Дек (від англ. deck — «палуба») — палуба вітрильних військових кораблів, зокрема, батарейна палуба. Також деком називався простір між палубами, де розташовалося помешкання особового складу.
Термін застосовується щодо тих з палуб, на яких встановлена артилерія. Кораблі, на яких артилерія встановлена на двох палубах-деках, називалися дводечними, якщо на трьох палубах, то тридечними. Першим дводечним кораблем була англійська карака «Генрі Грейс а'Дью», спущена на воду в 1514 році, а першим в повному сенсі тридечним кораблем став 100-гарматний англійський лінійний корабель «Sovereign of the Seas», спущений на воду у 1637 році.
Звичайно на вітрильних лінійних кораблях на одному деку встановлювалося від 20 до 36 гармат різних калібрів: від 4 до 80-фунтових. Сукупність гармат одного дека називалася батареєю, а кораблі з таким розташуванням артилерії з часів раннього парового флоту іменують батарейними. Кораблі і рангу мали 3 деки, і 4-го — 2, фрегати — 1-2. На дводекових кораблях нижча батарейна палуба називалася нижньою, вища — середньою, на однодекових — просто батарейною (деком). У кораблів (бригів, шлюпів) артилерія розміщалася на верхній палубі, шканцях і баку.
Опердеком або верхнім деком називалася верхня відкрита палуба, яку ділять на бак, шкафут, шканці й ют. Шканці прийнято називати також квартердеком. Наступна палуба вниз від бакових і кормових надбудов називалася головною палубою, ще нижче розташовувався мідельдек, потім гондек, ще нижче — орлопдек, або кубрик, а в самому низу корпусу судна розташовувався корабельний трюм.
- Опердек (від англ. upper deck — «верхня палуба») — верхня палуба, ділилася на бак, шкафут, шканці і ют.
- Головна палуба — верхня гарматна палуба, призначена для легких гармат.
- Мідельдек (middle deck) — середня палуба, призначена для гармат середнього калібру.
- Гондек (gundeck — «гарматна палуба») — нижня гарматна палуба, призначена для гармат головного калібру; її порти розташовувалися на висоті 2-3 м над водою.
- Орлопдек (orlop deck) — найнижча палуба, розташована нижче ватерлінії, призначена для зберігання канатів і розміщення особового складу.
У бортах на опердеку, головній палубі, мідлдеку і гондеку були прорізані гарматні порти, закриті в похідному положенні люками. Гармати могли встановлювати також на верхній палубі і на шканцях, але вони не включалися в число деків. На деяких великих кораблях (наприклад, на «Santísima Trinidad» і ) було 4 батарейних палуби: гармати були встановлені і на верхній палубі (опердеку), а шканці і бак були з'єднані легкою палубою-спардеком.
На сучасних цивільних суднах елемент «-дек» входить у назви деяких палуб (, спардек).
Див. також
Примітки
- Дек // Толковый Военно-морской Словарь. — 2010. (рос.)
- «Гарри-Грас-а-Дие [Архівовано 21 жовтня 2020 у Wayback Machine.]» //Военная энциклопедия: в 18 т./ под ред. В. Ф. Новицкого и др. — СПб.; М.: Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915. (рос.)
- Батарея на парусном корабле // Толковый Военно-морской Словарь. — 2010. (рос.)
- Батарейный корабль // Толковый Военно-морской Словарь. — 2010. (рос.)
Джерела
- Чернышёв А. А. Российский парусный флот. Справочник. — М.: Воениздат, 1997. — Т. 1. — С. 299. — 312 с. — (Корабли и суда Российского флота). — 10 000 экз. (рос.)
- Палубы // Военная энциклопедия : [в 18 т.] : ( )[рос.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва [ru], 1911—1915. (рос.)
- Дек // Толковый Военно-морской Словарь. — 2010. (рос.)
- Самойлов К. И. Дек // Морской словарь. — М.-Л. : Государственное Военно-морское Издательство НКВМФ Союза ССР, 1941. (рос.)
