Супермагістраль — магістральна залізниця із надвисокою пропускною здатністю, великим вантажообігом (мільярди тонн на рік), мінімальними ухилами (до 4…6 ‰), максимальними радіусами скруглень (не менше 1'000 м) і прямим маршрутним сполученням (без заходу на залізничні вузли) між початковим і кінцевим пунктом прямування вантажів. Термін перших десятиліть існування СРСР. Саме у 20-х – 30-х роках XX століття передбачалося будівництво декількох «супермагістралей», які пов'язували б регіони країни, між якими існував, або міг існувати, великий вантажо– та пасажирообіг.
Серед проєктів «супермагістралей» слід назвати такі:
- «перша супермагістраль» - проєкт будівництва нових і підсилення пропускної здатності існуючих залізниць у напрямі Москва - Донбас через Валуйки, Єлець (залізниця побудована в 1934-1942 роках);
- «друга супермагістраль» - проєкт будівництва нових і підсилення пропускної здатності існуючих залізниць у напрямі Кривий Ріг - Царицин (Волгоград), корінною дільницею якої мала стати проєктована залізниця Марганець - Демурине (проєкт не реалізовано);
- «третя супермагістраль» - проєкт будівництва нових і підсилення пропускної здатності існуючих залізниць у напрямі Донбас - Ленінград (Санкт-Петербург) через Брянськ в обхід Москви. Від Донбасу до Брянська передбачалося облаштувати двоколійну залізницю уздовж існуючих дільниць, від Брянська до Ленінграда мали спорудити нові залізниці через Вязьму - Торжок, Смоленськ - і Оршу, а також обладнати резервний хід через Москву (проєкт реалізовано частково - в 1929-1934 роках побудовано залізницю Брянськ - Вязьма, тим самим було відкрито один із одноколійних ходів від Брянська до Ленінграда);
- «четверта супермагістраль» - проєкт будівництва нових і підсилення пропускної здатності існуючих залізниць у напрямі Москва - Сибір і т.д.
Так, один із проєктів «супермагістралі» на території сучасної України, Кривий Ріг — Гришине (Покровськ) через Олександрівськ (Запоріжжя), — пов'язаний із проєктуванням і будівництвом ДніпроГЕСу в 20-х – на початку 30-х років ХХ століття. Автором проєкту «супермагістралі» є професор І. Г. Александров. Проєкт Александрова передбачав будівництво, в першу чергу, нової одноколійної ділянки залізниці Демурине — Комінтерн (Марганець) (протяжністю, за різними оцінками, 172—184 км) «супермагістрального» типу. В другу чергу, на становище «супермагістралі» мали перейти колії Демурине — Гришине — Очеретине і Марганець — Кривий Ріг. Попередньо, «супермагістраллю» мали курсувати потяги під паровозами. Пізніше передбачалося замінити ці морально застарілі локомотиви електровозами. Для цього була запланована електрифікація «супермагістралі» від Кривого Рога до Гришиного.
«Супермагістраль» не створювала нових зв'язків між Донбасом і Подніпров'ям, але суттєво покращувала вже існуюче залізничне сполучення між цими двома районами. Це дозволяло знизити залізничні тарифи для вантажів, що слідували б у напрямі ДніпроГЕСу з 1/100 коп. за пудо-версту до 1/230…1/250 коп. за пудо-версту. За даними на 1928 рік, «супермагістраль» мала надати одноразовий економічний ефект у розмірі 68 млн крб. (в основному – за рахунок скорочення фінансування на переобладнання станцій Дніпропетровськ, Верховцеве, Довгинцеве, Олександрівськ (Запоріжжя I), відпадання потреби у переобладнанні залізниць Гришине — Фастів, Синельникове — Олександрівськ і міських мостів у Олександрівську), а також щорічний прибуток до 2,4 млн. крб. (за рахунок скорочення пробігу вагонів та здешевлення виробництва чавуну і заліза в Придніпровському і Донецькому промислових районах).
Передбачалося наступне трасування «супермагістралі»: від Демуриного до Олександрівська залізниця мала проходити над перегоном існуючої ділянки Катерининської залізниці Чаплине — Мечетна, мати розв'язку в районі станції Софіївка (Вільнянськ). В районі Олександрівська, передбачалося облаштування нових станцій на «супермагістралі»: Олександрівськ-Лівий, ближче до станції Запоріжжя II (поблизу села Вознесенка), Олександрівськ-Правий (поблизу колонії Розенгарт), а також двоярусного мосту через Дніпро (внизу — шосе, зверху – залізниця). Від обладнання «супермагістралі» по греблі ДніпроГЕСу одразу ж відмовилися через додаткові динамічні навантаження на греблю від руху потягів. Залізниця трасувалася через острів Хортиця (де передбачалася станція Січ й окрема гілка до проєктованої вугільної гавані в південній частині острова) на місто Марганець.
На думку І. Г. Александрова, спорудження та електрифікація «супермагістралі» була здатна реанімувати дореволюційні проєкти будівництва нових залізниць у напрямі Гришине — Маріуполь і Олександрівськ — Слов'янськ — Саратов. Втім, переконливі для транспортної секції комісії з Дніпробуду докази не викликали підтримки з боку Наркомату шляхів сполучення, і в 20-х – 30-х роках XX століття не велося ані будівництва «супермагістралі», — якщо не вважати короткої ділянки Вільнянськ — ім. Алімова (Запоріжжя-Мале) і переходу через Дніпро, ані її електрифікації. Електрифікація ділянок залізниць напряму Донбас — Подніпров'я велося у 50-х – 60-х роках XX століття, коли спорудження нових залізниць на цьому напрямі не передбачалося.
Примітки
- Жданов Г.М. ([1927]). Электрическая сказка на Днепре. М.-Л..
- Мацкевич С. ([1927]). Днепрострой. М.
- Техника - молодёжи 1977-02, страница 7: ЖУРНАЛКО - все достойные журналы под рукой. Архів оригіналу за 27 грудня 2019. Процитовано 6 квітня 2021.
- Кратчайшее направление для южных горнозаводских грузов в Центральный район : Исторические материалы. Архів оригіналу за 24 лютого 2020. Процитовано 6 квітня 2021.
- Александров И.Г. (1925). Днепровское строительство и его экономическое значение. Х.
- Днепрострой, № 6. 1929.
- Александров И.Г. (1927). Днепрострой. М.
- Фабер Г. (1931). Реконструкція залізничної мережі Донбасу. Х.
Література
- Донбасс. Южный горнопромышленный район: справочник-путеводитель // Под ред. Э. С. Батенина. — М., 1928. — 462 с. — с. 240.(рос.)
Див. також
Це незавершена стаття про залізничний транспорт. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Supermagistral magistralna zaliznicya iz nadvisokoyu propusknoyu zdatnistyu velikim vantazhoobigom milyardi tonn na rik minimalnimi uhilami do 4 6 maksimalnimi radiusami skruglen ne menshe 1 000 m i pryamim marshrutnim spoluchennyam bez zahodu na zaliznichni vuzli mizh pochatkovim i kincevim punktom pryamuvannya vantazhiv Termin pershih desyatilit isnuvannya SRSR Same u 20 h 30 h rokah XX stolittya peredbachalosya budivnictvo dekilkoh supermagistralej yaki pov yazuvali b regioni krayini mizh yakimi isnuvav abo mig isnuvati velikij vantazho ta pasazhiroobig 1 2 Sered proyektiv supermagistralej slid nazvati taki 3 4 persha supermagistral proyekt budivnictva novih i pidsilennya propusknoyi zdatnosti isnuyuchih zaliznic u napryami Moskva Donbas cherez Valujki Yelec zaliznicya pobudovana v 1934 1942 rokah druga supermagistral proyekt budivnictva novih i pidsilennya propusknoyi zdatnosti isnuyuchih zaliznic u napryami Krivij Rig Caricin Volgograd korinnoyu dilniceyu yakoyi mala stati proyektovana zaliznicya Marganec Demurine proyekt ne realizovano tretya supermagistral proyekt budivnictva novih i pidsilennya propusknoyi zdatnosti isnuyuchih zaliznic u napryami Donbas Leningrad Sankt Peterburg cherez Bryansk v obhid Moskvi Vid Donbasu do Bryanska peredbachalosya oblashtuvati dvokolijnu zaliznicyu uzdovzh isnuyuchih dilnic vid Bryanska do Leningrada mali sporuditi novi zaliznici cherez Vyazmu Torzhok Smolensk Soblago i Orshu a takozh obladnati rezervnij hid cherez Moskvu proyekt realizovano chastkovo v 1929 1934 rokah pobudovano zaliznicyu Bryansk Vyazma tim samim bulo vidkrito odin iz odnokolijnih hodiv vid Bryanska do Leningrada chetverta supermagistral proyekt budivnictva novih i pidsilennya propusknoyi zdatnosti isnuyuchih zaliznic u napryami Moskva Sibir i t d Tak odin iz proyektiv supermagistrali na teritoriyi suchasnoyi Ukrayini Krivij Rig Grishine Pokrovsk cherez Oleksandrivsk Zaporizhzhya pov yazanij iz proyektuvannyam i budivnictvom DniproGESu v 20 h na pochatku 30 h rokiv HH stolittya Avtorom proyektu supermagistrali ye profesor I G Aleksandrov Proyekt Aleksandrova peredbachav budivnictvo v pershu chergu novoyi odnokolijnoyi dilyanki zaliznici Demurine Komintern Marganec protyazhnistyu za riznimi ocinkami 172 184 km supermagistralnogo tipu V drugu chergu na stanovishe supermagistrali mali perejti koliyi Demurine Grishine Ocheretine i Marganec Krivij Rig Poperedno supermagistrallyu mali kursuvati potyagi pid parovozami Piznishe peredbachalosya zaminiti ci moralno zastarili lokomotivi elektrovozami Dlya cogo bula zaplanovana elektrifikaciya supermagistrali vid Krivogo Roga do Grishinogo 5 Supermagistral ne stvoryuvala novih zv yazkiv mizh Donbasom i Podniprov yam ale suttyevo pokrashuvala vzhe isnuyuche zaliznichne spoluchennya mizh cimi dvoma rajonami Ce dozvolyalo zniziti zaliznichni tarifi dlya vantazhiv sho sliduvali b u napryami DniproGESu z 1 100 kop za pudo verstu do 1 230 1 250 kop za pudo verstu Za danimi na 1928 rik supermagistral mala nadati odnorazovij ekonomichnij efekt u rozmiri 68 mln krb v osnovnomu za rahunok skorochennya finansuvannya na pereobladnannya stancij Dnipropetrovsk Verhovceve Dovginceve Oleksandrivsk Zaporizhzhya I vidpadannya potrebi u pereobladnanni zaliznic Grishine Fastiv Sinelnikove Oleksandrivsk i miskih mostiv u Oleksandrivsku a takozh shorichnij pributok do 2 4 mln krb za rahunok skorochennya probigu vagoniv ta zdeshevlennya virobnictva chavunu i zaliza v Pridniprovskomu i Doneckomu promislovih rajonah 1 2 5 6 Peredbachalosya nastupne trasuvannya supermagistrali vid Demurinogo do Oleksandrivska zaliznicya mala prohoditi nad peregonom isnuyuchoyi dilyanki Katerininskoyi zaliznici Chapline Mechetna mati rozv yazku v rajoni stanciyi Sofiyivka Vilnyansk V rajoni Oleksandrivska peredbachalosya oblashtuvannya novih stancij na supermagistrali Oleksandrivsk Livij blizhche do stanciyi Zaporizhzhya II poblizu sela Voznesenka Oleksandrivsk Pravij poblizu koloniyi Rozengart a takozh dvoyarusnogo mostu cherez Dnipro vnizu shose zverhu zaliznicya Vid obladnannya supermagistrali po grebli DniproGESu odrazu zh vidmovilisya cherez dodatkovi dinamichni navantazhennya na greblyu vid ruhu potyagiv Zaliznicya trasuvalasya cherez ostriv Horticya de peredbachalasya stanciya Sich j okrema gilka do proyektovanoyi vugilnoyi gavani v pivdennij chastini ostrova na misto Marganec 5 6 7 Na dumku I G Aleksandrova sporudzhennya ta elektrifikaciya supermagistrali bula zdatna reanimuvati dorevolyucijni proyekti budivnictva novih zaliznic u napryami Grishine Mariupol i Oleksandrivsk Slov yansk Saratov Vtim perekonlivi dlya transportnoyi sekciyi komisiyi z Dniprobudu dokazi ne viklikali pidtrimki z boku Narkomatu shlyahiv spoluchennya i v 20 h 30 h rokah XX stolittya ne velosya ani budivnictva supermagistrali yaksho ne vvazhati korotkoyi dilyanki Vilnyansk im Alimova Zaporizhzhya Male i perehodu cherez Dnipro ani yiyi elektrifikaciyi Elektrifikaciya dilyanok zaliznic napryamu Donbas Podniprov ya velosya u 50 h 60 h rokah XX stolittya koli sporudzhennya novih zaliznic na comu napryami ne peredbachalosya 7 8 Primitkired a b Zhdanov G M 1927 Elektricheskaya skazka na Dnepre M L a b Mackevich S 1927 Dneprostroj M Tehnika molodyozhi 1977 02 stranica 7 ZhURNALKO vse dostojnye zhurnaly pod rukoj Arhiv originalu za 27 grudnya 2019 Procitovano 6 kvitnya 2021 Kratchajshee napravlenie dlya yuzhnyh gornozavodskih gruzov v Centralnyj rajon Istoricheskie materialy Arhiv originalu za 24 lyutogo 2020 Procitovano 6 kvitnya 2021 a b v Aleksandrov I G 1925 Dneprovskoe stroitelstvo i ego ekonomicheskoe znachenie H a b Dneprostroj 6 1929 a b Aleksandrov I G 1927 Dneprostroj M Faber G 1931 Rekonstrukciya zaliznichnoyi merezhi Donbasu H Literaturared Donbass Yuzhnyj gornopromyshlennyj rajon spravochnik putevoditel Pod red E S Batenina M 1928 462 s s 240 ros Div takozhred Magistral Grishe Rivnenska zaliznicya nbsp Ce nezavershena stattya pro zaliznichnij transport Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi Otrimano z https uk wikipedia org w index php title Supermagistral amp oldid 43246858