Віоленти (від. лат. violent — шалений) — тип стратегії рослин, відкритий Л. Г. Раменським і вивчений Дж. Граймом ([en]), який використовував термін «конкуренти». Позначається як К-стратег. Як синоніми Л. Г. Раменський вказав «силовики», «леви». Термін Грайма невдалий, адже в найбільш типовому вираженні віоленти якраз перебувають поза конкуренцією. Віоленти — це види сприятливих і не порушених місць існування, домінанти і едифікатори рослинних угруповань з широкими реалізованими нішами, обсяг яких наближається до обсягу фундаментальних ніш.
Це дерева, рідше чагарники і трави, з потужним габітусом і розвиненою кореневою системою, що дозволяє віолентам ставити під контроль ресурси едафічного середовища та світла. Віоленти позбавлені спеціальних пристосувань для перенесення несприятливих умов і реагують на погіршення умов зменшенням розмірів, негативно реагують на порушення, через те, що позбавлені банків насіння або банків вегетативних зачатків.
Щільність популяції віолентів регулюється залежністю від смертності, можливі банки проростків. У сукцесіях віоленти домінують на останніх стадіях. Типові віоленти досить рідкісні в природі, де більш звичайні представники типів стратегій вторинних з властивістю віолентності, вираженій у більшій чи меншій мірі.
Рослини-віоленти — найчастіше дерева (бук, дуб), зрідка чагарники або високі трави (наприклад, канарейочник в прирусловій заплаві річок помірної смуги або очерет у дельтах річок напівпустельної і пустельної зон), які зростають у сприятливих умовах (повне забезпечення водою, елементами живлення, теплий клімат) при відсутності порушень. Вони мають розпростерту крону (або кореневища, як у канарейочника і очерету), за рахунок якої тримають під контролем умови середовища і повністю (або майже повністю) використовують рясні ресурси таких місць існування.
Віоленти завжди абсолютно домінують в угрупованнях (їх називають «генералістами»), і домішка інших видів рослин незначна. У букових лісах під пологом дерев затишно і майже немає трав і чагарників. У заростях очерету в дельті Волги біомаса домінанту становить 99 %, інші види зустрічаються одинично.
При погіршенні умов (просихання ґрунту, засолення тощо) або їх порушенні (рубка лісу, високі рекреаційні навантаження, пожежі, вплив техніки тощо) «леви» рослинного світу гинуть, не маючи пристосувань для переживання дії цих факторів.
Приклади віолентів-тварин — слон, бегемот, лев, крокодил тощо.
Див. також
- Стратегії рослин
- Патієнти
- Експлеренти
- Складність фітоценозу
- (Теорія r/K відбору)
- Еколого-ценотичні стратегії популяцій
Література
- Пианка Э. Эволюционная экология. — М.: Мир, 1980. — 399 с.
- Работнов Т. А. Фитоценология. — М.: Изд-во МГУ, 1978. — 384 с.
- Раменский Л. Г. Введение в комплексное почвенно-геоботаническое обследование земель. — М.: Сельхозгиз, 1938. — 620 с.
- Раменский Л. Г. Избранные работы. Проблемы и методы изучения растительного покрова. — Л.: Наука, 1971. — 334 с.
- Уиттекер Р. Сообщества и экосистемы. / Пер. с англ. — М.: Прогресс, 1980. — 328 с.
- Шеляг-Сосонко Ю. Р. Ліси формації дуба звичайного на території України та їх еволюція. — К.: Наук. думка, 1974. — 240 с.
Посилання
- Віолент // : навч.-метод. посіб. / уклад. О. Г. Лановенко, О. О. Остапішина. — Херсон : ПП Вишемирський В. С., 2013. — С. 39.
