Часова куля або Часокуля (англ. Time ball або Timeball) — сигнальний пристрій сповіщення точного часу для синхронізації корабельних хронометрів, який складається з вертикальної щогли, великої яскраво пофарбованої дерев'яної або металевої кулі, надягненої на цю щоглу, та спеціального механізму для підйому та скидання кулі вздовж щогли. Часові кулі встановлювалися, як правило, на часокульових вежах та дахах обсерваторій для можливості бачити їх здалеку. Скидання кулі опівдні за Гринвіцьким часом дозволяло морякам синхронізувати свої хронометри, спостерігаючи часокулю прямо з борту корабля, що було необхідним для точного визначення географічних довгот.
Історія створення
У 1818 році капітан Британського військово-морського флоту [en] склав «План точної установки значень хронометрів за миттєвим сигналом», згідно з яким куля падає вздовж щогли, розташованої на даху обсерваторії, з визначеною швидкістю у конкретний час, а саме опівдні за Гринвічем, а спостереження цього сигналу дозволяло морським офіцерам синхронізувати свої хронометри без необхідності полишати кораблі, що значно пришвидшувало процес синхронізації часу для точності визначення географічних довгот.
Першу діючу часокулю було встановлено у 1829 році в англійському місті Портсмут, де знаходилася Військово-морська академія.
Друга часокуля була встановлена на даху Гринвіцької обсерваторії у 1833 році, час за якою синхронізували судна на річці Темза та звичайні лондонці. Щодня о 12 годин 55 хвилин куля піднімається до середини щогли, о 12:58 вона піднімається на саму вершину щогли, рівно о 13:00 куля падає.
Ліверпуль та Единбург були оснащені часовими кулями у 1836 році.
У 1830 році Роберт Воухоуп представив свій винахід американському та французькому послам під час їхнього візиту до Лондона та Ліверпуля. Три місяці потому у Вашингтоні були створені Військово-морський репозиторій та Військово-морська обсерваторія, на даху якої у 1845 році була встановлена перша часокуля у Сполучених Штатах.
З розвитком телеграфного зв'язку з середини ХІХ століття та наступним розвитком передачі сигналів точного часу шляхом радіозв'язку часові кулі втратили свою актуальність та є наразі історичними пам'ятками та атракціонами.
Часокуля на Таймс-Сквер
Виключенням із загального правила неактуальності часокуль можна вважати часову кулю на Таймс-Сквер у Нью-Йорку.
Власник газети New York Times Адольф Окс у зв'язку з відкриттям у 1904 році хмарочосу [en], в якому розмістився головний офіс газети, та перейменуванням площі Лонг-Акр-Сквер, на якій його збудували, на Таймс-Сквер рекламним трюком вирішив проводити на площі, яка до того мала дурну славу завдяки борделям, масові святкування Нового року. Ідея влаштовувати феєрверки у щільно забудованому районі з великим скупченням глядачів виявилася невдалою, тому у 1906 році виникає ідея використати стару морську традицію сповіщення часу та встановити на даху хмарочоса Уан Таймс Сквер часову кулю, яка сигналізуватиме початок нового року. До старого концепту часокулі додали нову технологію, а саме електричну лампу, освітивши кулю. Перше падіння [en] на новий 1907 рік спостерігали 200 тисяч глядачів. З 1907 року до теперішнього часу ця традиція продовжується і є дуже популярною.
Часові кулі у світі
Австралія
Велика Британія
- [en]
- Гринвіцька обсерваторія
- [en] у Лідсі
- [en]
- [en] у Брайтоні
- [en] в Единбурзі
- [en]
Іспанія
- [en]
- [en]
Канада
Нова Зеландія
- [en]
- [en] у Літтелтоні
- [en] у Веллінгтоні
Південна Африка
- [en] у Кейптауні
Польща
- Маяк у Новому порті Гданську
США
- Військово-морська обсерваторія США
- [en] у Нью-Йорку
- [en] у Плімуті
Чилі
- [es] у Вальпараїсо
Швеція
- [sv] у Гетеборзі
- [sv] у Стокгольмі
Примітки
- Aubin, David; Bigg, Charlotte; Sibum, H. Otto (26 січня 2010). The Heavens on Earth: Observatories and Astronomy in Nineteenth-Century Science and Culture (англ.). Duke University Press. ISBN .
