Діон (у візантійських авторів Дій, грец. Δίον Δεκαπόλεως) — античне місто у Зайорданні, точне місце розташування якого наразі невідоме.
Історія міста
У наступні пару століть після завоювання Перської імперії Александром Македонським у Зайорданні виник цілий ряд елліністичних міст. Деякі з них, і Діон в тому числі, претендували на заснування самим великим завойовником, проте наразі жодне з цих тверджень не отримало підтвердження. Фактично міста засновували єгипетські Птолемеї та сирійські Селевкіди (останні відвоювали Палестину у Єгипту в 200 році до н. е.). Хто саме та коли став фундатором Діону невідомо — більше того, існують лише припущення де саме розташовувався цей населений пункт, відомий через карбовані ним монети та кілька згадок у римських та ранньовізантійських авторів.
Перша відома подія з історії Діону відноситься до війн юдейського царя Александра Янная (перша чверть 1 століття до н. е.). Останній вів тривалу та в підсумку успішну боротьбу проти насаджених у Палестині (включаючи Зайордання) елліністичних поселень, вистояти в якій до смерті Янная змогли лише Філадельфія, Птолемаїда та, можливо, Гераса. Як повідомляє Йосип Флавій у «Юдейських старожитностях» та «Юдейській війні», між взяттям Пели (друга половина 80-х років до н. е.) та перед походом на Герасу (або Ессу) Александр захопив Діон.
Менш ніж за два десятиліття по тому до Палестини прибув римський полководець Помпей, котрий перед цим перетворив відняту у вірменського царя Тиграна Сирію на володіння Рима. В 64/63 році до н. е. він рушив з Дамаску на південь проти набатеїв та дійшов до Діона. Тут його покинув юдейський правитель, що викликало гнів Помпея та змусило змінити маршрут, відправившись через Пелу до Юдеї. За результатами цього походу римський полководець створив на основі цілого ряду елліністичних міст так званий Декаполіс — найпівденніший підрозділ нової провінції Сирія. Одним з його епонімних міст став Діон, відібраний у юдеїв та повернутий колишнім елліністичним мешканцям. На честь цієї видатної для містян події вони започаткували нову еру свого літочислення — помпейську, з початком відліку у 64/63 р. до н. е.
Припускають, що саме Діон мав на увазі Йосип Флавій, коли розповідав про битву в кінці 30-х рр. до н. е. між юдейським правителем Іродом Великим та арабським царем . В обох зазначених вище творах Йосипа говориться, що події розгорнулись поблизу Діосполісу, проте поселення з цією назвою з'явилось в Палестині лише при Септимії Севері (або, найраніше, при Адріані), тобто суттєво пізніше за життя автора. Та й лежав палестинський Діосполіс в центрі Юдеї неподалік Єрусалима, тоді як інші битви тієї війни розгорнулись біля східних міст Декаполісу — Канати та Філадельфії.
Наступне, що відоме про Діон — це підтвердження його існування на початку 3 століття завдяки карбуванню монети при Септимії Севері та Елагабалі. На монетах періоду правління Севера зображували не лише самого імператора, але й членів його родини — дружину Юлію Домну та дітей Каракаллу і Гету. На іншій їх стороні могли розміщати богинь Афіну чи Тіхе, або гексастильний — з шістьома колонами на фасаді — храм (тобто одну зі споруд міста).
На початку ж 6 століття філософ Дамаскій у описанні своєї подорожі зазначив про закинуте місто Діон. Немає жодних натяків, яка військова, природна чи економічна катастрофа призвела до такого результату.
Можливе місце розташування
Наявні непрямі свідчення дозволяють підшукувати для Діона розташування у східній групі міст Декаполісу, десь на дорозі між Дамаском та Пелою, на межі з Аравією (до останньої, зокрема, відносили Дій такі візантійські автори, як Гієрокл, Георгій Кіпрський та Георгій Сінцел). Додаткові відомості містить зазначена вище подорож Дамаскія, котра почалась із Бусри. Рухаючись у західному напрямку, він досяг місця, де рівнина переходить у гористу місцевість на схід від долини Йордану. Поминувши закинутий Діон, Дамаскій почав спуск до ущелини, котрий тривав 15 стадій (2,7 км). На дні останньої знаходилось чимало садів, а в одному місці було джерело та утворений ним водоспад, котрий вважався належним до річки Стікс (можливо саме тому Стефан Візантійський наводить поширену думку про небезпеку води Діона — «солодка вона для пиття, проте випивши ти позбавишся не лише спраги, але й одразу самого життя»). На жаль, з наявної інформації неможливо однозначно зрозуміти, який саме з каньйонів притоків Йордана (або допливів цих приток) мав на увазі Дамаскій.
Одним з можливих місць розташування Діона вважається пагорб Тель-аль-Ашарі за п'ять кілометрів на захід від у сучасній сирійській провінції Дар'а. Він розташований на південній стороні каньйону Ваді-ал-Ехрер (права притока Ярмука), котрий в цілому задовольняє описові Дамаскія. Мандрівники кінця 19 — початку 20 століття засвідчували наявність на пагорбі численних слідів будівель римського періоду — барабанів колон, іонічних капітелей, сидінь невеликого — 20 метрів у діаметрі — театру (проте вже сама наявність останнього в поселенні дозволяє розглядати його як місто). Наразі всі ці елементи вивезені як будівельний матеріал до Тафасу (та іншого розташованого неподалік сучасного міста Мзейреб), в якому зокрема знайшли численні надгробки з датуванням, ймовірно виконаним у відповідності до помпейської ери (що є підтвердженням зв'язку місцевості з якимось із міст Декаполісу).
Втім, Тель-аль-Ашарі також інколи намагаються ідентифікувати з Рафаною — ще одним загадковим містом Декаполісу. Що стосується Діону, то його пробували шукати й в інших місцях. Так, на південній околиці Ірбіду (Йорданія) для цього пропонувалось одразу дві місцевості — Едун (за його фонетичний збіг з Діоном) та Тель-аль-Хосн — при цьому зовсім поруч, на північній околиці Ірбіду, виявлено античне місто, ідентифіковане як Капітоліда (настільки близьке сусідство двох значних поселень, кожне з яких карбувало монету, може бути аргументом проти розміщення Діону в районі Ірбіду). Крім того, як ще один кандидат на роль Діона пропонувався Куфр-Абіл, розташований ближче до Пели.
Примітки
- Freedman, David Noel; Myers, Allen C. (31 грудня 2000). Eerdmans Dictionary of the Bible (англ.). Amsterdam University Press. ISBN .
- Smallwood, E. Mary (2001). The Jews Under Roman Rule: From Pompey to Diocletian : a Study in Political Relations (англ.). BRILL. ISBN .
- Lichtenberger, Achim (29 серпня 2019). . Online Zeitschrift zur Antiken Numismatik. Т. 1, № 0. с. 1—10. doi:10.17879/ozean-2019-2474. ISSN 2698-4490. Архів оригіналу за 1 вересня 2019. Процитовано 20 жовтня 2019.
- . Архів оригіналу за 6 травня 2019.
- DOTTORATO IN SCIENZE STORICHE, ARCHEOLOGICHE E STORICO-ARTISTICHE Coordinatore prof. Francesco Caglioti (PDF).
- . archive.aramcoworld.com. Архів оригіналу за 7 серпня 2019. Процитовано 20 жовтня 2019.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Dion u vizantijskih avtoriv Dij grec Dion Dekapolews antichne misto u Zajordanni tochne misce roztashuvannya yakogo narazi nevidome Istoriya mistaU nastupni paru stolit pislya zavoyuvannya Perskoyi imperiyi Aleksandrom Makedonskim u Zajordanni vinik cilij ryad ellinistichnih mist Deyaki z nih i Dion v tomu chisli pretenduvali na zasnuvannya samim velikim zavojovnikom prote narazi zhodne z cih tverdzhen ne otrimalo pidtverdzhennya Faktichno mista zasnovuvali yegipetski Ptolemeyi ta sirijski Selevkidi ostanni vidvoyuvali Palestinu u Yegiptu v 200 roci do n e Hto same ta koli stav fundatorom Dionu nevidomo bilshe togo isnuyut lishe pripushennya de same roztashovuvavsya cej naselenij punkt vidomij cherez karbovani nim moneti ta kilka zgadok u rimskih ta rannovizantijskih avtoriv Karta Desyatimistya Roztashuvannya Dionu vidpovidaye jogo identifikaciyi z Tel al Ashari Persha vidoma podiya z istoriyi Dionu vidnositsya do vijn yudejskogo carya Aleksandra Yannaya persha chvert 1 stolittya do n e Ostannij viv trivalu ta v pidsumku uspishnu borotbu proti nasadzhenih u Palestini vklyuchayuchi Zajordannya ellinistichnih poselen vistoyati v yakij do smerti Yannaya zmogli lishe Filadelfiya Ptolemayida ta mozhlivo Gerasa Yak povidomlyaye Josip Flavij u Yudejskih starozhitnostyah ta Yudejskij vijni mizh vzyattyam Peli druga polovina 80 h rokiv do n e ta pered pohodom na Gerasu abo Essu Aleksandr zahopiv Dion Mensh nizh za dva desyatilittya po tomu do Palestini pribuv rimskij polkovodec Pompej kotrij pered cim peretvoriv vidnyatu u virmenskogo carya Tigrana Siriyu na volodinnya Rima V 64 63 roci do n e vin rushiv z Damasku na pivden proti nabateyiv ta dijshov do Diona Tut jogo pokinuv yudejskij pravitel sho viklikalo gniv Pompeya ta zmusilo zminiti marshrut vidpravivshis cherez Pelu do Yudeyi Za rezultatami cogo pohodu rimskij polkovodec stvoriv na osnovi cilogo ryadu ellinistichnih mist tak zvanij Dekapolis najpivdennishij pidrozdil novoyi provinciyi Siriya Odnim z jogo eponimnih mist stav Dion vidibranij u yudeyiv ta povernutij kolishnim ellinistichnim meshkancyam Na chest ciyeyi vidatnoyi dlya mistyan podiyi voni zapochatkuvali novu eru svogo litochislennya pompejsku z pochatkom vidliku u 64 63 r do n e Pripuskayut sho same Dion mav na uvazi Josip Flavij koli rozpovidav pro bitvu v kinci 30 h rr do n e mizh yudejskim pravitelem Irodom Velikim ta arabskim carem V oboh zaznachenih vishe tvorah Josipa govoritsya sho podiyi rozgornulis poblizu Diospolisu prote poselennya z ciyeyu nazvoyu z yavilos v Palestini lishe pri Septimiyi Severi abo najranishe pri Adriani tobto suttyevo piznishe za zhittya avtora Ta j lezhav palestinskij Diospolis v centri Yudeyi nepodalik Yerusalima todi yak inshi bitvi tiyeyi vijni rozgornulis bilya shidnih mist Dekapolisu Kanati ta Filadelfiyi Nastupne sho vidome pro Dion ce pidtverdzhennya jogo isnuvannya na pochatku 3 stolittya zavdyaki karbuvannyu moneti pri Septimiyi Severi ta Elagabali Na monetah periodu pravlinnya Severa zobrazhuvali ne lishe samogo imperatora ale j chleniv jogo rodini druzhinu Yuliyu Domnu ta ditej Karakallu i Getu Na inshij yih storoni mogli rozmishati bogin Afinu chi Tihe abo geksastilnij z shistoma kolonami na fasadi hram tobto odnu zi sporud mista Na pochatku zh 6 stolittya filosof Damaskij u opisanni svoyeyi podorozhi zaznachiv pro zakinute misto Dion Nemaye zhodnih natyakiv yaka vijskova prirodna chi ekonomichna katastrofa prizvela do takogo rezultatu Mozhlive misce roztashuvannyaNayavni nepryami svidchennya dozvolyayut pidshukuvati dlya Diona roztashuvannya u shidnij grupi mist Dekapolisu des na dorozi mizh Damaskom ta Peloyu na mezhi z Araviyeyu do ostannoyi zokrema vidnosili Dij taki vizantijski avtori yak Giyerokl Georgij Kiprskij ta Georgij Sincel Dodatkovi vidomosti mistit zaznachena vishe podorozh Damaskiya kotra pochalas iz Busri Ruhayuchis u zahidnomu napryamku vin dosyag miscya de rivnina perehodit u goristu miscevist na shid vid dolini Jordanu Pominuvshi zakinutij Dion Damaskij pochav spusk do ushelini kotrij trivav 15 stadij 2 7 km Na dni ostannoyi znahodilos chimalo sadiv a v odnomu misci bulo dzherelo ta utvorenij nim vodospad kotrij vvazhavsya nalezhnim do richki Stiks mozhlivo same tomu Stefan Vizantijskij navodit poshirenu dumku pro nebezpeku vodi Diona solodka vona dlya pittya prote vipivshi ti pozbavishsya ne lishe spragi ale j odrazu samogo zhittya Na zhal z nayavnoyi informaciyi nemozhlivo odnoznachno zrozumiti yakij same z kanjoniv pritokiv Jordana abo dopliviv cih pritok mav na uvazi Damaskij Na starij 1887 karti Svyatoyi zemli Dion rozmistili blizko do Peli Odnim z mozhlivih misc roztashuvannya Diona vvazhayetsya pagorb Tel al Ashari za p yat kilometriv na zahid vid u suchasnij sirijskij provinciyi Dar a Vin roztashovanij na pivdennij storoni kanjonu Vadi al Ehrer prava pritoka Yarmuka kotrij v cilomu zadovolnyaye opisovi Damaskiya Mandrivniki kincya 19 pochatku 20 stolittya zasvidchuvali nayavnist na pagorbi chislennih slidiv budivel rimskogo periodu barabaniv kolon ionichnih kapitelej sidin nevelikogo 20 metriv u diametri teatru prote vzhe sama nayavnist ostannogo v poselenni dozvolyaye rozglyadati jogo yak misto Narazi vsi ci elementi vivezeni yak budivelnij material do Tafasu ta inshogo roztashovanogo nepodalik suchasnogo mista Mzejreb v yakomu zokrema znajshli chislenni nadgrobki z datuvannyam jmovirno vikonanim u vidpovidnosti do pompejskoyi eri sho ye pidtverdzhennyam zv yazku miscevosti z yakimos iz mist Dekapolisu Vtim Tel al Ashari takozh inkoli namagayutsya identifikuvati z Rafanoyu she odnim zagadkovim mistom Dekapolisu Sho stosuyetsya Dionu to jogo probuvali shukati j v inshih miscyah Tak na pivdennij okolici Irbidu Jordaniya dlya cogo proponuvalos odrazu dvi miscevosti Edun za jogo fonetichnij zbig z Dionom ta Tel al Hosn pri comu zovsim poruch na pivnichnij okolici Irbidu viyavleno antichne misto identifikovane yak Kapitolida nastilki blizke susidstvo dvoh znachnih poselen kozhne z yakih karbuvalo monetu mozhe buti argumentom proti rozmishennya Dionu v rajoni Irbidu Krim togo yak she odin kandidat na rol Diona proponuvavsya Kufr Abil roztashovanij blizhche do Peli PrimitkiFreedman David Noel Myers Allen C 31 grudnya 2000 Eerdmans Dictionary of the Bible angl Amsterdam University Press ISBN 9789053565032 Smallwood E Mary 2001 The Jews Under Roman Rule From Pompey to Diocletian a Study in Political Relations angl BRILL ISBN 9780391041554 Lichtenberger Achim 29 serpnya 2019 Online Zeitschrift zur Antiken Numismatik T 1 0 s 1 10 doi 10 17879 ozean 2019 2474 ISSN 2698 4490 Arhiv originalu za 1 veresnya 2019 Procitovano 20 zhovtnya 2019 Arhiv originalu za 6 travnya 2019 DOTTORATO IN SCIENZE STORICHE ARCHEOLOGICHE E STORICO ARTISTICHE Coordinatore prof Francesco Caglioti PDF archive aramcoworld com Arhiv originalu za 7 serpnya 2019 Procitovano 20 zhovtnya 2019