Виноски
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Violenti vid lat violent shalenij tip strategiyi roslin vidkritij L G Ramenskim i vivchenij Dzh Grajmom en yakij vikoristovuvav termin konkurenti Poznachayetsya yak K strateg Yak sinonimi L G Ramenskij vkazav siloviki levi Termin Grajma nevdalij adzhe v najbilsh tipovomu virazhenni violenti yakraz perebuvayut poza konkurenciyeyu Violenti ce vidi spriyatlivih i ne porushenih misc isnuvannya dominanti i edifikatori roslinnih ugrupovan z shirokimi realizovanimi nishami obsyag yakih nablizhayetsya do obsyagu fundamentalnih nish Trikutnik Grajma Ce dereva ridshe chagarniki i travi z potuzhnim gabitusom i rozvinenoyu korenevoyu sistemoyu sho dozvolyaye violentam staviti pid kontrol resursi edafichnogo seredovisha ta svitla Violenti pozbavleni specialnih pristosuvan dlya perenesennya nespriyatlivih umov i reaguyut na pogirshennya umov zmenshennyam rozmiriv negativno reaguyut na porushennya cherez te sho pozbavleni bankiv nasinnya abo bankiv vegetativnih zachatkiv Shilnist populyaciyi violentiv regulyuyetsya zalezhnistyu vid smertnosti mozhlivi banki prorostkiv U sukcesiyah violenti dominuyut na ostannih stadiyah Tipovi violenti dosit ridkisni v prirodi de bilsh zvichajni predstavniki tipiv strategij vtorinnih z vlastivistyu violentnosti virazhenij u bilshij chi menshij miri Roslini violenti najchastishe dereva buk dub zridka chagarniki abo visoki travi napriklad kanarejochnik v priruslovij zaplavi richok pomirnoyi smugi abo ocheret u deltah richok napivpustelnoyi i pustelnoyi zon yaki zrostayut u spriyatlivih umovah povne zabezpechennya vodoyu elementami zhivlennya teplij klimat pri vidsutnosti porushen Voni mayut rozprostertu kronu abo korenevisha yak u kanarejochnika i ocheretu za rahunok yakoyi trimayut pid kontrolem umovi seredovisha i povnistyu abo majzhe povnistyu vikoristovuyut ryasni resursi takih misc isnuvannya Violenti zavzhdi absolyutno dominuyut v ugrupovannyah yih nazivayut generalistami i domishka inshih vidiv roslin neznachna U bukovih lisah pid pologom derev zatishno i majzhe nemaye trav i chagarnikiv U zarostyah ocheretu v delti Volgi biomasa dominantu stanovit 99 inshi vidi zustrichayutsya odinichno Pri pogirshenni umov prosihannya gruntu zasolennya tosho abo yih porushenni rubka lisu visoki rekreacijni navantazhennya pozhezhi vpliv tehniki tosho levi roslinnogo svitu ginut ne mayuchi pristosuvan dlya perezhivannya diyi cih faktoriv Prikladi violentiv tvarin slon begemot lev krokodil tosho Div takozhStrategiyi roslin Patiyenti Eksplerenti Skladnist fitocenozu Teoriya r K vidboru Ekologo cenotichni strategiyi populyacijLiteraturaPianka E Evolyucionnaya ekologiya M Mir 1980 399 s Rabotnov T A Fitocenologiya M Izd vo MGU 1978 384 s Ramenskij L G Vvedenie v kompleksnoe pochvenno geobotanicheskoe obsledovanie zemel M Selhozgiz 1938 620 s Ramenskij L G Izbrannye raboty Problemy i metody izucheniya rastitelnogo pokrova L Nauka 1971 334 s Uitteker R Soobshestva i ekosistemy Per s angl M Progress 1980 328 s Shelyag Sosonko Yu R Lisi formaciyi duba zvichajnogo na teritoriyi Ukrayini ta yih evolyuciya K Nauk dumka 1974 240 s PosilannyaViolent navch metod posib uklad O G Lanovenko O O Ostapishina Herson PP Vishemirskij V S 2013 S 39 Vinoski