Посадка на фюзеляж, посадка «на черево» — авіаційний інцидент, коли літак здійснює посадку зі втягненим або не повністю випущеним шасі і торкається ЗПС або землі нижньою поверхнею фюзеляжу.
Посадка такого типу несе в собі ризик того, що літак може перекинутися, розвалитися або загорітися, якщо приземлиться занадто швидко або занадто різко. Від пілота потрібна надзвичайна точність, щоб гарантувати, що літак приземлиться достатньо рівно, маючи при цьому достатню швидкість для збереження контролю. Сильний бічний вітер, погана видимість, пошкодження літального апарату або відсутність відповідних елементів керування значно підвищують небезпеку виконання приземлення на фюзеляж. Такі посадки є одним з найпоширеніших типів авіаційних інцидентів, хоча як правило, не призводять до катастрофічних результатів, якщо виконані уважно та обережно.
Причини і профілактика
Помилка пілота
Нерідко причиною приземлення з піднятим шасі є те, що пілот просто забув випустити шасі перед приземленням. В англійській мові для такої причини аварій використовується термін gear-up landing («посадка з піднятим шасі»), тоді як belly landing (дослівно «посадка на черево») значить, що випустити шасі було неможливо через механічну несправність.
На будь-якому літаку з висувним шасі опускання шасі є одним з пунктів контрольного списку пілота при посадці. Пілоти, що виконують пункти списку, не звіряючись з ним, напам'ять, можуть забути опустити шасі, відволіктися через якусь надзвичайну ситуацію тощо. Аварія B-17 «Duchess' Daughter» (див. ілюстрацію до статті) сталася через те, що під час нормального приземлення другий пілот ненавмисно натиснув перемикач шасі на втягування.
Усі літальні апарати з висувним шасі повинні мати індикатори стану шасі, що світяться певним кольором залежно від того, піднято шасі чи опущено, але неуважний пілот може забути подивитися на індикатори. Це змусило авіаконструкторів створити додаткові системи безпеки в літаку, Щоб зменшити ймовірність людської помилки, використовується звуковий сигнал, який спрацьовує, коли шасі не заблоковані, а дросельні заслонки двигуна налаштовані на приземлення. У більших літаках система попередження спрацьовує, коли закрилки налаштовані на посадку, а шасі — ні. Також використовується [en] або радарний висотомір, який активує сигнал, коли літак знаходиться близько до землі та знижується з невипущеним шасі. Але відомі випадки, коли не допомагав і цей сигнал, оскільки пілот не був знайомий з даним літальним апаратом і не знав, значить сигнал (пілоти іноді плутали попереджувальний гудок шасі з попередженням про звалювання). Тому більшість авіалайнерів оснащено системою голосових повідомлень, яка дає пілоту чітку словесну вказівку: «НЕ ВИПУЩЕНІ ШАСІ».
Крім того, великі літаки призначені для керування двома пілотами, які працюють у команді. Один пілот керує літаком, забезпечує зв'язок і запобігає зіткненням, а інший керує системами літака. Це зменшує робоче навантаження на членів екіпажу, дозволяючи одному контролювати роботу іншого. Використання сучасних систем попередження та ефективне навчання екіпажу зробили подібні інциденти при посадці великих літаків надзвичайно рідкісними.
Механічна несправність
Більшість шасі працюють за допомогою електродвигунів або гідравлічних приводів. На випадок виходу з ладу системи висування шасі зазвичай передбачено резервні системи. У разі виходу з ладу енергосистеми завжди доступна система аварійного випускання шасі, зокрема механізм вільного падіння, який роз'єднує фіксатори та дозволяє посадковому шасі вільно випасти, після чого воно фіксується під дією сили тяжіння та/або потоку повітря.
У випадках, коли лише одна стійка шасі не висувається, може бути безпечніше приземлитися взагалі без шасі, особливо під час посадки поза межами аеродрому, тому пілот може втягнути справні шасі та приземлитися на фюзеляж.
У деяких літаків, як-от A-10 Thunderbolt II, втягнуті головні колеса виступають із гондол, тому в разі приземлення без випуску шасі літак все одно їхатиме по землі на колесах.
Приклади
- [en]. 29 вересня 1940 року в результаті зіткнення в повітрі над штатом Новий Південний Уельс (Австралія) два літаки Avro Anson зчепилися разом. Обидва двигуни верхнього літака (далі N4876) вийшли з ладу під час зіткнення, але двигуни нижнього (далі L9162) продовжували обертатися на повну потужність. Пілот L9162 вистрибнув з парашутом, але пілот N4876, Леонард Грем Фуллер, виявив, що за допомогою елеронів і закрилків може контролювати обидва літака. Пролетівши таким чином ще 8 км, він успішно здійснив аварійну посадку на черево L9162 у полі в 6 км від містечка Броклсбі. Близько 200 м літак повз по траві, перш ніж зупинитися. Обидва літаки відремонтували, N4876 повернувся до льотної служби, L9162 використовували для навчань на землі.
- [en]. Boeing 707, не долетівши приблизно чотири кілометри до Орлі, був змушений здійснити аварійну посадку на фюзеляж у полі цибулі через сильне задимлення у салоні, яке сталося внаслідок пожежі в [en]. Внаслідок самого приземлення ніхто не постраждав, але від чадного газу загинули 123 особи на борту зі 134 (багато з них були мертві ще до приземлення).
- [en]. 4 липня 2000 року Ту-154 рейсу 262 угорської авіакомпанії Malév через помилку пілотів під час спроби посадки торкнувся ЗПС черевною частиною. Шасі не були випущені, оскільки пілоти вимкнули систему попередження, яка перед тим кілька разів спрацьовувала при пролетах на висоті 100 м над вершинами гір, після чого забули ввімкнути її знову. Диспетчери помітили, що літак не випустив шасі, попередили пілота, і той встиг зреагувати та перервати посадку, але перед тим як знову відірватися від ЗПС, літак проповз по ній близько 650 м на швидкості 300 км/год. З другої спроби літак приземлився нормально. Ніхто не постраждав. Ремонт літака визнали невигідним, оскільки у той час Угорщина поступово виводила з свої Ту-154 з експлуатації. Пошкоджений літак протягом кількох років використовувала для тренувань пожежно-рятувальна служба аеропорту.
- 9 квітня 2006 року пілоти посадили пожежний літак [en] на злітно-посадкову смугу в аеропорту Ізмір, не випустивши шасі. Екіпаж встиг перервати посадку і приземлити літак нормально. Ніхто не постраждав, але в корпусі літака з'явилася триметрова пробоїна. Літак відремонтували та повернули до експлуатації.
- Інцидент в аеропорту Варшава-Шопен. 1 листопада 2011 року на літаку Boeing 767 рейсу 016 авіакомпанії LOT у польоті з аеропорту Ньюарку до Варшави при заході на посадку не випустилися шасі через неполадку гідравлічної системи. Літак більше години кружляв над аеропортом, щоб витратити рештки палива і дати час пожежникам на землі підготувати ЗПС до аварійного приземлення. Нарешті літак здійснив посадку на черево. Ніхто не постраждав, але літак довелося списати.
- Катастрофа рейсу 8303 Пакистанських авіаліній під Карачі. 22 травня 2020 року Airbus A320 рейс 8303 авіакомпанії Pakistan International Airlines через помилку пілота здійснив посадку без випуску шасі. Пілоти змогли знову підняти літак у повітря, але перед тим він щонайменше 300 метрів проповз по ЗПС, під час цього торкнувшись її обома двигунами. Після повторного злету двигуни заглохли, і літак упав. Загинуло 97 з 99 людей на борту, а також один на землі.
Безпілотна посадка на черево
Відомі навіть випадки, коли літаки здійснювали порівняно успішні посадки на черево після того, як екіпаж покинув їх у польоті. Ймовірно, найвідомішим таким випадком є історія з так званим «кукурудзяним бомбардувальником». У лютому 1970 року ВПС США над штатом Монтана увійшов у штопор. Пілот не зміг виправити ситуацію та катапультувався, але віддача від крісла стабілізувала літак, який пролетів кілька кілометрів і приземлився у полі. Літак отримав незначні ушкодження, й після ремонту його повернули до експлуатації. Після зняття F-106 з озброєння «кукурудзяний бомбардувальник» виставлений у Національному музеї ВПС США. Додатковий курйоз полягає в тім, що прізвисько «кукурудзяний бомбардувальник» є абсолютно хибним, оскільки цей літак насправді є перехоплювачем, і приземлився він на пшеничному полі.
Примітки
- Р. О. Гільченко (2009). Англійсько-український словник авіаційних термінів (pdf) (укр.). Національний авіаційний університет. ISBN . Процитовано 26 вересня 2024.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - Accidents and incidents – Statistics (PDF) (англ.). Міністерство землі та транспорту Японії.
- Emergency Landing - Guidance for Controllers (англ.). Процитовано 26 вересня 2024.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - 303rd Bomb Group, 8th Air Force, mission 197 report (pdf) (англ.). 06 липня 1944. Процитовано 05 жовтня 2024.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url () - The Cornfield Bomber 58-0787 (англ.). f-106deltadart.com. Процитовано 25 вересня 2024.
{{}}
: Обслуговування CS1: Сторінки з параметром url-status, але без параметра archive-url ()
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Nemaye perevirenih versij ciyeyi storinki jmovirno yiyi she ne pereviryali na vidpovidnist pravilam proektu Posadka na fyuzelyazh posadka na cherevo aviacijnij incident koli litak zdijsnyuye posadku zi vtyagnenim abo ne povnistyu vipushenim shasi i torkayetsya ZPS abo zemli nizhnoyu poverhneyu fyuzelyazhu Boeing B 17 Duchess Daughter pislya posadki na fyuzelyazh 1944 rik Posadka takogo tipu nese v sobi rizik togo sho litak mozhe perekinutisya rozvalitisya abo zagoritisya yaksho prizemlitsya zanadto shvidko abo zanadto rizko Vid pilota potribna nadzvichajna tochnist shob garantuvati sho litak prizemlitsya dostatno rivno mayuchi pri comu dostatnyu shvidkist dlya zberezhennya kontrolyu Silnij bichnij viter pogana vidimist poshkodzhennya litalnogo aparatu abo vidsutnist vidpovidnih elementiv keruvannya znachno pidvishuyut nebezpeku vikonannya prizemlennya na fyuzelyazh Taki posadki ye odnim z najposhirenishih tipiv aviacijnih incidentiv hocha yak pravilo ne prizvodyat do katastrofichnih rezultativ yaksho vikonani uvazhno ta oberezhno Prichini i profilaktikaPomilka pilota Neridko prichinoyu prizemlennya z pidnyatim shasi ye te sho pilot prosto zabuv vipustiti shasi pered prizemlennyam V anglijskij movi dlya takoyi prichini avarij vikoristovuyetsya termin gear up landing posadka z pidnyatim shasi todi yak belly landing doslivno posadka na cherevo znachit sho vipustiti shasi bulo nemozhlivo cherez mehanichnu nespravnist Na bud yakomu litaku z visuvnim shasi opuskannya shasi ye odnim z punktiv kontrolnogo spisku pilota pri posadci Piloti sho vikonuyut punkti spisku ne zviryayuchis z nim napam yat mozhut zabuti opustiti shasi vidvoliktisya cherez yakus nadzvichajnu situaciyu tosho Avariya B 17 Duchess Daughter div ilyustraciyu do statti stalasya cherez te sho pid chas normalnogo prizemlennya drugij pilot nenavmisno natisnuv peremikach shasi na vtyaguvannya Usi litalni aparati z visuvnim shasi povinni mati indikatori stanu shasi sho svityatsya pevnim kolorom zalezhno vid togo pidnyato shasi chi opusheno ale neuvazhnij pilot mozhe zabuti podivitisya na indikatori Ce zmusilo aviakonstruktoriv stvoriti dodatkovi sistemi bezpeki v litaku Shob zmenshiti jmovirnist lyudskoyi pomilki vikoristovuyetsya zvukovij signal yakij spracovuye koli shasi ne zablokovani a droselni zaslonki dviguna nalashtovani na prizemlennya U bilshih litakah sistema poperedzhennya spracovuye koli zakrilki nalashtovani na posadku a shasi ni Takozh vikoristovuyetsya en abo radarnij visotomir yakij aktivuye signal koli litak znahoditsya blizko do zemli ta znizhuyetsya z nevipushenim shasi Ale vidomi vipadki koli ne dopomagav i cej signal oskilki pilot ne buv znajomij z danim litalnim aparatom i ne znav znachit signal piloti inodi plutali poperedzhuvalnij gudok shasi z poperedzhennyam pro zvalyuvannya Tomu bilshist avialajneriv osnasheno sistemoyu golosovih povidomlen yaka daye pilotu chitku slovesnu vkazivku NE VIPUShENI ShASI Krim togo veliki litaki priznacheni dlya keruvannya dvoma pilotami yaki pracyuyut u komandi Odin pilot keruye litakom zabezpechuye zv yazok i zapobigaye zitknennyam a inshij keruye sistemami litaka Ce zmenshuye roboche navantazhennya na chleniv ekipazhu dozvolyayuchi odnomu kontrolyuvati robotu inshogo Vikoristannya suchasnih sistem poperedzhennya ta efektivne navchannya ekipazhu zrobili podibni incidenti pri posadci velikih litakiv nadzvichajno ridkisnimi Mehanichna nespravnist A 10 Thunderbolt II pislya avarijnoyi posadki na aviabazi Edvards Bilshist shasi pracyuyut za dopomogoyu elektrodviguniv abo gidravlichnih privodiv Na vipadok vihodu z ladu sistemi visuvannya shasi zazvichaj peredbacheno rezervni sistemi U razi vihodu z ladu energosistemi zavzhdi dostupna sistema avarijnogo vipuskannya shasi zokrema mehanizm vilnogo padinnya yakij roz yednuye fiksatori ta dozvolyaye posadkovomu shasi vilno vipasti pislya chogo vono fiksuyetsya pid diyeyu sili tyazhinnya ta abo potoku povitrya U vipadkah koli lishe odna stijka shasi ne visuvayetsya mozhe buti bezpechnishe prizemlitisya vzagali bez shasi osoblivo pid chas posadki poza mezhami aerodromu tomu pilot mozhe vtyagnuti spravni shasi ta prizemlitisya na fyuzelyazh U deyakih litakiv yak ot A 10 Thunderbolt II vtyagnuti golovni kolesa vistupayut iz gondol tomu v razi prizemlennya bez vipusku shasi litak vse odno yihatime po zemli na kolesah PrikladiZchepleni Avro Anson pislya prizemlennya en 29 veresnya 1940 roku v rezultati zitknennya v povitri nad shtatom Novij Pivdennij Uels Avstraliya dva litaki Avro Anson zchepilisya razom Obidva dviguni verhnogo litaka dali N4876 vijshli z ladu pid chas zitknennya ale dviguni nizhnogo dali L9162 prodovzhuvali obertatisya na povnu potuzhnist Pilot L9162 vistribnuv z parashutom ale pilot N4876 Leonard Grem Fuller viyaviv sho za dopomogoyu eleroniv i zakrilkiv mozhe kontrolyuvati obidva litaka Proletivshi takim chinom she 8 km vin uspishno zdijsniv avarijnu posadku na cherevo L9162 u poli v 6 km vid mistechka Broklsbi Blizko 200 m litak povz po travi persh nizh zupinitisya Obidva litaki vidremontuvali N4876 povernuvsya do lotnoyi sluzhbi L9162 vikoristovuvali dlya navchan na zemli en Boeing 707 ne doletivshi priblizno chotiri kilometri do Orli buv zmushenij zdijsniti avarijnu posadku na fyuzelyazh u poli cibuli cherez silne zadimlennya u saloni yake stalosya vnaslidok pozhezhi v en Vnaslidok samogo prizemlennya nihto ne postrazhdav ale vid chadnogo gazu zaginuli 123 osobi na bortu zi 134 bagato z nih buli mertvi she do prizemlennya en 4 lipnya 2000 roku Tu 154 rejsu 262 ugorskoyi aviakompaniyi Malev cherez pomilku pilotiv pid chas sprobi posadki torknuvsya ZPS cherevnoyu chastinoyu Shasi ne buli vipusheni oskilki piloti vimknuli sistemu poperedzhennya yaka pered tim kilka raziv spracovuvala pri proletah na visoti 100 m nad vershinami gir pislya chogo zabuli vvimknuti yiyi znovu Dispetcheri pomitili sho litak ne vipustiv shasi poperedili pilota i toj vstig zreaguvati ta perervati posadku ale pered tim yak znovu vidirvatisya vid ZPS litak propovz po nij blizko 650 m na shvidkosti 300 km god Z drugoyi sprobi litak prizemlivsya normalno Nihto ne postrazhdav Remont litaka viznali nevigidnim oskilki u toj chas Ugorshina postupovo vivodila z svoyi Tu 154 z ekspluataciyi Poshkodzhenij litak protyagom kilkoh rokiv vikoristovuvala dlya trenuvan pozhezhno ryatuvalna sluzhba aeroportu 9 kvitnya 2006 roku piloti posadili pozhezhnij litak en na zlitno posadkovu smugu v aeroportu Izmir ne vipustivshi shasi Ekipazh vstig perervati posadku i prizemliti litak normalno Nihto ne postrazhdav ale v korpusi litaka z yavilasya trimetrova proboyina Litak vidremontuvali ta povernuli do ekspluataciyi Incident v aeroportu Varshava Shopen 1 listopada 2011 roku na litaku Boeing 767 rejsu 016 aviakompaniyi LOT u poloti z aeroportu Nyuarku do Varshavi pri zahodi na posadku ne vipustilisya shasi cherez nepoladku gidravlichnoyi sistemi Litak bilshe godini kruzhlyav nad aeroportom shob vitratiti reshtki paliva i dati chas pozhezhnikam na zemli pidgotuvati ZPS do avarijnogo prizemlennya Nareshti litak zdijsniv posadku na cherevo Nihto ne postrazhdav ale litak dovelosya spisati Katastrofa rejsu 8303 Pakistanskih avialinij pid Karachi 22 travnya 2020 roku Airbus A320 rejs 8303 aviakompaniyi Pakistan International Airlines cherez pomilku pilota zdijsniv posadku bez vipusku shasi Piloti zmogli znovu pidnyati litak u povitrya ale pered tim vin shonajmenshe 300 metriv propovz po ZPS pid chas cogo torknuvshis yiyi oboma dvigunami Pislya povtornogo zletu dviguni zaglohli i litak upav Zaginulo 97 z 99 lyudej na bortu a takozh odin na zemli Bezpilotna posadka na cherevo Poshkodzhennya Kukurudzyanogo bombarduvalnika pislya togo yak vin prizemlivsya na cherevo i blizko 400 m proyihav po zasnizhenomu polyu Vidomi navit vipadki koli litaki zdijsnyuvali porivnyano uspishni posadki na cherevo pislya togo yak ekipazh pokinuv yih u poloti Jmovirno najvidomishim takim vipadkom ye istoriya z tak zvanim kukurudzyanim bombarduvalnikom U lyutomu 1970 roku VPS SShA nad shtatom Montana uvijshov u shtopor Pilot ne zmig vipraviti situaciyu ta katapultuvavsya ale viddacha vid krisla stabilizuvala litak yakij proletiv kilka kilometriv i prizemlivsya u poli Litak otrimav neznachni ushkodzhennya j pislya remontu jogo povernuli do ekspluataciyi Pislya znyattya F 106 z ozbroyennya kukurudzyanij bombarduvalnik vistavlenij u Nacionalnomu muzeyi VPS SShA Dodatkovij kurjoz polyagaye v tim sho prizvisko kukurudzyanij bombarduvalnik ye absolyutno hibnim oskilki cej litak naspravdi ye perehoplyuvachem i prizemlivsya vin na pshenichnomu poli PrimitkiR O Gilchenko 2009 Anglijsko ukrayinskij slovnik aviacijnih terminiv pdf ukr Nacionalnij aviacijnij universitet ISBN 978 966 2026 05 4 Procitovano 26 veresnya 2024 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite book title Shablon Cite book cite book a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya Accidents and incidents Statistics PDF angl Ministerstvo zemli ta transportu Yaponiyi Emergency Landing Guidance for Controllers angl Procitovano 26 veresnya 2024 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya 303rd Bomb Group 8th Air Force mission 197 report pdf angl 06 lipnya 1944 Procitovano 05 zhovtnya 2024 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya The Cornfield Bomber 58 0787 angl f 106deltadart com Procitovano 25 veresnya 2024 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya