Хорватська селянська партія (хорв. Hrvatska seljačka stranka, HSS) — хорватська парламентська центристська і соціально-консервативна політична партія. Асоційований член Європейської народної партії. Партія має 6 місць із 153 у Саборі.
Хорватська селянська партія Hrvatska seljačka stranka | |
---|---|
Країна | Хорватія і Югославія |
Голова партії | Крешо Беляк |
Засновник | Степан Радич |
Дата заснування | Історична: 1904, Нинішня: 1989 |
Штаб-квартира | Загреб |
Ідеологія | консерватизм, центризм, християнська демократія |
Офіційний сайт | hss.hr |
Історія
Хорватську народну селянську партію (хорв. Hrvatska pučka seljačka stranka) заснували 22 грудня 1904 Антун Радич і його брат Степан Радич. Уперше партія взяла участь у виборах у Королівстві Хорватія і Славонія в 1906 році, проте так і не отримала місць у парламенті. Більший успіх чекав партію на наступних виборах: у 1908 році партія отримала 2 місця, в 1910 і 1911 — 9 місць. Попри те, що Хорватія в той час перебувала під владою Будапешта і Відня, партія відкрито виступала за більшу автономію, права селян та земельну реформу.
Після Першої світової війни і розпаду Австро-Угорщини партія отримала більшу підтримку населення у зв'язку з її пропагандою щодо створення незалежної хорватської держави і опозицією до створення Королівства сербів, хорватів і словенців. Незважаючи на зусилля партії, королівство було створено і Хорватська селянська партія стала опозиційною в парламенті.
У цей період партія виступає за федеративну державу, в якій Хорватія буде в рівному становищі з Сербією, заявляються вимоги про більшу хорватську автономію і в кінцевому підсумку незалежність. З цією метою Хорватська селянська партія була перейменована в Хорватську республіканську селянську партію, проте в 1925 році королівська влада змусили членів партії видалити слово «Республіканський» з назви у зв'язку з його антимонархічним відтінком.
На початку 1920 року югославський уряд прем'єр-міністра Ніколи Пашича використовував політичний і поліцейський тиск на виборців і представників етнічних меншин, проводячи конфіскації брошур опозиції та інші заходи фальсифікації виборів, щоб залишити опозиційні партії, в першу чергу Хорватську селянську партію та її союзників, у меншості в парламенті Югославії. Пашич вважав, що Югославія повинна бути централізованою наскільки це можливо, він слідував ідеї створення Великої Сербії з концентрацією всієї повноти влади в руках Белграда.
Будучи опозиційною партією, ХСП обрала стратегію, яка полягала у бойкотуванні засідань парламенту, що не тільки дозволило сербським політикам прагнути до подальшої консолідації влади, а й створювало політичну нестабільність і ворожнечу. 20 червня 1928 сербський ультранаціоналіст Пуніша Рачич образився на зауваження депутата Хорватської селянської партії на сесії парламенту і смертельно поранив Радича та інших депутатів ХСП. Це стало однією з передумов проголошення 6 січня 1929 року монархічної диктатури. Незабаром після цього країна була перейменована в Королівство Югославія і всі політичні партії були заборонені.
Деякі політичні свободи були відновлені в 1931 році і Хорватська селянська партія на чолі з Владком Мачеком знову опинилася в опозиції. Мачек показав великі організаторські здібності і політичне мистецтво, в результаті чого ХСП заручилася підтримкою всіх класів хорватського народу, а також послідовників практично будь-якої ідеології. Хорватська селянська партія стала об'єднавчою силою для практично всіх опозиційних партій в Королівстві Югославія. Мачек першим підписав прийняті 7 листопада 1932 року «Загребські пункти» Селянсько-демократичної коаліції, які засуджували диктаторський режим і вимагали відновлення демократії та федералізацію Югославії. У відповідь на це на ХСП знову обрушилися репресії.