- The Greenwich Time Ball | Royal Museums Greenwich. www.rmg.co.uk (англ.). Процитовано 26 листопада 2023.
- . web.archive.org. 27 вересня 2007. Архів оригіналу за 27 вересня 2007. Процитовано 26 листопада 2023.
- Barron, James (8 квітня 2004). 100 Years Ago, an Intersection's New Name: Times Square. The New York Times (амер.). ISSN 0362-4331. Процитовано 26 листопада 2023.
- Nearly 800 Hard At Work On Times Square New Year's Eve Celebration - CBS New York. www.cbsnews.com (амер.). 29 грудня 2013. Процитовано 26 листопада 2023.
- Powerhouse Museum - Sydney Observatory. powerhouse.com.au (en-AU) . 8 грудня 2023. Процитовано 26 листопада 2023.
- Heritage Gateway - Results. www.heritagegateway.org.uk. Процитовано 26 листопада 2023.
- Nelson Monument. Museums and Galleries Edinburgh (англ.). 21 листопада 2017. Процитовано 26 листопада 2023.
- Lyttelton Timeball. visitheritage.co.nz (брит.). Процитовано 26 листопада 2023.
- Time ball. Latania Morska Gdańsk Nowy Port (pl-PL) . Процитовано 26 листопада 2023.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Chasova kulya abo Chasokulya angl Time ball abo Timeball signalnij pristrij spovishennya tochnogo chasu dlya sinhronizaciyi korabelnih hronometriv yakij skladayetsya z vertikalnoyi shogli velikoyi yaskravo pofarbovanoyi derev yanoyi abo metalevoyi kuli nadyagnenoyi na cyu shoglu ta specialnogo mehanizmu dlya pidjomu ta skidannya kuli vzdovzh shogli Chasovi kuli vstanovlyuvalisya yak pravilo na chasokulovih vezhah ta dahah observatorij dlya mozhlivosti bachiti yih zdaleku Skidannya kuli opivdni za Grinvickim chasom dozvolyalo moryakam sinhronizuvati svoyi hronometri sposterigayuchi chasokulyu pryamo z bortu korablya sho bulo neobhidnim dlya tochnogo viznachennya geografichnih dovgot Chasova kulya na dahu Grinvickoyi observatoriyi Chasokulya u BostoniIstoriya stvorennyaU 1818 roci kapitan Britanskogo vijskovo morskogo flotu en sklav Plan tochnoyi ustanovki znachen hronometriv za mittyevim signalom zgidno z yakim kulya padaye vzdovzh shogli roztashovanoyi na dahu observatoriyi z viznachenoyu shvidkistyu u konkretnij chas a same opivdni za Grinvichem a sposterezhennya cogo signalu dozvolyalo morskim oficeram sinhronizuvati svoyi hronometri bez neobhidnosti polishati korabli sho znachno prishvidshuvalo proces sinhronizaciyi chasu dlya tochnosti viznachennya geografichnih dovgot Pershu diyuchu chasokulyu bulo vstanovleno u 1829 roci v anglijskomu misti Portsmut de znahodilasya Vijskovo morska akademiya Druga chasokulya bula vstanovlena na dahu Grinvickoyi observatoriyi u 1833 roci chas za yakoyu sinhronizuvali sudna na richci Temza ta zvichajni londonci Shodnya o 12 godin 55 hvilin kulya pidnimayetsya do seredini shogli o 12 58 vona pidnimayetsya na samu vershinu shogli rivno o 13 00 kulya padaye Liverpul ta Edinburg buli osnasheni chasovimi kulyami u 1836 roci U 1830 roci Robert Vouhoup predstaviv svij vinahid amerikanskomu ta francuzkomu poslam pid chas yihnogo vizitu do Londona ta Liverpulya Tri misyaci potomu u Vashingtoni buli stvoreni Vijskovo morskij repozitorij ta Vijskovo morska observatoriya na dahu yakoyi u 1845 roci bula vstanovlena persha chasokulya u Spoluchenih Shtatah Z rozvitkom telegrafnogo zv yazku z seredini HIH stolittya ta nastupnim rozvitkom peredachi signaliv tochnogo chasu shlyahom radiozv yazku chasovi kuli vtratili svoyu aktualnist ta ye narazi istorichnimi pam yatkami ta atrakcionami Chasokulya na Tajms SkverNovorichna chasokulya na Tajms Skver Viklyuchennyam iz zagalnogo pravila neaktualnosti chasokul mozhna vvazhati chasovu kulyu na Tajms Skver u Nyu Jorku Vlasnik gazeti New York Times Adolf Oks u zv yazku z vidkrittyam u 1904 roci hmarochosu en v yakomu rozmistivsya golovnij ofis gazeti ta perejmenuvannyam ploshi Long Akr Skver na yakij jogo zbuduvali na Tajms Skver reklamnim tryukom virishiv provoditi na ploshi yaka do togo mala durnu slavu zavdyaki bordelyam masovi svyatkuvannya Novogo roku Ideya vlashtovuvati feyerverki u shilno zabudovanomu rajoni z velikim skupchennyam glyadachiv viyavilasya nevdaloyu tomu u 1906 roci vinikaye ideya vikoristati staru morsku tradiciyu spovishennya chasu ta vstanoviti na dahu hmarochosa Uan Tajms Skver chasovu kulyu yaka signalizuvatime pochatok novogo roku Do starogo konceptu chasokuli dodali novu tehnologiyu a same elektrichnu lampu osvitivshi kulyu Pershe padinnya en na novij 1907 rik sposterigali 200 tisyach glyadachiv Z 1907 roku do teperishnogo chasu cya tradiciya prodovzhuyetsya i ye duzhe populyarnoyu Chasovi kuli u svitiChasokulova vezha u Vilyamstauni Avstraliya en u shtati Viktoriya en en en Frimantl en u Brisbeni Chasokulovij budinok u Lidsi Velika Britaniya en Grinvicka observatoriya en u Lidsi en en u Brajtoni en v Edinburzi en Ispaniya en en Kanada Kvebecka citadel Chasokulova stanciya u Litteltoni Nova Zelandiya en en u Litteltoni en u Vellingtoni Pivdenna Afrika en u Kejptauni Mayak z chasovoyu kuleyu u Gdansku Polsha Mayak u Novomu porti Gdansku SShA Vijskovo morska observatoriya SShA Memorial Titanik en u Nyu Jorku en u Plimuti Chili es u Valparayiso Chasokulya u Geteborzi Shveciya sv u Geteborzi sv u StokgolmiPrimitkiAubin David Bigg Charlotte Sibum H Otto 26 sichnya 2010 The Heavens on Earth Observatories and Astronomy in Nineteenth Century Science and Culture angl Duke University Press ISBN 978 0 8223 9250 7 The Greenwich Time Ball Royal Museums Greenwich www rmg co uk angl Procitovano 26 listopada 2023 web archive org 27 veresnya 2007 Arhiv originalu za 27 veresnya 2007 Procitovano 26 listopada 2023 Barron James 8 kvitnya 2004 100 Years Ago an Intersection s New Name Times Square The New York Times amer ISSN 0362 4331 Procitovano 26 listopada 2023 Nearly 800 Hard At Work On Times Square New Year s Eve Celebration CBS New York www cbsnews com amer 29 grudnya 2013 Procitovano 26 listopada 2023 Powerhouse Museum Sydney Observatory powerhouse com au en AU 8 grudnya 2023 Procitovano 26 listopada 2023 Heritage Gateway Results www heritagegateway org uk Procitovano 26 listopada 2023 Nelson Monument Museums and Galleries Edinburgh angl 21 listopada 2017 Procitovano 26 listopada 2023 Lyttelton Timeball visitheritage co nz brit Procitovano 26 listopada 2023 Time ball Latania Morska Gdansk Nowy Port pl PL Procitovano 26 listopada 2023