Це незавершена стаття про військово-морський флот. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Dek vid angl deck paluba paluba vitrilnih vijskovih korabliv zokrema batarejna paluba Takozh dekom nazivavsya prostir mizh palubami de roztashovalosya pomeshkannya osobovogo skladu Rozriz tridekovogo korablya 1 arsenal 2 kryujt kamera porohivnya 3 shovishe snaryadiv 4 korok dlya zabivannya proboyini 5 gondek 6 mideldek 7 operdek mizh nimi golovna paluba U Vikipediyi ye statti pro inshi znachennya cogo termina Dek znachennya Termin zastosovuyetsya shodo tih z palub na yakih vstanovlena artileriya Korabli na yakih artileriya vstanovlena na dvoh palubah dekah nazivalisya dvodechnimi yaksho na troh palubah to tridechnimi Pershim dvodechnim korablem bula anglijska karaka Genri Grejs a Dyu spushena na vodu v 1514 roci a pershim v povnomu sensi tridechnim korablem stav 100 garmatnij anglijskij linijnij korabel Sovereign of the Seas spushenij na vodu u 1637 roci Zvichajno na vitrilnih linijnih korablyah na odnomu deku vstanovlyuvalosya vid 20 do 36 garmat riznih kalibriv vid 4 do 80 funtovih Sukupnist garmat odnogo deka nazivalasya batareyeyu a korabli z takim roztashuvannyam artileriyi z chasiv rannogo parovogo flotu imenuyut batarejnimi Korabli i rangu mali 3 deki i 4 go 2 fregati 1 2 Na dvodekovih korablyah nizhcha batarejna paluba nazivalasya nizhnoyu visha serednoyu na odnodekovih prosto batarejnoyu dekom U korabliv brigiv shlyupiv artileriya rozmishalasya na verhnij palubi shkancyah i baku Operdekom abo verhnim dekom nazivalasya verhnya vidkrita paluba yaku dilyat na bak shkafut shkanci j yut Shkanci prijnyato nazivati takozh kvarterdekom Nastupna paluba vniz vid bakovih i kormovih nadbudov nazivalasya golovnoyu paluboyu she nizhche roztashovuvavsya mideldek potim gondek she nizhche orlopdek abo kubrik a v samomu nizu korpusu sudna roztashovuvavsya korabelnij tryum Operdek vid angl upper deck verhnya paluba verhnya paluba dililasya na bak shkafut shkanci i yut Golovna paluba verhnya garmatna paluba priznachena dlya legkih garmat Mideldek middle deck serednya paluba priznachena dlya garmat serednogo kalibru Gondek gundeck garmatna paluba nizhnya garmatna paluba priznachena dlya garmat golovnogo kalibru yiyi porti roztashovuvalisya na visoti 2 3 m nad vodoyu Orlopdek orlop deck najnizhcha paluba roztashovana nizhche vaterliniyi priznachena dlya zberigannya kanativ i rozmishennya osobovogo skladu U bortah na operdeku golovnij palubi midldeku i gondeku buli prorizani garmatni porti zakriti v pohidnomu polozhenni lyukami Garmati mogli vstanovlyuvati takozh na verhnij palubi i na shkancyah ale voni ne vklyuchalisya v chislo dekiv Na deyakih velikih korablyah napriklad na Santisima Trinidad i bulo 4 batarejnih palubi garmati buli vstanovleni i na verhnij palubi operdeku a shkanci i bak buli z yednani legkoyu paluboyu spardekom Na suchasnih civilnih sudnah element dek vhodit u nazvi deyakih palub spardek Div takozhDeka Batarejna palubaPrimitkiDek Tolkovyj Voenno morskoj Slovar 2010 ros Garri Gras a Die Arhivovano 21 zhovtnya 2020 u Wayback Machine Voennaya enciklopediya v 18 t pod red V F Novickogo i dr SPb M Tip t va I D Sytina 1911 1915 ros Batareya na parusnom korable Tolkovyj Voenno morskoj Slovar 2010 ros Batarejnyj korabl Tolkovyj Voenno morskoj Slovar 2010 ros DzherelaChernyshyov A A Rossijskij parusnyj flot Spravochnik M Voenizdat 1997 T 1 S 299 312 s Korabli i suda Rossijskogo flota 10 000 ekz ros Paluby Voennaya enciklopediya v 18 t ros pod red V F Novickogo i dr SPb M Tip t va ru 1911 1915 ros Dek Tolkovyj Voenno morskoj Slovar 2010 ros Samojlov K I Dek Morskoj slovar M L Gosudarstvennoe Voenno morskoe Izdatelstvo NKVMF Soyuza SSR 1941 ros Ce nezavershena stattya pro vijskovo morskij flot Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi