«Ще не вмерла Україна» — урочиста пісня Михайла Вербицького на слова Павла Чубинського, основа Державного Гімну України. Існує в кількох версіях.
«Ще не вмерла Україна» | ||||
---|---|---|---|---|
Пісня | ||||
Випущено | 1865 | |||
Жанр | гімн | |||
Мова | українська | |||
Автор слів | Павло Чубинський | |||
Композитор | Михайло Вербицький | |||
| ||||
Цей твір у Вікіджерелах |
Історія
Як свідчать сучасники, восени 1862 року на одній із вечірок у Павла Чубинського сербські студенти, що навчалися в Київському університеті, співали патріотичну пісню, у якій згадувався цар Душан, а в приспіві були слова «срце бије и крв лије за своју слободу» (або «срб се бије и крв лије за своју слободу…»). Чубинському пісня дуже сподобалася, і він раптом подався в іншу кімнату, а через пів години вийшов звідти з готовим текстом пісні «Ще не вмерла Україна», яку тут же проспівали на сербський мотив. Деякі дослідники вважають, що на написання також вплинули мотиви мазурки Jeszcze Polska nie zginęła, яка згодом стала польським гімном. «Мазурка Домбровського» на той час була популярною серед народів, що боролися за незалежність (уже за кілька місяців після написання вірша Чубинського почалося січневе повстання). Зокрема, на мотив цієї польської пісні словацький поет написав пісню «Гей, слов'яни», що була гімном Югославії у 1944—2003 роках. Інша відома версія цієї пісні — болгарська «Шуми Марица», яка стала гімном Болгарії у 1886—1944 роках. Усе це сталося у Києві на вулиці Великій Васильківській, 122, у домі купця Лазарєва, де автор квартирував (тепер на тім місці будинок номер 106).
Поширення цього вірша серед українофільських гуртків, щойно об'єднаних у Громаду, сталося дуже швидко. 20 жовтня того ж року шеф жандармів князь Долгоруков дав розпорядження вислати Чубинського «за шкідливий вплив на розум простолюду» («за вредное влияние на умы простолюдинов») на проживання в Архангельську губернію під нагляд поліції.
Перша публікація вірша Павла Чубинського — у львівському журналі «Мета», 1863, № 4. Отримавши поширення на Західній Україні, вірш не пройшов повз увагу релігійних діячів того часу. Один із них, отець Михайло (Вербицький), знаний композитор свого часу, захоплений віршем Павла Чубинського написав музику до нього.
Уперше надрукований у 1863 році, з нотами — у 1865-му. Перше публічне виконання відбулося 10 березня 1865 у Перемишлі як завершальний номер концерту, присвяченого Тарасові Шевченку. На платівку вперше записаний у кельнському відділенні «Грамофону» в жовтні 1910 року у виконанні Модеста Менцинського.
Уперше почав використовуватись як державний гімн у 1917 році. У Царській Росії пісня «Ще не вмерла Україна» вперше була опублікована 1908 р. в антології Украінська Муза.
У 1917—1920 рр. «Ще не вмерла Україна» як єдиний державний гімн законодавче не був затверджений, використовувалися й інші гімни.
15 березня 1939 року «Ще не вмерла Україна» затверджений гімном Карпатської України.
6 березня 2003 р. Законом України «Про Державний Гімн України» затверджено текст Державного Гімну України в основу якого покладено пісню «Ще не вмерла Україна» на музику Михайла Вербицького із словами першого куплету та приспіву твору Павла Чубинського. У 1-й статті Закону зазначено: «Державним Гімном України є національний гімн на музику М.Вербицького зі словами першого куплету та приспіву П.Чубинського в такій редакції:
- „Ще не вмерла України і слава, і воля,
- Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля.
- Згинуть наші воріженьки, як роса на сонці.
- Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці.
- Приспів:
- Душу й тіло ми положим за нашу свободу,
- І покажем, що ми, браття, козацького роду“».
Версії
Ще не вмерла Україна, Приспів: Душу, тіло ми положим Наливайко, Залізняк Приспів. Ой, Богдане, Богдане, Приспів. Наші браття слав'яне Приспів. |
Ще не вмерла Украйна, Приспів: Душу, тіло ми положим Наливайко, Залізняк Приспів. Ой, Богдане, Богдане, Приспів. Наші браття слав'яне Приспів. |
Гей, не вмерла Україна, і слава і воля. Душу, тіло ми положим за нашу свободу, Згорь(?) серця, браття мої, нехай вік лунає. Душу, тіло ми положим за нашу родину, |
Ще не вмерла Україна, ні слава, ні воля, Приспів: Душу тіло ми положим за нашу свободу, Та як станем разом, браття, від Сяну до Дону, Приспів. Сильна воля, праця щира ще свого докаже, Приспів. З наших предків кожу дерли, на паль їх вбивали, Приспів. Що козацтву не удалось — те нам довершити, Приспів. |
Ще не вмерла Україна, ні слава, ні воля. Приспів: Душу, тіло ми положим за нашу свободу, Станем, браття, в бій кривавий від Сяну до Дону, Приспів. А завзяття, праця щира свого ще докаже, Приспів. |
Ще й не вмерла Україна, Згинуть наші вороженьки, Панували, добували Душу й тіло ми положим |
Інтерпретація Валентина Сильвестрова
У 2014 році на ці ж самі слова написав твір для мішаного хору Валентин Сильвестров. Вперше прозвучав у виконанні хору «Київ» у Михайлівському Золотоверхому соборі на концерті в рамках XXV фестивалю «Прем'єри сезону» 31 травня 2015 року.
В. Сильвестров. Автор залишив такі спогади щодо створення гімну:
У моєму «Гімні» є алюзії до дзвонового дзвону. Бо ж коли розганяли Майдан, били у дзвони. Я уже наголошував журналістам, що це був другий випадок в історії Михайлівського монастиря. Там розповіли, що вперше дзвони били під час татаро-монгольської навали 1240 року.
Цікаві факти
- Перший тиражований на грамплатівці запис гімну «Ще не вмерла Україна!» був здійснений на Студії Columbia, США, в 1916. Співає баритон Михайло Зазуляк.
- Кубанський поет і краєзнавець Іван Варавва включив до виданої в 1966 році в СРСР збірки «Пісні козаків Кубані» текст пісні «Ще не вмерла Україна», а Кубанський козачий хор виконував її як давню козацьку пісню.
- 1963 р. до 100-річчя українського гімну «Ще не вмерла Україна» Відділ ООЛ видав серію марок, наліпок, франкотипів, поштових листівок із зображенням авторів гімну Павла Чубинського і Михайла Вербицького, роботи митця Миколи Бідняка.
- У вересні 1989 року вперше публічно Гімн «Ще не вмерла Україна» виконав Василь Жданкін під час фестивалю Червона Рута-1989 у Чернівцях на стадіоні Буковина.
- 24 серпня 1991 року Гімн вільного українського народу «Ще не вмерла Україна» перед будівлею українського парламенту першою виконала тернопільська «Заграва».
Див. також
Примітки
- Коментарі
- Першодрук вірша П.Чубинського у львівському часописі «Мета», 1863, № 4, с. 271—272.
- 1865 року вірш покладено на музику М. Вербицьким і він став вже піснею.
- Часто замінюється на «браття-українці».
- Джерела
- . Архів оригіналу за 10 січня 2014. Процитовано 8 вересня 2013.
- (PDF). Архів оригіналу (PDF) за 20 червня 2013. Процитовано 8 вересня 2013.
- . Архів оригіналу за 10 січня 2014. Процитовано 3 липня 2012.
- . Архів оригіналу за 3 жовтня 2012. Процитовано 3 липня 2012.
- . Архів оригіналу за 10 березня 2018. Процитовано 10 березня 2018.
- Максимюк Степан. З історії українського звукозапису та дискографії (141 с.). Львів — Вашингтон: Видавництво Українського Католицького Університету 2003. 288 с. ілюстроване
- Провісник нашої волі. З історії гімну «Ще не вмерла Україна» — See more at: http://kpi.ua/1122-13#sthash.4RRRiGxC.dpuf [ 12 березня 2017 у Wayback Machine.], КП: 2011, 22
- Енциклопедія історії України
- Січовий співаник / Укл. Кирило Трильовський. — Відень : Накладом д-ра К. Трильовського, 1921. — С. 3—4. — 96 с.
- Ще й не вмерла Україна [ 28 січня 2018 у Wayback Machine.] // Надія Супрун-Яремко. Українці Кубані та їхні пісні. К., 2005. — С. 340.
- Півтон Безвухий. Через 150 років: Вербицький і Сильвестров
- . Архів оригіналу за 16 березня 2015. Процитовано 31 травня 2015.
