Старий Лупків (пол. Stary Łupków) — лемківське село в Польщі, Команчанській гміні Сяноцького повіту Підкарпатського воєводства.
Село Лупків, залізнична станція Координати H G O
Старий Лупків у Вікісховищі |
Розташування
Розташоване в південно-східній частині Польщі, в західній частині Західніх Бещад поблизу їх стику з пасмом Низьких Бескидів, під Лупківським перевалом при кордоні з Словаччиною.
Історія
Поблизу села знаходиться зручний давній перевал на протилежний бік Карпат, відомий як «Лупківський». За часів Київської Русі в Галичині його називали «Угорськими Воротами», а на протилежному боці — «Руською Брамою».
Уперше згадується село в 1526 році.
За податковим реєстром 1565 р. в селі було 22 кмети на 15 і 1/2 ланах з численними податками й повинностями та піп (отже, вже була церква). До 1772 р. село належало до Сяноцької землі Руського воєводства.
В 1820 р. збудовано дерев'яну церкву св. Михаїла.
12 грудня 1872 році відкрито через село залізничну колію Львів—Будапешт Першої угорсько-галицької залізниці, а 30 травня 1874 року відкрито рух через тунель довжиною 416 метрів. До 1918 р. село входило Ліського повіту Королівства Галичини і Володимирії.
З листопада 1918 по січень 1919 року село входило до складу Команчанської Республіки, яка проголосила входження до складу Західноукраїнської Народної Республіки.
У 1921 році село нараховувало 110 хат та 672 осіб.
В 1939 р. в селі було переважно лемківське населення: з 910 жителів села — 760 українців, 110 поляків і 40 євреїв. Село входило до ґміни Воля Мигова Ліського повіту Львівського воєводства.
У 1939 році поляки підірвали тунель, а німці відбудували і в 1945 році повторно підірвали. Радянські війська були збудували тимчасову колію в обхід тунелю.
До виселення лемків у 1945 році в СРСР та депортації в 1947 році в рамках акції Вісла у селі була греко-католицька парафія Лупківського деканату.
Внаслідок післявоєнного виселення українців село спустіло, а хати і церкву знищено.
Сучасність
Сучасне поселення розташоване поблизу залізничної станції «Лупків» (до ІІ світової війни село було розташоване більш на південь).
У 1990-их роках через Лупківський перевал з тунелем був відновлений рух пасажирських потягів між Сяноком та Меджилабірцями з продовженням на Гуменне, певний час курсував пасажирський потяг між Ряшевом і Кошицями, але через нерентабельність рух пасажирських потягів скасовано.
Лупків у літературі
- Іван Франко у славному вірші «Каменярі» описує важку та небезпечну працю робітників при будівництві тунелю через Лупківський перевал.
- Ярослав Гашек згадує пам'ятник в селі у відомому сатиричному романі «Пригоди бравого вояка Швейка».
Див. також
Примітки
- Жерела до історії України-Руси. Том 02. Описи королівщин в землях руських XVI віку. Том 2. Люстрації земель Перемиської і Сяноцької. — с. 278.
- Кубійович В. Етнічні групи південнозахідної України (Галичини) на 1.1.1939. — Вісбаден, 1983. — С. 43.
- . Архів оригіналу за 15 березня 2018. Процитовано 6 вересня 2016.
Джерела
- Beskid Niski. Przewodnik. Rewasz, Pruszkow, 2012, с. 341. () (пол.)
- Łupków // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. — Warszawa : Druk «Wieku», 1884. — Т. V. — S. 831. (пол.) (пол.)
- Łupków // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. — Warszawa : Druk «Wieku», 1902. — Т. XV, cz. 2. — S. 284. (пол.) (пол.)
- (пол.)
Це незавершена стаття з географії Польщі. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Starij Lupkiv pol Stary Lupkow lemkivske selo v Polshi Komanchanskij gmini Syanockogo povitu Pidkarpatskogo voyevodstva Selo Starij Lupkiv pol Stary Lupkow Lupkiv zaliznichna stanciya Koordinati 49 14 13 pn sh 22 04 02 sh d H G O Krayina PolshaPolshaVoyevodstvo PidkarpatskePovit SyanockijGmina KomanchaPersha zgadka 1526Visota centru 605 mNaselennya 22 osobi Chasovij poyas UTC 1 vlitku UTC 2Telefonnij kod 48 13Poshtovij indeks 38 543Avtomobilnij kod RSASIMC 0354360GeoNames 765717OSM 2905012 R Gmina Komancha Starij LupkivStarij Lupkiv Polsha Starij Lupkiv u VikishovishiRoztashuvannyaRoztashovane v pivdenno shidnij chastini Polshi v zahidnij chastini Zahidnih Beshad poblizu yih stiku z pasmom Nizkih Beskidiv pid Lupkivskim perevalom pri kordoni z Slovachchinoyu IstoriyaPoblizu sela znahoditsya zruchnij davnij pereval na protilezhnij bik Karpat vidomij yak Lupkivskij Za chasiv Kiyivskoyi Rusi v Galichini jogo nazivali Ugorskimi Vorotami a na protilezhnomu boci Ruskoyu Bramoyu Upershe zgaduyetsya selo v 1526 roci Za podatkovim reyestrom 1565 r v seli bulo 22 kmeti na 15 i 1 2 lanah z chislennimi podatkami j povinnostyami ta pip otzhe vzhe bula cerkva Do 1772 r selo nalezhalo do Syanockoyi zemli Ruskogo voyevodstva V 1820 r zbudovano derev yanu cerkvu sv Mihayila 12 grudnya 1872 roci vidkrito cherez selo zaliznichnu koliyu Lviv Budapesht Pershoyi ugorsko galickoyi zaliznici a 30 travnya 1874 roku vidkrito ruh cherez tunel dovzhinoyu 416 metriv Do 1918 r selo vhodilo Liskogo povitu Korolivstva Galichini i Volodimiriyi Z listopada 1918 po sichen 1919 roku selo vhodilo do skladu Komanchanskoyi Respubliki yaka progolosila vhodzhennya do skladu Zahidnoukrayinskoyi Narodnoyi Respubliki U 1921 roci selo narahovuvalo 110 hat ta 672 osib V 1939 r v seli bulo perevazhno lemkivske naselennya z 910 zhiteliv sela 760 ukrayinciv 110 polyakiv i 40 yevreyiv Selo vhodilo do gmini Volya Migova Liskogo povitu Lvivskogo voyevodstva U 1939 roci polyaki pidirvali tunel a nimci vidbuduvali i v 1945 roci povtorno pidirvali Radyanski vijska buli zbuduvali timchasovu koliyu v obhid tunelyu Do viselennya lemkiv u 1945 roci v SRSR ta deportaciyi v 1947 roci v ramkah akciyi Visla u seli bula greko katolicka parafiya Lupkivskogo dekanatu Vnaslidok pislyavoyennogo viselennya ukrayinciv selo spustilo a hati i cerkvu znisheno SuchasnistSuchasne poselennya roztashovane poblizu zaliznichnoyi stanciyi Lupkiv do II svitovoyi vijni selo bulo roztashovane bilsh na pivden U 1990 ih rokah cherez Lupkivskij pereval z tunelem buv vidnovlenij ruh pasazhirskih potyagiv mizh Syanokom ta Medzhilabircyami z prodovzhennyam na Gumenne pevnij chas kursuvav pasazhirskij potyag mizh Ryashevom i Koshicyami ale cherez nerentabelnist ruh pasazhirskih potyagiv skasovano Lupkiv u literaturiIvan Franko u slavnomu virshi Kamenyari opisuye vazhku ta nebezpechnu pracyu robitnikiv pri budivnictvi tunelyu cherez Lupkivskij pereval Yaroslav Gashek zgaduye pam yatnik v seli u vidomomu satirichnomu romani Prigodi bravogo voyaka Shvejka Div takozhNovij LupkivPrimitkiZherela do istoriyi Ukrayini Rusi Tom 02 Opisi korolivshin v zemlyah ruskih XVI viku Tom 2 Lyustraciyi zemel Peremiskoyi i Syanockoyi s 278 Kubijovich V Etnichni grupi pivdennozahidnoyi Ukrayini Galichini na 1 1 1939 Visbaden 1983 S 43 Arhiv originalu za 15 bereznya 2018 Procitovano 6 veresnya 2016 DzherelaBeskid Niski Przewodnik Rewasz Pruszkow 2012 s 341 ISBN 978 83 62460 24 3 pol Lupkow Slownik geograficzny Krolestwa Polskiego Warszawa Druk Wieku 1884 T V S 831 pol pol Lupkow Slownik geograficzny Krolestwa Polskiego Warszawa Druk Wieku 1902 T XV cz 2 S 284 pol pol pol Ce nezavershena stattya z geografiyi Polshi Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi