Піррова війна (280–275 до н. е.) — серія військових конфліктів за участю грецьких держав (Епір, Македонія і міста-держави Великої Греції), римлян, італійських народів (насамперед самнітів та етрусків), і карфагенян у складі різних політичних союзів.
Піррова війна | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Походи Пірра Епірського на південь Італії та Сицилію | |||||||
| |||||||
Сторони | |||||||
Римська республіка Карфаген | Епір Велика Греція Самніти | ||||||
Командувачі | |||||||
Публій Валерій Левін Публій Децій Мус Маній Курій Дентат | Пірр Епірський |
Піррова війна почалася як незначний конфлікт між Римом і містом Тарент через порушення військово-морського договору одним із римських консулів. Тарент, зі свого боку, надав допомогу грецькому правителю Пірру Епірському в його конфлікті з Керкірою, і попросив військової допомоги з Епіра. Пірр виконав своє зобов'язання перед Тарентом і приєднався до складного ряду конфліктів, які залучали Тарент, Фурії (та інші міста Великої Греції), римлян, самнитів та етрусків. Пірр також втягнув себе у внутрішні політичні конфлікти Сицилії та сицилійську боротьбу проти карфагенського панування.
Причетність Пірра до регіональних конфліктів Сицилії помітно зменшила карфагенський вплив на острові. Зрештою, війна не спровокувала ніяких великих територіальних змін в Італії, але все ж таки мала важливе історичне значення. Піррова війна наочно показала, що держави Стародавньої Греції по суті стали нездатні захищати незалежні колонії, а римські легіони склали гідну конкуренцію арміям елліністичних держав — домінуючій військовій силі Середземномор'я того часу. Перемога відкрила шлях римського панування над містами-державами Великої Греції та сприяла зміцненню влади в Італії. Військові досягнення Риму в міжнародних конфліктах посилили протистояння з Карфагеном, яке досягло кульмінації у Пунічних війнах.
У лінгвістиці Піррова війна — джерело виразу «піррова перемога» — термін, який означає перемогу з невиправдано великими втратами. Це вираз приписано Пірру філософом і біографом Плутархом, який описав реакцію Пірра на повідомлення переможного бою в такий спосіб:
Сигнал до відступу подали обидві сторони, і кажуть, що Пірр зауважив комусь, хто радів перемозі: «Якщо ми отримаємо ще одну таку перемогу над римлянами, то остаточно загинемо»
Передумови
Близько 280 року до н. е. Південна Італія була заселена численними грецькими колоніями, найсильнішою серед яких була Тарент, і входила у сферу інтересів греків. Рим у IV столітті до н.е. закріпив своє панування у Середній Італії і жадав його поширити далі на Нижню Італію, що суперечило інтересам Таренту. У 282 році до н. е. Тарент напав на військовий флот Риму, який порушуючи давню міждержавну угоду, увійшов до Тарентської затоки. Кілька римських кораблів було потоплено, інші були змушені відступити. Цей інцидент став приводом для війни. Тарент закликав на допомогу Пірра Епірського, який використав це запрошення як нагоду розширити свої володіння. Він висадився із своїми 20000 солдатами, 3000 вершниками та 25 бойовими слонами і узяв на себе командування армією.
Гераклея
У 280 до н. е. Пірр висадився в Італії на чолі професійної найманої і добре вишколеної 25-тисячної армії, яка складалася з 20 тис. важкої піхоти(фалангістів), 3 тис. вершників, 2 тис. лучників, 500 пращників і 20 бойових слонів, до якої приєдналася тарентійська армія: 6 тис. гоплітів і 1-2 тис. кінноти. У відповідь 50-тисячна римська армія (основу якої, традиційно, складало ополчення з римських громадян) під командуванням консула Валерія Публія Левіна вирушила в Луканію, де і сталося перша битва при Гераклеї.
Битва була важкою для обох сторін. На її початку маніпули легіонерів витримали наступ грецької фаланги. Але справу вирішила фессалійська кіннота і удар слонів, які налякали римських коней. Під час бою один з поранених слонів спричинив паніку серед інших тварин, яка завадила грекам здобути повну перемогу. Списки убитих, поранених і зниклих безвісти відрізняються, в межах від 7 000 — 15 000 у римлян (зокрема, 2 тис. потрапили в полон) і 4 000 — 13 000 у греків.
Після поразки римлян місто Кротон визнало верховенство Пірра, Локри видали йому римський гарнізон, а Регій оголосив свою незалежність, що послабило римську владу на півдні Італії. Втім, ця поразка продемонструвала стабільність Римської республіки: Пірр розраховував на велике повстання серед племен італіків проти панування Риму і їх приєднання до нього, однак, римляни стабілізували ситуацію в регіоні і лише окремі італіки приєдналися до його армії.
Аускулум
У 279 р до н. е. відбулася знову битва між Публієм Левінієм (40000 війська) та Пірром (25000 війська та бойові слони). Римляни програли знову і втратили бл. 6000 в той час Піррові втрати бл. 3500. Одночасно Римська держава виявилася стабільною і Пірр не отримав підтримки серед місцевого населення. Послані Пірром умови про мир було відкинуто римським сенатом. Одночасно Рим вступив у військовий союз з Карфагеном і очікував від нього допомоги.
Сицилія
З 278 по 275 р до н. е. Пірр захопив майже всю Сицилію відбивши її у Карфагена, однак не зміг закріпитися на завойованих територіях, бо грецькі міста провели за його спиною сепаратні переговори з Карфагеном. Тому він був змушений повернутися у 275 році назад до Італії. Відпливаючи з Сицилії, Пірр оглянувся і сказав своїм наближеним:
Яке ристалище для змагань залишаємо ми римлянам і карфагенянам, друзі!
І дуже скоро виявилося, що його слова були пророчими. (Див. Перша Пунічна війна)
Беневентум
У 275 р до н. е. відбулася остання битва між Пірром Епірським та військами Римської республіки під керуванням Маніуса Куріуса Дентата. Ослабленому боями в Сицилії Пірру не вдалося перемогти в битві. Він повертається із своєю армією в Епір. В той час римляни перемагають самнітів і у наступні три роки захоплюють Тарент та решту Великої Греції.
Примітки
- Michael Busch, Karl-Volker Neugebauer: Grundkurs deutsche Militärgeschichte. Oldenbourg Wissenschaftsverlag 2006, , S. 368 unten (Обмежена онлайн версія (Google Books))
- Завоевание Римом южной Италии (Ковалев С. И.). Римская слава (рос.). 2 грудня 2006. Процитовано 20 травня 2021.
- Плутарх, Пірр. 23. (Див. Боевые слоны в карфагенских армиях (рос.))
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Pirrova vijna 280 275 do n e seriya vijskovih konfliktiv za uchastyu greckih derzhav Epir Makedoniya i mista derzhavi Velikoyi Greciyi rimlyan italijskih narodiv nasampered samnitiv ta etruskiv i karfagenyan u skladi riznih politichnih soyuziv Pirrova vijna Pohodi Pirra Epirskogo na pivden Italiyi ta Siciliyu Pohodi Pirra Epirskogo na pivden Italiyi ta Siciliyu Data 280 275 r do n e Misce Pivdenna Italiya Siciliya Rezultat Vazhka peremoga nad Rimom Storoni Rimska respublika Karfagen Epir Velika Greciya Samniti Komanduvachi Publij Valerij Levin Publij Decij Mus Manij Kurij Dentat Pirr Epirskij Pirrova vijna pochalasya yak neznachnij konflikt mizh Rimom i mistom Tarent cherez porushennya vijskovo morskogo dogovoru odnim iz rimskih konsuliv Tarent zi svogo boku nadav dopomogu greckomu pravitelyu Pirru Epirskomu v jogo konflikti z Kerkiroyu i poprosiv vijskovoyi dopomogi z Epira Pirr vikonav svoye zobov yazannya pered Tarentom i priyednavsya do skladnogo ryadu konfliktiv yaki zaluchali Tarent Furiyi ta inshi mista Velikoyi Greciyi rimlyan samnitiv ta etruskiv Pirr takozh vtyagnuv sebe u vnutrishni politichni konflikti Siciliyi ta sicilijsku borotbu proti karfagenskogo panuvannya Prichetnist Pirra do regionalnih konfliktiv Siciliyi pomitno zmenshila karfagenskij vpliv na ostrovi Zreshtoyu vijna ne sprovokuvala niyakih velikih teritorialnih zmin v Italiyi ale vse zh taki mala vazhlive istorichne znachennya Pirrova vijna naochno pokazala sho derzhavi Starodavnoyi Greciyi po suti stali nezdatni zahishati nezalezhni koloniyi a rimski legioni sklali gidnu konkurenciyu armiyam ellinistichnih derzhav dominuyuchij vijskovij sili Seredzemnomor ya togo chasu Peremoga vidkrila shlyah rimskogo panuvannya nad mistami derzhavami Velikoyi Greciyi ta spriyala zmicnennyu vladi v Italiyi Vijskovi dosyagnennya Rimu v mizhnarodnih konfliktah posilili protistoyannya z Karfagenom yake dosyaglo kulminaciyi u Punichnih vijnah U lingvistici Pirrova vijna dzherelo virazu pirrova peremoga termin yakij oznachaye peremogu z nevipravdano velikimi vtratami Ce viraz pripisano Pirru filosofom i biografom Plutarhom yakij opisav reakciyu Pirra na povidomlennya peremozhnogo boyu v takij sposib Signal do vidstupu podali obidvi storoni i kazhut sho Pirr zauvazhiv komus hto radiv peremozi Yaksho mi otrimayemo she odnu taku peremogu nad rimlyanami to ostatochno zaginemo Velika Greciya blizko 280 do n e PeredumoviBlizko 280 roku do n e Pivdenna Italiya bula zaselena chislennimi greckimi koloniyami najsilnishoyu sered yakih bula Tarent i vhodila u sferu interesiv grekiv Rim u IV stolitti do n e zakripiv svoye panuvannya u Serednij Italiyi i zhadav jogo poshiriti dali na Nizhnyu Italiyu sho superechilo interesam Tarentu U 282 roci do n e Tarent napav na vijskovij flot Rimu yakij porushuyuchi davnyu mizhderzhavnu ugodu uvijshov do Tarentskoyi zatoki Kilka rimskih korabliv bulo potopleno inshi buli zmusheni vidstupiti Cej incident stav privodom dlya vijni Tarent zaklikav na dopomogu Pirra Epirskogo yakij vikoristav ce zaproshennya yak nagodu rozshiriti svoyi volodinnya Vin visadivsya iz svoyimi 20000 soldatami 3000 vershnikami ta 25 bojovimi slonami i uzyav na sebe komanduvannya armiyeyu GerakleyaDokladnishe U 280 do n e Pirr visadivsya v Italiyi na choli profesijnoyi najmanoyi i dobre vishkolenoyi 25 tisyachnoyi armiyi yaka skladalasya z 20 tis vazhkoyi pihoti falangistiv 3 tis vershnikiv 2 tis luchnikiv 500 prashnikiv i 20 bojovih sloniv do yakoyi priyednalasya tarentijska armiya 6 tis goplitiv i 1 2 tis kinnoti U vidpovid 50 tisyachna rimska armiya osnovu yakoyi tradicijno skladalo opolchennya z rimskih gromadyan pid komanduvannyam konsula Valeriya Publiya Levina virushila v Lukaniyu de i stalosya persha bitva pri Gerakleyi Bitva bula vazhkoyu dlya oboh storin Na yiyi pochatku manipuli legioneriv vitrimali nastup greckoyi falangi Ale spravu virishila fessalijska kinnota i udar sloniv yaki nalyakali rimskih konej Pid chas boyu odin z poranenih sloniv sprichiniv paniku sered inshih tvarin yaka zavadila grekam zdobuti povnu peremogu Spiski ubitih poranenih i zniklih bezvisti vidriznyayutsya v mezhah vid 7 000 15 000 u rimlyan zokrema 2 tis potrapili v polon i 4 000 13 000 u grekiv Pislya porazki rimlyan misto Kroton viznalo verhovenstvo Pirra Lokri vidali jomu rimskij garnizon a Regij ogolosiv svoyu nezalezhnist sho poslabilo rimsku vladu na pivdni Italiyi Vtim cya porazka prodemonstruvala stabilnist Rimskoyi respubliki Pirr rozrahovuvav na velike povstannya sered plemen italikiv proti panuvannya Rimu i yih priyednannya do nogo odnak rimlyani stabilizuvali situaciyu v regioni i lishe okremi italiki priyednalisya do jogo armiyi AuskulumDokladnishe Bitva pri Auskuli U 279 r do n e vidbulasya znovu bitva mizh Publiyem Leviniyem 40000 vijska ta Pirrom 25000 vijska ta bojovi sloni Rimlyani prograli znovu i vtratili bl 6000 v toj chas Pirrovi vtrati bl 3500 Odnochasno Rimska derzhava viyavilasya stabilnoyu i Pirr ne otrimav pidtrimki sered miscevogo naselennya Poslani Pirrom umovi pro mir bulo vidkinuto rimskim senatom Odnochasno Rim vstupiv u vijskovij soyuz z Karfagenom i ochikuvav vid nogo dopomogi SiciliyaZ 278 po 275 r do n e Pirr zahopiv majzhe vsyu Siciliyu vidbivshi yiyi u Karfagena odnak ne zmig zakripitisya na zavojovanih teritoriyah bo grecki mista proveli za jogo spinoyu separatni peregovori z Karfagenom Tomu vin buv zmushenij povernutisya u 275 roci nazad do Italiyi Vidplivayuchi z Siciliyi Pirr oglyanuvsya i skazav svoyim nablizhenim Yake ristalishe dlya zmagan zalishayemo mi rimlyanam i karfagenyanam druzi I duzhe skoro viyavilosya sho jogo slova buli prorochimi Div Persha Punichna vijna BeneventumDokladnishe Bitva pri Beneventumi 275 do n e U 275 r do n e vidbulasya ostannya bitva mizh Pirrom Epirskim ta vijskami Rimskoyi respubliki pid keruvannyam Maniusa Kuriusa Dentata Oslablenomu boyami v Siciliyi Pirru ne vdalosya peremogti v bitvi Vin povertayetsya iz svoyeyu armiyeyu v Epir V toj chas rimlyani peremagayut samnitiv i u nastupni tri roki zahoplyuyut Tarent ta reshtu Velikoyi Greciyi PrimitkiMichael Busch Karl Volker Neugebauer Grundkurs deutsche Militargeschichte Oldenbourg Wissenschaftsverlag 2006 ISBN 3 486 57853 7 S 368 unten Obmezhena onlajn versiya Google Books Zavoevanie Rimom yuzhnoj Italii Kovalev S I Rimskaya slava ros 2 grudnya 2006 Procitovano 20 travnya 2021 Plutarh Pirr 23 Div Boevye slony v karfagenskih armiyah ros