku bo radyanskij uryad ne mozhe nesti vidpovidalnist za tu chi inshu stattyu Podalshi zvinuvachennya diplomativ na adresu presi krayini suprotivnika viyavilisya diametralno protilezhnimi kozhen klejmiv svogo oponenta Z cogo momentu i do 1951 roku zahidni politiki buli pozbavleni mozhlivosti vilno vislovlyuvati svoyu dumku v radyanskih gazetah Taki zh zahodi vzhivalisya i na Zahodi shodo radyanskih derzhavnih diyachiv Dlya dosit znachnoyi chastini naselennya yaka vvazhala sho vona maye pravo na vlasnu dumku vidminnu vid poziciyi partijnoyi verhivki svogo rodu duhovnoyi viddushinoyu stala tvorchist tih pismennikiv zhurnalistiv dramaturgiv yaki zasobami alegoriyi grotesku inoskazan zvertalisya do aktualnih dlya suspilstva tem Velicheznu populyarnist zdobuli Literaturna gazeta zhurnal Novij svit ta deyaki inshi Vidomi vidannya Pravda 1912 doteper vsesoyuzna gazeta dovgij chas bula shodennim centralnim organom Komunistichnoyi partiyi i najbilsh vplivovim radyanskim vidannyam faktichno golovnoyu gazetoyu krayini Den vipusku pershogo nomera 5 travnya buv ogoloshenij Dnem druku U 1975 roci naklad gazeti dosyag 10 6 mln ekzeplyariv Komsomolskaya pravda 1925 doteper vsesoyuzna gazeta organ CK VLKSM Oriyentuvalasya na molodizhnu auditoriyu publikuvala bagato naukovo populyarnih i prigodnickih statej Molodi radyanski pismenniki i poeti publikuvali v Komsomolskij pravdi svoyi tvori Z 1984 roku mala populyarnij shotizhnevij dodatok Spivrozmovnik Pionerska pravda 1925 doteper radyanska i rosijska gazeta dlya ditej V SRSR bula drukovanim organom CK VLKSM i golovnim drukovanim vidannyam Vsesoyuznoyi pionerskoyi organizaciyi Vihodila dvichi trichi na tizhden Tirazh gazeti v 1965 roci stanoviv 7 5 mln primirnikiv u 1975 roci 9 5 mln primirnikiv najbilshij tirazh sered gazet SRSR Radyanska Ukrayina organ CK KPRS Verhovnoyi Radi i Radi Ministriv RRFSR Izvestiya 1917 doteper suspilno politichna shodenna gazeta oficijnij organ kerivnih organiv Radyanskoyi vladi zokrema Verhovnoyi Radi SRSR Visti Rad narodnih deputativ SRSR Literaturna gazeta 1929 doteper shotizhneve literaturne ta suspilno politichne vidannya Persha v krayini tovsta gazeta Ohoplyuvala shirokij diapazon tem literatura mistectvo politika suspilstvo moral i pravo nauka pobut inshi cikavi dlya publicistiki temi Na yiyi storinkah publikuvalisya vsi najbilshi pismenniki soyuznih respublik bagato vidatnih zarubizhnih pismennikiv U yiyi stattyah na suspilno politichnu tematiku dopuskavsya bilsh visokij riven svobodi dumok i liberalizmu nizh u bilshosti radyanskih gazet togo chasu LG stala odnim z najbilsh citovanih u sviti radyanskih a potim rosijskih periodichnih vidan Osoblivu populyarnist mav viddil gumoru Klub 12 stilciv Tirazh 1989 r ponad 6 5 mln ekz Novij svit 1925 doteper shomisyachnij literaturno hudozhnij zhurnal U chasi Perebudovi tirazh zhurnalu zavdyaki publikaciyam u nomu ranishe zaboronenih tvoriv viris do fantastichnih cifr pershe chislo za 1990 rik 2 66 mln ekz Yunist 1955 doteper literaturno misteckij ilyustrovanij zhurnal dlya molodi Odnim z pershih zhurnal visvitliv yavishe bardivskoyi pisni a v 1980 ti roki mitkiv Vidomij gumoristichnij rozdil Pilosos Zelenij portfel Ogonek 1899 doteper gromadsko politichnij i literaturno hudozhnij ilyustrovanij shotizhnevij zhurnal Shiroko populyarnij v 1980 ti roki za gostru socialno politichnu liniyu provedenu golovnim redaktorom Vitaliyem Korotichem Argumenti i fakti 1978 doteper shotizhneva suspilno politichna gazeta