Майдан Волі — майдан у середмісті Тернополя. Розташований біля Старого замку є одним з найдавніших майданів міста, раніше був одним з осередків торговельного та ділового життя Тернополя.
Майдан Волі Тернопіль | |
---|---|
Вигляд на Майдан Волі, березень 2017 | |
Колишні назви | |
Кінська торговиця, Торговиця, площа Мазепи | |
польського періоду (польською) | Plac Sobieskiego + Plac Dominikański |
радянського періоду (російською) | Площадь Свободы |
Координати | 49°33′09″ пн. ш. 25°35′24″ сх. д. / 49.55250° пн. ш. 25.59000° сх. д. |
Транспорт | |
Тролейбуси | 10 |
Маршрутні таксі | 13, 19 |
Зупинки громадського транспорту | «Готель “Тернопіль”» |
Будівлі, пам'ятки, інфраструктура | |
Пам'ятники | Пам'ятник Данилу Галицькому |
Державні установи | Відділ реєстрації актів цивільного стану Тернопільського міського управління юстиції, Головне управління Пенсійного фонду України у Тернопільській області |
Навчальні заклади | Тернопільський державний медичний університет імені І. Я. Горбачевського |
Зовнішні посилання | |
У проєкті OpenStreetMap | пошук у Nominatim |
Мапа | |
Майдан Волі у Вікісховищі |
Майдан має форму прямокутника, Із західної сторони до нього примикає вулиця Замкова, зі східної — вулиці Листопадова, Патріарха Йосифа Сліпого та Гетьмана Сагайдачного.
Назва
До 1883 року майдан називали Кінською торговицею або просто Торговицею, за Австро-Угорщини і Польської республіки з 1883 до 1940 р. називався площею Собєського, з приходом радянської влади його перейменували на площу Свободи. У короткий період правління ЗУНР (1918 — 1919) був площею Мазепи. А вже після здобуття Україною незалежності площа носить свою сучасну назву — Майдан Волі.
Історія
Кінська торговиця
Здавна неподалік старовинного замку, в центрі старомістя, сформувався майдан. Із розвитком торговельних зв'язків міста він став місцем проведення традиційних ярмарків, і, зокрема, кінських торгів. Звідси його найдавніша назва — Кінська торговиця або просто Торговиця. З часом межі майдану розширилися: вони сягнули Домініканського костелу та монастиря (до сучасного будинку № 12 на вулиці Сагайдачного).
В період короткого російського панування (1810 — 1815) у місті з'явилася будівля на розі тодішнього торговельного майдану та вулиці Костельної. Її назвали Полковничими палатами, це був осідок військового керівництва із полковником. Зведені вони були спочатку як одноповерховий будинок в стилі класицизму, з характерними колонами. Дещо пізніше австрійська влада добудувала другий поверх. В австрійські часи тут розміщувалось управління Тернопільської округи. Під час боїв за Тернопіль навесні 1944 будівлю знищили. Наприкінці 1950-х рр. на місці Полковничих палат виростає житловий будинок (вул. Листопадова, 1).
Площа Собєського
З розбудовою центру Тернополя торгівля відступила, майдан почали впорядковувати. Від 1883 року облаштовану його частину називають площею Собєського (пол. Plac Sobieskiego). Від 1892 року тут формується гарний міський сквер — одне з улюблених місць відпочинку тернополян. Впорядкування його завершилось у 1895 році, і площа зайняла 2932 кв. м. Частина майдану, що прилягала до костелу, називалась Домініканською площею (пол. Plac Dominikański).
Костел і кляштор (монастир) оо. домініканів був збудований в 1749 — 1779 р. по осі від замку за проєктом архітектора і військового інженера Яна де Вітте.
На Домініканській площі перед костелом невдовзі було встановлено на високому постаменті-колоні статую-«фігуру» св. Вінсента Феррарського з хрестом у руці.
Навколо площі сформувалося первісне культурно-ділове осереддя Тернополя. В одному з будинків, що оточували майдан, тривалий час знаходився магістрат, який перемістився сюди з Ринку. 1872 року магістрат з будинку Стахевича переїхав до «старої пошти».
У будинку купця Валентина Стахевича (до наших днів не зберігся) після переїзду магістрату розмістилась учительська семінарія, діяла там до Першої світової війни.
До наших днів на площі зберігся ошатний будинок — міська ощадна каса (тепер відділення Ощадбанку). Наріжний камінь під її будову освячено у серпні 1895 року. Третій поверх надбудовано значно пізніше — у 1962 році.
Неподалік Старого замку і площі діяло одне з найстаріших тернопільських підприємств — крохмальня (будівля знищена під час Другої світової). Але проіснувало це підприємство недовго: у 1877 році фірма збанкрутувала і змушена була закрити крохмальню. Її майно викупило місто на казарми та житло для офіцерів.
2 січня 1897 року вступила в дію Тернопільська телефонна станція. Абонентами переважно були державні установи. Користуватись телефонним зв'язком можна було тільки через центральний комутатор, що містився в тій же кам'яниці Стахевича на площі Собєського.
Під час українських визвольних змагань 1917−1921 років площа не раз ставала місцем проведення мітингів та маніфестацій. У час Західноукраїнської Народної Республіки площу Собєського перейменували на площу Мазепи. А коли за Ризьким мирним договором західноукраїнські землі відійшли до складу Польщі, площі повернули попередню назву.
21 березня 1921 року на цьому майдані зустрічали главу міжвоєнної Польщі Юзефа Пілсудського. Відправлялась польова Служба Божа, освячувалися військові прапори. Пілсудський вручав бойові нагороди.
11 листопада 1935 року на площі відкрито перший у тодішній Польщі пам'ятник маршалу Пілсудському (автор — скульптор Аполлінарій Ґловінський).
Радянський період
У 1940 році старовинний міський майдан назвали площею Свободи, об'єднавши в ній дві площі — Собєського і Домініканську.
6 січня 1940 року за наказом радянської влади пам'ятник Пілсудському знищили. Після Другої світової тут поставили пам'ятник Леніну. В радянські часи молоді пари фотографувалися з вождем народів після розпису в ЗАГСі. Біля нього регулярно проходили мітинги, тут покладали квіти з нагоди чи не усіх державних свят. У 1990-му пам'ятник Леніну знесли.
Після боїв за Тернопіль навесні 1944 року площа лежала в руїнах. За новим генеральним планом відбудови міста на площі Свободи планувалося розмістити педагогічний, сільськогосподарський і торговий технікуми та міську бібліотеку.
У 1957 році, з того боку, де до площі прилягала колишня вулиця Перля, у новозбудованому приміщенні відкрився Тернопільський медінститут — нині Тернопільський національний медичний університет ім. І. Горбачевського.
Сучасність
5 жовтня 2002 р. на майдані відкрито пам'ятник Данилу Галицькому (карбована мідь; скульптор ).
У Новоріччя 2014 року тут уперше за останні десятиліття встановили ялинку і проходили святкування Нового року.
Будівлі та установи
- № 1 — Головний корпус Тернопільського державного медичного університету імені І. Я. Горбачевського (пам'ятка архітектури місцевого значення, охоронний номер 326)
- № 2 — Відділ реєстрації актів цивільного стану Тернопільського міського управління юстиції (пам'ятка архітектури місцевого значення, охоронний номер 325)
- № 3 — Головне управління Пенсійного фонду України у Тернопільській області
- № 4 — Тернопільська обласна спілка споживчих товариств
Поряд також знаходяться Собор Непорочного Зачаття Пресвятої Богородиці, Тернопільський замок та готель «Тернопіль».
Транспорт
В центрі майдану розміщений пішохідний сквер, вимощений бруківкою, по периметру площі проходять вулиці з насиченим автомобільним рухом. Найближча зупинка громадського транспорту — «Готель «Тернопіль»», розташована на вулиці Замковій.
Галерея
- Вигляд на Майдан Волі та Кафедральний Собор
- Вигляд на Майдан Волі в сторону готелю «Тернопіль»
- Будинок №1 (адмінкорпус ТНМУ)
- Будинок №2 (колишня ощадна каса)
- Будинок №4
Див. також
Примітки
- Бойцун, Любомира (2003). Тернопіль у плині літ: Історико-краєзнавчі замальовки. Тернопіль: Джура. с. 57 — 60. ISBN .
- Дуда, Ігор (2010). Тернопіль. 1540—1944. Історико-краєзнавча хроніка. Частина І. Тернопіль: Навчальна книга. с. 35 — 36. ISBN .
- Левенець Л. Учительська семінарія ім. Г. Сенкевича // Тернопільський енциклопедичний словник: у 4 т. / редкол.: Г. Яворський та ін. — Тернопіль: Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2008. — Т. 3 : П — Я. — С. 501. — .
- Тернопільська краса, яку не повернути // 20 хвилин (Тернопіль). — 2007. — 10 травня.
- Дуда, Ігор (2018). Тернопіль 1944 — 1994: історико-краєзнавчна хроніка. Частина II. Тернопіль: Навчальна книга — Богдан. с. 19. ISBN .
- У назвах вулиць – історія міста by #tobm - Issuu. issuu.com (англ.). Процитовано 18 грудня 2022.
- Головна новорічна ялинка області стоятиме на Майдані Волі [ 6 вересня 2014 у Wayback Machine.] // Телекомпанія TV-4.
Посилання
- Транспорт Тернополя
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshi znachennya cogo termina Majdan Voli Majdan Voli majdan u seredmisti Ternopolya Roztashovanij bilya Starogo zamku ye odnim z najdavnishih majdaniv mista ranishe buv odnim z oseredkiv torgovelnogo ta dilovogo zhittya Ternopolya Majdan Voli TernopilViglyad na Majdan Voli berezen 2017Viglyad na Majdan Voli berezen 2017Kolishni nazviKinska torgovicya Torgovicya plosha Mazepipolskogo periodu polskoyu Plac Sobieskiego Plac Dominikanskiradyanskogo periodu rosijskoyu Ploshad SvobodyKoordinati 49 33 09 pn sh 25 35 24 sh d 49 55250 pn sh 25 59000 sh d 49 55250 25 59000TransportTrolejbusi 10Marshrutni taksi 13 19Zupinki gromadskogo transportu Gotel Ternopil Budivli pam yatki infrastrukturaPam yatniki Pam yatnik Danilu GalickomuDerzhavni ustanovi Viddil reyestraciyi aktiv civilnogo stanu Ternopilskogo miskogo upravlinnya yusticiyi Golovne upravlinnya Pensijnogo fondu Ukrayini u Ternopilskij oblastiNavchalni zakladi Ternopilskij derzhavnij medichnij universitet imeni I Ya GorbachevskogoZovnishni posilannyaU proyekti OpenStreetMap poshuk u NominatimMapa Majdan Voli u Vikishovishi Majdan maye formu pryamokutnika Iz zahidnoyi storoni do nogo primikaye vulicya Zamkova zi shidnoyi vulici Listopadova Patriarha Josifa Slipogo ta Getmana Sagajdachnogo NazvaDo 1883 roku majdan nazivali Kinskoyu torgoviceyu abo prosto Torgoviceyu za Avstro Ugorshini i Polskoyi respubliki z 1883 do 1940 r nazivavsya plosheyu Sobyeskogo z prihodom radyanskoyi vladi jogo perejmenuvali na ploshu Svobodi U korotkij period pravlinnya ZUNR 1918 1919 buv plosheyu Mazepi A vzhe pislya zdobuttya Ukrayinoyu nezalezhnosti plosha nosit svoyu suchasnu nazvu Majdan Voli IstoriyaKinska torgovicya Zdavna nepodalik starovinnogo zamku v centri staromistya sformuvavsya majdan Iz rozvitkom torgovelnih zv yazkiv mista vin stav miscem provedennya tradicijnih yarmarkiv i zokrema kinskih torgiv Zvidsi jogo najdavnisha nazva Kinska torgovicya abo prosto Torgovicya Z chasom mezhi majdanu rozshirilisya voni syagnuli Dominikanskogo kostelu ta monastirya do suchasnogo budinku 12 na vulici Sagajdachnogo Komendatura polkovnichi palati bl 1900 r V period korotkogo rosijskogo panuvannya 1810 1815 u misti z yavilasya budivlya na rozi todishnogo torgovelnogo majdanu ta vulici Kostelnoyi Yiyi nazvali Polkovnichimi palatami ce buv osidok vijskovogo kerivnictva iz polkovnikom Zvedeni voni buli spochatku yak odnopoverhovij budinok v stili klasicizmu z harakternimi kolonami Desho piznishe avstrijska vlada dobuduvala drugij poverh V avstrijski chasi tut rozmishuvalos upravlinnya Ternopilskoyi okrugi Pid chas boyiv za Ternopil navesni 1944 budivlyu znishili Naprikinci 1950 h rr na misci Polkovnichih palat virostaye zhitlovij budinok vul Listopadova 1 Plosha Sobyeskogo Z rozbudovoyu centru Ternopolya torgivlya vidstupila majdan pochali vporyadkovuvati Vid 1883 roku oblashtovanu jogo chastinu nazivayut plosheyu Sobyeskogo pol Plac Sobieskiego Vid 1892 roku tut formuyetsya garnij miskij skver odne z ulyublenih misc vidpochinku ternopolyan Vporyadkuvannya jogo zavershilos u 1895 roci i plosha zajnyala 2932 kv m Chastina majdanu sho prilyagala do kostelu nazivalas Dominikanskoyu plosheyu pol Plac Dominikanski Plosha Sobyeskogo na poch XX st Kostel i klyashtor monastir oo dominikaniv buv zbudovanij v 1749 1779 r po osi vid zamku za proyektom arhitektora i vijskovogo inzhenera Yana de Vitte Figura sv Vinsenta 1902 Na Dominikanskij ploshi pered kostelom nevdovzi bulo vstanovleno na visokomu postamenti koloni statuyu figuru sv Vinsenta Ferrarskogo z hrestom u ruci Navkolo ploshi sformuvalosya pervisne kulturno dilove osereddya Ternopolya V odnomu z budinkiv sho otochuvali majdan trivalij chas znahodivsya magistrat yakij peremistivsya syudi z Rinku 1872 roku magistrat z budinku Stahevicha pereyihav do staroyi poshti U budinku kupcya Valentina Stahevicha do nashih dniv ne zberigsya pislya pereyizdu magistratu rozmistilas uchitelska seminariya diyala tam do Pershoyi svitovoyi vijni Do nashih dniv na ploshi zberigsya oshatnij budinok miska oshadna kasa teper viddilennya Oshadbanku Narizhnij kamin pid yiyi budovu osvyacheno u serpni 1895 roku Tretij poverh nadbudovano znachno piznishe u 1962 roci Viglyad na ploshu Sobyeskogo na poch XX st Nepodalik Starogo zamku i ploshi diyalo odne z najstarishih ternopilskih pidpriyemstv krohmalnya budivlya znishena pid chas Drugoyi svitovoyi Ale proisnuvalo ce pidpriyemstvo nedovgo u 1877 roci firma zbankrutuvala i zmushena bula zakriti krohmalnyu Yiyi majno vikupilo misto na kazarmi ta zhitlo dlya oficeriv Kinska torgovicya na kadastrovij mapi 1829 r 2 sichnya 1897 roku vstupila v diyu Ternopilska telefonna stanciya Abonentami perevazhno buli derzhavni ustanovi Koristuvatis telefonnim zv yazkom mozhna bulo tilki cherez centralnij komutator sho mistivsya v tij zhe kam yanici Stahevicha na ploshi Sobyeskogo Pam yatnik Yu Pilsudskomu na ploshi SobyeskogoPlosha Sobyeskogo na plani mista 1938 Pid chas ukrayinskih vizvolnih zmagan 1917 1921 rokiv plosha ne raz stavala miscem provedennya mitingiv ta manifestacij U chas Zahidnoukrayinskoyi Narodnoyi Respubliki ploshu Sobyeskogo perejmenuvali na ploshu Mazepi A koli za Rizkim mirnim dogovorom zahidnoukrayinski zemli vidijshli do skladu Polshi ploshi povernuli poperednyu nazvu 21 bereznya 1921 roku na comu majdani zustrichali glavu mizhvoyennoyi Polshi Yuzefa Pilsudskogo Vidpravlyalas polova Sluzhba Bozha osvyachuvalisya vijskovi prapori Pilsudskij vruchav bojovi nagorodi 11 listopada 1935 roku na ploshi vidkrito pershij u todishnij Polshi pam yatnik marshalu Pilsudskomu avtor skulptor Apollinarij Glovinskij Radyanskij period U 1940 roci starovinnij miskij majdan nazvali plosheyu Svobodi ob yednavshi v nij dvi ploshi Sobyeskogo i Dominikansku 6 sichnya 1940 roku za nakazom radyanskoyi vladi pam yatnik Pilsudskomu znishili Pislya Drugoyi svitovoyi tut postavili pam yatnik Leninu V radyanski chasi molodi pari fotografuvalisya z vozhdem narodiv pislya rozpisu v ZAGSi Bilya nogo regulyarno prohodili mitingi tut pokladali kviti z nagodi chi ne usih derzhavnih svyat U 1990 mu pam yatnik Leninu znesli Pam yatnik knyazyu Danilovi Galickomu Pislya boyiv za Ternopil navesni 1944 roku plosha lezhala v ruyinah Za novim generalnim planom vidbudovi mista na ploshi Svobodi planuvalosya rozmistiti pedagogichnij silskogospodarskij i torgovij tehnikumi ta misku biblioteku U 1957 roci z togo boku de do ploshi prilyagala kolishnya vulicya Perlya u novozbudovanomu primishenni vidkrivsya Ternopilskij medinstitut nini Ternopilskij nacionalnij medichnij universitet im I Gorbachevskogo Suchasnist 5 zhovtnya 2002 r na majdani vidkrito pam yatnik Danilu Galickomu karbovana mid skulptor U Novorichchya 2014 roku tut upershe za ostanni desyatilittya vstanovili yalinku i prohodili svyatkuvannya Novogo roku Budivli ta ustanovi 1 Golovnij korpus Ternopilskogo derzhavnogo medichnogo universitetu imeni I Ya Gorbachevskogo pam yatka arhitekturi miscevogo znachennya ohoronnij nomer 326 2 Viddil reyestraciyi aktiv civilnogo stanu Ternopilskogo miskogo upravlinnya yusticiyi pam yatka arhitekturi miscevogo znachennya ohoronnij nomer 325 3 Golovne upravlinnya Pensijnogo fondu Ukrayini u Ternopilskij oblasti 4 Ternopilska oblasna spilka spozhivchih tovaristv Poryad takozh znahodyatsya Sobor Neporochnogo Zachattya Presvyatoyi Bogorodici Ternopilskij zamok ta gotel Ternopil TransportV centri majdanu rozmishenij pishohidnij skver vimoshenij brukivkoyu po perimetru ploshi prohodyat vulici z nasichenim avtomobilnim ruhom Najblizhcha zupinka gromadskogo transportu Gotel Ternopil roztashovana na vulici Zamkovij GalereyaViglyad na Majdan Voli ta Kafedralnij Sobor Viglyad na Majdan Voli v storonu gotelyu Ternopil Budinok 1 adminkorpus TNMU Budinok 2 kolishnya oshadna kasa Budinok 4Div takozhYarmarok sv Anni Plosha Rinok Ternopil PrimitkiBojcun Lyubomira 2003 Ternopil u plini lit Istoriko krayeznavchi zamalovki Ternopil Dzhura s 57 60 ISBN 966 8017 50 1 Duda Igor 2010 Ternopil 1540 1944 Istoriko krayeznavcha hronika Chastina I Ternopil Navchalna kniga s 35 36 ISBN 966 692 789 6 Levenec L Uchitelska seminariya im G Senkevicha Ternopilskij enciklopedichnij slovnik u 4 t redkol G Yavorskij ta in Ternopil Vidavnicho poligrafichnij kombinat Zbruch 2008 T 3 P Ya S 501 ISBN 978 966 528 279 2 Ternopilska krasa yaku ne povernuti 20 hvilin Ternopil 2007 10 travnya Duda Igor 2018 Ternopil 1944 1994 istoriko krayeznavchna hronika Chastina II Ternopil Navchalna kniga Bogdan s 19 ISBN 978 966 10 2014 5 U nazvah vulic istoriya mista by tobm Issuu issuu com angl Procitovano 18 grudnya 2022 Golovna novorichna yalinka oblasti stoyatime na Majdani Voli 6 veresnya 2014 u Wayback Machine Telekompaniya TV 4 PosilannyaMajdan Voli u sestrinskih VikiproyektahPortal Ternopilshina Majdan Voli u Vikishovishi Transport Ternopolya