Контрінтуїтивність (англ. Counterintuitive, те що протиставлене інтуїтивному), частіше Контрінтуїтивне висловлювання — вислів, який показує те, що описуване не може бути істинним, коли його оцінюють на основі інтуїції, здорового глузду або емоцій. Об'єктивні істини, встановлені науковими методами, або логічно доведені об'єктивні істини часто називають контрінтуїтивними, якщо інтуїція, емоції чи інші когнітивні процеси поза дедуктивною раціональністю інтерпретують їх як помилкові.
Однак оскільки інтуїція має суб'єктивний характер, то неможливо дати єдиний критерій для поняття контрінтуїтивного: що є інтуїтивно нелогічним для однієї людини, може бути інтуїтивно зрозумілим для іншого. Це може відбуватися в тих випадках, коли інтуїція змінюється з нарощуванням знань щодо якогось питання. Наприклад, багато аспектів квантової механіки або загальної теорії відносності можуть звучати непрофесійно для пересічної людини, тоді як вони можуть бути інтуїтивними для вченого-фізика, що досліджує елементарні частинки.
Недосконале інтуїтивне розуміння проблеми може призвести до контрпродуктивної поведінки з небажаними наслідками. У деяких таких випадках контрінтуїтивна політика може дати більш бажаний результат. Це може призвести до конфліктів між тими, хто має різні деонтологічні та послідовні етичні погляди на різноманітні питання.
В науці
Багато наукових ідей, які на сьогодні є загальноприйнятими, раніше вважалися такими, що суперечать інтуїції та здоровому глузду. Наприклад, повсякденний досвід говорить про те, що Земля пласка; насправді, це уявлення виявляється наближенням до повсякденного істинного стану справ, яке полягає в тому, що Земля — це великий (щодо повсякденного масштабу людського життя) сплюснутий сфероїд. Крім того, до Коперникової революції та встановлення в науці геліоцентризма, віра в те, що Земля обертається навколо Сонця, а не навпаки, вважалася такою, що суперечить здоровому глузду.
Під час експерименту Майкельсона-Морлі робилися спроби виміряти швидкість Землі в ефірі при її обертанні навколо Сонця. В результаті було встановлено, що у Землі немає швидкості в ефірі. Теорія відносності пізніше пояснила результати, замінивши звичні тоді поняття «ефіру», «простору», «часу», «маси» і «енергії» на контрінтуїтівний чотиривимірний неевклідовий світ.
Ще одна контрінтуїтивна наукова ідея стосується космічних подорожей: спочатку вважалося, що для повторного входу в атмосферу Землі більше придатна обтічна форма космічного апарату. Насправді, експерименти довели, що пласка форма теплозахисних екранів найбільш ефективна при поверненні на землю з космосу. Притуплені форми апаратів були використані для всіх пілотованих космічних польотів, включаючи програми Меркурій, Джеміні, Аполлон і Спейс Шаттл.
Приклади
У фізиці та математиці:
- Теорема Геделя про неповноту. Протягом тисяч років існувала впевненість, що арифметика та подібні їй формальні системи дають надійний базис для дедукції. Гедель довів, що такі системи не можуть бути одночасно повними та повинні суперечити одна одній.
- Парадокс подвоєння кулі, який стверджує, що кулю можна «розбити» на шматки та зібрати з них дві такі ж кулі меншого розміру.
- Корпускулярно-хвильовий дуалізм/фотоелектричний ефект. Як показав експеримент з подвійним прорізом, світло та квантові частинки поводяться і як хвилі, і як частинки.
- Математичний факт, що 0.999 … дорівнює 1.
- У парадоксі Монті Голла ставиться просте питання з області теорії ймовірностей, відповідь на який навіть професіонали можуть вважати таким, що суперечить інтуїції.
- Підковоподібна орбіта в орбітальній механіці. Що світло може пройти через два перпендикулярно орієнтованих поляризаційних фільтра, якщо третій фільтр, що не орієнтований перпендикулярно до будь-якого з цих двох, поміщається між ними.
- Ефект Мпемби, при якому, в певних обставинах тепліша водойма буде замерзати швидше, ніж більш холодна в тому ж середовищі.
В політиці та економіці:
- Порушення в системах голосування.
- Теорія порівняльних переваг Давида Рікардо, яка передбачає, що порівняльна перевага є в цілому більш важливою, ніж абсолютна перевага.
- Ілюзія кластеризації — ілюзія того, що суттєві закономірності існують в наборі випадкових точок, тоді як в цих точках діють тільки випадкові причини.
- Що значно простіше побачити [en], ніж це випливає з повсякденної інтуїції.
Література
- Alvermann D. E., Hague S. A. (1989). Comprehension of counterintuitive science text: Effects of prior knowledge and text structure. The Journal of Educational Research. 82 (4): 197—202. JSTOR 27540341.
- Forrester J. W. (1971). Counterintuitive Behavior of Social Systems. Technology Review. Alumni Association of the Massachusetts Institute of Technology. Based on testimony given to the Subcommittee on Urban Growth of the Committee on Banking and Currency, U.S. House of Representatives. Updated March, 1995.
- Havil J. (2008). . Princeton University Press. ISBN . Архів оригіналу за 24 грудня 2018. Процитовано 24 грудня 2018.
- Norenzayan A., Atran S., Faulkner J., Schaller M. (2006). The cultural selection of minimally counterintuitive narratives. Cognitive Science. 30: 531—553. doi:10.1207/s15516709cog0000_68.10.1.1.88.187 [ 24 грудня 2018 у Wayback Machine.].
Див. також
Примітки
- http://dictionary.reference.com/browse/counter+intuitive [ 14 грудня 2014 у Wayback Machine.] «Counterintuitive: –adjective. Counter to what intuition would lead one to expect: The direction we had to follow was counterintuitive—we had to go north first before we went south.» Retrieved: 09 NOV 2010.
- «New Scientist», July 2005
- http://galileoandeinstein.physics.virginia.edu/lectures/michelson.html [ 17 жовтня 2018 у Wayback Machine.] The Michelson-Morley Experiment. Retrieved: 09 NOV 2010.
- http://www.freshbrainz.com/2009/12/counterintuitive-science-fast-speed-fat.html [ 13 листопада 2013 у Wayback Machine.] Fresh Brainz. Counterintuitive Science: Fast Speed, Fat Shape. «It turns out that pointy-nosed spaceships perform well on their way out of the atmosphere, but not when they have to come BACK.» Retrieved 09 NOV 2010.
- Tall, David (1977). (PDF). Mathematical Education for Teaching. 2 (4): 2—18. Архів оригіналу (PDF) за 26 March 2009. Процитовано 3 травня 2009.
- Tall, D. O.; Schwarzenberger, R. L. E. (1978). (PDF). Mathematics Teaching. 82: 44—49. Архів оригіналу (PDF) за 30 May 2009. Процитовано 3 травня 2009.
- http://alienryderflex.com/polarizer/ [ 19 червня 2014 у Wayback Machine.] Polarisators
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kontrintuyitivnist angl Counterintuitive te sho protistavlene intuyitivnomu chastishe Kontrintuyitivne vislovlyuvannya visliv yakij pokazuye te sho opisuvane ne mozhe buti istinnim koli jogo ocinyuyut na osnovi intuyiciyi zdorovogo gluzdu abo emocij Ob yektivni istini vstanovleni naukovimi metodami abo logichno dovedeni ob yektivni istini chasto nazivayut kontrintuyitivnimi yaksho intuyiciya emociyi chi inshi kognitivni procesi poza deduktivnoyu racionalnistyu interpretuyut yih yak pomilkovi Odnak oskilki intuyiciya maye sub yektivnij harakter to nemozhlivo dati yedinij kriterij dlya ponyattya kontrintuyitivnogo sho ye intuyitivno nelogichnim dlya odniyeyi lyudini mozhe buti intuyitivno zrozumilim dlya inshogo Ce mozhe vidbuvatisya v tih vipadkah koli intuyiciya zminyuyetsya z naroshuvannyam znan shodo yakogos pitannya Napriklad bagato aspektiv kvantovoyi mehaniki abo zagalnoyi teoriyi vidnosnosti mozhut zvuchati neprofesijno dlya peresichnoyi lyudini todi yak voni mozhut buti intuyitivnimi dlya vchenogo fizika sho doslidzhuye elementarni chastinki Nedoskonale intuyitivne rozuminnya problemi mozhe prizvesti do kontrproduktivnoyi povedinki z nebazhanimi naslidkami U deyakih takih vipadkah kontrintuyitivna politika mozhe dati bilsh bazhanij rezultat Ce mozhe prizvesti do konfliktiv mizh timi hto maye rizni deontologichni ta poslidovni etichni poglyadi na riznomanitni pitannya V nauciBagato naukovih idej yaki na sogodni ye zagalnoprijnyatimi ranishe vvazhalisya takimi sho superechat intuyiciyi ta zdorovomu gluzdu Napriklad povsyakdennij dosvid govorit pro te sho Zemlya plaska naspravdi ce uyavlennya viyavlyayetsya nablizhennyam do povsyakdennogo istinnogo stanu sprav yake polyagaye v tomu sho Zemlya ce velikij shodo povsyakdennogo masshtabu lyudskogo zhittya splyusnutij sferoyid Krim togo do Kopernikovoyi revolyuciyi ta vstanovlennya v nauci geliocentrizma vira v te sho Zemlya obertayetsya navkolo Soncya a ne navpaki vvazhalasya takoyu sho superechit zdorovomu gluzdu Pid chas eksperimentu Majkelsona Morli robilisya sprobi vimiryati shvidkist Zemli v efiri pri yiyi obertanni navkolo Soncya V rezultati bulo vstanovleno sho u Zemli nemaye shvidkosti v efiri Teoriya vidnosnosti piznishe poyasnila rezultati zaminivshi zvichni todi ponyattya efiru prostoru chasu masi i energiyi na kontrintuyitivnij chotirivimirnij neevklidovij svit She odna kontrintuyitivna naukova ideya stosuyetsya kosmichnih podorozhej spochatku vvazhalosya sho dlya povtornogo vhodu v atmosferu Zemli bilshe pridatna obtichna forma kosmichnogo aparatu Naspravdi eksperimenti doveli sho plaska forma teplozahisnih ekraniv najbilsh efektivna pri povernenni na zemlyu z kosmosu Pritupleni formi aparativ buli vikoristani dlya vsih pilotovanih kosmichnih polotiv vklyuchayuchi programi Merkurij Dzhemini Apollon i Spejs Shattl PrikladiU fizici ta matematici Teorema Gedelya pro nepovnotu Protyagom tisyach rokiv isnuvala vpevnenist sho arifmetika ta podibni yij formalni sistemi dayut nadijnij bazis dlya dedukciyi Gedel doviv sho taki sistemi ne mozhut buti odnochasno povnimi ta povinni superechiti odna odnij Paradoks podvoyennya kuli yakij stverdzhuye sho kulyu mozhna rozbiti na shmatki ta zibrati z nih dvi taki zh kuli menshogo rozmiru Korpuskulyarno hvilovij dualizm fotoelektrichnij efekt Yak pokazav eksperiment z podvijnim prorizom svitlo ta kvantovi chastinki povodyatsya i yak hvili i yak chastinki Matematichnij fakt sho 0 999 dorivnyuye 1 U paradoksi Monti Golla stavitsya proste pitannya z oblasti teoriyi jmovirnostej vidpovid na yakij navit profesionali mozhut vvazhati takim sho superechit intuyiciyi Pidkovopodibna orbita v orbitalnij mehanici Sho svitlo mozhe projti cherez dva perpendikulyarno oriyentovanih polyarizacijnih filtra yaksho tretij filtr sho ne oriyentovanij perpendikulyarno do bud yakogo z cih dvoh pomishayetsya mizh nimi Efekt Mpembi pri yakomu v pevnih obstavinah teplisha vodojma bude zamerzati shvidshe nizh bilsh holodna v tomu zh seredovishi V politici ta ekonomici Porushennya v sistemah golosuvannya Teoriya porivnyalnih perevag Davida Rikardo yaka peredbachaye sho porivnyalna perevaga ye v cilomu bilsh vazhlivoyu nizh absolyutna perevaga V kognitivnih uperedzhennyah Ilyuziya klasterizaciyi ilyuziya togo sho suttyevi zakonomirnosti isnuyut v nabori vipadkovih tochok todi yak v cih tochkah diyut tilki vipadkovi prichini Sho znachno prostishe pobachiti en nizh ce viplivaye z povsyakdennoyi intuyiciyi LiteraturaAlvermann D E Hague S A 1989 Comprehension of counterintuitive science text Effects of prior knowledge and text structure The Journal of Educational Research 82 4 197 202 JSTOR 27540341 Forrester J W 1971 Counterintuitive Behavior of Social Systems Technology Review Alumni Association of the Massachusetts Institute of Technology Based on testimony given to the Subcommittee on Urban Growth of the Committee on Banking and Currency U S House of Representatives Updated March 1995 Havil J 2008 Princeton University Press ISBN 978 0 691 13131 3 Arhiv originalu za 24 grudnya 2018 Procitovano 24 grudnya 2018 Norenzayan A Atran S Faulkner J Schaller M 2006 The cultural selection of minimally counterintuitive narratives Cognitive Science 30 531 553 doi 10 1207 s15516709cog0000 68 10 1 1 88 187 24 grudnya 2018 u Wayback Machine Div takozhParadoks Intuyiciya Zdorovij gluzd Narodna psihologiya en Kritichne mislennya Naukovi doslidzhennyaPrimitkihttp dictionary reference com browse counter intuitive 14 grudnya 2014 u Wayback Machine Counterintuitive adjective Counter to what intuition would lead one to expect The direction we had to follow was counterintuitive we had to go north first before we went south Retrieved 09 NOV 2010 New Scientist July 2005 http galileoandeinstein physics virginia edu lectures michelson html 17 zhovtnya 2018 u Wayback Machine The Michelson Morley Experiment Retrieved 09 NOV 2010 http www freshbrainz com 2009 12 counterintuitive science fast speed fat html 13 listopada 2013 u Wayback Machine Fresh Brainz Counterintuitive Science Fast Speed Fat Shape It turns out that pointy nosed spaceships perform well on their way out of the atmosphere but not when they have to come BACK Retrieved 09 NOV 2010 Tall David 1977 PDF Mathematical Education for Teaching 2 4 2 18 Arhiv originalu PDF za 26 March 2009 Procitovano 3 travnya 2009 Tall D O Schwarzenberger R L E 1978 PDF Mathematics Teaching 82 44 49 Arhiv originalu PDF za 30 May 2009 Procitovano 3 travnya 2009 http alienryderflex com polarizer 19 chervnya 2014 u Wayback Machine Polarisators