zdobula velicheznu populyarnist v period Perebudovi U travni 1990 roku vnesena do Knigi rekordiv Ginnessa yak gazeta z najbilshim tirazhem v istoriyi lyudstva 33 5 mln ekz chislo chitachiv perevishilo 100 mln OrganizaciyiSoyuz zhurnalistiv SRSRPresa na eksportzhurnali SRSR na strojke Radyanskij film 1961 1967 dlya propagandi radyanskogo kino za kordonom Radyanska zhinka Kultura i zhittya Radyanskij vijskovij oglyad ta in Propaganda v SRSR Agitprop tizhnevik Chervonij druk Ideologichne klishe Cenzura v SRSR Radyanizmi SamvidavPosilannyaGazety SSSR 1917 1960 Bibliogr spravochnik M 1970 1984 T 1 Gazety Moskvy Leningrada i stolic soyuznyh respublik T 2 A I T 3 K O T 5 Vspomogatelnye ukazateli Odnodnevnye gazety SSSR 1917 1984 Po fondam GPB im M E Saltykova Shedrina L 1988 1989 Ch 1 Ch 2 Ch 3 Russkie gazety perioda 1917 1922 gg v fondah Gosudarstvennoj biblioteki SSSR imeni V I Lenina Alfavitnyj katalog M 1982 Ch 1 Ch 2 Gazety i zhurnaly SSSR Spravochnik na 1929 g o vseh periodicheskih izdaniyah vyhodyashih v SSSR M Izd vo NKPT 1929 Ezhegodnik periodicheskih izdanij SSSR za 1938 god M Izd vo Vsesoyuz kn palaty 1939 Ezhegodnik periodicheskih izdanij SSSR 1939 god M Izd vo Vsesoyuz kn palaty 1940 Vertinskij N S Gazeta v Rossii i SSSR XVII XX vv M L 1931 Ustyuzhanina P E Obraz vlasti v sovetskoj presse 50 60 h gg XX stoletiya Muzej 20j vek My iz SSSR Sovetskaya pressa Sajt Zhurnaly SSSR journal club ru Sajt Starye zhurnaly Perestrojka i sovetskaya pressa fragment amerikanskogo filma o sovetskoj media industrii i programme Vzglyad 1991 angl video LiteraturaOvsepyan R Istoriya novejshej otechestvennoj zhurnalistiki uchebnoe posobie Kozlova M M Istoriya otechestvennyh sredstv massovoj informacii Sovetskaya pressa i cenzura v 1920 1930 e gody istochnikovedcheskij aspekt Oksana Kiyanskaya David Feldman Ocherki istorii russkoj sovetskoj zhurnalistiki S Stykalin I Kremenskaya Sovetskaya satiricheskaya pechat 1917 1963 Pechat SSSR v 1990 godu Statisticheskij sbornik M Finansy i statistika 1991 Primitki5 maya Den Sovetskoj Pechati Hranitel idej Intelligenciya chast 1 Radio Svoboda ot 11 10 2011 Vladimir Abarinov Otryvok iz rasskaza professora Konchalovskogo Parizh maj 1951 Redaktor gazety prezhde byl redaktorom gazety Pravda istorii i istoricheskaya pravda Radio Svoboda ot 27 06 2013 istorik Ili vot v Smolenske byl takoj poet Dolgonenkov konkurent Tvardovskogo Chlen Soyuza pisatelej SSSR s momenta ego osnovaniya I vot etot Dolgonenkov byl redaktorom kollaboracionistskoj gazety Novyj put v Smolenske odnoj iz samyh izvestnyh I takih sluchaev velikoe mnozhestvo Cena Pobedy Nacistskaya okkupaciya predateli i kollaboracionisty Radiostanciya Eho Moskvy peredacha Cena Pobedy ot 07 04 2008 istorik Naprimer gazeta Pskovskij kolhoznik vmeste so svoim glavnym redaktorom Petrovym v polnom sostave pereshla na storonu nemcev Istoriya vojny latvijskij variant Eho Moskvy ot 17 03 2012 zhurnalist istoriku Kasparsu Zellisu Byla gazeta gorodskaya kommunisticheskaya sovetskaya Potom prishli nemcy i tot zhe kollektiv stal vypuskat gazetu dlya okkupacionnoj vlasti Eto chistyj kollaboracionizm konechno bezuslovno ne govorya o bolee yavnyh primerah Cena Pobedy Odessa Zhizn v okkupacii Radiostanciya Eho Moskvy ot 21 09 2013 istorik Oleg Budnickij ili chto to v etom duhe No vot sotrudnichestvo v pechati eto besspornyj kollaboracionizm s moej tochki zreniya Obraz vraga v sovetskoj propagande 1945 1954 gg Borba s kosmopolitizmom zhurnal Sovetskij film