Джо́зеф Ві́творт (англ. Sir Joseph Whitworth; 21 грудня 1803 — 22 січня 1887) — британський інженер-механік, конструктор металорізальних верстатів, винахідник, підприємець і філантроп. Розробив стандарт нарізання різі, який згодом став називатись [en]». Він також розробив гвинтівку, названу його іменем, яку часто називають «снайперською» через її точність і вважають одним з ранніх зразків снайперської зброї.
Джозеф Вітворт | |
---|---|
Народився | 21 грудня 1804[1][2][…] Стокпорт (Англія), Великий Манчестер, Велика Британія |
Помер | 22 січня 1887[1][2][…] (82 роки) Монте-Карло, d, Монако[4] |
Країна | Сполучене Королівство |
Діяльність | інженер, підприємець, винахідник, дизайнер |
Членство | Лондонське королівське товариство, Шведська королівська академія наук і d |
Титул | баронет |
Нагороди | |
|
Дитячі роки
Джозеф Вітворт народився у Стокпорті у сім'ї Чарлза Вітворта, учителя і пастора парафіян конгрегації. У ранньому віці він проявив інтерес до техніки. Здобув базову освіту в [en] (Західний Йоркшир), передмісті Бредфорда. Його здібності до механіки стали очевидними, коли він почав працювати у свого дядька.
Кар'єра
Після закінчення школи Вітворт став учнем за контрактом у свого дядька Джозефа Гулса (англ. Joseph Hulse, прядильника бавовни на фабриці в [en] у графстві Дербішир. Договір було укладено на чотирирічний термін, після якого він ще чотири роки працював механіком на фабриці в Манчестері. Потім він перебрався до Лондона, де знайшов роботу в майстерні Генрі Модслі, винахідника токарно-гвинторізного верстата, і працював поряд з такими людьми, як Джеймс Несміт (винахідник парового молота) і [en].
Вітворт, працюючи на Модслі, проявив відмінні слюсарні навички. Він підвищив точність багатьох прецизійних верстатів, а також удосконалив схеми чавунного лиття станин верстатів, в результаті чого зросла їх механічна жорсткість та зменшилась маса.
Вітворт також працював на компанії [en], (виробника орнаментальних токарних верстатів) і [en]. Під час роботи у майстерні Клемента він взяв участь у створенні аналітичної обчислювальної машини Чарлза Беббіджа, займався відлагодженням механізму різницевої машини. У 1833 році він повернувся до [en] (Манчестер), щоб розпочати свій власний бізнес з виробництва токарних та інших верстатів, які згодом стали відомими своєю якістю та майстерністю виготовлення.
З Вітвортом пов'язане уведення в 1844 році одиниці вимірювання відстані міл .
У 1853 році ВІтворта разом з його найкращим другом, художником і викладачем живопису [en] (1811—1891) було призначено британськими представниками на Виставку промисловості усіх націй у Нью-Йорку. Вони відвідали низку промислових об'єктів у декількох штатах, і за результатами їхньої подорожі була підготовлена доповідь: «Промисловість Сполучених Штатів, в машинах, мануфактурах, корисному і прикладному ремеслі, складена з офіційних повідомлень панів Вітворта і Волліса, Лондон, 1854» (англ. The Industry of the United States in Machinery, Manufactures and Useful and Applied Arts, compiled from the Official Reports of Messrs Whitworth and Wallis, London, 1854).
Вітворт отримав багато нагород за досконалість своїх конструкцій та був досить фінансово успішним. У 1850 році, будучи президентом Інституту інженерів-механіків, він побудував будинок під назвою «The Firs» у місті [en] на півдні Манчестера за проектом [en]. Цей грандіозний особняк, стоїть до сих пір і функціонує як [en].
У 1854 році він купив дудівлю Стенкліфф-Холл в [en] (Дербішир), куди переїхав разом зі своєю другою дружиною Луїзою у 1872 році. Він своїм коштом поставив чотири шеститонних брили каменю з кар'єру Дарлі Дейл для левів [en] в Ліверпулі. У 1859 році він отримав почесне членство в Інституті інженерів та суднобудівників Шотландії. Вітворт був обраний членом Королівського товариства у 1857 році.
В січні 1887 року у віці 83 років сер Джозеф Вітворт помер у Монте-Карло, куди він поїхав з надією покращити своє здоров'я. Його поховали в церкві Св. Гелени ([en], графство Дербішир). Детальний некролог був опублікований в американському журналі «The Manufacturer and Builder». Він розпорядився щоб його статки були витрачені на благодійні проекти, якими опікуни займаються донині. Однією з найзначиміших форм його щедрості стало заснування стипендій Вітворта в Інституті інженерів-механіків. Ці стипендії і донині забезпечують фінансову підтримку для молодих інженерів, що відзначаються поєднанням академічних та практичних здібностей. Частина його спадку була використана для створення Художньої галереї Вітворта, яка увійшла до структури Манчестерського університету, а частина коштів пішла на будівництво [en] в Дарлі Дейл.
Винаходи
Метрологія
У 1830-х роках Вітворт популяризував метод виробництва точних плоских поверхонь (див. Повірочна плита) за допомогою високо-пігментних паст, що використовувались для візуалізації щільності прилягання двох або більше компонентів. Висока точність досягалась застосуванням пігментних паст і шаберів. До запровадження його методу інші способи отримання полірованих поверхонь не забезпечували такої точності. Використання цього методу привело до буму виробництва високоточної вимірювальної техніки та інших високоточних механізмів.
У 1840 році Вітворт створив свою технологію вимірювання в техніці і назвав її «остаточні вимірювання» (англ. end measurements), в ній використовувалися точна пласка поверхня і вимірювальний гвинт, обидва компоненти були його власної розробки. Ця система, що давала точність вимірювання до однієї мільйонної частки дюйма, була продемонстрована на Всесвітній виставці 1851 року.
У 1841 році Вітворт розробив стандарт для дрібної різі з фіксованим кутом 55° між стінками канавки, що мала стандартизований крок для кожного діаметра. Це нововведення незабаром стало першим національним стандартом, його впровадили залізничні компанії, які раніше використовували різі різних типів. Стандарт був застосований повсюдно, пізніше він став одним з британських стандартів і називався [en] (British Standard Whitworth, BSW), та урегульовувався системою британських стандартів BS 84:1956.
Гвинтівка Вітворта
Вітворт отримав замовлення від Військового відділу британського уряду спроектувати заміну для [en] калібру 0,577 дюйма (14,66 мм), недоліки якої проявились під час недавньої Кримської війни. Гвинтівка Вітворта мала менший калібр — 0,451 дюйма (11 мм), ствол мав полігональну (шестикутну) нарізку. Гвинтівка стріляла шестигранною клею і швидкість обертання якої була значно вищою (під час пострілу куля робила один оберт на двадцять дюймів шляху). Під час тестування у 1859 році гвинтівка Вітворта перевершила «Енфілд» за усіма характеристикам. 23 квітня 1859 року про результати тестування повідомили у «Таймс» як про великий успіх. Однак, ствол нової конструкції, як було встановлено, швидко забруднювався. Також гвинтівка Вітворта у виробництві виявилась у чотири рази дорожчою за «Енфілд», через що була відхилена британським урядом. Деяка кількість гвинтівок Вітворта потрапили до Конфедерації під час громадянської війни, де стрільці з цієї зброї отримали назву «Снайпери Вітворта» (англ. Whitworth Sharpshooters) за високу точність стрільби на великі відстані.
Інші винаходи
Вітворт також розробив польову нарізну гармату із затворною коробкою (казенником) калібру 2,75 дюйма (70 мм), що використовувала набої вагою 12 фунтів 11 унцій (5,75 кг) і дальністю стрільби близько шести миль (10 км). Спірально-рифлений снаряд було запатентовано у 1855 році. Ця гармата не була взята на озброєння британською армією, воєначальники якої віддавали перевагу зброї від В. Дж. Армстронга, але вона знайшла застосування в громадянській війні у США.
Працюючи над збільшенням розривної міцності стволів своєї зброї, Вітворт запатентував процес, названий ним «рідинно-стиснена сталь» (англ. fluid-compressed steel) — метод лиття сталі під тиском, й побудував для використання цієї технології новий металургійний завод в районі Манчестера. Деякі зразки його виливок демонструвались на Всесвітній виставці у Парижі в 1883 році.
Публікації
- Whitworth, Joseph; Wallis, George. The Industry of the United States in Machinery, Manufactures, and Useful and Ornamental Arts. Compiled from the Official Reports of Messrs. Whitworth and Wallis. — London, England : G. Routledge & Co.
- Whitworth, Joseph. Miscellaneous Papers on Mechanical Subjects: Guns and Steel. — Longmans, Green, Reader, & Dyer, 1873.
Примітки
- SNAC — 2010.
- Encyclopædia Britannica
- Енциклопедія Брокгауз
- Deutsche Nationalbibliothek Record #119548968 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- Seccombe, 1900.
- Roe, 1916, с. 101.
- Atkinson, 1996.
- Bradshaw, 1985.
- Kilburn, 1987.
- Kilburn, 1990.
- Lea, 1948.
- Bradshaw, 1985, с. 57—58.
- Edkins, 2009.
- Honorary fellows [ 5 серпня 2021 у Wayback Machine.] // IES
- . London: Royal Society. Архів оригіналу за 15 жовтня 2015.
- Scientific: Sir Joseph Whitworh. The Manufacturer and Builder. Т. 19, № 6. June 1887.|pp= 133—134}}
- Семён Федосеев (2004-03). . Вокруг света, №3 (2762) (рос.). Архів оригіналу за 7 листопада 2012. Процитовано 10 вересня 2012.
- Confederate Whitworth Sniper: Hexagonal Bullets in 1860 на YouTube
- Семён Федосеев (2008-09). . Вокруг света, №9 (2816) (рос.). Архів оригіналу за 25 жовтня 2012. Процитовано 10 вересня 2012.
Джерела
- The Illustrated London Almanack 1869. — London : Illustrated London News, 1869.
- [en]. Sir Joseph Whitworth: «the World's Best Mechanician». — Gloucester : Sutton, 1996. — .
- Origins of Street Names in the City Centre of Manchester: A Selection. — Richardson, 1985. — .
- Kilburn, Terence. Joseph Whitworth: Toolmaker. — .
- Kilburn, Terrence. Darley's 'Lady Bountiful': Lady Mary Louisa Whitworth, 1829-1896. — Higham Press, 1990.
- Lea, Frederick Charles. Sir Joseph Whitworth, a Pioneer of Mechanical Engineering. — London : Longman, 1948.
- Roe, Joseph Wickham. English and American Tool Builders. — New Haven, CT : Yale University Press, 1916.
Посилання
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Джозеф Вітворт |
- Sir Joseph Whitworth [ 17 квітня 2021 у Wayback Machine.] // WhitworthSociety.org (англ.)
- Edkins, Jo (2009). . Imperial Measures of Length. Архів оригіналу за 17 листопада 2020. Процитовано 23 вересня 2009.
- Patents for Joseph Whitworth // DATAMP (англ.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Dzho zef Vi tvort angl Sir Joseph Whitworth 21 grudnya 1803 22 sichnya 1887 britanskij inzhener mehanik konstruktor metalorizalnih verstativ vinahidnik pidpriyemec i filantrop Rozrobiv standart narizannya rizi yakij zgodom stav nazivatis en Vin takozh rozrobiv gvintivku nazvanu jogo imenem yaku chasto nazivayut snajperskoyu cherez yiyi tochnist i vvazhayut odnim z rannih zrazkiv snajperskoyi zbroyi Dzhozef VitvortNarodivsya21 grudnya 1804 1804 12 21 1 2 Stokport Angliya Velikij Manchester Velika BritaniyaPomer22 sichnya 1887 1887 01 22 1 2 82 roki Monte Karlo d Monako 4 Krayina Spoluchene KorolivstvoDiyalnistinzhener pidpriyemec vinahidnik dizajnerChlenstvoLondonske korolivske tovaristvo Shvedska korolivska akademiya nauk i dTitulbaronetNagorodichlen Londonskogo korolivskogo tovaristva medal Alberta 1868 Mediafajli u VikishovishiDityachi rokiDzhozef Vitvort narodivsya u Stokporti u sim yi Charlza Vitvorta uchitelya i pastora parafiyan kongregaciyi U rannomu vici vin proyaviv interes do tehniki Zdobuv bazovu osvitu v en Zahidnij Jorkshir peredmisti Bredforda Jogo zdibnosti do mehaniki stali ochevidnimi koli vin pochav pracyuvati u svogo dyadka Kar yeraPislya zakinchennya shkoli Vitvort stav uchnem za kontraktom u svogo dyadka Dzhozefa Gulsa angl Joseph Hulse pryadilnika bavovni na fabrici v en u grafstvi Derbishir Dogovir bulo ukladeno na chotiririchnij termin pislya yakogo vin she chotiri roki pracyuvav mehanikom na fabrici v Manchesteri Potim vin perebravsya do Londona de znajshov robotu v majsterni Genri Modsli vinahidnika tokarno gvintoriznogo verstata i pracyuvav poryad z takimi lyudmi yak Dzhejms Nesmit vinahidnik parovogo molota i en Vitvort pracyuyuchi na Modsli proyaviv vidminni slyusarni navichki Vin pidvishiv tochnist bagatoh precizijnih verstativ a takozh udoskonaliv shemi chavunnogo littya stanin verstativ v rezultati chogo zrosla yih mehanichna zhorstkist ta zmenshilas masa Vitvort takozh pracyuvav na kompaniyi en virobnika ornamentalnih tokarnih verstativ i en Pid chas roboti u majsterni Klementa vin vzyav uchast u stvorenni analitichnoyi obchislyuvalnoyi mashini Charlza Bebbidzha zajmavsya vidlagodzhennyam mehanizmu riznicevoyi mashini U 1833 roci vin povernuvsya do en Manchester shob rozpochati svij vlasnij biznes z virobnictva tokarnih ta inshih verstativ yaki zgodom stali vidomimi svoyeyu yakistyu ta majsternistyu vigotovlennya Z Vitvortom pov yazane uvedennya v 1844 roci odinici vimiryuvannya vidstani mil U 1853 roci VItvorta razom z jogo najkrashim drugom hudozhnikom i vikladachem zhivopisu en 1811 1891 bulo priznacheno britanskimi predstavnikami na Vistavku promislovosti usih nacij u Nyu Jorku Voni vidvidali nizku promislovih ob yektiv u dekilkoh shtatah i za rezultatami yihnoyi podorozhi bula pidgotovlena dopovid Promislovist Spoluchenih Shtativ v mashinah manufakturah korisnomu i prikladnomu remesli skladena z oficijnih povidomlen paniv Vitvorta i Vollisa London 1854 angl The Industry of the United States in Machinery Manufactures and Useful and Applied Arts compiled from the Official Reports of Messrs Whitworth and Wallis London 1854 Budivlya Chancellors Hotel amp Conference Centre Vitvort otrimav bagato nagorod za doskonalist svoyih konstrukcij ta buv dosit finansovo uspishnim U 1850 roci buduchi prezidentom Institutu inzheneriv mehanikiv vin pobuduvav budinok pid nazvoyu The Firs u misti en na pivdni Manchestera za proektom en Cej grandioznij osobnyak stoyit do sih pir i funkcionuye yak en U 1854 roci vin kupiv dudivlyu Stenkliff Holl v en Derbishir kudi pereyihav razom zi svoyeyu drugoyu druzhinoyu Luyizoyu u 1872 roci Vin svoyim koshtom postaviv chotiri shestitonnih brili kamenyu z kar yeru Darli Dejl dlya leviv en v Liverpuli U 1859 roci vin otrimav pochesne chlenstvo v Instituti inzheneriv ta sudnobudivnikiv Shotlandiyi Vitvort buv obranij chlenom Korolivskogo tovaristva u 1857 roci V sichni 1887 roku u vici 83 rokiv ser Dzhozef Vitvort pomer u Monte Karlo kudi vin poyihav z nadiyeyu pokrashiti svoye zdorov ya Jogo pohovali v cerkvi Sv Geleni en grafstvo Derbishir Detalnij nekrolog buv opublikovanij v amerikanskomu zhurnali The Manufacturer and Builder Vin rozporyadivsya shob jogo statki buli vitracheni na blagodijni proekti yakimi opikuni zajmayutsya donini Odniyeyu z najznachimishih form jogo shedrosti stalo zasnuvannya stipendij Vitvorta v Instituti inzheneriv mehanikiv Ci stipendiyi i donini zabezpechuyut finansovu pidtrimku dlya molodih inzheneriv sho vidznachayutsya poyednannyam akademichnih ta praktichnih zdibnostej Chastina jogo spadku bula vikoristana dlya stvorennya Hudozhnoyi galereyi Vitvorta yaka uvijshla do strukturi Manchesterskogo universitetu a chastina koshtiv pishla na budivnictvo en v Darli Dejl VinahodiMetrologiya Grafichna ilyustraciya formuli dlya kroku rizi gvinta U 1830 h rokah Vitvort populyarizuvav metod virobnictva tochnih ploskih poverhon div Povirochna plita za dopomogoyu visoko pigmentnih past sho vikoristovuvalis dlya vizualizaciyi shilnosti prilyagannya dvoh abo bilshe komponentiv Visoka tochnist dosyagalas zastosuvannyam pigmentnih past i shaberiv Do zaprovadzhennya jogo metodu inshi sposobi otrimannya polirovanih poverhon ne zabezpechuvali takoyi tochnosti Vikoristannya cogo metodu privelo do bumu virobnictva visokotochnoyi vimiryuvalnoyi tehniki ta inshih visokotochnih mehanizmiv U 1840 roci Vitvort stvoriv svoyu tehnologiyu vimiryuvannya v tehnici i nazvav yiyi ostatochni vimiryuvannya angl end measurements v nij vikoristovuvalisya tochna plaska poverhnya i vimiryuvalnij gvint obidva komponenti buli jogo vlasnoyi rozrobki Cya sistema sho davala tochnist vimiryuvannya do odniyeyi miljonnoyi chastki dyujma bula prodemonstrovana na Vsesvitnij vistavci 1851 roku U 1841 roci Vitvort rozrobiv standart dlya dribnoyi rizi z fiksovanim kutom 55 mizh stinkami kanavki sho mala standartizovanij krok dlya kozhnogo diametra Ce novovvedennya nezabarom stalo pershim nacionalnim standartom jogo vprovadili zaliznichni kompaniyi yaki ranishe vikoristovuvali rizi riznih tipiv Standart buv zastosovanij povsyudno piznishe vin stav odnim z britanskih standartiv i nazivavsya en British Standard Whitworth BSW ta uregulovuvavsya sistemoyu britanskih standartiv BS 84 1956 Gvintivka Vitvorta Dokladnishe Gvintivka Vitvorta Gvinivka Vitvorta z pricilom Devidsona Vitvort otrimav zamovlennya vid Vijskovogo viddilu britanskogo uryadu sproektuvati zaminu dlya en kalibru 0 577 dyujma 14 66 mm nedoliki yakoyi proyavilis pid chas nedavnoyi Krimskoyi vijni Gvintivka Vitvorta mala menshij kalibr 0 451 dyujma 11 mm stvol mav poligonalnu shestikutnu narizku Gvintivka strilyala shestigrannoyu kleyu i shvidkist obertannya yakoyi bula znachno vishoyu pid chas postrilu kulya robila odin obert na dvadcyat dyujmiv shlyahu Pid chas testuvannya u 1859 roci gvintivka Vitvorta perevershila Enfild za usima harakteristikam 23 kvitnya 1859 roku pro rezultati testuvannya povidomili u Tajms yak pro velikij uspih Odnak stvol novoyi konstrukciyi yak bulo vstanovleno shvidko zabrudnyuvavsya Takozh gvintivka Vitvorta u virobnictvi viyavilas u chotiri razi dorozhchoyu za Enfild cherez sho bula vidhilena britanskim uryadom Deyaka kilkist gvintivok Vitvorta potrapili do Konfederaciyi pid chas gromadyanskoyi vijni de strilci z ciyeyi zbroyi otrimali nazvu Snajperi Vitvorta angl Whitworth Sharpshooters za visoku tochnist strilbi na veliki vidstani Inshi vinahodi 12 ti funtova narizna garmata Vitvorta Vitvort takozh rozrobiv polovu nariznu garmatu iz zatvornoyu korobkoyu kazennikom kalibru 2 75 dyujma 70 mm sho vikoristovuvala naboyi vagoyu 12 funtiv 11 uncij 5 75 kg i dalnistyu strilbi blizko shesti mil 10 km Spiralno riflenij snaryad bulo zapatentovano u 1855 roci Cya garmata ne bula vzyata na ozbroyennya britanskoyu armiyeyu voyenachalniki yakoyi viddavali perevagu zbroyi vid V Dzh Armstronga ale vona znajshla zastosuvannya v gromadyanskij vijni u SShA Pracyuyuchi nad zbilshennyam rozrivnoyi micnosti stvoliv svoyeyi zbroyi Vitvort zapatentuvav proces nazvanij nim ridinno stisnena stal angl fluid compressed steel metod littya stali pid tiskom j pobuduvav dlya vikoristannya ciyeyi tehnologiyi novij metalurgijnij zavod v rajoni Manchestera Deyaki zrazki jogo vilivok demonstruvalis na Vsesvitnij vistavci u Parizhi v 1883 roci PublikaciyiWhitworth Joseph Wallis George The Industry of the United States in Machinery Manufactures and Useful and Ornamental Arts Compiled from the Official Reports of Messrs Whitworth and Wallis London England G Routledge amp Co Whitworth Joseph Miscellaneous Papers on Mechanical Subjects Guns and Steel Longmans Green Reader amp Dyer 1873 PrimitkiSNAC 2010 d Track Q29861311 Encyclopaedia Britannica d Track Q5375741 Enciklopediya Brokgauz d Track Q237227 Deutsche Nationalbibliothek Record 119548968 Gemeinsame Normdatei 2012 2016 d Track Q27302d Track Q36578 Seccombe 1900 Roe 1916 s 101 Atkinson 1996 Bradshaw 1985 Kilburn 1987 Kilburn 1990 Lea 1948 Bradshaw 1985 s 57 58 Edkins 2009 Honorary fellows 5 serpnya 2021 u Wayback Machine IES London Royal Society Arhiv originalu za 15 zhovtnya 2015 Scientific Sir Joseph Whitworh The Manufacturer and Builder T 19 6 June 1887 pp 133 134 Semyon Fedoseev 2004 03 Vokrug sveta 3 2762 ros Arhiv originalu za 7 listopada 2012 Procitovano 10 veresnya 2012 Confederate Whitworth Sniper Hexagonal Bullets in 1860 na YouTube Semyon Fedoseev 2008 09 Vokrug sveta 9 2816 ros Arhiv originalu za 25 zhovtnya 2012 Procitovano 10 veresnya 2012 DzherelaThe Illustrated London Almanack 1869 London Illustrated London News 1869 en Sir Joseph Whitworth the World s Best Mechanician Gloucester Sutton 1996 ISBN 0 7509 1211 1 Origins of Street Names in the City Centre of Manchester A Selection Richardson 1985 ISBN 978 0 907511 87 8 Kilburn Terence Joseph Whitworth Toolmaker ISBN 0907758223 Kilburn Terrence Darley s Lady Bountiful Lady Mary Louisa Whitworth 1829 1896 Higham Press 1990 Lea Frederick Charles Sir Joseph Whitworth a Pioneer of Mechanical Engineering London Longman 1948 Roe Joseph Wickham English and American Tool Builders New Haven CT Yale University Press 1916 PosilannyaVikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Dzhozef Vitvort Sir Joseph Whitworth 17 kvitnya 2021 u Wayback Machine WhitworthSociety org angl Edkins Jo 2009 Imperial Measures of Length Arhiv originalu za 17 listopada 2020 Procitovano 23 veresnya 2009 Patents for Joseph Whitworth DATAMP angl