Арабські переклади Біблії — вся сукупність середньовічних і нових перекладів Біблії на арабську мову. Християнство стало поширюватися в Аравії приблизно у II—III століттях, проте не існує свідчень про домусульманскі переклади. Найбільш стародавні рукописи датовані IX століттям; християнські переклади здійснювалися з сирійської та грецької мов у Сирії і Палестині, з коптської мови — в Єгипті, із латинської мови — у мусульманській Іспанії; з Х століття робилися і єврейські переклади Танаха для юдейських громад Палестини та Ємену. Через величезне число різних варіантів в Олександрії в XIII столітті була створена стандартна версія на основі коптської, яка стала єдиною версією арабської Біблії, прийнятої в коптської церкви і поширеною в Ефіопії. Вперше арабське Євангеліє було надруковано в Римі в 1590 і 1591 роках, повний Новий Завіт — в Лейдені в 1616 році. Повний арабський біблійний текст був вперше опублікований у складі Паризького і Лондонського Полиглотту в першій половині XVII століття. Перше окреме друковане видання арабської Біблії було випущено в Римі в 1671 році. У XIX—XX століттях були здійснені переклади протестантськими і католицькими місіями (переважно в Лівані і Єгипті); в Єгипті і Сирії випускалися переклади, адаптовані для мусульман.
Історія
Відомості про поширення єврейського і християнського Писання в арабському регіоні вкрай уривчасті і суперечливі. Згідно А. фон Гарнака вже в III столітті на південь від Мертвого моря існували єпископства. Згідно Євсевію Кесарийскому, в Аравію двічі запрошували Орігена для вирішення доктринальних спорів (Hist. eccl. VI, 32). Маронітські редактори Паризької багатомовної Біблії стверджували, що перші арабські переклади Біблії датовані IV століттям, але не приводили джерел цих відомостей, до того ж їх завданням було доказати непогрішність і найвищу точність тексту латинської Вульгати.
Імена перших перекладачів Біблії на арабську мову невідомі. Згідно з «Хронікою» Михайла Сіріна, один з арабських емірів VII століття запропонував яковитському Патріарху Антіохії та всього Сходу Іоанну II Седре[en] (631-648) перевести Четвероєвангеліє з сирійської мови на арабську, прибравши при цьому всі згадки про божественність Ісуса Христа, про хрест та хрещення. Патріарх висловив рішучий протест проти таких скорочень, але скликав групу єпископів і священиків, які виконали переклад. На думку Р. Графа («Історія християнської арабської літератури», 1944) — це не більше ніж легенда; в усякому разі ніяких слідів цього перекладу і альтернативних свідчень про нього не існує.
Юдейський переклад Танаха на арабську мову, зробив у Х столітті Саадия Гаон. Крім докладно прокоментованого перекладу для освічених читачів, був вільний переклад для широких мас віруючих, іменований «тафсиром» (івр. התפסיר, араб. التفسير), з частковим коментарем. Призначався він для потреб єврейської громади; до наших днів зберігся переклад Тори та кілька фрагментів інших книг. Найбільшого поширення він отримав в Ємені, де читався на синагогальных службах; схожі редакції існували у коптів і самаритян. На відміну від інших варіантів перекладів єврейських Писань на арабську мову, працю Саадії було записано арабськими літерами, а не єврейськими.
Різноманіття текстуальних версій. Рукописна та рання друкована традиція
Наукове дослідження арабської рукописної традиції біблійних переказів почалося в другій половині XIX століття. У 1888 році Ігнаціо Гвіді опублікував огляд 75 відомих йому арабських рукописів Біблії. Він розділив арабські переклади Євангелій на 5 груп:
- переклади з грецької мови;
- переклади з сирійського мови або виправлені за Пешіто;
- переклади з коптської мови або виправлені за коптською версією;
- еклектичні редакції Олександрійського патріархату XIII століття;
- інші переклади.
Сучасний стан
Історія сучасних перекладів Біблії на арабську мову пов'язана з діяльністю протестантських біблійних товариств, зокрема, Товариства сприяння поширенню християнського знання. У 1846 році Товариство доручило цю роботу знавцю по східній культурі Семюелю, який понад 20 років займався дослідженням Пешіто. Робота почалася в Кембриджі за участю ліванського вченого Ахмада Фариса Шидияка; Новий Заповіт був виданий в 1857 році. Деякими фахівцями він визнається одним з найкращих арабських перекладів Біблії.
У 1973 році міжнародне товариство «Жива Біблія» розпочало новий арабський переклад, Новий Завіт якого вийшов в 1982 році та повний текст — у 1988 році. Цей переклад отримав нейтральну назву «Книга Життя: пояснювальний переклад» (араб. كتاب الحياة ترجمة تفسيرية kitāb al-ḥayāh tarjamah tafsīriyyah). Мова його була адаптована під стандарти сучасної літературної мови, завдяки чому отримав широке поширення.
Видаються також переклади, призначені для навернення мусульман. Зразок такого перекладу був виданий в 1990 році єгипетськими християнами під назвою «Благородне Євангеліє» (араб. الإنجيل الشريف al-injīl ash-sharīf). Повний текст Біблії був опублікований в 2000 році під заголовком «Благородна Книга» (араб. الكتاب الشريف al-ketab ash-sharif). Мова перекладу адаптована для сприйняття мусульманами: всі географічні назви, імена та богословські терміни представлені в арабських варіантах, відомих з Корану.
Комментарии
Зноски
- (англ.). The Schoyen Collection. Архів оригіналу за 11 червня 2016. Процитовано 9 лютого 2016.
- The Hebrew Bible, 2008, с. 781.
- Мецгер, 2004, с. 275—276.
- Войтенко А. А. . БИБЛИЯ. IV. ПЕРЕВОДЫ. Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия». Архів оригіналу за 11 лютого 2016. Процитовано 7 лютого 2016.
- Са‘адия Гаон // Электронная еврейская энциклопедия. (рос.)
- Allen R. {{{Заголовок}}}. — 395 p. — .
- . Bible Support. Архів оригіналу за 27 квітня 2016. Процитовано 7 лютого 2016.
- . arabchurch.com. Архів оригіналу за 13 квітня 2016. Процитовано 7 лютого 2016.
- Khalaf, Ghassan.
Посилання
- Біблійні перекази // Енциклопедичний словник Брокгауза і Ефрона : в 86 т. (82 т. і 4 дод). — СПб., 1890-1907.
- Войтенко А. А. . БИБЛИЯ. IV. ПЕРЕВОДЫ. Церковно-научный центр «Православная Энциклопедия». Архів оригіналу за 11 лютого 2016. Процитовано 7 лютого 2016.
- . Архів оригіналу за 4 березня 2016. Процитовано 7 лютого 2016.
- Stephen Lambden. . Архів оригіналу за 26 червня 2013. Процитовано 7 лютого 2016.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Arabski perekladi Bibliyi vsya sukupnist serednovichnih i novih perekladiv Bibliyi na arabsku movu Hristiyanstvo stalo poshiryuvatisya v Araviyi priblizno u II III stolittyah prote ne isnuye svidchen pro domusulmanski perekladi Najbilsh starodavni rukopisi datovani IX stolittyam hristiyanski perekladi zdijsnyuvalisya z sirijskoyi ta greckoyi mov u Siriyi i Palestini z koptskoyi movi v Yegipti iz latinskoyi movi u musulmanskij Ispaniyi z H stolittya robilisya i yevrejski perekladi Tanaha dlya yudejskih gromad Palestini ta Yemenu Cherez velichezne chislo riznih variantiv v Oleksandriyi v XIII stolitti bula stvorena standartna versiya na osnovi koptskoyi yaka stala yedinoyu versiyeyu arabskoyi Bibliyi prijnyatoyi v koptskoyi cerkvi i poshirenoyu v Efiopiyi Vpershe arabske Yevangeliye bulo nadrukovano v Rimi v 1590 i 1591 rokah povnij Novij Zavit v Lejdeni v 1616 roci Povnij arabskij biblijnij tekst buv vpershe opublikovanij u skladi Parizkogo i Londonskogo Poliglottu v pershij polovini XVII stolittya Pershe okreme drukovane vidannya arabskoyi Bibliyi bulo vipusheno v Rimi v 1671 roci U XIX XX stolittyah buli zdijsneni perekladi protestantskimi i katolickimi misiyami perevazhno v Livani i Yegipti v Yegipti i Siriyi vipuskalisya perekladi adaptovani dlya musulman List arabskogo Sinajskogo kodeksu 579 IstoriyaVidomosti pro poshirennya yevrejskogo i hristiyanskogo Pisannya v arabskomu regioni vkraj urivchasti i superechlivi Zgidno A fon Garnaka vzhe v III stolitti na pivden vid Mertvogo morya isnuvali yepiskopstva Zgidno Yevseviyu Kesarijskomu v Araviyu dvichi zaproshuvali Origena dlya virishennya doktrinalnih sporiv Hist eccl VI 32 Maronitski redaktori Parizkoyi bagatomovnoyi Bibliyi stverdzhuvali sho pershi arabski perekladi Bibliyi datovani IV stolittyam ale ne privodili dzherel cih vidomostej do togo zh yih zavdannyam bulo dokazati nepogrishnist i najvishu tochnist tekstu latinskoyi Vulgati Imena pershih perekladachiv Bibliyi na arabsku movu nevidomi Zgidno z Hronikoyu Mihajla Sirina odin z arabskih emiriv VII stolittya zaproponuvav yakovitskomu Patriarhu Antiohiyi ta vsogo Shodu Ioannu II Sedre en 631 648 perevesti Chetveroyevangeliye z sirijskoyi movi na arabsku pribravshi pri comu vsi zgadki pro bozhestvennist Isusa Hrista pro hrest ta hreshennya Patriarh visloviv rishuchij protest proti takih skorochen ale sklikav grupu yepiskopiv i svyashenikiv yaki vikonali pereklad Na dumku R Grafa Istoriya hristiyanskoyi arabskoyi literaturi 1944 ce ne bilshe nizh legenda v usyakomu razi niyakih slidiv cogo perekladu i alternativnih svidchen pro nogo ne isnuye Yudejskij pereklad Tanaha na arabsku movu zrobiv u H stolitti Saadiya Gaon Krim dokladno prokomentovanogo perekladu dlya osvichenih chitachiv buv vilnij pereklad dlya shirokih mas viruyuchih imenovanij tafsirom ivr התפסיר arab التفسير z chastkovim komentarem Priznachavsya vin dlya potreb yevrejskoyi gromadi do nashih dniv zberigsya pereklad Tori ta kilka fragmentiv inshih knig Najbilshogo poshirennya vin otrimav v Yemeni de chitavsya na sinagogalnyh sluzhbah shozhi redakciyi isnuvali u koptiv i samarityan Na vidminu vid inshih variantiv perekladiv yevrejskih Pisan na arabsku movu pracyu Saadiyi bulo zapisano arabskimi literami a ne yevrejskimi Riznomanittya tekstualnih versij Rukopisna ta rannya drukovana tradiciyaZobrazhennya yevangelista Marka u vidanni Euangelium sanctum Domini Nostri Iesu Christi conscriptum a quatuor euangelistis sanctis idest Mattheo Marco Luca et Iohanne Rim 1590 Naukove doslidzhennya arabskoyi rukopisnoyi tradiciyi biblijnih perekaziv pochalosya v drugij polovini XIX stolittya U 1888 roci Ignacio Gvidi opublikuvav oglyad 75 vidomih jomu arabskih rukopisiv Bibliyi Vin rozdiliv arabski perekladi Yevangelij na 5 grup perekladi z greckoyi movi perekladi z sirijskogo movi abo vipravleni za Peshito perekladi z koptskoyi movi abo vipravleni za koptskoyu versiyeyu eklektichni redakciyi Oleksandrijskogo patriarhatu XIII stolittya inshi perekladi Suchasnij stanObkladinka vidannya van Dejka Istoriya suchasnih perekladiv Bibliyi na arabsku movu pov yazana z diyalnistyu protestantskih biblijnih tovaristv zokrema Tovaristva spriyannya poshirennyu hristiyanskogo znannya U 1846 roci Tovaristvo doruchilo cyu robotu znavcyu po shidnij kulturi Semyuelyu yakij ponad 20 rokiv zajmavsya doslidzhennyam Peshito Robota pochalasya v Kembridzhi za uchastyu livanskogo vchenogo Ahmada Farisa Shidiyaka Novij Zapovit buv vidanij v 1857 roci Deyakimi fahivcyami vin viznayetsya odnim z najkrashih arabskih perekladiv Bibliyi U 1973 roci mizhnarodne tovaristvo Zhiva Bibliya rozpochalo novij arabskij pereklad Novij Zavit yakogo vijshov v 1982 roci ta povnij tekst u 1988 roci Cej pereklad otrimav nejtralnu nazvu Kniga Zhittya poyasnyuvalnij pereklad arab كتاب الحياة ترجمة تفسيرية kitab al ḥayah tarjamah tafsiriyyah Mova jogo bula adaptovana pid standarti suchasnoyi literaturnoyi movi zavdyaki chomu otrimav shiroke poshirennya Vidayutsya takozh perekladi priznacheni dlya navernennya musulman Zrazok takogo perekladu buv vidanij v 1990 roci yegipetskimi hristiyanami pid nazvoyu Blagorodne Yevangeliye arab الإنجيل الشريف al injil ash sharif Povnij tekst Bibliyi buv opublikovanij v 2000 roci pid zagolovkom Blagorodna Kniga arab الكتاب الشريف al ketab ash sharif Mova perekladu adaptovana dlya sprijnyattya musulmanami vsi geografichni nazvi imena ta bogoslovski termini predstavleni v arabskih variantah vidomih z Koranu KommentariiZnoski angl The Schoyen Collection Arhiv originalu za 11 chervnya 2016 Procitovano 9 lyutogo 2016 The Hebrew Bible 2008 s 781 Mecger 2004 s 275 276 Vojtenko A A BIBLIYa IV PEREVODY Cerkovno nauchnyj centr Pravoslavnaya Enciklopediya Arhiv originalu za 11 lyutogo 2016 Procitovano 7 lyutogo 2016 Sa adiya Gaon Elektronnaya evrejskaya enciklopediya ros Allen R Zagolovok 395 p ISBN 9783447061414 Bible Support Arhiv originalu za 27 kvitnya 2016 Procitovano 7 lyutogo 2016 arabchurch com Arhiv originalu za 13 kvitnya 2016 Procitovano 7 lyutogo 2016 Khalaf Ghassan PosilannyaBiblijni perekazi Enciklopedichnij slovnik Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dod SPb 1890 1907 Vojtenko A A BIBLIYa IV PEREVODY Cerkovno nauchnyj centr Pravoslavnaya Enciklopediya Arhiv originalu za 11 lyutogo 2016 Procitovano 7 lyutogo 2016 Arhiv originalu za 4 bereznya 2016 Procitovano 7 lyutogo 2016 Stephen Lambden Arhiv originalu za 26 chervnya 2013 Procitovano 7 lyutogo 2016