Алі аль-Муктафі (*877/878 — 13 серпня 908) — 17-й володар Багдадського халіфату в 902—908 роках. Тронне ім'я з арабської мови перекладається «Однією сутністю з Богом». Повне ім'я — Абу Мухаммад Алі ібн Ахмад аль-Мутадід аль-Муктафі біллах.
Алі аль-Муктафі | |
---|---|
араб. أبو أحمد علي المكتفي بالله | |
Динар аль-Муктафі | |
Ім'я при народженні | أبو أحمد علي بن أحمد |
Народився | 875 або 877 Багдад |
Помер | 21 серпня 908, 907 або 908[2] Багдад |
Громадянство | Багдадський халіфат |
Національність | араб |
Діяльність | політик, халіф |
Знання мов | арабська |
Титул | халіф |
Посада | d |
Термін | 902—908 роки |
Попередник | аль-Мутадід |
Наступник | аль-Муктадір |
Конфесія | іслам |
Рід | Аббасиди |
Батько | аль-Мутадід |
Мати | Чічек |
Брати, сестри | Джафар аль-Муктадір і Мухаммад аль-Кахір |
Діти | 8 синів |
|
Життєпис
Молоді роки
Походив з династії Аббасидів. Старший син халіфа аль-Мутадіда від тюркської наложниці Чічек. Народився у 877 або 878 році. При народженні отримав ім'я Алі. Здобув гарну освіту, особливо в управлінні та військовій справі. Протягом 895—898 років обіймав посади валі (намісника) в Реї (Північна Персія), Казвіні, Кумі та Хамадані. У 899 році призначено валі важливої провінції аль-Джазіра (Північно-Західний Ірак). У 890 році також стає валі в Рацці. На цій посаді очолив війська, що мали придушити карматський рух в Аравії, проте Алі зазнав поразки. У 902 році після смерті батька рушив з Ракки до Багдада, де його забезпечив присягу сановників та військовиків візир аль-Касім ібн Убайдаллах. Алі став новим халіфом під ім'ям аль-Муктафі.
Володарювання
Новий правитель загалом намагався продовжити політику свого попередника. Разом з тим він зменшив покарання, які було запроваджено аль-Мутадідом. Також ліквідовано підземні в'язниці останнього. Намагаючись поліпшити становище селян в Саварі (Нижня Месопотамія) халіф повернув деякі землі, конфісковані батьком та зменшив податки на землю. При цьому деякий час аль-Муктафі обмірковував думку щодо повернення столиці до Самарри, але швидко відмовився від цього через великий кошторис.
В державному управлінні значну вагу набув візир аль-Касім ібн Убайдаллах, який зумів відсторонити від посад або стратити декількох впливових сановників та військовиків. Також домігся заручин сина халіфа зі своєю донькою. В цей період почалося протистояння двох бюрократичних кланів — Банул-Фурата і Банул-Джарра, в якому значну роль відігравав візир аль-Касім. Після смерті останнього у 904 році значну силу при дворі халіфа набрав клан Бануль-Джарра.
У 902 році наказав продовжувати морські походи до Егейського моря, розпочатих за попереднього халіфа. В результаті було сплюндровано острова Лемнос, Тенедос, місто Абідос, взято в облогу Фессалоніки. Це викликало напруження з візантійською імперією в Кілікії, прибережні землі якої зазнали спустошень з боку супротивника. Але аль-Муктафі не наважився на відкриту війну з візантійцями.
У 903 році аль-Муктафі розпочав військову кампанію проти карматів, які чим далі становили все більшу небезпеку владі халіфату на Близькому Сході. Сам володар залишився в Рацці, відправивши проти карматів військовиків Мухаммада ібн Сулеймана аль-Катіба, Бадра аль-Хаммамі та аль-Хусейна ібн Хамдана. Війська останніх перемогли карматів біля Дамаску та Хама, звільнивши усю Північну Сирію.
Після цього успіху, скориставшись послабленням Тулунідів, халіф у 904 році відправив війська на чолі з Ахмадом ібн Кайгалаґхом, які повністю захопили Сирію, після чого стрімко вдерлися до Палестини. Послаблене військо Тулунідів не чинило значного спротиву, що дало змогу аббасидським загонам досягти Нілу. У 905 році добуто остаточну перемогу, владу Тулунідів повалено, а Єгипет приєднано до халіфату. Невдовзі почалося повстання в Єгипті, яке очолив один з родичів повалених Тулунідів. Протягом 905—906 років точилися бойові дії. Лише у травні 906 року його остаточно придушено.
За відсутності значних військ халіфа в Сирії, кармати знову тут активізувалися. Їх загони атакували Дамаск, Тіверію та інші міста північної Палестини та південної Сирії. Після цього в облогу було взято місто Куфа, сплюндровано області вздовж Євфрату. Боротьба з карматами з перемінним успіхом тривала протягом 906 року. В цей час останні захопили та пограбували три великі каравани, що йшли до Мекки. Втім у січні 907 року у вирішальній битві при Аль-Кадісії (південна Месопотамія) військам карматів завдано нищівної поразки. Цим забезпечено захист Близького Сходу на тривалий період.
У 906 році відправив війська проти Візантійської імперії. Останні сплюндрували землі в Малій Азії до річки Галіс, втім без значного успіху. Потім у 907 році не підтримав візантійського військовика Андроніка Дуку, який повстав проти імператора і захопив місто Іконій. Останній зрештою втік до Багдада. Того ж року аббасидський флот на чолі з Рашиком ар-Вардамі (відомим у візантійців як Лев Триполітанський) зазнав важкої поразки від візантійського флоту на чолі з Гімеріосом. У 908 році аль-Муктафі уклав мирний договір з імператором Левом VI.
В цей час аль-Муктафі був тяжко хворим. Тому рішення щодо спадкоємця трону взяли на себе візирі та інші сановники. Вони відкинули кандидатуру досвідченого ібн аль-Мутазза і обрали як такого малолітнього брата халіфа — Джафара, розраховуючи правити замість нього. Халіф формально підтримав це рішення. Він помер у серпні 908 року.
Родина
- Абдуллах (905—949), 22-й халіф у 944—946 роках
- Мухаммад
- Джафар
- Аль-Фадл
- Абудл-Малік
- Абдул-Самад
- Муса
- Іса
Примітки
- Badawi A. R. Histoire de la philosophie en Islam // Études de Philosophie Médiévale — Paris: Librairie philosophique J. Vrin, 1972. — Vol. 60. — P. 578. — 886 с. — ISSN 0249-7921
- AA.VV. Encyclopaedia of Islam, Encyclopédie de l’Islam — 1913.
Джерела
- Janine et Dominique Sourdel, Dictionnaire historique de l'islam, Éd. PUF, ()
- Markus Hattstein, Peter Delius: Islam. Kunst und Architektur. Könemann, Köln 2000, .
- Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (Second ed.). Harlow, UK: Pearson Education Ltd. .
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Ali al Muktafi 877 878 13 serpnya 908 17 j volodar Bagdadskogo halifatu v 902 908 rokah Tronne im ya z arabskoyi movi perekladayetsya Odniyeyu sutnistyu z Bogom Povne im ya Abu Muhammad Ali ibn Ahmad al Mutadid al Muktafi billah Ali al Muktafiarab أبو أحمد علي المكتفي بالله Dinar al MuktafiIm ya pri narodzhenni أبو أحمد علي بن أحمد Narodivsya 875 abo 877 BagdadPomer 21 serpnya 908 907 abo 908 2 BagdadGromadyanstvo Bagdadskij halifatNacionalnist arabDiyalnist politik halifZnannya mov arabskaTitul halifPosada dTermin 902 908 rokiPoperednik al MutadidNastupnik al MuktadirKonfesiya islamRid AbbasidiBatko al MutadidMati ChichekBrati sestri Dzhafar al Muktadir i Muhammad al KahirDiti 8 siniv Mediafajli u VikishovishiZhittyepisMolodi roki Pohodiv z dinastiyi Abbasidiv Starshij sin halifa al Mutadida vid tyurkskoyi nalozhnici Chichek Narodivsya u 877 abo 878 roci Pri narodzhenni otrimav im ya Ali Zdobuv garnu osvitu osoblivo v upravlinni ta vijskovij spravi Protyagom 895 898 rokiv obijmav posadi vali namisnika v Reyi Pivnichna Persiya Kazvini Kumi ta Hamadani U 899 roci priznacheno vali vazhlivoyi provinciyi al Dzhazira Pivnichno Zahidnij Irak U 890 roci takozh staye vali v Racci Na cij posadi ocholiv vijska sho mali pridushiti karmatskij ruh v Araviyi prote Ali zaznav porazki U 902 roci pislya smerti batka rushiv z Rakki do Bagdada de jogo zabezpechiv prisyagu sanovnikiv ta vijskovikiv vizir al Kasim ibn Ubajdallah Ali stav novim halifom pid im yam al Muktafi Volodaryuvannya Novij pravitel zagalom namagavsya prodovzhiti politiku svogo poperednika Razom z tim vin zmenshiv pokarannya yaki bulo zaprovadzheno al Mutadidom Takozh likvidovano pidzemni v yaznici ostannogo Namagayuchis polipshiti stanovishe selyan v Savari Nizhnya Mesopotamiya halif povernuv deyaki zemli konfiskovani batkom ta zmenshiv podatki na zemlyu Pri comu deyakij chas al Muktafi obmirkovuvav dumku shodo povernennya stolici do Samarri ale shvidko vidmovivsya vid cogo cherez velikij koshtoris V derzhavnomu upravlinni znachnu vagu nabuv vizir al Kasim ibn Ubajdallah yakij zumiv vidstoroniti vid posad abo stratiti dekilkoh vplivovih sanovnikiv ta vijskovikiv Takozh domigsya zaruchin sina halifa zi svoyeyu donkoyu V cej period pochalosya protistoyannya dvoh byurokratichnih klaniv Banul Furata i Banul Dzharra v yakomu znachnu rol vidigravav vizir al Kasim Pislya smerti ostannogo u 904 roci znachnu silu pri dvori halifa nabrav klan Banul Dzharra U 902 roci nakazav prodovzhuvati morski pohodi do Egejskogo morya rozpochatih za poperednogo halifa V rezultati bulo splyundrovano ostrova Lemnos Tenedos misto Abidos vzyato v oblogu Fessaloniki Ce viklikalo napruzhennya z vizantijskoyu imperiyeyu v Kilikiyi priberezhni zemli yakoyi zaznali spustoshen z boku suprotivnika Ale al Muktafi ne navazhivsya na vidkritu vijnu z vizantijcyami U 903 roci al Muktafi rozpochav vijskovu kampaniyu proti karmativ yaki chim dali stanovili vse bilshu nebezpeku vladi halifatu na Blizkomu Shodi Sam volodar zalishivsya v Racci vidpravivshi proti karmativ vijskovikiv Muhammada ibn Sulejmana al Katiba Badra al Hammami ta al Husejna ibn Hamdana Vijska ostannih peremogli karmativ bilya Damasku ta Hama zvilnivshi usyu Pivnichnu Siriyu Pislya cogo uspihu skoristavshis poslablennyam Tulunidiv halif u 904 roci vidpraviv vijska na choli z Ahmadom ibn Kajgalaghom yaki povnistyu zahopili Siriyu pislya chogo strimko vderlisya do Palestini Poslablene vijsko Tulunidiv ne chinilo znachnogo sprotivu sho dalo zmogu abbasidskim zagonam dosyagti Nilu U 905 roci dobuto ostatochnu peremogu vladu Tulunidiv povaleno a Yegipet priyednano do halifatu Nevdovzi pochalosya povstannya v Yegipti yake ocholiv odin z rodichiv povalenih Tulunidiv Protyagom 905 906 rokiv tochilisya bojovi diyi Lishe u travni 906 roku jogo ostatochno pridusheno Za vidsutnosti znachnih vijsk halifa v Siriyi karmati znovu tut aktivizuvalisya Yih zagoni atakuvali Damask Tiveriyu ta inshi mista pivnichnoyi Palestini ta pivdennoyi Siriyi Pislya cogo v oblogu bulo vzyato misto Kufa splyundrovano oblasti vzdovzh Yevfratu Borotba z karmatami z pereminnim uspihom trivala protyagom 906 roku V cej chas ostanni zahopili ta pograbuvali tri veliki karavani sho jshli do Mekki Vtim u sichni 907 roku u virishalnij bitvi pri Al Kadisiyi pivdenna Mesopotamiya vijskam karmativ zavdano nishivnoyi porazki Cim zabezpecheno zahist Blizkogo Shodu na trivalij period U 906 roci vidpraviv vijska proti Vizantijskoyi imperiyi Ostanni splyundruvali zemli v Malij Aziyi do richki Galis vtim bez znachnogo uspihu Potim u 907 roci ne pidtrimav vizantijskogo vijskovika Andronika Duku yakij povstav proti imperatora i zahopiv misto Ikonij Ostannij zreshtoyu vtik do Bagdada Togo zh roku abbasidskij flot na choli z Rashikom ar Vardami vidomim u vizantijciv yak Lev Tripolitanskij zaznav vazhkoyi porazki vid vizantijskogo flotu na choli z Gimeriosom U 908 roci al Muktafi uklav mirnij dogovir z imperatorom Levom VI V cej chas al Muktafi buv tyazhko hvorim Tomu rishennya shodo spadkoyemcya tronu vzyali na sebe viziri ta inshi sanovniki Voni vidkinuli kandidaturu dosvidchenogo ibn al Mutazza i obrali yak takogo malolitnogo brata halifa Dzhafara rozrahovuyuchi praviti zamist nogo Halif formalno pidtrimav ce rishennya Vin pomer u serpni 908 roku RodinaAbdullah 905 949 22 j halif u 944 946 rokah Muhammad Dzhafar Al Fadl Abudl Malik Abdul Samad Musa IsaPrimitkiBadawi A R Histoire de la philosophie en Islam Etudes de Philosophie Medievale Paris Librairie philosophique J Vrin 1972 Vol 60 P 578 886 s ISSN 0249 7921 d Track Q99181118d Track Q90d Track Q2223815d Track Q3237914d Track Q111630476 AA VV Encyclopaedia of Islam Encyclopedie de l Islam 1913 d Track Q2818964d Track Q1145236DzherelaJanine et Dominique Sourdel Dictionnaire historique de l islam Ed PUF ISBN 978 2 13 054536 1 Markus Hattstein Peter Delius Islam Kunst und Architektur Konemann Koln 2000 ISBN 3 89508 846 3 Kennedy Hugh N 2004 The Prophet and the Age of the Caliphates The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century Second ed Harlow UK Pearson Education Ltd ISBN 0 582 40525 4