Непту́н (лат. Neptunus) — римське божество хмар, дощу й вод, культ і образ якого ототожнився і злився з грецьким Посейдоном.
Нептун лат. Neptunus | |
---|---|
Статуя Нептуна у бібліотеці-музеї Віктора Балаге | |
Божество в | римська міфологія і давньоримська релігія |
В інших культурах | Посейдон |
Місцевість | Стародавній Рим[1] |
Заняття | повелитель хмар, дощу та води |
Батько | Сатурн |
Мати | Опс |
Брати/сестри | Юпітер, Плутон, Юнона, Церера, Веста |
Дружина | Салакія |
Діти | Алес, Левкон[d] і Тритон |
Свята на честь | нептуналії |
Атрибути | кінь, тризуб, дельфін |
Частина від | d |
Медіафайли у Вікісховищі |
Був також покровителем коней і змагань на колісницях; звідси його вівтарі в Колізеї, у цирку Фламінія та ін.
Походження
Перші згадки про божество датуються 3 століттям до нашої ери. Бог морів і потоків спочатку вважався покровителем річкової і джерельної води. Перехід в ранг царя морів пов'язаний з одруженням — молода дружина Нептуна символізувала у римлян солону воду. Ще однією зоною впливу Нептуна вважають скакунів, тому бога часто зображують керуючим колісницею.
За зовнішнім виглядом бог морів так океанів відрізняється від інших божеств занепокоєнням рухів, розпатланим волоссям і диким виглядом, що відображає бурхливість моря. Його головним атрибутом є тризуб, що використовується під час полювання на акул і китів.
Культ Нептуна
Передусім Посейдону поклонялися як богу води і захиснику від посух. Тому свято Нептуна, так звані нептуналії, відзначали під час найбільшої посухи року — 23 липня. В цей день римляни зводили символічні курені, які символізували захист богом людей та їхніх справ від палючого сонця. Нептуна також шанували як покровителя джерел і проточної води. Завдяки впливу грецької культури римляни ототожнили Нептуна з Посейдоном. Нептун перейняв від Посейдона владу над морями і морськими подорожами. Обох богів античні скульптори зазвичай зображували у вигляді суворого старця з тризубцем у руках, яким він піднімав морські хвилі. На багатьох барельєфах він в супроводі цілої свити морських створінь. Перший храм божества побудували в Римі в 25 році до нашої ери. Це була будівля, розташована на Марсовому полі, яка була споруджена Агріппою на честь перемоги над Секстом Помпеєм.
Наближеними до Нептуна вважалися богині озер Салація і Венілія. Іноді їх вважали дружинами Нептуна. Бог входів і виходів Портун, в міру розвитку римського судноплавства, також наблизився до Нептуна, ставши покровителем портів. Керування джерелами приписувалося богові Фонсу.
Дотепер серед моряків усього світу існує звичай «посвячувати перед Нептуном» тих, хто вперше перетинає екватор.
Родина
До любовних інтересів Нептуна відносять богиню Цереру. Дівчина не планувала відповідати на залицяння чоловіка, тому перетворилася на кобилу. Але Нептун не збирався відступати і прийняв образ скакуна. В результаті їхніх стосунків на світ з'явився крилатий кінь Аріон.
Не менш наполегливий Нептун був щодо Теофанії. Ревнивий бог, який боявся суперників, перетворив дівчину в вівцю. Сам Нептун перетворився в барана. Любовний зв'язок теж приніс потомство — барана із золотою вовною.
Офіційна дружина морського царя — нереїда Салакія. Дівчині вдавалося довго ховатися від наполегливого бога. Проте бог попросив дельфіна наздогнати нереїду і розповісти їй про почуття царя морів. Красуня справно виконувала подружній обов'язок, тому божественну пару по праву можна назвати багатодітною. Знаменитим нащадком Нептуна став Тритон — юнак з хвостом риби.
Втім, шлюб зовсім не охолодив запал Нептуна. Одним з пізніх захоплень стала Медуза, більше відома як Медуза Горгона. За однією версією, дівчина попросила захисту у сестри Нептуна, за що була перетворена в чудовисько. Інша інтерпретація міфу — в монстра Медузу перетворила ревнива дружина бога. Після смерті коханої з крапель її крові цар морів створив крилатого коня — Пегаса.
У мистецтві
Один з найстаріших фонтанів Петергофа прикрашає статуя Нептуна. Компанію божеству складають дельфіни, тритони і річкові німфи.
Не менш велично виглядає статуя бога, розташована в Монтероссо-аль-Маре. Кам'яний Нептун — частина прикраси покинутої вілли. Висота статуї — 14 метрів, а вага — 1700 тонн.
Нептун також став символом Великого Устюга. Бог зображений на прапорі міста.
Назви на честь Нептуна
У США є місто Нептун-Сіті штату Нью-Джерсі.
У місті Лонг-Біч є бульвар Нептуна.
У місті Джерсі-Сіті є проспект Нептуна (Neptune Ave).
У місті Лондон є вулиця Нептуна.
Див. також
Література
- Словник античної мітології / Упоряд. Козовик І. Я., Пономарів О. Д. — Тернопіль: Навчальна книга — Богдан, 2006. — 312с.
- Лісовий І. А. Античний світ у термінах, іменах і назвах. — Львів, 1988. — С. 155
- Циркин Ю. Б. Мифы Древнего Рима. — М.: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство АСТ», 2000. — 560 с.
- Czech National Authority Database
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Neptu n lat Neptunus rimske bozhestvo hmar doshu j vod kult i obraz yakogo ototozhnivsya i zlivsya z greckim Posejdonom Neptun lat NeptunusStatuya Neptuna u biblioteci muzeyi Viktora BalageBozhestvo v rimska mifologiya i davnorimska religiyaV inshih kulturah PosejdonMiscevist Starodavnij Rim 1 Zanyattya povelitel hmar doshu ta vodiBatko SaturnMati OpsBrati sestri Yupiter Pluton Yunona Cerera VestaDruzhina SalakiyaDiti Ales Levkon d i TritonSvyata na chest neptunaliyiAtributi kin trizub delfinChastina vid d Mediafajli u Vikishovishi U Vikipediyi ye statti pro inshi znachennya cogo termina Neptun Buv takozh pokrovitelem konej i zmagan na kolisnicyah zvidsi jogo vivtari v Kolizeyi u cirku Flaminiya ta in PohodzhennyaPershi zgadki pro bozhestvo datuyutsya 3 stolittyam do nashoyi eri Bog moriv i potokiv spochatku vvazhavsya pokrovitelem richkovoyi i dzherelnoyi vodi Perehid v rang carya moriv pov yazanij z odruzhennyam moloda druzhina Neptuna simvolizuvala u rimlyan solonu vodu She odniyeyu zonoyu vplivu Neptuna vvazhayut skakuniv tomu boga chasto zobrazhuyut keruyuchim kolisniceyu Za zovnishnim viglyadom bog moriv tak okeaniv vidriznyayetsya vid inshih bozhestv zanepokoyennyam ruhiv rozpatlanim volossyam i dikim viglyadom sho vidobrazhaye burhlivist morya Jogo golovnim atributom ye trizub sho vikoristovuyetsya pid chas polyuvannya na akul i kitiv Kult NeptunaPeredusim Posejdonu poklonyalisya yak bogu vodi i zahisniku vid posuh Tomu svyato Neptuna tak zvani neptunaliyi vidznachali pid chas najbilshoyi posuhi roku 23 lipnya V cej den rimlyani zvodili simvolichni kureni yaki simvolizuvali zahist bogom lyudej ta yihnih sprav vid palyuchogo soncya Neptuna takozh shanuvali yak pokrovitelya dzherel i protochnoyi vodi Zavdyaki vplivu greckoyi kulturi rimlyani ototozhnili Neptuna z Posejdonom Neptun perejnyav vid Posejdona vladu nad moryami i morskimi podorozhami Oboh bogiv antichni skulptori zazvichaj zobrazhuvali u viglyadi suvorogo starcya z trizubcem u rukah yakim vin pidnimav morski hvili Na bagatoh barelyefah vin v suprovodi ciloyi sviti morskih stvorin Pershij hram bozhestva pobuduvali v Rimi v 25 roci do nashoyi eri Ce bula budivlya roztashovana na Marsovomu poli yaka bula sporudzhena Agrippoyu na chest peremogi nad Sekstom Pompeyem Nablizhenimi do Neptuna vvazhalisya bogini ozer Salaciya i Veniliya Inodi yih vvazhali druzhinami Neptuna Bog vhodiv i vihodiv Portun v miru rozvitku rimskogo sudnoplavstva takozh nablizivsya do Neptuna stavshi pokrovitelem portiv Keruvannya dzherelami pripisuvalosya bogovi Fonsu Doteper sered moryakiv usogo svitu isnuye zvichaj posvyachuvati pered Neptunom tih hto vpershe peretinaye ekvator RodinaDo lyubovnih interesiv Neptuna vidnosyat boginyu Cereru Divchina ne planuvala vidpovidati na zalicyannya cholovika tomu peretvorilasya na kobilu Ale Neptun ne zbiravsya vidstupati i prijnyav obraz skakuna V rezultati yihnih stosunkiv na svit z yavivsya krilatij kin Arion Ne mensh napoleglivij Neptun buv shodo Teofaniyi Revnivij bog yakij boyavsya supernikiv peretvoriv divchinu v vivcyu Sam Neptun peretvorivsya v barana Lyubovnij zv yazok tezh prinis potomstvo barana iz zolotoyu vovnoyu Oficijna druzhina morskogo carya nereyida Salakiya Divchini vdavalosya dovgo hovatisya vid napoleglivogo boga Prote bog poprosiv delfina nazdognati nereyidu i rozpovisti yij pro pochuttya carya moriv Krasunya spravno vikonuvala podruzhnij obov yazok tomu bozhestvennu paru po pravu mozhna nazvati bagatoditnoyu Znamenitim nashadkom Neptuna stav Triton yunak z hvostom ribi Vtim shlyub zovsim ne oholodiv zapal Neptuna Odnim z piznih zahoplen stala Meduza bilshe vidoma yak Meduza Gorgona Za odniyeyu versiyeyu divchina poprosila zahistu u sestri Neptuna za sho bula peretvorena v chudovisko Insha interpretaciya mifu v monstra Meduzu peretvorila revniva druzhina boga Pislya smerti kohanoyi z krapel yiyi krovi car moriv stvoriv krilatogo konya Pegasa U mistectviOdin z najstarishih fontaniv Petergofa prikrashaye statuya Neptuna Kompaniyu bozhestvu skladayut delfini tritoni i richkovi nimfi Ne mensh velichno viglyadaye statuya boga roztashovana v Monterosso al Mare Kam yanij Neptun chastina prikrasi pokinutoyi villi Visota statuyi 14 metriv a vaga 1700 tonn Neptun takozh stav simvolom Velikogo Ustyuga Bog zobrazhenij na prapori mista Nazvi na chest NeptunaU SShA ye misto Neptun Siti shtatu Nyu Dzhersi U misti Long Bich ye bulvar Neptuna U misti Dzhersi Siti ye prospekt Neptuna Neptune Ave U misti London ye vulicya Neptuna Div takozhNeptun planeta PosejdonLiteraturaSlovnik antichnoyi mitologiyi Uporyad Kozovik I Ya Ponomariv O D Ternopil Navchalna kniga Bogdan 2006 312s Lisovij I A Antichnij svit u terminah imenah i nazvah Lviv 1988 S 155 ISBN 5 11 000501 X Cirkin Yu B Mify Drevnego Rima M OOO Izdatelstvo Astrel OOO Izdatelstvo AST 2000 560 s Czech National Authority Database d Track Q13550863