Ангола є країною, в південно-західній Африці. Її назва походить від ngola, титулу, використовуваного монархом у доколоніальному королівстві Ндонго.
Історія Анголи | |
Країна | Ангола |
---|---|
Історія Анголи у Вікісховищі |
Доколоніальний період
Археологічні знахідки підтверджують факт проживання людини на території сучасної Анголи ще в епоху неоліту. Населяли її предки сучасних сан (бушменів), що займалися полюванням і збиральництвом. У 5-6 ст. їх відтіснили у південні райони землеробські й скотарські племена банту, що прийшли з півночі і знали виплавку заліза. Перше ранньодержавне утворення — Конґо зі столицею у місті Мбанза-Конго — виникло на території сучасної Анголи в 13 ст. Воно займало північні райони, але влада маніконґо (верховного правителя) поширювалася й за межі цієї держави. Конґо було найбільшою і найрозвиненішою ранньою державою на території Анголи. Період його розквіту припав на 15 — І пол. 16 ст.. Розпалося воно в кінці 19 ст. В доколоніальний період існували також державні й політичні об'єднання Бенгела, Кассанжі (17 — поч. 19 ст.), Лунда (відоме також під назвою «Мвата-Ямво», кін. 16 — ІІ пол. 19 ст., столиця — м. Мусумба), Матамба (1635 — кін. 17 ст.) і Ндонго (15 — кін. 17 ст., столиця — м. ). Населення цих ранніх держав займалося головним чином землеробством, гончарством і ткацтвом, уміло також виплавляти метали. У Ндонго було добре розвинено тваринництво й видобуток мушель «нзімбу», які у той період служили засобом обміну в багатьох державах Африки. Відрізняла його й наявність численного війська.
Португальська колонізація
Першими з європейців, які висадилися на ангольське узбережжя, були португальці. 1482 року експедиція на чолі з Діогу Каном відкрила гирло річки Конго, а 1484 року було укладено договір із маніконґо.
На початку 16 ст. португальці побудували декілька фортів, 1576 року було засновано форт Сан-Паулу-де-Луанда (сучасна столиця країни Луанда). Вплив Португалії у Конго посилився в період правління короля Нзінґи (1506—1543), що прийняв християнство й отримав ім'я Афонсу I.
В 17 ст. спалахували великі повстання корінного населення — в 1570 під керівництвом Мбула Матади, а в 1591 — на чолі з Нсойо. Спроби португальців у кін. 16 ст. проникнути у внутрішні райони Анголи натрапили на сильний опір держав Ндонго і Матамба, на чолі яких була королева Анна Нзінґа Мбанді Нґола (католицьке ім'я Анна отримане нею при хрещенні в 1622 у віці 40 років). Вона очолила антипортугальську коаліцію, в рамках якої об'єдналися також держави Конґо й Кассанжі.
Уклавши військовий союз з голландцями (кораблі Голландської Ост-Індійської компанії висадилися в Луанді 1621 року), їй вдалося 1648 року повернути державі Ндонго незалежність. 31 рік (з 81 прожитих років) Анна Нзінґа Мбанді Нґола вела боротьбу з колонізаторами, внаслідок якої захоплення португальцями внутрішніх районів було припинено.
Підпорядкувати Ндонго португальцям вдалося 1671 року, Матамбу — в кінці 17 ст.
Работоргівля
Головним джерелом збагачення колонізаторів стала работоргівля, законодавчо закріплена указом португальського короля від 11 січня 1758 року. За три сторіччя колоніального панування з Анголи було вивезено близько 5 млн рабів — в основному в Бразилію на плантації кави, каучуку і цукру). Не маючи сил для прямої військової експансії в глибинні райони країни, португальці, намагаючись ослабити опір корінного населення, розпалювали збройні конфлікти між різними народами. Для отримання інформації про природні багатства Анголи Португалія організувала експедиції [en] (1852—1854) і Александру Серпа Пінту (1877—1879). Заборона королем Португалії работоргівлі 1836 року (проте контрабанда рабів тривала до 1852) завдала серйозних збитків колоніальному господарству. В той же час внутрішня работоргівля зберігалася ще кілька десятиріч — працю рабів активно використовували на плантаціях бавовни, а також збиранні каучуку. Було запроваджено систему примусового укладання контрактів з місцевим населенням, більшу частину працівників направляли на роботи в соляних шахтах і спорудження доріг, деяких відправляли на плантації какао на острові Сан-Томе і Принсіпі.
1884—1940
Остаточні кордони Анголи було визначено на Берлінській конференції 1884—1885 років, скликаній з приводу територіального поділу басейну річки Конго між Англією, Бельгією, Німеччиною, Португалією та Францією); також це було здійснено окремими угодами Португалії з перерахованими державами, підписаними в 1885—1891 рр. Спроби Лісабона в кінці 19 ст. підпорядкувати решту внутрішньої території країни знову натрапили на опір африканців: повстання народу (1900), заворушення в районах Дамба, Зомбо і Кімбубуґе (1909—1910) тощо. Всі вони були придушені португальськими військами. Після падіння монархії в Португалії (1910) і введення в Анголі адміністративної системи (1920) експлуатація колонії посилилася. Невдоволення корінного населення призвело до нових збройних виступів (повстання в Бенґелі в 1917 та ін.). 1929 року було введено політичний, цивільний і кримінальний статут про тубільців, згідно з яким африканські жителі португальських колоній розподілялися на «індіженуш» (тубільці) і «ассиміладуш» (асимільовані). «Індіженуш» зазнавали дискримінації, примусової праці і довільного оподаткування. Стати «ассиміладуш» могли африканці, які прийняли християнство, добре володіли португальською мовою, мали постійний прибуток і вели європейський спосіб життя. До 1940 року статус «асимільованих» отримали 0,6 % населення (24 тис. осіб). Дію політичного, цивільного та кримінального статуту про тубільців (система індіжената) було скасовано в 1961.
Перші політичні організації африканського населення Анголи це — «Ангольська ліга» (заснована 1912 року, заборонена 1922 року) і створені 1929 році «Національна африканська ліга» (НАЛ) та «Регіональна асоціація жителів Анголи» (РАЖА). Їх діяльність носила просвітницький характер. До середини 1950-х років антиколоніальний рух був роз'єднаним, часто прибирав форму релігійного сектантства — виникали секти токоїстів (названі по імені їх фундатора С.Току), які відмовлялися працювати в господарствах, що належали європейцям. Після надання Анголі статусу «заморської провінції» Португалії (1951) в колонії почалося зміцнення державно-капіталістичного сектору економіки. Після Другої світової війни Ангола стала одним із найбільших світових постачальників кави, розгорнулося інтенсивне будівництво доріг, які обслуговували в основному гірничорудну промисловість (зокрема нові її галузі — видобуток нафти, марганцевої і залізної руд), збільшилися обсяги видобутку алмазів.
Боротьба за незалежність
Підйом антиколоніального руху почався в 1960-х роках. Його очолили «Народний рух за визволення Анголи» (МПЛА, лідер — Агоштінью Нету), «Національний фронт визволення Анголи» (ФНЛА, створений у сусідньому Конґо на базі емігрантських організацій, лідер — [en]) і «Національний союз за повну незалежність Анголи» (УНІТА, лідер — Жонас Савімбі), створені 1956, 1962 та 1966 відповідно.
МПЛА було об'єднанням кількох лівих політичних організацій, виступало за незалежність єдиної Анголи, 1960 року почало збройну боротьбу проти португальських колонізаторів.
ФНЛА і УНІТА — антиколоніальні сепаратистські рухи, що спиралися на підтримку народів баконґо (ФНЛА) і овімбунду (УНІТА). 4 лютого 1961 МПЛА підняв у Луанді повстання, результатом якого стали деякі поступки колоніальної влади — було скасовано примусову працю, розширено повноваження місцевих органів.
ФНЛА у квітні 1962 року самостійно створив «Тимчасовий уряд Анголи у вигнанні» (ГРАЕ), який очолив Голден Роберто. МПЛА в 1961—1972 вдалося створити кілька військово-політичних районів з виборними органами влади. Керівництво ж УНІТА пішло на співпрацю з колоніальною владою.
Незалежність
Новий уряд Португалії, сформований після перемоги революції 1974 року, надав Анголі право на незалежність. 15 січня 1975 між Португалією з одного боку та МПЛА, ФНЛА й УНІТА з іншого було підписано угоду про практичні шляхи переходу до незалежності. Сформувати перехідний уряд не вдалося через збройні зіткнення, що почалися між МПЛА і ФНЛА. На стороні ФНЛА виступив УНІТА, проте, МПЛА змогло витіснити їх озброєні загони з столиці. У жовтні на територію Анголи для підтримки ФНЛА й УНІТА вторглися війська ПАР і Заїру.
Головною метою ангольських патріотів було досягнення незалежності Анголи. Війна з португальськими військами носила переважно партизанський характер. Основні райони військових дій припадали на північно-західні, східні і південно-східні регіони країни. Повалення в Португалії фашистського режиму (25 квітня 1974) привело до влади демократичний уряд, який визнав право народів, що населяли португальські колоніальні володіння, на самовизначення. В серпні 1975 р. в Анголу ввійшли війська Південно-Африканської Республіки (ПАР) і збройні загони Заїру, які залишалися на ангольської території до кінця березня 1976. В цій складній обстановці МПЛА і сили, які її підтримують, проголосили 11 листопада 1975 у Луанді незалежність Анголи. Її першим президентом став Агоштінью Нету.
Ангола в 1976-99 роках
Становлення незалежної держави проходило в Анголі у винятково важких умовах безперервної громадянської війни та складної міжнародної обстановки. У вересні 1979 р. (після смерті Нето) президентом країни став Жозе Едуарду душ Сантуш. Очолюване ним правління прагнуло відновити економіку країни, налагодити роботу транспорту, засобів зв'язку, державних і змішаних підприємств, залучити іноземну економічну і технічну допомогу. Найважливішою умовою втілення в життя цієї програми було припинення громадянської війни. Але тільки в 1991 р. МПЛА за сприяння Радянського Союзу і США зуміло укласти з УНІТА мирну угоду.
У вересні 1992 р. в Анголі відбулися перші після 1975 багатопартійні вибори до парламенту. За проведенням їх стежили 700 іноземних спостерігачів, надісланих Радою Безпеки Організації Об'єднаних Націй. Переконливу перемогу на виборах здобуло МПЛА. Але УНІТА не визнав їх результатів і в жовтні 1992 р. між урядовими силами Анголи і загонами УНІТА знову почалися збройні зіткнення. 17 лютого 1993 Португалія, США і Росія (яким ООН надала статус спеціальних спостерігачів в Анголі) закликали до припинення військових дій. Але війна тривала, так як УНІТА відмовився припинити вогонь. Ця обставина була однією з важливих причин, що спонукали США 19 травня 1993 офіційно визнати уряд Едуарду душ Сантуша.
В липні 1993 р. уряд Анголи заявив про готовність укласти контракти на видобуток нафти в Кабінда з найбільшими західними компаніями — американською «Ексон» і англо-голландської «Ройял Датч Шелл». Одним з результатів цієї акції стало скасування Великою Британією (9 серпня 1993 р.) ембарго на постачання зброї і військової техніки до Анголи.
У листопаді 1993 р. в Лусаці (столиця Замбії) почалися переговори між урядом Анголи і УНІТА, які проходили під головуванням спеціального представника ООН. Переговори тривали близько року. Тільки 20 листопада 1994 було підписано угоду про припинення військових дій. Але війна тривала. Результатом зриву досягнутого мирної угоди стало рішення Ради Безпеки ООН (прийняте 8 лютого 1995 р.) направити до Анголи миротворчі сили чисельністю в сім тисяч осіб. Одним із завдань цих сил було знищення 26 млн. протипіхотних мін, встановлених в Анголі воюючими сторонами. У квітні 1995 р. компанії ПАР заявили про готовність брати участь у видобутку нафти і розробці алмазних родовищ в Анголі.
Громадянська війна та пов'язані з нею руйнування і людські жертви (сотні тисяч людей залишилися без притулку; до 1,5 млн життів, ймовірно, були втрачені в боротьбі за останню чверть століття) негативним чином позначилися на економіці Анголи. Тільки за 1995 р. інфляція в країні склала 1823 %! Безперервно росли ціни на продовольство і всі товари першої необхідності. Чисельність переміщених осіб, за даними західних експертів, до кінця 1999 р. склала не менше 20 % населення країни, значно перевищивши, таким чином, 2 млн чоловік.
Див. також
Джерела
- Хазанов А. М. Ангола — республіка, народжена в боротьбі. М., 1976
Література
- С. В. Гринько. Нью-Йоркська угода про припинення вогню в Анголі 1988 // Українська дипломатична енциклопедія: У 2-х т./Редкол.:Л. В. Губерський (голова) та ін. — К.:Знання України, 2004 — Т.2 — 812с.
Посилання
- Rulers.org — Ангола [ 14 грудня 2015 у Wayback Machine.] список правителів Анголи
- WorldStatesmen [Архівовано 12 лютого 2012 у WebCite]
- Африканський Активіст Архів Проект [ 20 липня 2011 у Wayback Machine.] сайт має матеріали про колоніалізм і боротьба за незалежність в Анголі і підтримку США для цієї боротьби, створюваних багатьма організаціями США, включаючи документи, фотографії, кнопки, плакати, футболки, аудіо і відео.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Angola ye krayinoyu v pivdenno zahidnij Africi Yiyi nazva pohodit vid ngola titulu vikoristovuvanogo monarhom u dokolonialnomu korolivstvi Ndongo Istoriya AngoliKrayina Angola Istoriya Angoli u VikishovishiDokolonialnij periodArheologichni znahidki pidtverdzhuyut fakt prozhivannya lyudini na teritoriyi suchasnoyi Angoli she v epohu neolitu Naselyali yiyi predki suchasnih san bushmeniv sho zajmalisya polyuvannyam i zbiralnictvom U 5 6 st yih vidtisnili u pivdenni rajoni zemlerobski j skotarski plemena bantu sho prijshli z pivnochi i znali viplavku zaliza Pershe rannoderzhavne utvorennya Kongo zi stoliceyu u misti Mbanza Kongo viniklo na teritoriyi suchasnoyi Angoli v 13 st Vono zajmalo pivnichni rajoni ale vlada manikongo verhovnogo pravitelya poshiryuvalasya j za mezhi ciyeyi derzhavi Kongo bulo najbilshoyu i najrozvinenishoyu rannoyu derzhavoyu na teritoriyi Angoli Period jogo rozkvitu pripav na 15 I pol 16 st Rozpalosya vono v kinci 19 st V dokolonialnij period isnuvali takozh derzhavni j politichni ob yednannya Bengela Kassanzhi 17 poch 19 st Lunda vidome takozh pid nazvoyu Mvata Yamvo kin 16 II pol 19 st stolicya m Musumba Matamba 1635 kin 17 st i Ndongo 15 kin 17 st stolicya m Naselennya cih rannih derzhav zajmalosya golovnim chinom zemlerobstvom goncharstvom i tkactvom umilo takozh viplavlyati metali U Ndongo bulo dobre rozvineno tvarinnictvo j vidobutok mushel nzimbu yaki u toj period sluzhili zasobom obminu v bagatoh derzhavah Afriki Vidriznyala jogo j nayavnist chislennogo vijska Portugalska kolonizaciyaKoroleva Zinga v mirnih peregovorah z portugalskim poslom v 1657 roci Pershimi z yevropejciv yaki visadilisya na angolske uzberezhzhya buli portugalci 1482 roku ekspediciya na choli z Diogu Kanom vidkrila girlo richki Kongo a 1484 roku bulo ukladeno dogovir iz manikongo Na pochatku 16 st portugalci pobuduvali dekilka fortiv 1576 roku bulo zasnovano fort San Paulu de Luanda suchasna stolicya krayini Luanda Vpliv Portugaliyi u Kongo posilivsya v period pravlinnya korolya Nzingi 1506 1543 sho prijnyav hristiyanstvo j otrimav im ya Afonsu I V 17 st spalahuvali veliki povstannya korinnogo naselennya v 1570 pid kerivnictvom Mbula Matadi a v 1591 na choli z Nsojo Sprobi portugalciv u kin 16 st proniknuti u vnutrishni rajoni Angoli natrapili na silnij opir derzhav Ndongo i Matamba na choli yakih bula koroleva Anna Nzinga Mbandi Ngola katolicke im ya Anna otrimane neyu pri hreshenni v 1622 u vici 40 rokiv Vona ocholila antiportugalsku koaliciyu v ramkah yakoyi ob yednalisya takozh derzhavi Kongo j Kassanzhi Uklavshi vijskovij soyuz z gollandcyami korabli Gollandskoyi Ost Indijskoyi kompaniyi visadilisya v Luandi 1621 roku yij vdalosya 1648 roku povernuti derzhavi Ndongo nezalezhnist 31 rik z 81 prozhitih rokiv Anna Nzinga Mbandi Ngola vela borotbu z kolonizatorami vnaslidok yakoyi zahoplennya portugalcyami vnutrishnih rajoniv bulo pripineno Pidporyadkuvati Ndongo portugalcyam vdalosya 1671 roku Matambu v kinci 17 st RabotorgivlyaGolovnim dzherelom zbagachennya kolonizatoriv stala rabotorgivlya zakonodavcho zakriplena ukazom portugalskogo korolya vid 11 sichnya 1758 roku Za tri storichchya kolonialnogo panuvannya z Angoli bulo vivezeno blizko 5 mln rabiv v osnovnomu v Braziliyu na plantaciyi kavi kauchuku i cukru Ne mayuchi sil dlya pryamoyi vijskovoyi ekspansiyi v glibinni rajoni krayini portugalci namagayuchis oslabiti opir korinnogo naselennya rozpalyuvali zbrojni konflikti mizh riznimi narodami Dlya otrimannya informaciyi pro prirodni bagatstva Angoli Portugaliya organizuvala ekspediciyi en 1852 1854 i Aleksandru Serpa Pintu 1877 1879 Zaborona korolem Portugaliyi rabotorgivli 1836 roku prote kontrabanda rabiv trivala do 1852 zavdala serjoznih zbitkiv kolonialnomu gospodarstvu V toj zhe chas vnutrishnya rabotorgivlya zberigalasya she kilka desyatirich pracyu rabiv aktivno vikoristovuvali na plantaciyah bavovni a takozh zbiranni kauchuku Bulo zaprovadzheno sistemu primusovogo ukladannya kontraktiv z miscevim naselennyam bilshu chastinu pracivnikiv napravlyali na roboti v solyanih shahtah i sporudzhennya dorig deyakih vidpravlyali na plantaciyi kakao na ostrovi San Tome i Prinsipi 1884 1940Ostatochni kordoni Angoli bulo viznacheno na Berlinskij konferenciyi 1884 1885 rokiv sklikanij z privodu teritorialnogo podilu basejnu richki Kongo mizh Angliyeyu Belgiyeyu Nimechchinoyu Portugaliyeyu ta Franciyeyu takozh ce bulo zdijsneno okremimi ugodami Portugaliyi z pererahovanimi derzhavami pidpisanimi v 1885 1891 rr Sprobi Lisabona v kinci 19 st pidporyadkuvati reshtu vnutrishnoyi teritoriyi krayini znovu natrapili na opir afrikanciv povstannya narodu 1900 zavorushennya v rajonah Damba Zombo i Kimbubuge 1909 1910 tosho Vsi voni buli pridusheni portugalskimi vijskami Pislya padinnya monarhiyi v Portugaliyi 1910 i vvedennya v Angoli administrativnoyi sistemi 1920 ekspluataciya koloniyi posililasya Nevdovolennya korinnogo naselennya prizvelo do novih zbrojnih vistupiv povstannya v Bengeli v 1917 ta in 1929 roku bulo vvedeno politichnij civilnij i kriminalnij statut pro tubilciv zgidno z yakim afrikanski zhiteli portugalskih kolonij rozpodilyalisya na indizhenush tubilci i assimiladush asimilovani Indizhenush zaznavali diskriminaciyi primusovoyi praci i dovilnogo opodatkuvannya Stati assimiladush mogli afrikanci yaki prijnyali hristiyanstvo dobre volodili portugalskoyu movoyu mali postijnij pributok i veli yevropejskij sposib zhittya Do 1940 roku status asimilovanih otrimali 0 6 naselennya 24 tis osib Diyu politichnogo civilnogo ta kriminalnogo statutu pro tubilciv sistema indizhenata bulo skasovano v 1961 Pershi politichni organizaciyi afrikanskogo naselennya Angoli ce Angolska liga zasnovana 1912 roku zaboronena 1922 roku i stvoreni 1929 roci Nacionalna afrikanska liga NAL ta Regionalna asociaciya zhiteliv Angoli RAZhA Yih diyalnist nosila prosvitnickij harakter Do seredini 1950 h rokiv antikolonialnij ruh buv roz yednanim chasto pribirav formu religijnogo sektantstva vinikali sekti tokoyistiv nazvani po imeni yih fundatora S Toku yaki vidmovlyalisya pracyuvati v gospodarstvah sho nalezhali yevropejcyam Pislya nadannya Angoli statusu zamorskoyi provinciyi Portugaliyi 1951 v koloniyi pochalosya zmicnennya derzhavno kapitalistichnogo sektoru ekonomiki Pislya Drugoyi svitovoyi vijni Angola stala odnim iz najbilshih svitovih postachalnikiv kavi rozgornulosya intensivne budivnictvo dorig yaki obslugovuvali v osnovnomu girnichorudnu promislovist zokrema novi yiyi galuzi vidobutok nafti margancevoyi i zaliznoyi rud zbilshilisya obsyagi vidobutku almaziv Borotba za nezalezhnistDokladnishe Vijna za nezalezhnist Angoli Portugalska armiya v Angoli Pidjom antikolonialnogo ruhu pochavsya v 1960 h rokah Jogo ocholili Narodnij ruh za vizvolennya Angoli MPLA lider Agoshtinyu Netu Nacionalnij front vizvolennya Angoli FNLA stvorenij u susidnomu Kongo na bazi emigrantskih organizacij lider en i Nacionalnij soyuz za povnu nezalezhnist Angoli UNITA lider Zhonas Savimbi stvoreni 1956 1962 ta 1966 vidpovidno MPLA bulo ob yednannyam kilkoh livih politichnih organizacij vistupalo za nezalezhnist yedinoyi Angoli 1960 roku pochalo zbrojnu borotbu proti portugalskih kolonizatoriv FNLA i UNITA antikolonialni separatistski ruhi sho spiralisya na pidtrimku narodiv bakongo FNLA i ovimbundu UNITA 4 lyutogo 1961 MPLA pidnyav u Luandi povstannya rezultatom yakogo stali deyaki postupki kolonialnoyi vladi bulo skasovano primusovu pracyu rozshireno povnovazhennya miscevih organiv FNLA u kvitni 1962 roku samostijno stvoriv Timchasovij uryad Angoli u vignanni GRAE yakij ocholiv Golden Roberto MPLA v 1961 1972 vdalosya stvoriti kilka vijskovo politichnih rajoniv z vibornimi organami vladi Kerivnictvo zh UNITA pishlo na spivpracyu z kolonialnoyu vladoyu NezalezhnistNovij uryad Portugaliyi sformovanij pislya peremogi revolyuciyi 1974 roku nadav Angoli pravo na nezalezhnist 15 sichnya 1975 mizh Portugaliyeyu z odnogo boku ta MPLA FNLA j UNITA z inshogo bulo pidpisano ugodu pro praktichni shlyahi perehodu do nezalezhnosti Sformuvati perehidnij uryad ne vdalosya cherez zbrojni zitknennya sho pochalisya mizh MPLA i FNLA Na storoni FNLA vistupiv UNITA prote MPLA zmoglo vitisniti yih ozbroyeni zagoni z stolici U zhovtni na teritoriyu Angoli dlya pidtrimki FNLA j UNITA vtorglisya vijska PAR i Zayiru Golovnoyu metoyu angolskih patriotiv bulo dosyagnennya nezalezhnosti Angoli Vijna z portugalskimi vijskami nosila perevazhno partizanskij harakter Osnovni rajoni vijskovih dij pripadali na pivnichno zahidni shidni i pivdenno shidni regioni krayini Povalennya v Portugaliyi fashistskogo rezhimu 25 kvitnya 1974 privelo do vladi demokratichnij uryad yakij viznav pravo narodiv sho naselyali portugalski kolonialni volodinnya na samoviznachennya V serpni 1975 r v Angolu vvijshli vijska Pivdenno Afrikanskoyi Respubliki PAR i zbrojni zagoni Zayiru yaki zalishalisya na angolskoyi teritoriyi do kincya bereznya 1976 V cij skladnij obstanovci MPLA i sili yaki yiyi pidtrimuyut progolosili 11 listopada 1975 u Luandi nezalezhnist Angoli Yiyi pershim prezidentom stav Agoshtinyu Netu Mashina v Angoli 1949 Angola v 1976 99 rokahFord Taunus v Angoli 1972Radyanski i shidnogo bloku vijskovi radniki navchayut vijska MPLA v Angoli 1983 rik Stanovlennya nezalezhnoyi derzhavi prohodilo v Angoli u vinyatkovo vazhkih umovah bezperervnoyi gromadyanskoyi vijni ta skladnoyi mizhnarodnoyi obstanovki U veresni 1979 r pislya smerti Neto prezidentom krayini stav Zhoze Eduardu dush Santush Ocholyuvane nim pravlinnya pragnulo vidnoviti ekonomiku krayini nalagoditi robotu transportu zasobiv zv yazku derzhavnih i zmishanih pidpriyemstv zaluchiti inozemnu ekonomichnu i tehnichnu dopomogu Najvazhlivishoyu umovoyu vtilennya v zhittya ciyeyi programi bulo pripinennya gromadyanskoyi vijni Ale tilki v 1991 r MPLA za spriyannya Radyanskogo Soyuzu i SShA zumilo uklasti z UNITA mirnu ugodu U veresni 1992 r v Angoli vidbulisya pershi pislya 1975 bagatopartijni vibori do parlamentu Za provedennyam yih stezhili 700 inozemnih sposterigachiv nadislanih Radoyu Bezpeki Organizaciyi Ob yednanih Nacij Perekonlivu peremogu na viborah zdobulo MPLA Ale UNITA ne viznav yih rezultativ i v zhovtni 1992 r mizh uryadovimi silami Angoli i zagonami UNITA znovu pochalisya zbrojni zitknennya 17 lyutogo 1993 Portugaliya SShA i Rosiya yakim OON nadala status specialnih sposterigachiv v Angoli zaklikali do pripinennya vijskovih dij Ale vijna trivala tak yak UNITA vidmovivsya pripiniti vogon Cya obstavina bula odniyeyu z vazhlivih prichin sho sponukali SShA 19 travnya 1993 oficijno viznati uryad Eduardu dush Santusha V lipni 1993 r uryad Angoli zayaviv pro gotovnist uklasti kontrakti na vidobutok nafti v Kabinda z najbilshimi zahidnimi kompaniyami amerikanskoyu Ekson i anglo gollandskoyi Rojyal Datch Shell Odnim z rezultativ ciyeyi akciyi stalo skasuvannya Velikoyu Britaniyeyu 9 serpnya 1993 r embargo na postachannya zbroyi i vijskovoyi tehniki do Angoli U listopadi 1993 r v Lusaci stolicya Zambiyi pochalisya peregovori mizh uryadom Angoli i UNITA yaki prohodili pid golovuvannyam specialnogo predstavnika OON Peregovori trivali blizko roku Tilki 20 listopada 1994 bulo pidpisano ugodu pro pripinennya vijskovih dij Ale vijna trivala Rezultatom zrivu dosyagnutogo mirnoyi ugodi stalo rishennya Radi Bezpeki OON prijnyate 8 lyutogo 1995 r napraviti do Angoli mirotvorchi sili chiselnistyu v sim tisyach osib Odnim iz zavdan cih sil bulo znishennya 26 mln protipihotnih min vstanovlenih v Angoli voyuyuchimi storonami U kvitni 1995 r kompaniyi PAR zayavili pro gotovnist brati uchast u vidobutku nafti i rozrobci almaznih rodovish v Angoli Gromadyanska vijna ta pov yazani z neyu rujnuvannya i lyudski zhertvi sotni tisyach lyudej zalishilisya bez pritulku do 1 5 mln zhittiv jmovirno buli vtracheni v borotbi za ostannyu chvert stolittya negativnim chinom poznachilisya na ekonomici Angoli Tilki za 1995 r inflyaciya v krayini sklala 1823 Bezperervno rosli cini na prodovolstvo i vsi tovari pershoyi neobhidnosti Chiselnist peremishenih osib za danimi zahidnih ekspertiv do kincya 1999 r sklala ne menshe 20 naselennya krayini znachno perevishivshi takim chinom 2 mln cholovik Div takozhAngola Geografiya Angoli Spisok mist AngoliDzherelaHazanov A M Angola respublika narodzhena v borotbi M 1976LiteraturaS V Grinko Nyu Jorkska ugoda pro pripinennya vognyu v Angoli 1988 Ukrayinska diplomatichna enciklopediya U 2 h t Redkol L V Guberskij golova ta in K Znannya Ukrayini 2004 T 2 812s ISBN 966 316 045 4PosilannyaRulers org Angola 14 grudnya 2015 u Wayback Machine spisok praviteliv Angoli WorldStatesmen Arhivovano 12 lyutogo 2012 u WebCite Afrikanskij Aktivist Arhiv Proekt 20 lipnya 2011 u Wayback Machine sajt maye materiali pro kolonializm i borotba za nezalezhnist v Angoli i pidtrimku SShA dlya ciyeyi borotbi stvoryuvanih bagatma organizaciyami SShA vklyuchayuchi dokumenti fotografiyi knopki plakati futbolki audio i video