Хоча коаліція ХСП пропустила вибори 1938 року, вона залишалася силою, з якою доводилося рахуватися. У серпні 1939 року було підписано угоду Цветковича-Мачека, яка привела до створення напівавтономної Хорватської бановини під керівництвом Хорватської селянської партії. У той же час ХСП повернулася в королівський уряд. Заступник голови Хорватської селянської партії Іван Шубашич став баном Хорватської бановини.
Становище партії змінилося з початком Другої світової війни і німецьким вторгненням у квітні 1941 року. Деякі члени партії були розділені на тих, хто співчував хорватському фашистському руху за незалежність Усташі, і тих, чиї ліві переконання привели їх до партизанів. Але переважна більшість прихильників Хорватської селянської партії залишалася пасивною і нейтральною під час війни, тоді як Усташі, прокомуністичні партизани і промонархічні четники боролися за владу.
Після перемоги комуністів Комуністична партія Югославії встановила однопартійну систему і всі інші політичні партії, у тому числі Хорватська селянська партія, були оголошені поза законом. Тільки через 45 років ХСП знову змогла легально брати участь у політичному житті Хорватії. За цей час Мачек був керівником Хорватської селянської партії у вигнанні до своєї смерті в 1964 році. Юрай Крнєвич займав пост лідера до своєї смерті в 1988 році — всього через рік ХСП змогла відновити свою роботу в Хорватії.
Сучасна партія
З появою багатопартійної системи в 1990 році, Хорватська селянська партія була відтворена і на виборах 1990 року отримала кілька місць у парламенті Хорватії. Вона залишалася в опозиції до виборів 2000 року, коли отримала три міністерські портфелі за участь у коаліції з переможною Соціал-демократичною партією Хорватії.
Сьогодні Хорватська селянська партія вважає себе однією з лівих європейських політичних партій, які виступають за проаграрну політику і більше економічне втручання з боку держави. З соціальних питань ХСП в значній мірі консервативна, підтримує християнську основу моральності в суспільному житті.
На виборах в 2003 році партію підтримали 7,2% виборців, що дозволило їй здобути 10 з 151 місця в парламенті. Перед виборами 2007 року партія оголосила про коаліцію з опозиційними Альянсом Примор'я-Горського Котара і Хорватською соціально-ліберальною партією. Коаліція отримала 6,5% голосів і 8 із 153 місць у парламенті (6 — власне Хорватська селянська партія). Після виборів вони стали частиною урядової коаліції Іво Санадера і отримали два міністерські портфелі (сільського господарства і туризму).
Лідери партії
- Степан Радич (1904–1928)
- Владко Мачек (1928–1964)
- Юрай Крнєвич (1964–1988)
- Драго Стіпац (1991–1994)
- Златко Томчич (1994–2005)
- Йосип Фрішчич (2005–2012)
- Бранко Хрг (2012—2016)
- Крешо Беляк (2016—)
Примітки
- Balkan Politics, TIME Magazine, March 31, 1923
- Elections, TIME Magazine, February 23, 1925
- The Opposition, TIME Magazine, April 06, 1925
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Horvatska selyanska partiya horv Hrvatska seljacka stranka HSS horvatska parlamentska centristska i socialno konservativna politichna partiya Asocijovanij chlen Yevropejskoyi narodnoyi partiyi Partiya maye 6 misc iz 153 u Sabori Horvatska selyanska partiya Hrvatska seljacka strankaKrayina Horvatiya i YugoslaviyaGolova partiyi Kresho BelyakZasnovnik Stepan RadichData zasnuvannya Istorichna 1904 Ninishnya 1989Shtab kvartira ZagrebIdeologiya konservatizm centrizm hristiyanska demokratiyaOficijnij sajt hss hrIstoriyaHorvatsku narodnu selyansku partiyu horv Hrvatska pucka seljacka stranka zasnuvali 22 grudnya 1904 Antun Radich i jogo brat Stepan Radich Upershe partiya vzyala uchast u viborah u Korolivstvi Horvatiya i Slavoniya v 1906 roci prote tak i ne otrimala misc u parlamenti Bilshij uspih chekav partiyu na nastupnih viborah u 1908 roci partiya otrimala 2 miscya v 1910 i 1911 9 misc Popri te sho Horvatiya v toj chas perebuvala pid vladoyu Budapeshta i Vidnya partiya vidkrito vistupala za bilshu avtonomiyu prava selyan ta zemelnu reformu Pislya Pershoyi svitovoyi vijni i rozpadu Avstro Ugorshini partiya otrimala bilshu pidtrimku naselennya u zv yazku z yiyi propagandoyu shodo stvorennya nezalezhnoyi horvatskoyi derzhavi i opoziciyeyu do stvorennya Korolivstva serbiv horvativ i slovenciv Nezvazhayuchi na zusillya partiyi korolivstvo bulo stvoreno i Horvatska selyanska partiya stala opozicijnoyu v parlamenti U cej period partiya vistupaye za federativnu derzhavu v yakij Horvatiya bude v rivnomu stanovishi z Serbiyeyu zayavlyayutsya vimogi pro bilshu horvatsku avtonomiyu i v kincevomu pidsumku nezalezhnist Z ciyeyu metoyu Horvatska selyanska partiya bula perejmenovana v Horvatsku respublikansku selyansku partiyu prote v 1925 roci korolivska vlada zmusili chleniv partiyi vidaliti slovo Respublikanskij z nazvi u zv yazku z jogo antimonarhichnim vidtinkom Na pochatku 1920 roku yugoslavskij uryad prem yer ministra Nikoli Pashicha vikoristovuvav politichnij i policejskij tisk na viborciv i predstavnikiv etnichnih menshin provodyachi konfiskaciyi broshur opoziciyi ta inshi zahodi falsifikaciyi viboriv shob zalishiti opozicijni partiyi v pershu chergu Horvatsku selyansku partiyu ta yiyi soyuznikiv u menshosti v parlamenti Yugoslaviyi Pashich vvazhav sho Yugoslaviya povinna buti centralizovanoyu naskilki ce mozhlivo vin sliduvav ideyi stvorennya Velikoyi Serbiyi z koncentraciyeyu vsiyeyi povnoti vladi v rukah Belgrada Punisha Rachich u Narodnij Skupshini strilyaye v predstavnikiv Horvatskoyi selyanskoyi partiyi 20 chervnya 1928 r Buduchi opozicijnoyu partiyeyu HSP obrala strategiyu yaka polyagala u bojkotuvanni zasidan parlamentu sho ne tilki dozvolilo serbskim politikam pragnuti do podalshoyi konsolidaciyi vladi a j stvoryuvalo politichnu nestabilnist i vorozhnechu 20 chervnya 1928 serbskij ultranacionalist Punisha Rachich obrazivsya na zauvazhennya deputata Horvatskoyi selyanskoyi partiyi na sesiyi parlamentu i smertelno poraniv Radicha ta inshih deputativ HSP Ce stalo odniyeyu z peredumov progoloshennya 6 sichnya 1929 roku monarhichnoyi diktaturi Nezabarom pislya cogo krayina bula perejmenovana v Korolivstvo Yugoslaviya i vsi politichni partiyi buli zaboroneni Deyaki politichni svobodi buli vidnovleni v 1931 roci i Horvatska selyanska partiya na choli z Vladkom Machekom znovu opinilasya v opoziciyi Machek pokazav veliki organizatorski zdibnosti i politichne mistectvo v rezultati chogo HSP zaruchilasya pidtrimkoyu vsih klasiv horvatskogo narodu a takozh poslidovnikiv praktichno bud yakoyi ideologiyi Horvatska selyanska partiya stala ob yednavchoyu siloyu dlya praktichno vsih opozicijnih partij v Korolivstvi Yugoslaviya Machek pershim pidpisav prijnyati 7 listopada 1932 roku Zagrebski punkti Selyansko demokratichnoyi koaliciyi yaki zasudzhuvali diktatorskij rezhim i vimagali vidnovlennya demokratiyi ta federalizaciyu Yugoslaviyi U vidpovid na ce na HSP znovu obrushilisya represiyi Hocha koaliciya HSP propustila vibori 1938 roku vona zalishalasya siloyu z yakoyu dovodilosya rahuvatisya U serpni 1939 roku bulo pidpisano ugodu Cvetkovicha Macheka yaka privela do stvorennya napivavtonomnoyi Horvatskoyi banovini pid kerivnictvom Horvatskoyi selyanskoyi partiyi U toj zhe chas HSP povernulasya v korolivskij uryad Zastupnik golovi Horvatskoyi selyanskoyi partiyi Ivan Shubashich stav banom Horvatskoyi banovini Stanovishe partiyi zminilosya z pochatkom Drugoyi svitovoyi vijni i nimeckim vtorgnennyam u kvitni 1941 roku Deyaki chleni partiyi buli rozdileni na tih hto spivchuvav horvatskomu fashistskomu ruhu za nezalezhnist Ustashi i tih chiyi livi perekonannya priveli yih do partizaniv Ale perevazhna bilshist prihilnikiv Horvatskoyi selyanskoyi partiyi zalishalasya pasivnoyu i nejtralnoyu pid chas vijni todi yak Ustashi prokomunistichni partizani i promonarhichni chetniki borolisya za vladu Pislya peremogi komunistiv Komunistichna partiya Yugoslaviyi vstanovila odnopartijnu sistemu i vsi inshi politichni partiyi u tomu chisli Horvatska selyanska partiya buli ogolosheni poza zakonom Tilki cherez 45 rokiv HSP znovu zmogla legalno brati uchast u politichnomu zhitti Horvatiyi Za cej chas Machek buv kerivnikom Horvatskoyi selyanskoyi partiyi u vignanni do svoyeyi smerti v 1964 roci Yuraj Krnyevich zajmav post lidera do svoyeyi smerti v 1988 roci vsogo cherez rik HSP zmogla vidnoviti svoyu robotu v Horvatiyi Suchasna partiyaZ poyavoyu bagatopartijnoyi sistemi v 1990 roci Horvatska selyanska partiya bula vidtvorena i na viborah 1990 roku otrimala kilka misc u parlamenti Horvatiyi Vona zalishalasya v opoziciyi do viboriv 2000 roku koli otrimala tri ministerski portfeli za uchast u koaliciyi z peremozhnoyu Social demokratichnoyu partiyeyu Horvatiyi Sogodni Horvatska selyanska partiya vvazhaye sebe odniyeyu z livih yevropejskih politichnih partij yaki vistupayut za proagrarnu politiku i bilshe ekonomichne vtruchannya z boku derzhavi Z socialnih pitan HSP v znachnij miri konservativna pidtrimuye hristiyansku osnovu moralnosti v suspilnomu zhitti Na viborah v 2003 roci partiyu pidtrimali 7 2 viborciv sho dozvolilo yij zdobuti 10 z 151 miscya v parlamenti Pered viborami 2007 roku partiya ogolosila pro koaliciyu z opozicijnimi Alyansom Primor ya Gorskogo Kotara i Horvatskoyu socialno liberalnoyu partiyeyu Koaliciya otrimala 6 5 golosiv i 8 iz 153 misc u parlamenti 6 vlasne Horvatska selyanska partiya Pislya viboriv voni stali chastinoyu uryadovoyi koaliciyi Ivo Sanadera i otrimali dva ministerski portfeli silskogo gospodarstva i turizmu Lideri partiyiStepan Radich 1904 1928 Vladko Machek 1928 1964 Yuraj Krnyevich 1964 1988 Drago Stipac 1991 1994 Zlatko Tomchich 1994 2005 Josip Frishchich 2005 2012 Branko Hrg 2012 2016 Kresho Belyak 2016 PrimitkiBalkan Politics TIME Magazine March 31 1923 Elections TIME Magazine February 23 1925 The Opposition TIME Magazine April 06 1925