Генрієтта Нассау-Вайльбурзька (нім. Henriette von Nassau-Weilburg); 22 квітня 1780 — 2 січня 1857) — принцеса Нассау-Вайльбурзька, донька князя Нассау-Вайльбурга Карла Крістіана та принцеси Оранської Кароліни, дружина принца Вюртемберзького Людвіга. Благодійниця.
Генрієтта Нассау-Вайльбурзька | |
---|---|
нім. Henriette von Nassau-Weilburg | |
Генрієтта близько 1800 року | |
Прізвисько | Еммі |
Псевдо | Генрієтта Вюртемберзька |
Народилася | 22 квітня 1780 Кірххаймболанден |
Померла | 2 січня 1857 (76 років) Кірхгайм-унтер-Тек |
Поховання | Монастирська церква Штутгарта |
Країна | Королівство Вюртемберг |
Національність | німкеня |
Титул | принцеса Нассау-Вайльбурзька |
Конфесія | лютеранство |
Рід | Нассау-Вайльбурги |
Батько | Карл Крістіан Нассау-Вайльбург |
Мати | Кароліна Оранж-Нассау-Діц |
Брати, сестри | Амалія Нассау-Вайльбурзька, Вільгельміна Луїза Нассау-Вайльбурзька, d, Кароліна Нассау-Вайльбурзька, d, d, d, d і d |
У шлюбі з | Людвіг Вюртемберзький |
Діти | Марія Доротея, Амелія, Пауліна, Єлизавета, |
Нагороди | Орден Святої Катерини |
|
Біографія
Ранні роки
Генрієтта народилась 22 квітня 1780 року у Кірххаймболандені — містечку поблизу Вормса. 27 квітня було прилюдно оголошено про народження принцеси. Реформатський пастор та придворний проповідник Йоганн Фрідріх де Кот охрестив новонароджену в реформатській вірі із іменем Генрієтта. Французьке ім'я для немовляти в німецьких землях було звичним явищем для того часу.
Дівчинка стала п'ятою донькою та молодшою дитиною з численних нащадків князя Нассау-Вайльбурга Карла Крістіана та його дружини Кароліни Оранської. Карл Крістіан, хоч і походив з одного з найшляхетніших та найдавніших родів, однак, в масштабі Європі не мав великого впливу чи могутності. Його власний батько лише 1737 року отримав титул імперського князя.
На момент народження Генрієтти із старших дітей живими залишались доньки Марія, Луїза, Кароліна та Амалія й сини Фрідріх Вільгельм та Карл Вільгельм. Дитинство малюків проходило у замку Кірххаймболандена, оточеному великим садом.
Матір померла, коли Генрієтті було сім, батька не стало ще за рік. У спадок дівчинка отримала пристойну кількість грошей. Юридичним опікуном Генрієтти став князь Нассау-Узінґена Карл Вільгельм. У січні 1789 її старший брат Фрідріх Вільгельм досяг повноліття і став наступним правителем Нассау-Вайльбургу. Надалі він опікувався молодшими дітьми сам і власноруч навчав їх історії, природничим наукам та іншим предметам, в яких ретельно розбирався.
У вересні 1792 року, після окупації французами сусіднього Майнца, родина була змушена втікати. Спочатку вони оселились у Вайльбургу, у вересні 1795 — перебрались до Ганау і, нарешті, 1796-го осіли у Байройті. Це місто, разом з Ерлангеном та Ансбахом довгі роки слугувало притулком не лише німецькій шляхті, а й аристократам-французам.
Шлюб
Саме там із Генрієттою познайомився вюртемберзький принц Людвіг. Йому сподобалась красива енергійна дівчина і шляхтич попросив її руки.
Весілля відбулось 28 січня 1797 року у Ермітажі, поблизу Байройта. Нареченій було 16 років, нареченому — 40. Людвіг вже мав сина від першого шлюбу із полькою Марією Чарториською. Як свідчать деякі джерела, не зважаючи на різницю у віці, шлюб був щасливим і гармонійним. За дев'ять місяців Генрієтта народила доньку, що згодом стала консорткою палатина Угорщини. Всього у шлюбі народила п'ятеро дітей:
- Марія Доротея (1797—1855) — дружина палатина Угорщини Йозефа Австрійського, мала із ним п'ятеро дітей;
- Амелія (1799—1848) — дружина герцога Саксен-Альтенбургу Йозефа, мала із ним шістьох доньок;
- Пауліна (1800—1873) — дружина короля Вюртембергу Вільгельма I, мала із ним трьох дітей;
- Єлизавета (1802—1864) — дружина принца Баденського Вільгельма, мала з ним чотирьох доньок;
- Александр (1804—1885) — генерал австрійської армії, був морганатично одруженим з угорською графинею Клодіною Реде фон Кіс-Реде, мав із нею трьох дітей.
Оскільки родина часто переїжджала, всі вона з'явились на світ у різних містах. Виросли вони добре освіченими та релігійними людьми.
Людвіг спочатку був воякою прусської армії, а у 1800-му — перейшов на службу до російського імператора. Деякий час обіймав посаду губернатора Риги, що була центром Ліфляндської губернії.
У 1807 родина повернулася до Вюртембергу. Оскільки Людвіг полюбляв жити пишно — в нього утворилися величезні борги. До весілля Генрієтта нічого про це не знала. Марнотратство принца викликало обурення його старшого брата, правлячого короля, і сім'ю віддалили від двору. За принцом-вигнанцем мав спостерігати придворний офіцер полковник фон Міліус. Новою резиденцією родини було призначено замок Кірхгайм. 11 квітня 1811 року вони вперше побували там. Генрієтта з дітьми на постійній основі оселилися в замку восени. До того часу герцогиня страждала від спазматичного кашлю на ґрунті нервових переживань.
Апанаж сім'ї становив 33 581 флоринів на рік. Із материнських статків герцогиня продовжувала отримувати щорічний пансіон у 440 флоринів. Турботи по облаштуванню замка взяла на себе королівська сім'я. На освіти дітей окремо виділялися 4 тисячі флоринів.
Для них була найнята французька гувернантка. Генрієтта опанувала французьку мову й собі.
Навесні 1817 року пара видала в шлюб доньку Амелію, а за півроку Людвіга не стало. Генрієтта після його смерті була відновлена у попередніх економічних правах. Хоча й після того до неї періодично мали претензії кредитори чоловіка. 1820 всі економічні питання були влаштовані полюбовно.
Подальше життя
Подальше життя герцогиня-вдова присвятила благодійності та влаштування шлюбів інших дітей. Окрім рангу рівності та бажаності політичного союзу, для неї грала велику роль фінансова сторона питання. Особисті симпатії вона вшановувала рідко.
Із справжньою щирістю Генрієтта займалася благодійництвом. Вже у 1817 році пожертвувала на нещодавно відкриту промислову школу. Також приєдналася до створеної Асоціації добробуту, яку очолила у 1821. На цій посаді вона сприяла створенню добровольчої пожежної команди. У 1826 році, спільно із містом та опікунською радою, заснувала та фінансувала дитячий будинок «Paulinenpflege», який отримав назву від імені доньки Генрієтти, що відкрила аналогічний заклад у Штутгарті.
Також створювала школи та інші дитячі заклади, серед яких була школа для маленьких дітей — аналог сучасного дитсадка (1838).
У 1840-му за її ініціативи була відкрита одна з надсучасних лікарень для того часу, що отримала назву на ім'я зятя принцеси — «Wilhelmshospital».
На її прохання представник пієтизму Альберт Кнапп кілька років проповідував у Кірхгаймі-унтер-Теку. Кнапп згодом згадував, що герцогині не подобались церемонії і на богослужіннях вона сиділа серед інших парафіян. Для тих, хто не мав відповідного одягу для відвідування церкви, вона посилала безпосередньо вбрання.
Герцогиня пережила двох старших доньок і пішла з життя у Кірхгаймському замку 2 січня 1857 у досить похилому віці. Для жителів Кірхгайма це було важкою втратою, оскільки вони звикли бачити у Генрієтті не просто благодійницю, а «доброчесну мати».
Як і чоловік, похована у Монастирській церкві Штутгарта.
Як заявила у 2007 році представниця мера Кірхгайма-унтер-Тека Ангеліка Матт-Гайдекерː
«Соціальний вплив герцогині Генрієтти і досьогодні відлунюється в нашому місті. Як благодійниця, вона заклала міцні громадські традиції, що й дотепер існують у Кірхгаймі».
У замку, що був перетворений на музей, до 150-річчя із дня смерті герцогині була відкрита виставка, присвячена їй.
Нагороди
Великий хрест Ордену святої Катерини (9 квітня 1801).
Генеалогія
Йоганн Ернст Нассау-Вайльбург | Георг Август | Генрієтта Доротея Еттінген-Еттінгенська | Джон Віллем Фрісо | Марія Луїза Гессен-Кассельська | Георг II | Кароліна Бранденбург-Ансбахська | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Карл Август Нассау-Вайльбург | Августа Фредеріка Нассау-Ідштайнська | Віллем IV | Анна Великобританська | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Карл Крістіан Нассау-Вайльбург | Кароліна Оранж-Нассауська | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Генрієтта | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Примітки
- Karl G Sindele. Herzogin Henriette von Württemberg: Eine Biographie 1780—1857 [1] (нім.)
- Біографія герцогині [2] [ 22 березня 2016 у Wayback Machine.] (нім.)
- Персоналії замку Кірхгайм [3] [ 13 квітня 2014 у Wayback Machine.] (нім.)
- Замок Кірхгайм. Благодійниця [4] [ 13 квітня 2014 у Wayback Machine.] (англ.)
- Karl Friedrich Ledderhose: Henriette, Herzogin von Württemberg. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 11, Duncker & Humblot, Leipzig 1880, [5] [ 16 лютого 2016 у Wayback Machine.] (нім.)
- Профіль на Find A Grave [6] [ 24 квітня 2016 у Wayback Machine.] (англ.)
- До 150-річчя із дня смерті герцогині Генрієтти [7] [ 4 березня 2016 у Wayback Machine.] (нім.)
Література
- Frauen gestalten Diakonie: Vom 18. bis zum 20. Jahrhundert, Том 2, стор. 84—98 [8]
- Karl G Sindele. Herzogin Henriette von Württemberg: Eine Biographie 1780—1857, Thorbecke Verlag der Schwabenverlag AG, 2006,
Посилання
- Профіль на Geneall.net (нім.)
- Профіль на Thepeerage.com [ 3 березня 2016 у Wayback Machine.] (англ.)
- Генеалогія Генрієтти Нассау-Вайльбурзької [ 6 травня 2021 у Wayback Machine.] (англ.)
- Генеалогія Людвіга Фрідріха Вюртемберзького [ 19 вересня 2020 у Wayback Machine.] (англ.)
- Почесний гість герцог Вюртемберзький[недоступне посилання з липня 2019] (нім.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Genriyetta Nassau Vajlburzka nim Henriette von Nassau Weilburg 22 kvitnya 1780 2 sichnya 1857 princesa Nassau Vajlburzka donka knyazya Nassau Vajlburga Karla Kristiana ta princesi Oranskoyi Karolini druzhina princa Vyurtemberzkogo Lyudviga Blagodijnicya Genriyetta Nassau Vajlburzkanim Henriette von Nassau WeilburgGenriyetta blizko 1800 rokuPrizviskoEmmiPsevdoGenriyetta VyurtemberzkaNarodilasya22 kvitnya 1780 1780 04 22 KirhhajmbolandenPomerla2 sichnya 1857 1857 01 02 76 rokiv Kirhgajm unter TekPohovannyaMonastirska cerkva ShtutgartaKrayina Korolivstvo VyurtembergNacionalnistnimkenyaTitulprincesa Nassau VajlburzkaKonfesiyalyuteranstvoRidNassau VajlburgiBatkoKarl Kristian Nassau VajlburgMatiKarolina Oranzh Nassau DicBrati sestriAmaliya Nassau Vajlburzka Vilgelmina Luyiza Nassau Vajlburzka d Karolina Nassau Vajlburzka d d d d i dU shlyubi zLyudvig VyurtemberzkijDitiMariya Doroteya Ameliya Paulina Yelizaveta NagorodiOrden Svyatoyi Katerini Mediafajli u VikishovishiBiografiyaRanni roki Genriyetta narodilas 22 kvitnya 1780 roku u Kirhhajmbolandeni mistechku poblizu Vormsa 27 kvitnya bulo prilyudno ogolosheno pro narodzhennya princesi Reformatskij pastor ta pridvornij propovidnik Jogann Fridrih de Kot ohrestiv novonarodzhenu v reformatskij viri iz imenem Genriyetta Francuzke im ya dlya nemovlyati v nimeckih zemlyah bulo zvichnim yavishem dlya togo chasu Divchinka stala p yatoyu donkoyu ta molodshoyu ditinoyu z chislennih nashadkiv knyazya Nassau Vajlburga Karla Kristiana ta jogo druzhini Karolini Oranskoyi Karl Kristian hoch i pohodiv z odnogo z najshlyahetnishih ta najdavnishih rodiv odnak v masshtabi Yevropi ne mav velikogo vplivu chi mogutnosti Jogo vlasnij batko lishe 1737 roku otrimav titul imperskogo knyazya Zamok Kirhhajmbolandena u nash chas Na moment narodzhennya Genriyetti iz starshih ditej zhivimi zalishalis donki Mariya Luyiza Karolina ta Amaliya j sini Fridrih Vilgelm ta Karl Vilgelm Ditinstvo malyukiv prohodilo u zamku Kirhhajmbolandena otochenomu velikim sadom Matir pomerla koli Genriyetti bulo sim batka ne stalo she za rik U spadok divchinka otrimala pristojnu kilkist groshej Yuridichnim opikunom Genriyetti stav knyaz Nassau Uzingena Karl Vilgelm U sichni 1789 yiyi starshij brat Fridrih Vilgelm dosyag povnolittya i stav nastupnim pravitelem Nassau Vajlburgu Nadali vin opikuvavsya molodshimi ditmi sam i vlasnoruch navchav yih istoriyi prirodnichim naukam ta inshim predmetam v yakih retelno rozbiravsya U veresni 1792 roku pislya okupaciyi francuzami susidnogo Majnca rodina bula zmushena vtikati Spochatku voni oselilis u Vajlburgu u veresni 1795 perebralis do Ganau i nareshti 1796 go osili u Bajrojti Ce misto razom z Erlangenom ta Ansbahom dovgi roki sluguvalo pritulkom ne lishe nimeckij shlyahti a j aristokratam francuzam Shlyub Same tam iz Genriyettoyu poznajomivsya vyurtemberzkij princ Lyudvig Jomu spodobalas krasiva energijna divchina i shlyahtich poprosiv yiyi ruki Vesillya vidbulos 28 sichnya 1797 roku u Ermitazhi poblizu Bajrojta Narechenij bulo 16 rokiv narechenomu 40 Lyudvig vzhe mav sina vid pershogo shlyubu iz polkoyu Mariyeyu Chartoriskoyu Yak svidchat deyaki dzherela ne zvazhayuchi na riznicyu u vici shlyub buv shaslivim i garmonijnim Za dev yat misyaciv Genriyetta narodila donku sho zgodom stala konsortkoyu palatina Ugorshini Vsogo u shlyubi narodila p yatero ditej Lyudvig Vyurtemberzkij Mariya Doroteya 1797 1855 druzhina palatina Ugorshini Jozefa Avstrijskogo mala iz nim p yatero ditej Ameliya 1799 1848 druzhina gercoga Saksen Altenburgu Jozefa mala iz nim shistoh donok Paulina 1800 1873 druzhina korolya Vyurtembergu Vilgelma I mala iz nim troh ditej Yelizaveta 1802 1864 druzhina princa Badenskogo Vilgelma mala z nim chotiroh donok Aleksandr 1804 1885 general avstrijskoyi armiyi buv morganatichno odruzhenim z ugorskoyu grafineyu Klodinoyu Rede fon Kis Rede mav iz neyu troh ditej Oskilki rodina chasto pereyizhdzhala vsi vona z yavilis na svit u riznih mistah Virosli voni dobre osvichenimi ta religijnimi lyudmi Lyudvig spochatku buv voyakoyu prusskoyi armiyi a u 1800 mu perejshov na sluzhbu do rosijskogo imperatora Deyakij chas obijmav posadu gubernatora Rigi sho bula centrom Liflyandskoyi guberniyi U 1807 rodina povernulasya do Vyurtembergu Oskilki Lyudvig polyublyav zhiti pishno v nogo utvorilisya velichezni borgi Do vesillya Genriyetta nichogo pro ce ne znala Marnotratstvo princa viklikalo oburennya jogo starshogo brata pravlyachogo korolya i sim yu viddalili vid dvoru Za princom vignancem mav sposterigati pridvornij oficer polkovnik fon Milius Novoyu rezidenciyeyu rodini bulo priznacheno zamok Kirhgajm 11 kvitnya 1811 roku voni vpershe pobuvali tam Genriyetta z ditmi na postijnij osnovi oselilisya v zamku voseni Do togo chasu gercoginya strazhdala vid spazmatichnogo kashlyu na grunti nervovih perezhivan Apanazh sim yi stanoviv 33 581 floriniv na rik Iz materinskih statkiv gercoginya prodovzhuvala otrimuvati shorichnij pansion u 440 floriniv Turboti po oblashtuvannyu zamka vzyala na sebe korolivska sim ya Na osviti ditej okremo vidilyalisya 4 tisyachi floriniv Dlya nih bula najnyata francuzka guvernantka Genriyetta opanuvala francuzku movu j sobi Navesni 1817 roku para vidala v shlyub donku Ameliyu a za pivroku Lyudviga ne stalo Genriyetta pislya jogo smerti bula vidnovlena u poperednih ekonomichnih pravah Hocha j pislya togo do neyi periodichno mali pretenziyi kreditori cholovika 1820 vsi ekonomichni pitannya buli vlashtovani polyubovno Podalshe zhittya Podalshe zhittya gercoginya vdova prisvyatila blagodijnosti ta vlashtuvannya shlyubiv inshih ditej Okrim rangu rivnosti ta bazhanosti politichnogo soyuzu dlya neyi grala veliku rol finansova storona pitannya Osobisti simpatiyi vona vshanovuvala ridko Gercoginya Genriyetta na portreti penzlya Antona Ajnsle 1838 Iz spravzhnoyu shiristyu Genriyetta zajmalasya blagodijnictvom Vzhe u 1817 roci pozhertvuvala na neshodavno vidkritu promislovu shkolu Takozh priyednalasya do stvorenoyi Asociaciyi dobrobutu yaku ocholila u 1821 Na cij posadi vona spriyala stvorennyu dobrovolchoyi pozhezhnoyi komandi U 1826 roci spilno iz mistom ta opikunskoyu radoyu zasnuvala ta finansuvala dityachij budinok Paulinenpflege yakij otrimav nazvu vid imeni donki Genriyetti sho vidkrila analogichnij zaklad u Shtutgarti Takozh stvoryuvala shkoli ta inshi dityachi zakladi sered yakih bula shkola dlya malenkih ditej analog suchasnogo ditsadka 1838 U 1840 mu za yiyi iniciativi bula vidkrita odna z nadsuchasnih likaren dlya togo chasu sho otrimala nazvu na im ya zyatya princesi Wilhelmshospital Na yiyi prohannya predstavnik piyetizmu Albert Knapp kilka rokiv propoviduvav u Kirhgajmi unter Teku Knapp zgodom zgaduvav sho gercogini ne podobalis ceremoniyi i na bogosluzhinnyah vona sidila sered inshih parafiyan Dlya tih hto ne mav vidpovidnogo odyagu dlya vidviduvannya cerkvi vona posilala bezposeredno vbrannya Gercoginya perezhila dvoh starshih donok i pishla z zhittya u Kirhgajmskomu zamku 2 sichnya 1857 u dosit pohilomu vici Dlya zhiteliv Kirhgajma ce bulo vazhkoyu vtratoyu oskilki voni zvikli bachiti u Genriyetti ne prosto blagodijnicyu a dobrochesnu mati Yak i cholovik pohovana u Monastirskij cerkvi Shtutgarta Yak zayavila u 2007 roci predstavnicya mera Kirhgajma unter Teka Angelika Matt Gajdekerː Socialnij vpliv gercogini Genriyetti i dosogodni vidlunyuyetsya v nashomu misti Yak blagodijnicya vona zaklala micni gromadski tradiciyi sho j doteper isnuyut u Kirhgajmi U zamku sho buv peretvorenij na muzej do 150 richchya iz dnya smerti gercogini bula vidkrita vistavka prisvyachena yij NagorodiVelikij hrest Ordenu svyatoyi Katerini 9 kvitnya 1801 GenealogiyaJogann Ernst Nassau Vajlburg Georg Avgust Genriyetta Doroteya Ettingen Ettingenska Dzhon Villem Friso Mariya Luyiza Gessen Kasselska Georg II Karolina Brandenburg Ansbahska Karl Avgust Nassau Vajlburg Avgusta Frederika Nassau Idshtajnska Villem IV Anna Velikobritanska Karl Kristian Nassau Vajlburg Karolina Oranzh Nassauska Genriyetta PrimitkiKarl G Sindele Herzogin Henriette von Wurttemberg Eine Biographie 1780 1857 1 nim Biografiya gercogini 2 22 bereznya 2016 u Wayback Machine nim Personaliyi zamku Kirhgajm 3 13 kvitnya 2014 u Wayback Machine nim Zamok Kirhgajm Blagodijnicya 4 13 kvitnya 2014 u Wayback Machine angl Karl Friedrich Ledderhose Henriette Herzogin von Wurttemberg In Allgemeine Deutsche Biographie ADB Band 11 Duncker amp Humblot Leipzig 1880 5 16 lyutogo 2016 u Wayback Machine nim Profil na Find A Grave 6 24 kvitnya 2016 u Wayback Machine angl Do 150 richchya iz dnya smerti gercogini Genriyetti 7 4 bereznya 2016 u Wayback Machine nim LiteraturaFrauen gestalten Diakonie Vom 18 bis zum 20 Jahrhundert Tom 2 stor 84 98 8 Karl G Sindele Herzogin Henriette von Wurttemberg Eine Biographie 1780 1857 Thorbecke Verlag der Schwabenverlag AG 2006 ISBN 3799501738PosilannyaProfil na Geneall net nim Profil na Thepeerage com 3 bereznya 2016 u Wayback Machine angl Genealogiya Genriyetti Nassau Vajlburzkoyi 6 travnya 2021 u Wayback Machine angl Genealogiya Lyudviga Fridriha Vyurtemberzkogo 19 veresnya 2020 u Wayback Machine angl Pochesnij gist gercog Vyurtemberzkij nedostupne posilannya z lipnya 2019 nim