Архітектура інків — моментальна, переважно міського характеру, архітектура імперії Тауантінсую. Розвинулася в результаті вдосконалення архітектурних традицій андійських народів, згодом і будівельних засобів цивілізації Тіауанако. Фактичний початок як архітектури імперського масштабу бере з часів панування Інки Пачакутека. Представлена чудовими містами, численними будівлями різного призначення та фортецями, переважна більшість яких знищена іспанськими конкістадорами.
Розвиток. Особливості
Уся архітектура інків у своїй основі початково походить до вельми примітивних будов індіанців Анд, які складалися з одного приміщення. Комплекс будівель, розташованих навколо квадратного внутрішнього двору (мовою кечуа він називається «канча»). Це слово зустрічається в цілому ряді назв споруд, зведених, зокрема, в Куско. Такий принцип ліг в основу забудови всіх інкських міст, що переважно складаються з декількох квадратних або прямокутних канча.
За період свого правління, що тривав більше трьох-чотирьох століть, Капак Інки, а потім Сапа Інки значно просунулися в архітектурі: від примітивних селянських жител до доволі майстерно виконаних споруд, зокрема відомих «циклопічних стін», що зводяться обов'язково з відшліфованого каменю. Непомітна монументальність, величезні маси чудово обробленого будівельного матеріалу — це все мало справляти величезне враження при відвідуванні селянами міст, щоб люди схилялися перед могуттю імператорів. Прикладом цьому слугує фортеця Саксайуаман, зведена з величезних кам'яних блоків. Ці блоки, хоча й нічим не скріплені, проте припасовані настільки щільно й точно один до одного, що навіть нині неможливо просунути між цими багатотонними брилами тонке лезо бритви.
Велетенські споруди будувалися досить швидко, тому що володарі Тауантінсую мали можливість направити на перебудову якогось кварталу чи зведення нового міста в рамках міти відразу кілька десятків тисяч чоловік-пурех.
Всі громадські споруди — палаци, святилища, курортні резиденції, склади, фортеці, шляхи, мости, тамбо, величезні тераси по схилах гір — зводилися з ініціативи правителів імперії.
Споруди, що зводилися в різних частинах держави, що мали одне і те ж функціональне призначення, були дуже схожі одна на одну. На всій території імперії будівництво здійснювалося за схваленим Інкою і тим самим взаконеним типовому зразку.
Всі дороги і вулиці в них завжди сходилися до центральної площі, навколо якої розташовувалися головні будівлі міста, а саме резиденція володаря (або місцевого начальства), будинками вищої знаті, Храмом Сонця, домом «наречених Сонця». Міста забудовувалися за зразком плану столиці держави — Куско. міста по всій державі зводилися у надзвичайно вигідних місцях. Тому іспанські конкістадори на місці зруйнованих інкських міст часто засновували свої, зокрема Кіто в Еквадорі (старовинне Кіту), Сантьяго в Чилі.
Споруди
Керівництво будівництвом було покладено на професійних архітекторів, призначених державою. Інкські будівельники зводили споруди відповідно до макетів, заздалегідь виготовлених з глини. При цьому будівельниками використовувався якийсь особливий пересувний вимірювальний прилад. Саме інками був винайдений висок («уапаісі»).
Інкські архітектори вміли будувати тільки одноповерхові або двоповерхові будівлі, у виняткових випадках зводилися будівлі триповерхові. Вікна і входи в цих будівлях мали трапецієподібну форму. У стінах знаходилися також трапецієподібні ніші. Ніші замінювали інкам шафи. Дахи будинків вкривалися соломою, рідше — деревом. Дахи палаців Інки, а також дахи святилищ Сонця часто вкривали золотим дротом або ж золотими і срібними пластинами. Трипорховими були переважно будівлі релігійного призначення. Яскравими прикладами цього є палац-святилище Інтікойя (койя бога-Сонця) на о. Тітікака та будинок «нареченого Сонця» на о. Койята (обидва розташовані на озері Тітікака).
До значних творінь інкської архітектури належить низка уславлених інкських міст на північ від Куско, у басейні теперішньої перуанської річки Урубамба (інки називали її верхів'я Уільконата, на нижню течію Юкай), де, зокрема знаходилося місто Кача з відомим під час існування імперії храмом божеству Віракочі, а також Вількабамба, Вількасуаман, , Пісак.
Матеріал
Будівельним матеріалом був камінь або ж невипалена цегла-сирець. Камінь — основний будівельний матеріал, що використовувався при спорудженні всіх цивільних споруд, також оброблявся кам'яним долотом. Велетенські брили з андезиту або порфіру у кількості навіть сотні тисяч блоків інки доставляли на свої будівництва здалеку.
Каменярні інків були розкидані по всій імперії. Для будівництва столиці імперії камінь доставляли або з Уакота (приблизно за 15 км від Куско, там же добували і чорний андезит), або з району, де знаходився дрібнозернисте каміння, що йшло на будівництво будівель особливого призначення, зокрема палацу владики або основних доріг імперії.
Див також
Примітки
- Під столицею Чилі знайшли втрачене місто інків[недоступне посилання з червня 2019]
Джерела
- Valla, J‑C La civilisation des Incas Geneve, 1976
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Архітектура інків |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Arhitektura inkiv momentalna perevazhno miskogo harakteru arhitektura imperiyi Tauantinsuyu Rozvinulasya v rezultati vdoskonalennya arhitekturnih tradicij andijskih narodiv zgodom i budivelnih zasobiv civilizaciyi Tiauanako Faktichnij pochatok yak arhitekturi imperskogo masshtabu bere z chasiv panuvannya Inki Pachakuteka Predstavlena chudovimi mistami chislennimi budivlyami riznogo priznachennya ta fortecyami perevazhna bilshist yakih znishena ispanskimi konkistadorami Skladski primishennya u m OlyantajtamboRozvitok OsoblivostiUsya arhitektura inkiv u svoyij osnovi pochatkovo pohodit do velmi primitivnih budov indianciv And yaki skladalisya z odnogo primishennya Kompleks budivel roztashovanih navkolo kvadratnogo vnutrishnogo dvoru movoyu kechua vin nazivayetsya kancha Ce slovo zustrichayetsya v cilomu ryadi nazv sporud zvedenih zokrema v Kusko Takij princip lig v osnovu zabudovi vsih inkskih mist sho perevazhno skladayutsya z dekilkoh kvadratnih abo pryamokutnih kancha Za period svogo pravlinnya sho trivav bilshe troh chotiroh stolit Kapak Inki a potim Sapa Inki znachno prosunulisya v arhitekturi vid primitivnih selyanskih zhitel do dovoli majsterno vikonanih sporud zokrema vidomih ciklopichnih stin sho zvodyatsya obov yazkovo z vidshlifovanogo kamenyu Nepomitna monumentalnist velichezni masi chudovo obroblenogo budivelnogo materialu ce vse malo spravlyati velichezne vrazhennya pri vidviduvanni selyanami mist shob lyudi shilyalisya pered moguttyu imperatoriv Prikladom comu sluguye fortecya Saksajuaman zvedena z velicheznih kam yanih blokiv Ci bloki hocha j nichim ne skripleni prote pripasovani nastilki shilno j tochno odin do odnogo sho navit nini nemozhlivo prosunuti mizh cimi bagatotonnimi brilami tonke lezo britvi Veletenski sporudi buduvalisya dosit shvidko tomu sho volodari Tauantinsuyu mali mozhlivist napraviti na perebudovu yakogos kvartalu chi zvedennya novogo mista v ramkah miti vidrazu kilka desyatkiv tisyach cholovik pureh Vsi gromadski sporudi palaci svyatilisha kurortni rezidenciyi skladi forteci shlyahi mosti tambo velichezni terasi po shilah gir zvodilisya z iniciativi praviteliv imperiyi Sporudi sho zvodilisya v riznih chastinah derzhavi sho mali odne i te zh funkcionalne priznachennya buli duzhe shozhi odna na odnu Na vsij teritoriyi imperiyi budivnictvo zdijsnyuvalosya za shvalenim Inkoyu i tim samim vzakonenim tipovomu zrazku Vsi dorogi i vulici v nih zavzhdi shodilisya do centralnoyi ploshi navkolo yakoyi roztashovuvalisya golovni budivli mista a same rezidenciya volodarya abo miscevogo nachalstva budinkami vishoyi znati Hramom Soncya domom narechenih Soncya Mista zabudovuvalisya za zrazkom planu stolici derzhavi Kusko mista po vsij derzhavi zvodilisya u nadzvichajno vigidnih miscyah Tomu ispanski konkistadori na misci zrujnovanih inkskih mist chasto zasnovuvali svoyi zokrema Kito v Ekvadori starovinne Kitu Santyago v Chili SporudiKerivnictvo budivnictvom bulo pokladeno na profesijnih arhitektoriv priznachenih derzhavoyu Inkski budivelniki zvodili sporudi vidpovidno do maketiv zazdalegid vigotovlenih z glini Pri comu budivelnikami vikoristovuvavsya yakijs osoblivij peresuvnij vimiryuvalnij prilad Same inkami buv vinajdenij visok uapaisi Inkski arhitektori vmili buduvati tilki odnopoverhovi abo dvopoverhovi budivli u vinyatkovih vipadkah zvodilisya budivli tripoverhovi Vikna i vhodi v cih budivlyah mali trapeciyepodibnu formu U stinah znahodilisya takozh trapeciyepodibni nishi Nishi zaminyuvali inkam shafi Dahi budinkiv vkrivalisya solomoyu ridshe derevom Dahi palaciv Inki a takozh dahi svyatilish Soncya chasto vkrivali zolotim drotom abo zh zolotimi i sribnimi plastinami Triporhovimi buli perevazhno budivli religijnogo priznachennya Yaskravimi prikladami cogo ye palac svyatilishe Intikojya kojya boga Soncya na o Titikaka ta budinok narechenogo Soncya na o Kojyata obidva roztashovani na ozeri Titikaka Do znachnih tvorin inkskoyi arhitekturi nalezhit nizka uslavlenih inkskih mist na pivnich vid Kusko u basejni teperishnoyi peruanskoyi richki Urubamba inki nazivali yiyi verhiv ya Uilkonata na nizhnyu techiyu Yukaj de zokrema znahodilosya misto Kacha z vidomim pid chas isnuvannya imperiyi hramom bozhestvu Virakochi a takozh Vilkabamba Vilkasuaman Pisak MaterialBudivelnim materialom buv kamin abo zh nevipalena cegla sirec Kamin osnovnij budivelnij material sho vikoristovuvavsya pri sporudzhenni vsih civilnih sporud takozh obroblyavsya kam yanim dolotom Veletenski brili z andezitu abo porfiru u kilkosti navit sotni tisyach blokiv inki dostavlyali na svoyi budivnictva zdaleku Kamenyarni inkiv buli rozkidani po vsij imperiyi Dlya budivnictva stolici imperiyi kamin dostavlyali abo z Uakota priblizno za 15 km vid Kusko tam zhe dobuvali i chornij andezit abo z rajonu de znahodivsya dribnozerniste kaminnya sho jshlo na budivnictvo budivel osoblivogo priznachennya zokrema palacu vladiki abo osnovnih dorig imperiyi Div takozhDokolumbova eraPrimitkiPid stoliceyu Chili znajshli vtrachene misto inkiv nedostupne posilannya z chervnya 2019 DzherelaValla J C La civilisation des Incas Geneve 1976 Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Arhitektura inkiv