- Перший в історії запис "Ще не вмерла Україна!". YouTube. АР‘ЄВ. 18 жовтня 2013. оригіналу за 15 вересня 2021. Процитовано 10 червня 2021.
- . Архів оригіналу за 27 квітня 2018. Процитовано 27 січня 2018.
- Дмитро Білий Малиновий клин[недоступне посилання з жовтня 2019]
- Об'єднання лемків Канади[недоступне посилання з серпня 2019]
Джерела та література
- Шип Н. А. Ще не вмерла України і слава, і воля [ 3 вересня 2018 у Wayback Machine.] // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2013. — Т. 10 : Т — Я. — С. 676—677. — .
Посилання
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: National anthem of Ukraine |
- Ще не вмерла Україна. Співанник з великих днїв [ 16 листопада 2021 у Wayback Machine.] / Впорядкував і рисунками прикрасив Б. Лепкий. Відень : Українська Культурна Рада, 1916. 65 с.
- Wje woskresla Ukraina / Resurrection of Ukraine, 1919 [ 11 квітня 2021 у Wayback Machine.]. — Бібліотека Конгресу
- Ноти й текст [ 6 березня 2016 у Wayback Machine.] на сайті Етнографічного хору «Гомін» (Київ)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
She ne vmerla Ukrayina urochista pisnya Mihajla Verbickogo na slova Pavla Chubinskogo osnova Derzhavnogo Gimnu Ukrayini Isnuye v kilkoh versiyah She ne vmerla Ukrayina PisnyaVipusheno 1865Zhanr gimnMova ukrayinskaAvtor sliv Pavlo ChubinskijKompozitor Mihajlo Verbickij Cej tvir u VikidzherelahIstoriyaAvtograf Mihajla Verbickogo Noti dlya golosu j gitari 1965 source source track track Pershij v istoriyi tirazhovanij na gramplativci zapis gimnu She ne vmerla Ukrayina Vikonuye Mihajlo Zazulyak Studiya Columbia SShA 1916 rik Yak svidchat suchasniki voseni 1862 roku na odnij iz vechirok u Pavla Chubinskogo serbski studenti sho navchalisya v Kiyivskomu universiteti spivali patriotichnu pisnyu u yakij zgaduvavsya car Dushan a v prispivi buli slova srce biјe i krv liјe za svoјu slobodu abo srb se biјe i krv liјe za svoјu slobodu Chubinskomu pisnya duzhe spodobalasya i vin raptom podavsya v inshu kimnatu a cherez piv godini vijshov zvidti z gotovim tekstom pisni She ne vmerla Ukrayina yaku tut zhe prospivali na serbskij motiv Deyaki doslidniki vvazhayut sho na napisannya takozh vplinuli motivi mazurki Jeszcze Polska nie zginela yaka zgodom stala polskim gimnom Mazurka Dombrovskogo na toj chas bula populyarnoyu sered narodiv sho borolisya za nezalezhnist uzhe za kilka misyaciv pislya napisannya virsha Chubinskogo pochalosya sichneve povstannya Zokrema na motiv ciyeyi polskoyi pisni slovackij poet napisav pisnyu Gej slov yani sho bula gimnom Yugoslaviyi u 1944 2003 rokah Insha vidoma versiya ciyeyi pisni bolgarska Shumi Marica yaka stala gimnom Bolgariyi u 1886 1944 rokah Use ce stalosya u Kiyevi na vulici Velikij Vasilkivskij 122 u domi kupcya Lazaryeva de avtor kvartiruvav teper na tim misci budinok nomer 106 Poshirennya cogo virsha sered ukrayinofilskih gurtkiv shojno ob yednanih u Gromadu stalosya duzhe shvidko 20 zhovtnya togo zh roku shef zhandarmiv knyaz Dolgorukov dav rozporyadzhennya vislati Chubinskogo za shkidlivij vpliv na rozum prostolyudu za vrednoe vliyanie na umy prostolyudinov na prozhivannya v Arhangelsku guberniyu pid naglyad policiyi Persha publikaciya virsha Pavla Chubinskogo u lvivskomu zhurnali Meta 1863 4 Otrimavshi poshirennya na Zahidnij Ukrayini virsh ne projshov povz uvagu religijnih diyachiv togo chasu Odin iz nih otec Mihajlo Verbickij znanij kompozitor svogo chasu zahoplenij virshem Pavla Chubinskogo napisav muziku do nogo Upershe nadrukovanij u 1863 roci z notami u 1865 mu Pershe publichne vikonannya vidbulosya 10 bereznya 1865 u Peremishli yak zavershalnij nomer koncertu prisvyachenogo Tarasovi Shevchenku Na plativku vpershe zapisanij u kelnskomu viddilenni Gramofonu v zhovtni 1910 roku u vikonanni Modesta Mencinskogo Upershe pochav vikoristovuvatis yak derzhavnij gimn u 1917 roci U Carskij Rosiyi pisnya She ne vmerla Ukrayina vpershe bula opublikovana 1908 r v antologiyi Ukrainska Muza U 1917 1920 rr She ne vmerla Ukrayina yak yedinij derzhavnij gimn zakonodavche ne buv zatverdzhenij vikoristovuvalisya j inshi gimni 15 bereznya 1939 roku She ne vmerla Ukrayina zatverdzhenij gimnom Karpatskoyi Ukrayini 6 bereznya 2003 r Zakonom Ukrayini Pro Derzhavnij Gimn Ukrayini zatverdzheno tekst Derzhavnogo Gimnu Ukrayini v osnovu yakogo pokladeno pisnyu She ne vmerla Ukrayina na muziku Mihajla Verbickogo iz slovami pershogo kupletu ta prispivu tvoru Pavla Chubinskogo U 1 j statti Zakonu zaznacheno Derzhavnim Gimnom Ukrayini ye nacionalnij gimn na muziku M Verbickogo zi slovami pershogo kupletu ta prispivu P Chubinskogo v takij redakciyi She ne vmerla Ukrayini i slava i volya She nam brattya molodiyi usmihnetsya dolya Zginut nashi vorizhenki yak rosa na sonci Zapanuyem i mi brattya u svoyij storonci Prispiv Dushu j tilo mi polozhim za nashu svobodu I pokazhem sho mi brattya kozackogo rodu VersiyiOriginalnij virsh 1862 She ne vmerla Ukrayina I slava i volya She nam brattya molodci Usmihnetsya dolya Zginut nashi vorogi Yak rosa na sonci Zapanuyem brattya j mi U svoyij storonci Prispiv Dushu tilo mi polozhim Za svoyu svobodu I pokazhem sho mi brattya Kozackogo rodu Gej gej brattya mile numo Bratisya za dilo Gej gej pora vstati pora Volyu dobuvati Nalivajko Zaliznyak I Taras Tryasilo Klichut nas iz za mogil Na svyateye dilo Izgadajmo slavnu smert Licarstva kozactva Shob ne vtratit marne nam Svoyego yunactva Prispiv Oj Bogdane Bogdane Slavnij nash getmane Nasho viddav Ukrayinu Moskalyam poganim Shob vernuti yiyi chest Lyazhem golovami Nazovemsya Ukrayini Virnimi sinami Prispiv Nashi brattya slav yane Vzhe za zbroyu vzyalis Ne dizhde nihto shob mi Pozadu zistalis Poyednajmos razom vsi Bratchiki slav yane Nehaj ginut vorogi Naj volya nastane Prispiv Pisnya 1865 She ne vmerla Ukrajna I slava i volya She nam brattya molodci Usmihnetsya dolya Zginut nashi vorogi Yak rosa na sonci Zapanuyem brattya j mi U svoyij storonci Prispiv Dushu tilo mi polozhim Za svoyu svobodu I pokazhem sho mi brattya Kozackogo rodu Gej gej brattya mile numo Bratisya za dilo Gej gej pora vstati pora Volyu dobuvati Nalivajko Zaliznyak I Taras Tryasilo Klichut nas iz za mogil Na svyateye dilo Izgadajmo slavnu smert Licarstva kozactva Shob ne vtratit marne nam Svoyego yunactva Prispiv Oj Bogdane Bogdane Slavnij nash getmane Nasho viddav Ukrajnu Moskalyam poganim Shob vernuti yiyi chest Lyazhem golovami Nazovemsya Ukrajni Virnimi sinami Prispiv Nashi brattya slav yane Vzhe za zbroyu vzyalis Ne dizhde nihto shob mi Pozadu zistalis Poyednajmos razom vsi Bratchiki slav yane Nehaj ginut vorogi Naj volya nastane Prispiv Pershij tirazhovanij gramzapis 1916 Gej ne vmerla Ukrayina i slava i volya She nam brattya molodiyi usmihnetsya dolya Zginut nashi vorozhenki yak rosa na sonci Zapanuyem i mi brattya u svoyij storonci Dushu tilo mi polozhim za nashu svobodu I pokazhem sho mi brattya kozackogo rodu Zgor sercya brattya moyi nehaj vik lunaye Nehaj zgine toj naviki hto voli ne znaye I ne hoche Ukrayini slavi zdobuvati Svobodi i shastya voli prignoblenij dati Dushu tilo mi polozhim za nashu rodinu I zdobudem mi shaslivo volnu Ukrayinu Sichova versiya shonajpiznishe 1921 She ne vmerla Ukrayina ni slava ni volya She nam brattya molodiyi usmihnetsya dolya Zginut nashi vorozhenki yak rosa na sonci Zapanuyem i mi brattya v nashij storonci Prispiv Dushu tilo mi polozhim za nashu svobodu I pokazhem sho mi brattya z kozackogo rodu Ta yak stanem razom brattya vid Syanu do Donu V svoyim krayu panuvati ne damo nikomu Chorne more she vsmihnetsya Dnipro she zradiye She nad Galich Bukovinu dolenka naspiye Prispiv Silna volya pracya shira she svogo dokazhe V Ukrayini she sya voli pisonka rozlyazhe Za Karpati vidob yetsya zgomonit stepami Ukrayini slava stane pomizh narodami Prispiv Z nashih predkiv kozhu derli na pal yih vbivali A taki nas ne pozherli vorogi zuhvali Plila krovcya chervonila stepi i mogili Nashi grudi zapalila ognem voli j sili Prispiv Sho kozactvu ne udalos te nam dovershiti Vorogiv des tilki vzyalos treba yih provchiti Ridnij krayu Ukrayino blagoslovi diti Jdem za Tebe za Yedinu borotis terpiti Prispiv Suchasna versiya shonajpiznishe 1990 She ne vmerla Ukrayina ni slava ni volya She nam brattya molodiyi usmihnetsya dolya Zginut nashi vorozhenki yak rosa na sonci Zapanuyem i mi brattya u svoyij storonci Prispiv Dushu tilo mi polozhim za nashu svobodu I pokazhem sho mi brattya kozackogo rodu Stanem brattya v bij krivavij vid Syanu do Donu V ridnim krayu panuvati ne damo nikomu Chorne more she vsmihnetsya did Dnipro zradiye She u nashij Ukrayini dolenka naspiye Prispiv A zavzyattya pracya shira svogo she dokazhe She sya voli v Ukrayini pisn guchna rozlyazhe Za Karpati vidob yetsya zgomonit stepami Ukrayini slava stane pomizh narodami Prispiv Kubanska versiya zi stanici Pereyaslovska source source Variant gimnu She ne vmerla Ukrayina zapisanij u Stanici Pereyaslovskij sho na Kubani Vikonuye gurt Bozhichi She j ne vmerla Ukrayina Ni slava ni volya She nam brattya molodenki usmihnetsya dolya 2 Zginut nashi vorozhenki Yak rosa na sonci Zapanuyemo mi brattya U svoyij storonci Panuvali dobuvali Mi svoyeyi doli De toj viter ostalisya Bo lyagli u poli Dushu j tilo mi polozhim Za svoyu svobodu She j dokazhem sho mi brattya Kozackogo rodu Interpretaciya Valentina Silvestrova source source fragment gimnu Silvestrova U 2014 roci na ci zh sami slova napisav tvir dlya mishanogo horu Valentin Silvestrov Vpershe prozvuchav u vikonanni horu Kiyiv u Mihajlivskomu Zolotoverhomu sobori na koncerti v ramkah XXV festivalyu Prem yeri sezonu 31 travnya 2015 roku V Silvestrov Avtor zalishiv taki spogadi shodo stvorennya gimnu U moyemu Gimni ye alyuziyi do dzvonovogo dzvonu Bo zh koli rozganyali Majdan bili u dzvoni Ya uzhe nagoloshuvav zhurnalistam sho ce buv drugij vipadok v istoriyi Mihajlivskogo monastirya Tam rozpovili sho vpershe dzvoni bili pid chas tataro mongolskoyi navali 1240 roku Cikavi faktiTekst Kubanskoyi narodnoyi pisni nadrukovano v radyanskomu vidanni Pesni kazakov Kubani Krasnodar Krasnodarskoe knizhnoe izdatelstvo 1969 za redakciyeyu Ivana VarraviPershij tirazhovanij na gramplativci zapis gimnu She ne vmerla Ukrayina buv zdijsnenij na Studiyi Columbia SShA v 1916 Spivaye bariton Mihajlo Zazulyak Kubanskij poet i krayeznavec Ivan Varavva vklyuchiv do vidanoyi v 1966 roci v SRSR zbirki Pisni kozakiv Kubani tekst pisni She ne vmerla Ukrayina a Kubanskij kozachij hor vikonuvav yiyi yak davnyu kozacku pisnyu 1963 r do 100 richchya ukrayinskogo gimnu She ne vmerla Ukrayina Viddil OOL vidav seriyu marok nalipok frankotipiv poshtovih listivok iz zobrazhennyam avtoriv gimnu Pavla Chubinskogo i Mihajla Verbickogo roboti mitcya Mikoli Bidnyaka U veresni 1989 roku vpershe publichno Gimn She ne vmerla Ukrayina vikonav Vasil Zhdankin pid chas festivalyu Chervona Ruta 1989 u Chernivcyah na stadioni Bukovina 24 serpnya 1991 roku Gimn vilnogo ukrayinskogo narodu She ne vmerla Ukrayina pered budivleyu ukrayinskogo parlamentu pershoyu vikonala ternopilska Zagrava Div takozhDerzhavnij gimn Ukrayini Derzhavnij gimn PolshiPrimitkiKomentariPershodruk virsha P Chubinskogo u lvivskomu chasopisi Meta 1863 4 s 271 272 1865 roku virsh pokladeno na muziku M Verbickim i vin stav vzhe pisneyu Chasto zaminyuyetsya na brattya ukrayinci Dzherela Arhiv originalu za 10 sichnya 2014 Procitovano 8 veresnya 2013 PDF Arhiv originalu PDF za 20 chervnya 2013 Procitovano 8 veresnya 2013 Arhiv originalu za 10 sichnya 2014 Procitovano 3 lipnya 2012 Arhiv originalu za 3 zhovtnya 2012 Procitovano 3 lipnya 2012 Arhiv originalu za 10 bereznya 2018 Procitovano 10 bereznya 2018 Maksimyuk Stepan Z istoriyi ukrayinskogo zvukozapisu ta diskografiyi 141 s Lviv Vashington Vidavnictvo Ukrayinskogo Katolickogo Universitetu 2003 288 s ilyustrovane ISBN 966 8197 11 9 Provisnik nashoyi voli Z istoriyi gimnu She ne vmerla Ukrayina See more at http kpi ua 1122 13 sthash 4RRRiGxC dpuf 12 bereznya 2017 u Wayback Machine KP 2011 22 Enciklopediya istoriyi Ukrayini Sichovij spivanik Ukl Kirilo Trilovskij Viden Nakladom d ra K Trilovskogo 1921 S 3 4 96 s She j ne vmerla Ukrayina 28 sichnya 2018 u Wayback Machine Nadiya Suprun Yaremko Ukrayinci Kubani ta yihni pisni K 2005 S 340 Pivton Bezvuhij Cherez 150 rokiv Verbickij i Silvestrov Arhiv originalu za 16 bereznya 2015 Procitovano 31 travnya 2015 Pershij v istoriyi zapis She ne vmerla Ukrayina YouTube AR YeV 18 zhovtnya 2013 originalu za 15 veresnya 2021 Procitovano 10 chervnya 2021 Arhiv originalu za 27 kvitnya 2018 Procitovano 27 sichnya 2018 Dmitro Bilij Malinovij klin nedostupne posilannya z zhovtnya 2019 Ob yednannya lemkiv Kanadi nedostupne posilannya z serpnya 2019 Dzherela ta literaturaShip N A She ne vmerla Ukrayini i slava i volya 3 veresnya 2018 u Wayback Machine Enciklopediya istoriyi Ukrayini u 10 t redkol V A Smolij golova ta in Institut istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini K Naukova dumka 2013 T 10 T Ya S 676 677 ISBN 978 966 00 1359 9 PosilannyaVikishovishe maye multimedijni dani za temoyu National anthem of UkraineShe ne vmerla Ukrayina Spivannik z velikih dnyiv 16 listopada 2021 u Wayback Machine Vporyadkuvav i risunkami prikrasiv B Lepkij Viden Ukrayinska Kulturna Rada 1916 65 s Wje woskresla Ukraina Resurrection of Ukraine 1919 11 kvitnya 2021 u Wayback Machine Biblioteka Kongresu Noti j tekst 6 bereznya 2016 u Wayback Machine na sajti Etnografichnogo horu Gomin Kiyiv