Колонізація вікінгами Північної Америки — процес, що розпочалався наприкінці X століття, коли мореплавці з норманських територій дослідили та заселили землі північної частини Атлантичного океану, включаючи північно-східні окраїни Північної Америки. У 1960 році були знайдені залишки норманських будівель в Л'Анс-о-Медовз, що на півночі Ньюфаундленду. Це відкриття посприяло відновленню археологічних розвідок у питанні заселення вікінгами Північної Атлантики.
Норманські поселення на північноамериканському острові Гренландія проіснували майже 500 років. Л'Анс-о-Медовз — поки єдине підтверджене місцеперебування вікінгів на території теперішньої Канади. Подорожі (наприклад, для збору деревини), ймовірно, відбувались час від часу, але немає жодних свідчень про якісь тривалі норманські поселення на материковій частині Північної Америки.
Норманська Гренландія
У «Сагах про ісландців» написано, що вперше нормани з Ісландії заселили Гренландію в 980-х роках н. е. Немає ґрунтовних підстав, щоб сумніватися в достовірності інформації про перші поселення вікінгів, яка розміщена в сагах, проте не можна її розглядати як першоджерело з історії норманської Гренландії, оскільки їм притаманні певні літературні зацікавленості письменників та публіки тієї доби, які не завжди були надійні.
Ерік Рудий (давньоскандинавською: Eiríkr rauði) був вигнаний з Ісландії через випадкове вбивство іншої людини та досліджував, під час свого трирічного вигнання, незалюднене південно-західне узбережжя Гренландії. Він розробив план, який мав на меті заманити мешканців на цю безлюдну територію, назвавши її Гренландією (укр. Зелена земля), припустивши, що «люди будуть охочіше переселятися через те, що територія має гарну назву». Внутрішні простори одного довгого фіорду, названого на його честь Ейріксфіордом, стали місцем, де він заснував перше поселення за назвою Браттаглід. Там він видавав земельні ділянки прибулим ентузіастам.
Вікінги мали в Гренландії два поселення. Східне — на південно-західному кінці острова, а Західне поселення було на 500 кілометрів вище на тому ж таки західному узбережжі. Маленьке поселення біля Східного деколи позначають як Серединне. Загальна чисельність населення коливалася від 2000 до 3000 осіб. Археологи ідентифікували щонайменше 400 фермерських садиб. Норманська Гренландія мала свою дієцезію — єпископ Гренландії проживав у столичному місті Гардар. Вікінги експортували з Гренландії бивні моржа, хутро, рибальські сітки, овець, тюленячий та китовий жир, живих тварин, таких як білі ведмеді, «роги єдинорога» (найімовірніше бивні нарвала) та шкури великої рогатої худоби. У 1126 році населення запросило свого власного єпископа, який проживав у Гардарі, а в 1261 році Гренландія прийняла верховенство короля Норвегії. Вони продовжували мати свої власні закони та стали майже політично незалежними в 1349 році, під час Чорної смерті. У 1380 Королівство Норвегія увійшло в політичну унію з Королівством Данія.
Західна торгівля та занепад
Є докази торгівлі вікінгів з місцевими мешканцями (нормани називали їх скрелінгами). Зазвичай контактували з племенами, які належали до культури Туле. Племена дорсетської культури зникли з острова ще до приходу сюди норманів. Такі предмети як фрагменти гребінців, частинки залізного посуду та зубил, корабельні заклепки, теслярські рубанки та дубові корабельні фрагменти використовувалися на інуїтських човнах та були знайдені далеко за поширенням поселень вікінгів. Маленька фігурка з бивня, як зображає європейця, була знайдена серед руїн інуїтського поселення.
Поселення норманів починають занепадати в XIV столітті. Західне поселення стало покинутим близько 1350 року, а останній єпископ Гренландії помер у 1377 році. Після реєстрації шлюбу в 1408 році, в метриках більше немає жодних записів. Східне поселення найімовірніше зникло наприкінці XV століття. Нещодавній радіовуглецевий аналіз норманських поселень показав останню активність у 1430 році (± 15 років). Існує кілька теорій, які пояснюють чому нормани покинули острів.
Малий льодовиковий період, початок якого припав на XV століття, міг призвести до ускладнень в подорожах між Гренландією та Європою, а також до проблем у веденні землеробства. На скандинавських теренах у цей час відбулося вилюднення територій через голод та чорну чуму, що дало можливість іншим заселити опустілі землеробські території. Додатково, гренландські бивні витісняють на європейському ринку дешевші бивні з Африки. Незважаючи на втрату контактів з гренландцями, норвезько-данський король продовжував вважати Гренландію власним володінням.
Не знаючи чи норманська цивілізація ще залишилася в Гренландії та хвилюючись за те, що тамтешні жителі ще можуть залишатися католиками, після того як їхні скандинавські землі зазнали Реформації, об'єднана клерикально-купецька експедиція під проводом місіонера Ганса Еґеде вирушила до Гренландії в 1721 році. Хоча ця експедиція і не знайшла жодних європейських поселень, проте була знаковою для подальшої данської колонізації острова.
Клімат та норманська Гренландія
Норманські гренландці були обмежені розкиданими по острові фіордами, які забезпечували комфортні місця для утримання тварин (таких як велика рогата худоба, вівці, кози, пси та коти) та створення фермерських угідь. На таких фіордах, ферми залежали від маленьких стаєнь, де утримувалась домашня худоба взимку, що призводило до вибіркового забиття великого стада, щоб пережити холодний сезон. Коли наставав теплий період, свійську худобу випускали зі стаєнь на пасовиська, які належали найбільшим фермам та церкві. Окрім скотарства та фермерства, вікінги також займалися полюванням на тюленів та карібу. Моржів відловлювали в торгівельних цілях. Нормани здебільшого покладалися на так званий «nordrsetur» — спільне полювання на мігруючих гренландських тюленів, яке відбувалося весною. Торгівля була досить важливою для гренландських норманів через те, що таким чином вдавалося імпортувати пиломатеріали — дефіцитний матеріал для Гренландії. Зі свого боку вікінги експортували в Європу бивні та шкури моржа, живих білих ведмедів та бивні нарвала. Врешті-решт цей спосіб проживання на острові став вразливим, оскільки жителі надто покладалися на міграційні сезонні явища, які були обумовлені кліматом, а також на добробут, який давали кілька фіордів на острові. Певну кількість часу гренландські поселення існували ще протягом Малого льодовикового періоду, хоча клімат, загалом, ставав прохолоднішим і вологішим. Загалом, через зміну клімату, стали довготриваліші зими та короткотриваліші весни, збільшилося число штормів і це вплинуло на міграційну поведінку гренландських тюленів. Площа пасовищ на острові стала набагато меншою, водночас знизилась і кількість врожаю. Плавання весною до місць міграції гренландського тюленя стало більш небезпечним через чисельні шторми, а нижча популяція тюленів призвела до того, що полювання «nordrsetur» стало менш успішним. Товари гренландського експорту втратили свою цінність на європейських ринках через конкуруючі країни та втратою інтересу самих європейців. Бивні слонів на ринку почали витісняти бивні моржів, які забезпечували високі доходи мешканців Гренландії.
Крім того, вікінги не бажали інтеґруватися з місцевим народом Туле ні через шлюб, ні через культуру. Археологічні дослідження показали, що два народи мали контакти, оскільки вчені знаходили в колишніх помешканнях корінного населення розмальовані бивні норманів та різні бронзові та сталеві артефакти. Однак фактично немає матеріальних речей народностей Туле в норманських поселеннях. У раніших дослідженнях вказувалося, що не зміна клімату призвела до занепаду поселень норманів, а їхнє небажання пристосуватися до нього. Наприклад, якщо б вікінги більше зосередились на полюванні на нерпу кільчасту (на яку можна було полювати цілий рік, хоча в меншій кількості та займаючись цим індивідуально) та вирішили зменшити свої спільні масові полювання, їжа була б менш дефіцитною під час зимових сезонів.
Також нормани могли використовувати для виготовлення одягу шкури тварин, а не вовну, щоб дало їм змогу жити ближче до узбережжя та не бути прив'язаними тільки до фіордів. Проте нещодавні дослідження показали, що вікінги намагалися пристосуватися до змін, тільки іншими способами. Деякі з них, наприклад, збільшували кількість впольованої здобичі. У покинутих поселеннях можна знайти значну кількість кісток морських тварин, що свідчить про посилене полювання в морських водах, що заміщувало відсутність фермерського м'яса. Крім того, за даними знайденого пилку, вчені визначили, що нормани не спустошували невеликі лісові ділянки, як вважалося раніше. Натомість надавали надмірно використаним ділянкам час, щоб вони змогли відновитись та переїздили в інші місця . Норманські фермери також намагалися пристосуватися. Вікінги старались запилювати власноруч прилеглі території, намагаючись не відставати від нових вимог, які були спричинені зміною клімату. Проте кліматичні зміни не були єдиним фактором, що чинив тиск на гренландських норманів. Змінювалася також економічна ситуація, особливо європейський експорт, який був для гренландців великою цінністю. Сучасні дослідження показують, що гренландські нормани не змогли втримати свої поселення на острові через економічні та кліматичні зміни, які відбувалися одночасно.
Вінланд
Посилаючись на такі джерела як «Сага про Еріка Рудого», «Сага про гренландців» та деякі розділи «Книги Гаука» та «Книги з Плоского острова», стає відомо, що нормани почали досліджувати землі західніше Гренландії лише через кілька років після того, як були засновані перші поселення на Гренландії. У 985 році, під час морської міграції 400—700 переселенців з Ісландії до Гренландії, яка відбулась на 25 кораблях (14 з яких успішно завершили подорож), купець Б'ярні Герйольфссон втратив правильний курс і після трьох днів побачив землю західніше від основного флоту. Б'ярні був зацікавлений тільки у віднайденні ферми свого батька, тому не досліджував побачені нові землі. Проте потім описав свої відкриття Лейфу Еріксону, який згодом більш детально дослідив побачені раніше території і заснував там через 15 років невелике поселення.
Саги описують три відокремлені території, які були дослідженні: Геллаунд, що означає «земля плоских каменів» (сучасна Баффінова земля); Маркланд — «лісиста земля» (Лабрадор); Вінланд — «земля вина», знайдена десь на південь від Маркланда (узбережжя Затоки Святого Лаврентія). Саме у Вінланді засновано поселення, яке описали в сагах.
Зимовий табір Лейфа
Використовуючи описи маршруту, течій, скель та вітрів, які надав йому Б'ярні, Лейф Еріксон відплив з Гренландії на захід, через море Лабрадора, з 35-ма іншими особами, взявши для цього корабель самого Б'ярні. Він описав територію Геллаунду як «рівну і лісисту з широкими білими пляжами, в яку б сторону вони не йшли, та пологою береговою лінією». Лейф Еріксон та багато інших хотіли, щоб його батько Ерік Рудий очолив цю експедицію. Проте незадовго до початку плавання Ерік впав з коня на мокрій скелі біля берега, поранивши себе, тому був змушений залишитися на острові.
У 1001 році Лейф зимував, найімовірніше, біля мису Болд на північному узбережжі Ньюфаундленду, де одного разу його прийомний батько Тиркер був знайдений п'яним від, найменованих у сазі, «виноградних ягід». Хоча насправді в цій місцевості дикорослими є тільки кабачки, агрус та журавлина. Існують припущення, що Лейф насправді описує ферментовані ягоди як «вино».
Лейф Еріксон провів ще одну зиму в «Лейфсбудірі», після чого повернувся назад у Браттаглід (батьківську резиденцію в Гренландії), щоб взяти на себе обов'язки сина перед батьком.
Плавання Торвальда (1004 р. н. е.)
У 1004 році брат Лейфа, Торвальд Ейрікссон вирушив з 30-ма чоловіками до Вінланда і провів зиму в таборі Лейфа. Навесні Торвальд напав на дев'ятьох місцевих жителів, які спали під трьома покритими шкурами каное. Дев'ята жертва врятувалась і незадовго повернулась з підтримкою. Торвальда під час конфлікту вбила стріла, яка успішно пройшла через захист. Хоча сутички тривали й далі, нормани залишилися на ще одну зиму і наступної весни покинули поселення.
Експедиція Карлсефні (1009 р. н. е.)
У 1009 році Торфінн Карлсефні, також відомий як Торфінн Доблесний, відплив з Гренландії на трьох кораблях з 160 чоловіками і жінками та домашньою худобою (інші джерела говорять про 250 переселенців). Після важкої зими він попрямував на південь і висадився біля Страумфіорду. Згодом відплив до Страумсея, можливо, тому що там течія була сильнішою. Тут, за теперішніми дослідженнями, були мирні відносини між корінними народами та норманами. Дві сторони обмінювались хутрами, шкурами та червоною тканиною, яку тубільці зав'язували навколо голови як свого роду головний убір.
В одній розповіді з саг йдеться про те, що бик, який належав Карлсефні, вискочив з лісу та так налякав тубільців, що вони побігли до своїх човнів і відплили. Повернулися вони вже через три дні з підтримкою. Тубільці використовували катапульти, піднімаючи «велику кулю на стовпі, яка була темно-синього кольору» і розміром «приблизно з овечий живіт». Куля пролітала над головами норманів та робила жахливий гомін.
Нормани почали відступати. Зведена сестра Лейфа Еріксона, Фрейдіс Еріксдоттір, була вагітною, тому не могла встигати за відступаючими. Вона закликала припинити втечу, додавши, що якби в неї була зброя, вона б могла зробити ще більше. Фрейдіс схопила меч людини, яку вбили тубільці. Вона витягла одну зі своїх грудей і вдарила по ній мечем, налякавши тубільців та змусивши їх втекти. Втім, епізод з Фрейдіс згадується лише у сазі 13 ст. і суперечить в істотних деталях ранішим сагам, де згадується цей персонаж.
Псевдоісторія
У Північній Америці були знайдені нібито рунічні камені, найвідоміший з них Кенсингтонський рунічний камінь. Проте такі камені вважають містифікацією або неправильним тлумаченням корінних американських петрогліфів.
Є багато заяв про колонізацію норманами Нової Англії, проте жодна з них досі не є обґрунтованою.
Пам'ятки, які помилково відносять до культури норманів:
- Ньюпорт-тауер у Ньюпорті (Род-Айленд)
- Петрогліфи на камені «дайтон-рок», який був знайдений на річці Тонтон у Массачусетсі
- Наррагансеттський рунічний камінь
«Норумбега» Горсфорда
Гарвардський хімік ХІХ століття Ебен Нортон Горсфорд пов'язав місцевість басейну річки Чарльз із місцями, описаними в сагах норманів, зокрема зі славнозвісним норманським поселенням «Норумбега». Він опублікував кілька книг на цю тему, проте тоді його праці мали слабку підтримку з боку істориків та археологів, а сьогодні ще меншу.
Інші автори дев'ятнадцятого століття, такі як друг Горсфорда, Томас Голд Еплтон, у своїй праці «A Sheaf of Papers» (1875 року) та Джордж Перкінс Марш у книжці «The Goths in New England» також поширювали помилкові уявлення про історію вікінгів. Подібне зловживання історією та експедиціями вікінгів з'являлося і у двадцятому столітті серед деяких груп, що наголошували на верховенстві білих на континенті.
Тривалість норманських контактів з корінними жителями Північної Америки
Короткотривалі поселення норманів на континентальній частині Північної Америки існували тільки для збирання природних ресурсів, якими був багатий регіон, наприклад хутро та пиломатеріали, яких істотно не вистачало в Гренландії. Незрозуміло чому короткострокові поселення не стали постійними, хоча частково на це вплинули ворожі стосунки з корінними народами, яких нормани називають скрелінгами. Однак епізодичні подорожі до Маркленда по їжу, деревину та торгівлю з місцевими жителями тривали протягом 400 років.
Див. також
Примітки
- Pálsson, Hermann (1965). . Penguin Classics. с. 28. ISBN . Архів оригіналу за 12 серпня 2021. Процитовано 21 грудня 2020.(англ.)
- Fitzhugh, William W, ‘Vikings: The north Atlantic saga', Anthronotes museum of natural history publication for education, available at www.anthropology.si.edu.(англ.)
- . L'Anse aux Meadows National Historic Site of Canada. Parks Canada. 2018. Архів оригіналу за 9 грудня 2019. Процитовано 21 грудня 2020.
Here [L'Anse aux Meadows] Norse expeditions sailed from Greenland, building a small encampment of timber-and-sod buildings …
(англ.) - Irwin, Constance; Strange Footprints on the Land; Harper&Row, New York, 1980; (англ.)
- Grove, Jonathan. 2009. [1] [ 26 березня 2019 у Wayback Machine.], in Norse Greenland: Selected Papers of the Hvalsey Conference 2008, Journal of the North Atlantic Special Volume 2, 30–51(англ.)
- He remained there making explorations for three years and decided to found a settlement there (Anderson, Rasmus B. (18 лютого 2004). Hare, John Bruno (ред.). . The Norse Discovery of America. Архів оригіналу за 2 січня 2020. Процитовано 21 грудня 2020.).(англ.)
- Reeves, Arthur Middleton; Anderson, Rasmus B. (1906). . Saga of Erik the Red. Архів оригіналу за 10 січня 2020. Процитовано 21 грудня 2020.
The first winter he was at Eriksey, nearly in the middle of the eastern settlement; the spring after repaired he to Eriksfjord, and took up there his abode. He removed in summer to the western settlement, and gave to many places names. He was the second winter at Holm in Hrafnsgnipa, but the third summer went he to Iceland, and came with his ship into Breidafjord.
(англ.) - Íslendingabók at Wikisource
- Wernick, Robert; The Seafarers: The Vikings, (1979), 176 pages, Time-Life Books, Alexandria, Virginia: .(англ.)
- Lynnerup, N (2014). Endperiod Demographics of the Greenland Norse. Journal of the North Atlantic. 7 (sp7): 18—24. doi:10.3721/037.002.sp702.(англ.)
- Wahlgren, Erik (1986). The Vikings and America. New York: Thames and Hudson. ISBN .(англ.)
- Stockinger, Günther (10 січня 2012). . Der Spiegel Online. Архів оригіналу за 28 вересня 2019. Процитовано 21 грудня 2020.(англ.)
- Pringle, Heather (14 лютого 1997). Death in Norse Greenland. Science (англ.). 275 (5302): 924—926. doi:10.1126/science.275.5302.924. ISSN 0036-8075.
- Dugmore, Andrew J.; McGovern, Thomas H.; Vésteinsson, Orri; Arneborg, Jette; Streeter, Richard; Keller, Christian (2012). Cultural adaptation, compounding vulnerabilities and conjunctures in Norse Greenland. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 109 (10): 3658—3663. doi:10.1073/pnas.1115292109. JSTOR 41507015. PMC 3309771. PMID 22371594.(англ.)
- Berglund, Joel (1986). The Decline of the Norse Settlements in Greenland. Arctic Anthropology. 23 (1/2): 109—135. JSTOR 40316106.(англ.)
- McGovern, Thomas H. (1980). Cows, Harp Seals, and Churchbells: Adaptation and Extinction in Norse Greenland. Human Ecology. 8 (3): 245—275. doi:10.1007/bf01561026. JSTOR 4602559.(англ.)
- Barrett, James H.; Boessenkool, Sanne; Kneale, Catherine J.; O’Connell, Tamsin C.; Star, Bastiaan (1 лютого 2020). Ecological globalisation, serial depletion and the medieval trade of walrus rostra. Quaternary Science Reviews. 229: 106122. doi:10.1016/j.quascirev.2019.106122. ISSN 0277-3791.(англ.)
- McGovern, Thomas H. (1991). Climate, Correlation, and Causation in Norse Greenland. Arctic Anthropology. 28 (2): 77—100. JSTOR 40316278.(англ.)
- Hawkins, Ed (30 січня 2020). 2019 years. climate-lab-book.ac.uk. оригіналу за 2 лютого 2020. («The data show that the modern period is very different to what occurred in the past. The often quoted Medieval Warm Period and Little Ice Age are real phenomena, but small compared to the recent changes.»)(англ.)
- . Science | AAAS (англ.). 7 листопада 2016. Архів оригіналу за 8 грудня 2020. Процитовано 21 грудня 2020.(англ.)
- . archive.archaeology.org. Архів оригіналу за 4 листопада 2012. Процитовано 20 грудня 2020.(англ.)
- Sephton, J. (1880). . Icelandic Saga Database. Архів оригіналу за 4 травня 2016. Процитовано 20 грудня 2020.(англ.)
- Oxenstierna, Eric; The Norsemen (1965), 320 pages, New York Graphic Soc.: (англ.)
- (PDF). Архів оригіналу (PDF) за 7 серпня 2019. Процитовано 20 грудня 2020.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з текстом «archived copy» як значення параметру title ()(англ.) - Magnusson, Magnus; Palsson, Hermann (1965). The Vinland Sagas. Penguin Books. ISBN .(англ.)
- , «Fictions of American Prehistory: Indians, Archeology, and National Origin Myths», American Literature 75 4: 693—721, December 2003 full text at Project MUSE [ 20 грудня 2018 у Wayback Machine.](англ.)
- Christopher Klein, «Uncovering New England's Viking connections», Boston Globe, November 23, 2013 [2] [ 25 січня 2021 у Wayback Machine.](англ.)
- (1995). Picturesque History and the Medieval in Nineteenth-Century America. The American Historical Review. 100 (4): 1079—1082. doi:10.1086/ahr/100.4.1061. JSTOR 2168201.(англ.)
- Eben Norton Horsford; Edward Henry Clement (1890). The discovery of the ancient city of Norumbega: A communication to the president and council of the American Geographical Society at their special session in Watertown, November 21, 1889. Houghton, Mifflin. с. 14. Процитовано 1 вересня 2011.(англ.)
- . The Straight Dope. Архів оригіналу за 21 серпня 2008. Процитовано 20 грудня 2020.(англ.)
- Steven Williams, Fantastic Archaeology: The Wild Side of North American Prehistory, 1991.(англ.)
- Gloria Polizzotti Greis . Архів оригіналу за 16 липня 2011. Процитовано 20 грудня 2020.. Needham Historical Society(англ.)
- Regal, Brian (November–December 2019). Everything Means Something in Viking. . Т. 43, № 6. . с. 44—47.(англ.)
- Diamond, Jared: Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed(англ.)
- Murrin, John M; Johnson, Paul E; McPherson, James M; Gerstle, Gary (2008). . Thomson Wadsworth. с. 6. ISBN . Архів оригіналу за 26 травня 2022. Процитовано 20 грудня 2020.(англ.)
- Schledermann, Peter. 1996. Voices in Stone. A Personal Journey into the Arctic Past. Komatik Series no. 5. Calgary: The Arctic Institute of North America and the University of Calgary.(англ.)
- Sutherland, Patricia. 2000. «The Norse and Native Norse Americans». In William W. Fitzhugh and Elisabeth I. Ward, eds., Vikings: The North Atlantic Saga, pp. 238—247. Washington, DC: The Smithsonian Institution.(англ.)
Посилання
- L'Anse aux Meadows National Historic Site of Canada website [ 13 лютого 2011 у Wayback Machine.]
- Newfoundland and Labrador Heritage website [ 9 листопада 2020 у Wayback Machine.]
- Freda Harold Research Papers [ 16 січня 2021 у Wayback Machine.] at Dartmouth College Library
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kolonizaciya vikingami Pivnichnoyi Ameriki proces sho rozpochalavsya naprikinci X stolittya koli moreplavci z normanskih teritorij doslidili ta zaselili zemli pivnichnoyi chastini Atlantichnogo okeanu vklyuchayuchi pivnichno shidni okrayini Pivnichnoyi Ameriki U 1960 roci buli znajdeni zalishki normanskih budivel v L Ans o Medovz sho na pivnochi Nyufaundlendu Ce vidkrittya pospriyalo vidnovlennyu arheologichnih rozvidok u pitanni zaselennya vikingami Pivnichnoyi Atlantiki Lejf Erikson vidkrivaye Ameriku Gans Dal 1849 1937 Normanski poselennya na pivnichnoamerikanskomu ostrovi Grenlandiya proisnuvali majzhe 500 rokiv L Ans o Medovz poki yedine pidtverdzhene misceperebuvannya vikingiv na teritoriyi teperishnoyi Kanadi Podorozhi napriklad dlya zboru derevini jmovirno vidbuvalis chas vid chasu ale nemaye zhodnih svidchen pro yakis trivali normanski poselennya na materikovij chastini Pivnichnoyi Ameriki Normanska GrenlandiyaSuchasna mapa kolishnogo Zahidnogo normanskogo poselennya Grenlandiyi teper ci zemli nalezhat do municipalitetu Kuyallek U Sagah pro islandciv napisano sho vpershe normani z Islandiyi zaselili Grenlandiyu v 980 h rokah n e Nemaye gruntovnih pidstav shob sumnivatisya v dostovirnosti informaciyi pro pershi poselennya vikingiv yaka rozmishena v sagah prote ne mozhna yiyi rozglyadati yak pershodzherelo z istoriyi normanskoyi Grenlandiyi oskilki yim pritamanni pevni literaturni zacikavlenosti pismennikiv ta publiki tiyeyi dobi yaki ne zavzhdi buli nadijni Erik Rudij davnoskandinavskoyu Eirikr raudi buv vignanij z Islandiyi cherez vipadkove vbivstvo inshoyi lyudini ta doslidzhuvav pid chas svogo tririchnogo vignannya nezalyudnene pivdenno zahidne uzberezhzhya Grenlandiyi Vin rozrobiv plan yakij mav na meti zamaniti meshkanciv na cyu bezlyudnu teritoriyu nazvavshi yiyi Grenlandiyeyu ukr Zelena zemlya pripustivshi sho lyudi budut ohochishe pereselyatisya cherez te sho teritoriya maye garnu nazvu Vnutrishni prostori odnogo dovgogo fiordu nazvanogo na jogo chest Ejriksfiordom stali miscem de vin zasnuvav pershe poselennya za nazvoyu Brattaglid Tam vin vidavav zemelni dilyanki pribulim entuziastam Mapa yaka pokazuye poshirennya normaniv Vikingi mali v Grenlandiyi dva poselennya Shidne na pivdenno zahidnomu kinci ostrova a Zahidne poselennya bulo na 500 kilometriv vishe na tomu zh taki zahidnomu uzberezhzhi Malenke poselennya bilya Shidnogo dekoli poznachayut yak Seredinne Zagalna chiselnist naselennya kolivalasya vid 2000 do 3000 osib Arheologi identifikuvali shonajmenshe 400 fermerskih sadib Normanska Grenlandiya mala svoyu diyeceziyu yepiskop Grenlandiyi prozhivav u stolichnomu misti Gardar Vikingi eksportuvali z Grenlandiyi bivni morzha hutro ribalski sitki ovec tyulenyachij ta kitovij zhir zhivih tvarin takih yak bili vedmedi rogi yedinoroga najimovirnishe bivni narvala ta shkuri velikoyi rogatoyi hudobi U 1126 roci naselennya zaprosilo svogo vlasnogo yepiskopa yakij prozhivav u Gardari a v 1261 roci Grenlandiya prijnyala verhovenstvo korolya Norvegiyi Voni prodovzhuvali mati svoyi vlasni zakoni ta stali majzhe politichno nezalezhnimi v 1349 roci pid chas Chornoyi smerti U 1380 Korolivstvo Norvegiya uvijshlo v politichnu uniyu z Korolivstvom Daniya Zahidna torgivlya ta zanepad Ye dokazi torgivli vikingiv z miscevimi meshkancyami normani nazivali yih skrelingami Zazvichaj kontaktuvali z plemenami yaki nalezhali do kulturi Tule Plemena dorsetskoyi kulturi znikli z ostrova she do prihodu syudi normaniv Taki predmeti yak fragmenti grebinciv chastinki zaliznogo posudu ta zubil korabelni zaklepki teslyarski rubanki ta dubovi korabelni fragmenti vikoristovuvalisya na inuyitskih chovnah ta buli znajdeni daleko za poshirennyam poselen vikingiv Malenka figurka z bivnya yak zobrazhaye yevropejcya bula znajdena sered ruyin inuyitskogo poselennya Mapa pokazuye poshirennya narodnosti Tule z 900 do 1500 roku Poselennya normaniv pochinayut zanepadati v XIV stolitti Zahidne poselennya stalo pokinutim blizko 1350 roku a ostannij yepiskop Grenlandiyi pomer u 1377 roci Pislya reyestraciyi shlyubu v 1408 roci v metrikah bilshe nemaye zhodnih zapisiv Shidne poselennya najimovirnishe zniklo naprikinci XV stolittya Neshodavnij radiovuglecevij analiz normanskih poselen pokazav ostannyu aktivnist u 1430 roci 15 rokiv Isnuye kilka teorij yaki poyasnyuyut chomu normani pokinuli ostriv Malij lodovikovij period pochatok yakogo pripav na XV stolittya mig prizvesti do uskladnen v podorozhah mizh Grenlandiyeyu ta Yevropoyu a takozh do problem u vedenni zemlerobstva Na skandinavskih terenah u cej chas vidbulosya vilyudnennya teritorij cherez golod ta chornu chumu sho dalo mozhlivist inshim zaseliti opustili zemlerobski teritoriyi Dodatkovo grenlandski bivni vitisnyayut na yevropejskomu rinku deshevshi bivni z Afriki Nezvazhayuchi na vtratu kontaktiv z grenlandcyami norvezko danskij korol prodovzhuvav vvazhati Grenlandiyu vlasnim volodinnyam Ne znayuchi chi normanska civilizaciya she zalishilasya v Grenlandiyi ta hvilyuyuchis za te sho tamteshni zhiteli she mozhut zalishatisya katolikami pislya togo yak yihni skandinavski zemli zaznali Reformaciyi ob yednana klerikalno kupecka ekspediciya pid provodom misionera Gansa Egede virushila do Grenlandiyi v 1721 roci Hocha cya ekspediciya i ne znajshla zhodnih yevropejskih poselen prote bula znakovoyu dlya podalshoyi danskoyi kolonizaciyi ostrova Klimat ta normanska GrenlandiyaNormanski grenlandci buli obmezheni rozkidanimi po ostrovi fiordami yaki zabezpechuvali komfortni miscya dlya utrimannya tvarin takih yak velika rogata hudoba vivci kozi psi ta koti ta stvorennya fermerskih ugid Na takih fiordah fermi zalezhali vid malenkih stayen de utrimuvalas domashnya hudoba vzimku sho prizvodilo do vibirkovogo zabittya velikogo stada shob perezhiti holodnij sezon Koli nastavav teplij period svijsku hudobu vipuskali zi stayen na pasoviska yaki nalezhali najbilshim fermam ta cerkvi Okrim skotarstva ta fermerstva vikingi takozh zajmalisya polyuvannyam na tyuleniv ta karibu Morzhiv vidlovlyuvali v torgivelnih cilyah Normani zdebilshogo pokladalisya na tak zvanij nordrsetur spilne polyuvannya na migruyuchih grenlandskih tyuleniv yake vidbuvalosya vesnoyu Torgivlya bula dosit vazhlivoyu dlya grenlandskih normaniv cherez te sho takim chinom vdavalosya importuvati pilomateriali deficitnij material dlya Grenlandiyi Zi svogo boku vikingi eksportuvali v Yevropu bivni ta shkuri morzha zhivih bilih vedmediv ta bivni narvala Vreshti resht cej sposib prozhivannya na ostrovi stav vrazlivim oskilki zhiteli nadto pokladalisya na migracijni sezonni yavisha yaki buli obumovleni klimatom a takozh na dobrobut yakij davali kilka fiordiv na ostrovi Pevnu kilkist chasu grenlandski poselennya isnuvali she protyagom Malogo lodovikovogo periodu hocha klimat zagalom stavav proholodnishim i vologishim Zagalom cherez zminu klimatu stali dovgotrivalishi zimi ta korotkotrivalishi vesni zbilshilosya chislo shtormiv i ce vplinulo na migracijnu povedinku grenlandskih tyuleniv Plosha pasovish na ostrovi stala nabagato menshoyu vodnochas znizilas i kilkist vrozhayu Plavannya vesnoyu do misc migraciyi grenlandskogo tyulenya stalo bilsh nebezpechnim cherez chiselni shtormi a nizhcha populyaciya tyuleniv prizvela do togo sho polyuvannya nordrsetur stalo mensh uspishnim Tovari grenlandskogo eksportu vtratili svoyu cinnist na yevropejskih rinkah cherez konkuruyuchi krayini ta vtratoyu interesu samih yevropejciv Bivni sloniv na rinku pochali vitisnyati bivni morzhiv yaki zabezpechuvali visoki dohodi meshkanciv Grenlandiyi Krim togo vikingi ne bazhali integruvatisya z miscevim narodom Tule ni cherez shlyub ni cherez kulturu Arheologichni doslidzhennya pokazali sho dva narodi mali kontakti oskilki vcheni znahodili v kolishnih pomeshkannyah korinnogo naselennya rozmalovani bivni normaniv ta rizni bronzovi ta stalevi artefakti Odnak faktichno nemaye materialnih rechej narodnostej Tule v normanskih poselennyah U ranishih doslidzhennyah vkazuvalosya sho ne zmina klimatu prizvela do zanepadu poselen normaniv a yihnye nebazhannya pristosuvatisya do nogo Napriklad yaksho b vikingi bilshe zoseredilis na polyuvanni na nerpu kilchastu na yaku mozhna bulo polyuvati cilij rik hocha v menshij kilkosti ta zajmayuchis cim individualno ta virishili zmenshiti svoyi spilni masovi polyuvannya yizha bula b mensh deficitnoyu pid chas zimovih sezoniv Serednij pokaznik zmini temperaturi na planeti Takozh normani mogli vikoristovuvati dlya vigotovlennya odyagu shkuri tvarin a ne vovnu shob dalo yim zmogu zhiti blizhche do uzberezhzhya ta ne buti priv yazanimi tilki do fiordiv Prote neshodavni doslidzhennya pokazali sho vikingi namagalisya pristosuvatisya do zmin tilki inshimi sposobami Deyaki z nih napriklad zbilshuvali kilkist vpolovanoyi zdobichi U pokinutih poselennyah mozhna znajti znachnu kilkist kistok morskih tvarin sho svidchit pro posilene polyuvannya v morskih vodah sho zamishuvalo vidsutnist fermerskogo m yasa Krim togo za danimi znajdenogo pilku vcheni viznachili sho normani ne spustoshuvali neveliki lisovi dilyanki yak vvazhalosya ranishe Natomist nadavali nadmirno vikoristanim dilyankam chas shob voni zmogli vidnovitis ta pereyizdili v inshi miscya Normanski fermeri takozh namagalisya pristosuvatisya Vikingi staralis zapilyuvati vlasnoruch prilegli teritoriyi namagayuchis ne vidstavati vid novih vimog yaki buli sprichineni zminoyu klimatu Prote klimatichni zmini ne buli yedinim faktorom sho chiniv tisk na grenlandskih normaniv Zminyuvalasya takozh ekonomichna situaciya osoblivo yevropejskij eksport yakij buv dlya grenlandciv velikoyu cinnistyu Suchasni doslidzhennya pokazuyut sho grenlandski normani ne zmogli vtrimati svoyi poselennya na ostrovi cherez ekonomichni ta klimatichni zmini yaki vidbuvalisya odnochasno VinlandLejf Erikson pryamuye do Pivnichnoyi Ameriki Kristian Krog 1893 Posilayuchis na taki dzherela yak Saga pro Erika Rudogo Saga pro grenlandciv ta deyaki rozdili Knigi Gauka ta Knigi z Ploskogo ostrova staye vidomo sho normani pochali doslidzhuvati zemli zahidnishe Grenlandiyi lishe cherez kilka rokiv pislya togo yak buli zasnovani pershi poselennya na Grenlandiyi U 985 roci pid chas morskoyi migraciyi 400 700 pereselenciv z Islandiyi do Grenlandiyi yaka vidbulas na 25 korablyah 14 z yakih uspishno zavershili podorozh kupec B yarni Gerjolfsson vtrativ pravilnij kurs i pislya troh dniv pobachiv zemlyu zahidnishe vid osnovnogo flotu B yarni buv zacikavlenij tilki u vidnajdenni fermi svogo batka tomu ne doslidzhuvav pobacheni novi zemli Prote potim opisav svoyi vidkrittya Lejfu Eriksonu yakij zgodom bilsh detalno doslidiv pobacheni ranishe teritoriyi i zasnuvav tam cherez 15 rokiv nevelike poselennya Sagi opisuyut tri vidokremleni teritoriyi yaki buli doslidzhenni Gellaund sho oznachaye zemlya ploskih kameniv suchasna Baffinova zemlya Markland lisista zemlya Labrador Vinland zemlya vina znajdena des na pivden vid Marklanda uzberezhzhya Zatoki Svyatogo Lavrentiya Same u Vinlandi zasnovano poselennya yake opisali v sagah Zimovij tabir Lejfa Mapa 1690 roku pokazuye latinizovani normanski nazvi misc v Pivnichnij Americi Vikoristovuyuchi opisi marshrutu techij skel ta vitriv yaki nadav jomu B yarni Lejf Erikson vidpliv z Grenlandiyi na zahid cherez more Labradora z 35 ma inshimi osobami vzyavshi dlya cogo korabel samogo B yarni Vin opisav teritoriyu Gellaundu yak rivnu i lisistu z shirokimi bilimi plyazhami v yaku b storonu voni ne jshli ta pologoyu beregovoyu liniyeyu Lejf Erikson ta bagato inshih hotili shob jogo batko Erik Rudij ocholiv cyu ekspediciyu Prote nezadovgo do pochatku plavannya Erik vpav z konya na mokrij skeli bilya berega poranivshi sebe tomu buv zmushenij zalishitisya na ostrovi U 1001 roci Lejf zimuvav najimovirnishe bilya misu Bold na pivnichnomu uzberezhzhi Nyufaundlendu de odnogo razu jogo prijomnij batko Tirker buv znajdenij p yanim vid najmenovanih u sazi vinogradnih yagid Hocha naspravdi v cij miscevosti dikoroslimi ye tilki kabachki agrus ta zhuravlina Isnuyut pripushennya sho Lejf naspravdi opisuye fermentovani yagodi yak vino Lejf Erikson proviv she odnu zimu v Lejfsbudiri pislya chogo povernuvsya nazad u Brattaglid batkivsku rezidenciyu v Grenlandiyi shob vzyati na sebe obov yazki sina pered batkom Plavannya Torvalda 1004 r n e U 1004 roci brat Lejfa Torvald Ejriksson virushiv z 30 ma cholovikami do Vinlanda i proviv zimu v tabori Lejfa Navesni Torvald napav na dev yatoh miscevih zhiteliv yaki spali pid troma pokritimi shkurami kanoe Dev yata zhertva vryatuvalas i nezadovgo povernulas z pidtrimkoyu Torvalda pid chas konfliktu vbila strila yaka uspishno projshla cherez zahist Hocha sutichki trivali j dali normani zalishilisya na she odnu zimu i nastupnoyi vesni pokinuli poselennya Lito bilya beregiv Grenlandiyi 1000 rik Yens Erik Karl Rasmussen 1841 1893 Ekspediciya Karlsefni 1009 r n e U 1009 roci Torfinn Karlsefni takozh vidomij yak Torfinn Doblesnij vidpliv z Grenlandiyi na troh korablyah z 160 cholovikami i zhinkami ta domashnoyu hudoboyu inshi dzherela govoryat pro 250 pereselenciv Pislya vazhkoyi zimi vin popryamuvav na pivden i visadivsya bilya Straumfiordu Zgodom vidpliv do Straumseya mozhlivo tomu sho tam techiya bula silnishoyu Tut za teperishnimi doslidzhennyami buli mirni vidnosini mizh korinnimi narodami ta normanami Dvi storoni obminyuvalis hutrami shkurami ta chervonoyu tkaninoyu yaku tubilci zav yazuvali navkolo golovi yak svogo rodu golovnij ubir V odnij rozpovidi z sag jdetsya pro te sho bik yakij nalezhav Karlsefni viskochiv z lisu ta tak nalyakav tubilciv sho voni pobigli do svoyih chovniv i vidplili Povernulisya voni vzhe cherez tri dni z pidtrimkoyu Tubilci vikoristovuvali katapulti pidnimayuchi veliku kulyu na stovpi yaka bula temno sinogo koloru i rozmirom priblizno z ovechij zhivit Kulya prolitala nad golovami normaniv ta robila zhahlivij gomin Normani pochali vidstupati Zvedena sestra Lejfa Eriksona Frejdis Eriksdottir bula vagitnoyu tomu ne mogla vstigati za vidstupayuchimi Vona zaklikala pripiniti vtechu dodavshi sho yakbi v neyi bula zbroya vona b mogla zrobiti she bilshe Frejdis shopila mech lyudini yaku vbili tubilci Vona vityagla odnu zi svoyih grudej i vdarila po nij mechem nalyakavshi tubilciv ta zmusivshi yih vtekti Vtim epizod z Frejdis zgaduyetsya lishe u sazi 13 st i superechit v istotnih detalyah ranishim sagam de zgaduyetsya cej personazh PsevdoistoriyaDajton rok pid chas vidplivu Nyuport tauer U Pivnichnij Americi buli znajdeni nibito runichni kameni najvidomishij z nih Kensingtonskij runichnij kamin Prote taki kameni vvazhayut mistifikaciyeyu abo nepravilnim tlumachennyam korinnih amerikanskih petroglifiv Ye bagato zayav pro kolonizaciyu normanami Novoyi Angliyi prote zhodna z nih dosi ne ye obgruntovanoyu Pam yatki yaki pomilkovo vidnosyat do kulturi normaniv Nyuport tauer u Nyuporti Rod Ajlend Petroglifi na kameni dajton rok yakij buv znajdenij na richci Tonton u Massachusetsi Narragansettskij runichnij kamin Norumbega Gorsforda Garvardskij himik HIH stolittya Eben Norton Gorsford pov yazav miscevist basejnu richki Charlz iz miscyami opisanimi v sagah normaniv zokrema zi slavnozvisnim normanskim poselennyam Norumbega Vin opublikuvav kilka knig na cyu temu prote todi jogo praci mali slabku pidtrimku z boku istorikiv ta arheologiv a sogodni she menshu Inshi avtori dev yatnadcyatogo stolittya taki yak drug Gorsforda Tomas Gold Eplton u svoyij praci A Sheaf of Papers 1875 roku ta Dzhordzh Perkins Marsh u knizhci The Goths in New England takozh poshiryuvali pomilkovi uyavlennya pro istoriyu vikingiv Podibne zlovzhivannya istoriyeyu ta ekspediciyami vikingiv z yavlyalosya i u dvadcyatomu stolitti sered deyakih grup sho nagoloshuvali na verhovenstvi bilih na kontinenti Trivalist normanskih kontaktiv z korinnimi zhitelyami Pivnichnoyi AmerikiKorotkotrivali poselennya normaniv na kontinentalnij chastini Pivnichnoyi Ameriki isnuvali tilki dlya zbirannya prirodnih resursiv yakimi buv bagatij region napriklad hutro ta pilomateriali yakih istotno ne vistachalo v Grenlandiyi Nezrozumilo chomu korotkostrokovi poselennya ne stali postijnimi hocha chastkovo na ce vplinuli vorozhi stosunki z korinnimi narodami yakih normani nazivayut skrelingami Odnak epizodichni podorozhi do Marklenda po yizhu derevinu ta torgivlyu z miscevimi zhitelyami trivali protyagom 400 rokiv Div takozhModeli zaselennya Ameriki Danska kolonizaciya Ameriki Vikingi Kontakti z Amerikoyu do KolumbaPrimitkiPalsson Hermann 1965 Penguin Classics s 28 ISBN 0 14 044154 9 Arhiv originalu za 12 serpnya 2021 Procitovano 21 grudnya 2020 angl Fitzhugh William W Vikings The north Atlantic saga Anthronotes museum of natural history publication for education available at www anthropology si edu angl L Anse aux Meadows National Historic Site of Canada Parks Canada 2018 Arhiv originalu za 9 grudnya 2019 Procitovano 21 grudnya 2020 Here L Anse aux Meadows Norse expeditions sailed from Greenland building a small encampment of timber and sod buildings angl Irwin Constance Strange Footprints on the Land Harper amp Row New York 1980 ISBN 0 06 022772 9 angl Grove Jonathan 2009 1 26 bereznya 2019 u Wayback Machine in Norse Greenland Selected Papers of the Hvalsey Conference 2008 Journal of the North Atlantic Special Volume 2 30 51 angl He remained there making explorations for three years and decided to found a settlement there Anderson Rasmus B 18 lyutogo 2004 Hare John Bruno red The Norse Discovery of America Arhiv originalu za 2 sichnya 2020 Procitovano 21 grudnya 2020 angl Reeves Arthur Middleton Anderson Rasmus B 1906 Saga of Erik the Red Arhiv originalu za 10 sichnya 2020 Procitovano 21 grudnya 2020 The first winter he was at Eriksey nearly in the middle of the eastern settlement the spring after repaired he to Eriksfjord and took up there his abode He removed in summer to the western settlement and gave to many places names He was the second winter at Holm in Hrafnsgnipa but the third summer went he to Iceland and came with his ship into Breidafjord angl Islendingabok at Wikisource Wernick Robert The Seafarers The Vikings 1979 176 pages Time Life Books Alexandria Virginia ISBN 0 8094 2709 5 angl Lynnerup N 2014 Endperiod Demographics of the Greenland Norse Journal of the North Atlantic 7 sp7 18 24 doi 10 3721 037 002 sp702 angl Wahlgren Erik 1986 The Vikings and America New York Thames and Hudson ISBN 0 500 02109 0 angl Stockinger Gunther 10 sichnya 2012 Der Spiegel Online Arhiv originalu za 28 veresnya 2019 Procitovano 21 grudnya 2020 angl Pringle Heather 14 lyutogo 1997 Death in Norse Greenland Science angl 275 5302 924 926 doi 10 1126 science 275 5302 924 ISSN 0036 8075 Dugmore Andrew J McGovern Thomas H Vesteinsson Orri Arneborg Jette Streeter Richard Keller Christian 2012 Cultural adaptation compounding vulnerabilities and conjunctures in Norse Greenland Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 109 10 3658 3663 doi 10 1073 pnas 1115292109 JSTOR 41507015 PMC 3309771 PMID 22371594 angl Berglund Joel 1986 The Decline of the Norse Settlements in Greenland Arctic Anthropology 23 1 2 109 135 JSTOR 40316106 angl McGovern Thomas H 1980 Cows Harp Seals and Churchbells Adaptation and Extinction in Norse Greenland Human Ecology 8 3 245 275 doi 10 1007 bf01561026 JSTOR 4602559 angl Barrett James H Boessenkool Sanne Kneale Catherine J O Connell Tamsin C Star Bastiaan 1 lyutogo 2020 Ecological globalisation serial depletion and the medieval trade of walrus rostra Quaternary Science Reviews 229 106122 doi 10 1016 j quascirev 2019 106122 ISSN 0277 3791 angl McGovern Thomas H 1991 Climate Correlation and Causation in Norse Greenland Arctic Anthropology 28 2 77 100 JSTOR 40316278 angl Hawkins Ed 30 sichnya 2020 2019 years climate lab book ac uk originalu za 2 lyutogo 2020 The data show that the modern period is very different to what occurred in the past The often quoted Medieval Warm Period and Little Ice Age are real phenomena but small compared to the recent changes angl Science AAAS angl 7 listopada 2016 Arhiv originalu za 8 grudnya 2020 Procitovano 21 grudnya 2020 angl archive archaeology org Arhiv originalu za 4 listopada 2012 Procitovano 20 grudnya 2020 angl Sephton J 1880 Icelandic Saga Database Arhiv originalu za 4 travnya 2016 Procitovano 20 grudnya 2020 angl Oxenstierna Eric The Norsemen 1965 320 pages New York Graphic Soc ISBN 1 122 21631 9 angl PDF Arhiv originalu PDF za 7 serpnya 2019 Procitovano 20 grudnya 2020 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z tekstom archived copy yak znachennya parametru title posilannya angl Magnusson Magnus Palsson Hermann 1965 The Vinland Sagas Penguin Books ISBN 978 0 14 044154 3 angl Fictions of American Prehistory Indians Archeology and National Origin Myths American Literature 75 4 693 721 December 2003 full text at Project MUSE 20 grudnya 2018 u Wayback Machine angl Christopher Klein Uncovering New England s Viking connections Boston Globe November 23 2013 2 25 sichnya 2021 u Wayback Machine angl 1995 Picturesque History and the Medieval in Nineteenth Century America The American Historical Review 100 4 1079 1082 doi 10 1086 ahr 100 4 1061 JSTOR 2168201 angl Eben Norton Horsford Edward Henry Clement 1890 The discovery of the ancient city of Norumbega A communication to the president and council of the American Geographical Society at their special session in Watertown November 21 1889 Houghton Mifflin s 14 Procitovano 1 veresnya 2011 angl The Straight Dope Arhiv originalu za 21 serpnya 2008 Procitovano 20 grudnya 2020 angl Steven Williams Fantastic Archaeology The Wild Side of North American Prehistory 1991 angl Gloria Polizzotti Greis Arhiv originalu za 16 lipnya 2011 Procitovano 20 grudnya 2020 Needham Historical Society angl Regal Brian November December 2019 Everything Means Something in Viking T 43 6 s 44 47 angl Diamond Jared Collapse How Societies Choose to Fail or Succeed angl Murrin John M Johnson Paul E McPherson James M Gerstle Gary 2008 Thomson Wadsworth s 6 ISBN 978 0 495 41101 7 Arhiv originalu za 26 travnya 2022 Procitovano 20 grudnya 2020 angl Schledermann Peter 1996 Voices in Stone A Personal Journey into the Arctic Past Komatik Series no 5 Calgary The Arctic Institute of North America and the University of Calgary angl Sutherland Patricia 2000 The Norse and Native Norse Americans In William W Fitzhugh and Elisabeth I Ward eds Vikings The North Atlantic Saga pp 238 247 Washington DC The Smithsonian Institution angl PosilannyaL Anse aux Meadows National Historic Site of Canada website 13 lyutogo 2011 u Wayback Machine Newfoundland and Labrador Heritage website 9 listopada 2020 u Wayback Machine Freda Harold Research Papers 16 sichnya 2021 u Wayback Machine at Dartmouth College Library