Платтяна воша | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
платтяна воша | ||||||||||||||||||
Біологічна класифікація | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Pediculus humanus humanus Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||||||
Синоніми | ||||||||||||||||||
Pediculus humanus corporis | ||||||||||||||||||
Посилання | ||||||||||||||||||
|
Платтяна воша, натільна воша (Pediculus humanus humanus, або Pediculus humanus corporis) — комаха-паразит людини, що володіє суворою специфічністю до свого господаря.
Історія
Платтяні воші були відомі в далекій давнині. Вважається, що в 1909 році Шарль Ніколь в дослідах по зараженню платтяних вошей хворих мавп на епідемічний висипний тиф вперше встановив, що воші є переносниками висипного тифу. Однак у вітчизняній літературі зустрічаються описи того, що цей факт був встановлений майже за два десятиліття (до 1892 р.) до початку дослідів Ніколя професором Київського університету Григорієм Мінхом.
Характеристика
Разом з лобковою і головною вошею, є однією з морфотипів людської воши. На думку Марка Стоункінга, що зібрав зразки головних і платтяних вошей у жителів 12 країн від Ефіопії до Еквадору і Нової Гвінеї, платтяна воша відокремилась від головної воші не пізніше 72 ± 42 тис. років тому. Виникнення платтяної воші пов'язують з поширенням одягу. Головна і платтяна воші розглядаються як морфотипи одного виду. Однак уточнення їх таксономічного статусу вимагає додаткових досліджень.
Платтяна воша зазвичай паразитує на одязі людини. При цьому вона живе і відкладає яйця (гниди) в складках одягу і на його ворсі, а харчується тимчасово переходячи з одягу на шкірний покрив.
Воші добре пристосовані до харчування на господарях. Вважається, що платтяна воша, на відміну від головної, еволюційно молодший вид паразита, оскільки одяг як субстрат для проживання з'явився значно пізніше, ніж волосся на шкірному покрові ссавців.
Ротовим апаратом комахи-паразита є колючі голки, які розташовані у вивернуту з ротової порожнини м'яку трубку (хоботок), краї якої щільно притискаються до проколюючої шкіри. Кровосмоктання здійснюється за рахунок м'язових скорочень глоткового насоса і глотки. У слині вошей міститься фермент антикоагулянтних властивостей, що перешкоджає згортанню крові.
З короткого стравоходу кров надходить у сильно розтягнутий шлунок. Зазвичай доросла особина випиває від 1 до 3 мкл (0,001-0,003 мл) крові. Середня вага комахи дорівнює 1 мг. Самиці більші за розмірами та вагою, тому вони випивають більше крові, ніж самці. Через напівпрозорий хітин добре видно процес харчування вошей кров'ю: їхнє черевце роздувається, кишечник ритмічно скорочується, приймаючи в себе все нові і нові порції крові, а тільце її стає темно-червоного кольору.
У 2010 році був розшифрований геном платтяної воші. Його обсяг виявився найменшим серед всіх вивчених комах — всього 108 млн пар нуклеотидів.
Примітки
- Даніел М. — Таємні стежки носіїв смерті. стр. 27 — Прогрес, 1990.
- Даниэл М. — Тайные тропы носителей смерти. стр. 27 — Прогресс, 1990.
- Jessica E. Light, Melissa A. Toups, David L. Reed. What's in a name: The taxonomic status of human head and body lice (англ.) // Molecular Phylogenetics and Evolution. — 2008. — Vol. 47. — P. 1203—1216.
- Pittendrigh, Ewen (2010). «Genome sequences of the human body louse and its primary endosymbiont provide insights into the permanent parasitic lifestyle». Proceedings of the National Academy of Sciences. 107 (24)
Це незавершена стаття з ентомології. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Plattyana vosha plattyana vosha Biologichna klasifikaciya Domen Eukarioti Eukaryota Carstvo Tvarini Animalia Tip Chlenistonogi Arthropoda Klas Komahi Insecta Ryad Voshi Phthiraptera Rodina Pediculidae Rid Pediculus Vid Vosha lyudska Pediculus humanus Pidvid Plattyana vosha Trinomialna nazva Pediculus humanus humanus Linnaeus 1758 Sinonimi Pediculus humanus corporis Posilannya Vikishovishe Pediculus humanus Vikividi Pediculus humanus EOL 50014693 ITIS 186075 NCBI 85819 Plattyana vosha natilna vosha Pediculus humanus humanus abo Pediculus humanus corporis komaha parazit lyudini sho volodiye suvoroyu specifichnistyu do svogo gospodarya IstoriyaPlattyani voshi buli vidomi v dalekij davnini Vvazhayetsya sho v 1909 roci Sharl Nikol v doslidah po zarazhennyu plattyanih voshej hvorih mavp na epidemichnij visipnij tif vpershe vstanoviv sho voshi ye perenosnikami visipnogo tifu Odnak u vitchiznyanij literaturi zustrichayutsya opisi togo sho cej fakt buv vstanovlenij majzhe za dva desyatilittya do 1892 r do pochatku doslidiv Nikolya profesorom Kiyivskogo universitetu Grigoriyem Minhom HarakteristikaRazom z lobkovoyu i golovnoyu vosheyu ye odniyeyu z morfotipiv lyudskoyi voshi Na dumku Marka Stounkinga sho zibrav zrazki golovnih i plattyanih voshej u zhiteliv 12 krayin vid Efiopiyi do Ekvadoru i Novoyi Gvineyi plattyana vosha vidokremilas vid golovnoyi voshi ne piznishe 72 42 tis rokiv tomu Viniknennya plattyanoyi voshi pov yazuyut z poshirennyam odyagu Golovna i plattyana voshi rozglyadayutsya yak morfotipi odnogo vidu Odnak utochnennya yih taksonomichnogo statusu vimagaye dodatkovih doslidzhen Plattyana vosha zazvichaj parazituye na odyazi lyudini Pri comu vona zhive i vidkladaye yajcya gnidi v skladkah odyagu i na jogo vorsi a harchuyetsya timchasovo perehodyachi z odyagu na shkirnij pokriv Voshi dobre pristosovani do harchuvannya na gospodaryah Vvazhayetsya sho plattyana vosha na vidminu vid golovnoyi evolyucijno molodshij vid parazita oskilki odyag yak substrat dlya prozhivannya z yavivsya znachno piznishe nizh volossya na shkirnomu pokrovi ssavciv Rotovim aparatom komahi parazita ye kolyuchi golki yaki roztashovani u vivernutu z rotovoyi porozhnini m yaku trubku hobotok krayi yakoyi shilno pritiskayutsya do prokolyuyuchoyi shkiri Krovosmoktannya zdijsnyuyetsya za rahunok m yazovih skorochen glotkovogo nasosa i glotki U slini voshej mistitsya ferment antikoagulyantnih vlastivostej sho pereshkodzhaye zgortannyu krovi Z korotkogo stravohodu krov nadhodit u silno roztyagnutij shlunok Zazvichaj dorosla osobina vipivaye vid 1 do 3 mkl 0 001 0 003 ml krovi Serednya vaga komahi dorivnyuye 1 mg Samici bilshi za rozmirami ta vagoyu tomu voni vipivayut bilshe krovi nizh samci Cherez napivprozorij hitin dobre vidno proces harchuvannya voshej krov yu yihnye cherevce rozduvayetsya kishechnik ritmichno skorochuyetsya prijmayuchi v sebe vse novi i novi porciyi krovi a tilce yiyi staye temno chervonogo koloru U 2010 roci buv rozshifrovanij genom plattyanoyi voshi Jogo obsyag viyavivsya najmenshim sered vsih vivchenih komah vsogo 108 mln par nukleotidiv PrimitkiDaniel M Tayemni stezhki nosiyiv smerti str 27 Progres 1990 ISBN 5 01 002041 6 Daniel M Tajnye tropy nositelej smerti str 27 Progress 1990 Jessica E Light Melissa A Toups David L Reed What s in a name The taxonomic status of human head and body lice angl Molecular Phylogenetics and Evolution 2008 Vol 47 P 1203 1216 Pittendrigh Ewen 2010 Genome sequences of the human body louse and its primary endosymbiont provide insights into the permanent parasitic lifestyle Proceedings of the National Academy of Sciences 107 24 Ce nezavershena stattya z entomologiyi Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi