Артур «Арт» Тейтум (англ. Arthur "Art" Tatum; нар. 13 жовтня 1909, Толедо, Огайо, США — пом. 5 листопада 1956, Лос-Анджелес) — американський джазовий піаніст, музикант та композитор, якого багато хто вважає одним з найбільших у своїй галузі. З самого початку своєї кар'єри технічні здібності Тейтума оцінювалися колегами-музикантами як — екстраординарні. Багато піаністів намагалися копіювати його, інші сумнівалися в своїх здібностях після зустрічі з ним, а деякі навіть змінили інструмент. Крім визнання його віртуозної техніки, Тейтум розширив словниковий запас і межі джазового фортепіано далеко за межі його початкового впливу «страйда», а також заклав нові основи джазу завдяки новаторському використанню — перегармонізації, озвучування і бітональності.
Арт Тейтум | |
англ. Art Tatum | |
Дата народження: | 13 жовтня 1909[1][2][…] |
Місце народження: | Толедо, Огайо, США |
Дата смерті: | 5 листопада 1956 |
Місце смерті: | Лос-Анджелес |
Громадянство: | США |
Національність | американець |
Професія | джазмен, піаніст, музикант |
Кар'єра | 1926—1956 |
Інструмент(и) | фортепіано, піаніно |
Жанр | джаз, страйд, бугі-вугі, свінг |
Лейбл | Capitol і Verve |
IMDb: | ID 0851345 |
---|---|
Нагороди | |
Премія Греммі за життєві досягнення (1988) | |
Арт Тейтум у Вікісховищі |
Народившись в Толедо, де ще в підлітковому віці почав професійно грати на фортепіано і вів власну радіопрограму, що ретранслювалася по всій країні. У 1932 році покинув місто і виступав в якості сольного піаніста в клубах великих міських центрів, включаючи: Нью-Йорк, Чикаго і Лос-Анджелес. У те десятиліття він увійшов у звичний ритм, якого дотримувався протягом більшої частини своєї кар'єри — платні виступи, за якими слідували довгі позаурочні ігри, що супроводжувалися рясним вживанням алкоголю. Вважалося, що в цих позаурочних закладах він був більш спонтанним і творчим, і хоча випивка не чинила негативного впливу на його гру, вона шкодила його здоров'ю.
У 1940-х роках Тейтум деякий час керував комерційно успішним тріо і почав виступати в більш формальних джазових концертах, в тому числі на заходах — «Джаз у філармонії» (англ. Jazz at the Philharmonic), організованих Норманом Гранцем.
Його популярність зменшилася до кінця десятиліття, оскільки він продовжував грати в своєму власному стилі, ігноруючи розвиток бібопа. У середині 1950-х років Гранц багато записував Тейтума сольно і в невеликих групах, причому остання сесія відбулася всього за два місяці до смерті піаніста від уремії у віці 47 років.
Біографія
Раннє життя
Арт Тейтум народився 13 жовтня 1909 року в Толедо, штат Огайо. Мати — Мілдред Госкінс (Мартінсвілл, штат Вірджинія), була домашньою робітницею та грала на фортепіано. Його батько Артур Тейтум-старший (Стейтсвіль, штат Північна Кароліна), мав постійну роботу механіка та був гітаристом і старшиною в пресвітеріанській церкві. У 1909 році вони переїхали з Північної Кароліни, щоб почати нове життя в Толедо. У пари було четверо дітей; Арт був найстаршим з тих, хто вижив. Потім за ним послідувала — Арлін, а ще через два роки — Карл. Менший брат вступив до коледжу і став соціальним працівником. Сім'я Тейтум вважалася традиційною і церковною.
З дитинства у Тейтума був ослаблений зір. Цьому було запропоновано кілька пояснень, більшість з яких пов'язана з катарактою. В результаті операцій на очах, до 11 років Тейтум міг бачити близько розташовані предмети і, можливо, розрізняти кольори. Однак всі переваги цих процедур були зведені нанівець, коли на нього напали, ймовірно, у віці близько двадцяти років. В результаті нападу він повністю осліп на ліве око і мав дуже обмежений зір на правому. Незважаючи на це, існують численні свідчення про те, що він любив грати в карти і більярд.
Є різні відомості про те, чи грали батьки Тейтума на музичних інструментах, але цілком ймовірно, що в ранньому віці він познайомився з церковною музикою, в тому числі в пресвітеріанській церкві, яку відвідували його батьки. Він також почав грати на фортепіано з раннього віку, граючи на слух, чому сприяла відмінна пам'ять і почуття тону. Інші музиканти говорили, що у нього був абсолютний слух. У дитинстві він був чутливий до інтонації фортепіано і наполягав на його частому налаштуванні. Розучував мелодії по радіо, з платівок і копіюючи записи з піаніно. В інтерв'ю в зрілому віці Тейтум спростував історію про те, що його здібності до гри розвинулися через те, що він намагався відтворити записи з піаніно, які, без його відома, були зроблені двома виконавцями. Його інтерес до спорту був довічним, і він володів енциклопедичною пам'яттю на бейсбольну статистику.
Спочатку навчався в школі Джефферсона в Толедо, потім перейшов до Школи для сліпих в Колумбусі, Огайо, в кінці 1924 р. Пробувши там, ймовірно, менше року, він перевівся в — Толедську музичну школу. Овертон Г. Рейні, який давав йому офіційні уроки гри на фортепіано в класичній традиції, також був слабозорим, не імпровізував і не рекомендував своїм учням грати джаз. Формуючись на цій історії, можна припустити, що Тейтум був в значній мірі самоучкою як піаніст. До того часу, коли він був підлітком, Тейтума просили грати на різних світських заходах, і, ймовірно, йому платили за гру в клубах приблизно в 1924—1925 роках.
Тейтум черпав натхнення в основному у — Фетса Воллера і Джеймса Джонсона, які були зразками стилю страйд-піано, і в деякій мірі у більш сучасного Ерла Гайнса, старше Тейтума на шість років. Тейтум називав Воллера своїм найбільшим впливом, а Тедді Вілсон і Едді Барефілд говорили, що Гайнс був одним з його улюблених джазових піаністів. Інший вплив зробив піаніст Лі Сімс, який не грав джаз, але використовував акордові перекладання і оркестровий підхід (тб. охоплення всього звуку, а не виділення одного або декількох тембрів), який проявився в грі Тейтума.
Подальше життя і кар'єра
1927—1937 роки
1938—1949 роки
1950—1956 роки
Особистість і звички
Позаурочні години і репертуар
Стиль і техніка
Вплив
Критичне положення
Інші форми визнання
Дискографія
Примітки
- Bibliothèque nationale de France BNF: платформа відкритих даних — 2011.
- Encyclopædia Britannica
- SNAC — 2010.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Artur Art Tejtum angl Arthur Art Tatum nar 13 zhovtnya 1909 Toledo Ogajo SShA pom 5 listopada 1956 Los Andzheles amerikanskij dzhazovij pianist muzikant ta kompozitor yakogo bagato hto vvazhaye odnim z najbilshih u svoyij galuzi Z samogo pochatku svoyeyi kar yeri tehnichni zdibnosti Tejtuma ocinyuvalisya kolegami muzikantami yak ekstraordinarni Bagato pianistiv namagalisya kopiyuvati jogo inshi sumnivalisya v svoyih zdibnostyah pislya zustrichi z nim a deyaki navit zminili instrument Krim viznannya jogo virtuoznoyi tehniki Tejtum rozshiriv slovnikovij zapas i mezhi dzhazovogo fortepiano daleko za mezhi jogo pochatkovogo vplivu strajda a takozh zaklav novi osnovi dzhazu zavdyaki novatorskomu vikoristannyu peregarmonizaciyi ozvuchuvannya i bitonalnosti Art Tejtum angl Art Tatum Data narodzhennya 13 zhovtnya 1909 1909 10 13 1 2 Misce narodzhennya Toledo Ogajo SShA Data smerti 5 listopada 1956 1956 11 05 Misce smerti Los Andzheles Gromadyanstvo SShA Nacionalnist amerikanec Profesiya dzhazmen pianist muzikant Kar yera 1926 1956 Instrument i fortepiano pianino Zhanr dzhaz strajd bugi vugi sving Lejbl Capitol i Verve IMDb ID 0851345 Nagorodi Premiya Gremmi za zhittyevi dosyagnennya 1988 Premiya Gremmi za zhittyevi dosyagnennya 1989 Zal slavi premiyi Gremmi 1977 Zal slavi premiyi Gremmi 1985 Premiya Gremmi za krashu dzhazovu solo improvizaciyu 1973 Art Tejtum u Vikishovishi Narodivshis v Toledo de she v pidlitkovomu vici pochav profesijno grati na fortepiano i viv vlasnu radioprogramu sho retranslyuvalasya po vsij krayini U 1932 roci pokinuv misto i vistupav v yakosti solnogo pianista v klubah velikih miskih centriv vklyuchayuchi Nyu Jork Chikago i Los Andzheles U te desyatilittya vin uvijshov u zvichnij ritm yakogo dotrimuvavsya protyagom bilshoyi chastini svoyeyi kar yeri platni vistupi za yakimi sliduvali dovgi pozaurochni igri sho suprovodzhuvalisya ryasnim vzhivannyam alkogolyu Vvazhalosya sho v cih pozaurochnih zakladah vin buv bilsh spontannim i tvorchim i hocha vipivka ne chinila negativnogo vplivu na jogo gru vona shkodila jogo zdorov yu U 1940 h rokah Tejtum deyakij chas keruvav komercijno uspishnim trio i pochav vistupati v bilsh formalnih dzhazovih koncertah v tomu chisli na zahodah Dzhaz u filarmoniyi angl Jazz at the Philharmonic organizovanih Normanom Grancem Jogo populyarnist zmenshilasya do kincya desyatilittya oskilki vin prodovzhuvav grati v svoyemu vlasnomu stili ignoruyuchi rozvitok bibopa U seredini 1950 h rokiv Granc bagato zapisuvav Tejtuma solno i v nevelikih grupah prichomu ostannya sesiya vidbulasya vsogo za dva misyaci do smerti pianista vid uremiyi u vici 47 rokiv BiografiyaRannye zhittya Art Tejtum narodivsya 13 zhovtnya 1909 roku v Toledo shtat Ogajo Mati Mildred Goskins Martinsvill shtat Virdzhiniya bula domashnoyu robitniceyu ta grala na fortepiano Jogo batko Artur Tejtum starshij Stejtsvil shtat Pivnichna Karolina mav postijnu robotu mehanika ta buv gitaristom i starshinoyu v presviterianskij cerkvi U 1909 roci voni pereyihali z Pivnichnoyi Karolini shob pochati nove zhittya v Toledo U pari bulo chetvero ditej Art buv najstarshim z tih hto vizhiv Potim za nim posliduvala Arlin a she cherez dva roki Karl Menshij brat vstupiv do koledzhu i stav socialnim pracivnikom Sim ya Tejtum vvazhalasya tradicijnoyu i cerkovnoyu Z ditinstva u Tejtuma buv oslablenij zir Comu bulo zaproponovano kilka poyasnen bilshist z yakih pov yazana z kataraktoyu V rezultati operacij na ochah do 11 rokiv Tejtum mig bachiti blizko roztashovani predmeti i mozhlivo rozriznyati kolori Odnak vsi perevagi cih procedur buli zvedeni nanivec koli na nogo napali jmovirno u vici blizko dvadcyati rokiv V rezultati napadu vin povnistyu oslip na live oko i mav duzhe obmezhenij zir na pravomu Nezvazhayuchi na ce isnuyut chislenni svidchennya pro te sho vin lyubiv grati v karti i bilyard Ye rizni vidomosti pro te chi grali batki Tejtuma na muzichnih instrumentah ale cilkom jmovirno sho v rannomu vici vin poznajomivsya z cerkovnoyu muzikoyu v tomu chisli v presviterianskij cerkvi yaku vidviduvali jogo batki Vin takozh pochav grati na fortepiano z rannogo viku grayuchi na sluh chomu spriyala vidminna pam yat i pochuttya tonu Inshi muzikanti govorili sho u nogo buv absolyutnij sluh U ditinstvi vin buv chutlivij do intonaciyi fortepiano i napolyagav na jogo chastomu nalashtuvanni Rozuchuvav melodiyi po radio z plativok i kopiyuyuchi zapisi z pianino V interv yu v zrilomu vici Tejtum sprostuvav istoriyu pro te sho jogo zdibnosti do gri rozvinulisya cherez te sho vin namagavsya vidtvoriti zapisi z pianino yaki bez jogo vidoma buli zrobleni dvoma vikonavcyami Jogo interes do sportu buv dovichnim i vin volodiv enciklopedichnoyu pam yattyu na bejsbolnu statistiku Spochatku navchavsya v shkoli Dzheffersona v Toledo potim perejshov do Shkoli dlya slipih v Kolumbusi Ogajo v kinci 1924 r Probuvshi tam jmovirno menshe roku vin perevivsya v Toledsku muzichnu shkolu Overton G Rejni yakij davav jomu oficijni uroki gri na fortepiano v klasichnij tradiciyi takozh buv slabozorim ne improvizuvav i ne rekomenduvav svoyim uchnyam grati dzhaz Formuyuchis na cij istoriyi mozhna pripustiti sho Tejtum buv v znachnij miri samouchkoyu yak pianist Do togo chasu koli vin buv pidlitkom Tejtuma prosili grati na riznih svitskih zahodah i jmovirno jomu platili za gru v klubah priblizno v 1924 1925 rokah Tejtum cherpav nathnennya v osnovnomu u Fetsa Vollera i Dzhejmsa Dzhonsona yaki buli zrazkami stilyu strajd piano i v deyakij miri u bilsh suchasnogo Erla Gajnsa starshe Tejtuma na shist rokiv Tejtum nazivav Vollera svoyim najbilshim vplivom a Teddi Vilson i Eddi Barefild govorili sho Gajns buv odnim z jogo ulyublenih dzhazovih pianistiv Inshij vpliv zrobiv pianist Li Sims yakij ne grav dzhaz ale vikoristovuvav akordovi perekladannya i orkestrovij pidhid tb ohoplennya vsogo zvuku a ne vidilennya odnogo abo dekilkoh tembriv yakij proyavivsya v gri Tejtuma Podalshe zhittya i kar yera1927 1937 roki 1938 1949 roki 1950 1956 rokiOsobistist i zvichkiPozaurochni godini i repertuarStil i tehnikaVplivKritichne polozhennyaInshi formi viznannyaDiskografiyaPrimitkiBibliotheque nationale de France BNF platforma vidkritih danih 2011 d Track Q19938912d Track Q54837d Track Q193563 Encyclopaedia Britannica d Track Q5375741 SNAC 2010 d Track Q29861311