Nexum — у праві Римської республіки — контракт, що передбачав віддачу боржником у заставу своєї особистості у разі невиплати кредиту. Nexum був формою манципації, тобто ритуальної передачі прав від однієї людини до іншої, що здійснювалась в присутності п'яти свідків з-поміж повнолітніх римських громадян і вагаря, який зважував мідь (у той час мідь заміняла гроші), що давалася в борг. Якщо у зважуванні не було необхідності, то воно було суто символічним. Кредитор передавав бронзу боржникові та оголошував його засудженим до сплати переданої ним бронзи.
Умови Nexum
Приймаючи Nexum, боржник набував статусу nexus та надавав як забезпечення позики підпорядкування себе або члена своєї родини, над яким він мав владу (наприклад, дитини) — на користь кредитора до моменту погашення боргу. Становище nexus, хоч і відрізнялось від положення раба, мало значну схожість, оскільки вони обидва позбавлялись свободи. Як правило, нексум призводив до вічного поневолення тих, хто підпадав під його дію, адже відтепер більшу частину своєї праці боржник витрачав на користь кредитора. Після сплати боргу мав бути проведений інший обряд, подібний до манципації, який називався solutio per aes et libram. Гай описує розв'язку зобов'язання, що виникло в наслідок укладання nexum, а також через судове рішення. Урочистий акт відбувається в присутності п'яти свідків і зважувача та за наявності міді й ваг. Боржник вимовляє слова:
Quod ego tibi tot milibus condemnatus sum, me eo nomine a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra, dum hanc tibi iibram primam postremamque expendo secundum legem publicam
Переклад українською:
З огляду на те, що з мене присуджено тобі стільки-то тисяч, я на цієї підстави відв'язую себе від тебе і звільняю цією міддю і мідними вагами тим, що я тобі відважую цейфунт перший і останній згідно з державним законом.
Історія
Інститут боргової залежності був розповсюдженим у суспільстві Стародавнього Риму. Контроль патриціїв над державним земельним фондом (ager publicus) змушував плебеїв брати ці землі в оренду та часто впадати у рабство. Земельне питання було одним з основних у політичній боротьбі патриціїв та плебеїв. Так, наприклад, у 495 р. до н.е, стикнувшись з бойкотуванням плебеями військового набору під час війни з вольськами, консул Публій Сервілій Пріск Структ видав наказ, який забороняв тримати римського громадянина в ув'язненні, не даючи йому записатися до війська, та володіти або продавати власність воїна або тримати у борговій залежності його дітей або внуків. У подальшій історії боротьби патриціїв та плебеїв аграрні законопроєкти на користь плебеїв висувались консулом Спурієм Кассєм Вісцеліном у 487 р. до н.е. та народними трибунами Гаєм Ліцинієм Кальвом Столоном та Луцієм Секстієм Латераном у 375 р. до н.е. У IV ст. до н.е. починається стрімка експансія Риму, що значно розширила кількість землі вільної землі та рабів. Ці фактори призвели до збільшення ролі рабів у римській економіці та розмиванню економічних кордонів між патриціями та плебеями. Як результат, у 326 р. до н.е. було прийнято Закон Петелія-Папірія, що значно пом'якшував умови боржників та забороняв ув'язнення за несплату боргу.
Примітки
- Гай, Інституції, I.119
- Гай, Інституції, IV. 73
- Тіт Лівій, Ab Urbe condita, 2, 24.
- Тіт Лівій, Ab Urbe condita, 2, 41.
- Тіт Лівій, Ab Urbe condita, 8, 28
Література
- Walbank, FW; et al., eds. (1989). The Cambridge ancient history. Vol. 7 Pt. 2 (2nd ed.). Cambridge University Press. ISBN 0-521-23446-8.
Це незавершена стаття про Стародавній Рим. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Nexum u pravi Rimskoyi respubliki kontrakt sho peredbachav viddachu borzhnikom u zastavu svoyeyi osobistosti u razi neviplati kreditu Nexum buv formoyu mancipaciyi tobto ritualnoyi peredachi prav vid odniyeyi lyudini do inshoyi sho zdijsnyuvalas v prisutnosti p yati svidkiv z pomizh povnolitnih rimskih gromadyan i vagarya yakij zvazhuvav mid u toj chas mid zaminyala groshi sho davalasya v borg Yaksho u zvazhuvanni ne bulo neobhidnosti to vono bulo suto simvolichnim Kreditor peredavav bronzu borzhnikovi ta ogoloshuvav jogo zasudzhenim do splati peredanoyi nim bronzi Umovi NexumPrijmayuchi Nexum borzhnik nabuvav statusu nexus ta nadavav yak zabezpechennya poziki pidporyadkuvannya sebe abo chlena svoyeyi rodini nad yakim vin mav vladu napriklad ditini na korist kreditora do momentu pogashennya borgu Stanovishe nexus hoch i vidriznyalos vid polozhennya raba malo znachnu shozhist oskilki voni obidva pozbavlyalis svobodi Yak pravilo neksum prizvodiv do vichnogo ponevolennya tih hto pidpadav pid jogo diyu adzhe vidteper bilshu chastinu svoyeyi praci borzhnik vitrachav na korist kreditora Pislya splati borgu mav buti provedenij inshij obryad podibnij do mancipaciyi yakij nazivavsya solutio per aes et libram Gaj opisuye rozv yazku zobov yazannya sho viniklo v naslidok ukladannya nexum a takozh cherez sudove rishennya Urochistij akt vidbuvayetsya v prisutnosti p yati svidkiv i zvazhuvacha ta za nayavnosti midi j vag Borzhnik vimovlyaye slova Quod ego tibi tot milibus condemnatus sum me eo nomine a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra dum hanc tibi iibram primam postremamque expendo secundum legem publicam Pereklad ukrayinskoyu Z oglyadu na te sho z mene prisudzheno tobi stilki to tisyach ya na ciyeyi pidstavi vidv yazuyu sebe vid tebe i zvilnyayu ciyeyu middyu i midnimi vagami tim sho ya tobi vidvazhuyu cejfunt pershij i ostannij zgidno z derzhavnim zakonom IstoriyaInstitut borgovoyi zalezhnosti buv rozpovsyudzhenim u suspilstvi Starodavnogo Rimu Kontrol patriciyiv nad derzhavnim zemelnim fondom ager publicus zmushuvav plebeyiv brati ci zemli v orendu ta chasto vpadati u rabstvo Zemelne pitannya bulo odnim z osnovnih u politichnij borotbi patriciyiv ta plebeyiv Tak napriklad u 495 r do n e stiknuvshis z bojkotuvannyam plebeyami vijskovogo naboru pid chas vijni z volskami konsul Publij Servilij Prisk Strukt vidav nakaz yakij zaboronyav trimati rimskogo gromadyanina v uv yaznenni ne dayuchi jomu zapisatisya do vijska ta voloditi abo prodavati vlasnist voyina abo trimati u borgovij zalezhnosti jogo ditej abo vnukiv U podalshij istoriyi borotbi patriciyiv ta plebeyiv agrarni zakonoproyekti na korist plebeyiv visuvalis konsulom Spuriyem Kassyem Viscelinom u 487 r do n e ta narodnimi tribunami Gayem Liciniyem Kalvom Stolonom ta Luciyem Sekstiyem Lateranom u 375 r do n e U IV st do n e pochinayetsya strimka ekspansiya Rimu sho znachno rozshirila kilkist zemli vilnoyi zemli ta rabiv Ci faktori prizveli do zbilshennya roli rabiv u rimskij ekonomici ta rozmivannyu ekonomichnih kordoniv mizh patriciyami ta plebeyami Yak rezultat u 326 r do n e bulo prijnyato Zakon Peteliya Papiriya sho znachno pom yakshuvav umovi borzhnikiv ta zaboronyav uv yaznennya za nesplatu borgu PrimitkiGaj Instituciyi I 119 Gaj Instituciyi IV 73 Tit Livij Ab Urbe condita 2 24 Tit Livij Ab Urbe condita 2 41 Tit Livij Ab Urbe condita 8 28LiteraturaWalbank FW et al eds 1989 The Cambridge ancient history Vol 7 Pt 2 2nd ed Cambridge University Press ISBN 0 521 23446 8 Ce nezavershena stattya pro Starodavnij Rim Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi