Голландська інтервенція на Балі (1906) — військова інтервенція колоніальної армії Королівства Нідерландів на острів Балі, яка призвела до знищення двох південних балійських королівств — Бадунга і Табанана, а також до серйозного ослаблення найбільшого королівства острова — . Це була шоста за рахунком інтервенція голландців на острів.
Голландська інтервенція на Балі | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Голландські війська висаджуються в Санурі. 1906 рік Голландська кавалерія в Санурі | |||||||
| |||||||
Сторони | |||||||
Нідерланди | Бадунг Табанан Клунгкунг | ||||||
Командувачі | |||||||
Марінус Бернардус Рост ван Тоннінген | король Густі Агунг Нгурах | ||||||
Сили | |||||||
3 піхотних батальйони 1 кавалерійський деташемент 2 артилерійські батареї | невідомо | ||||||
Втрати | |||||||
невідомо | близько 1 000 вбито |
Передісторія
Голландці до середини XIX століття вже завоювали північну частину Балі, приєднавши королівства Джембрана, Булеленг і Карангасем до Голландської Ост-Індії, проте південні королівства — Табанан, Бадунг і Клунгкунг — залишилися незалежними. Між цими королівствами і голландцями постійно виникали різні дрібні суперечки, і голландці чекали лише підходящого приводу, щоб почати масоване вторгнення.
Одним з головних предметів спорів між балійськими королями і голландцями було розмежування прав у привласненні товарів з кораблів, які терпіли аварії на рифах біля Балі. За балійською традицією, яка мала назву tawan karang і була аналгом середньовічного європейського «берегового права», балійський король вважався власником всіх затонулих у водах біля його королівства судів, але голландці не були з цим згодні.
27 травня 1904 року китайська шхуна під назвою Sri Kumala сіла на рифи біля Санура і була тут же розграбована бадунгськими балійцями. Коли голландці послали королю Бадунга вимогу віддати їм частину здобичі, він відповів відмовою, заручившись підтримкою королів Табанана і Клунгкунга. Правитель Табанана також викликав невдоволення голландців тим, що в 1904 році дозволив у своїй країні звичай саті — ритуал спалення живих родичів разом з трупом померлого глави сім'ї, який на Балі мав назву wesatia, незважаючи на те, що голландці формально просили його не робити цього.
У червні 1906 року голландський флот почав блокаду південного узбережжя Балі, а правителям південних королівств були спрямовані різні ультиматуми.
Вторгнення
14 вересня 1906 року досить значні сили Королівської голландської Ост-Індської армії, названі Шостою військовою експедицією, висадилися в північній частині пляжу в Санурі, на території Бадунга. Командував голландськими військами генерал-майор Марінус Бернардус Рост ван Тоннінген. Бадунгські солдати здійснили кілька нападів на намети голландців в Санурі, а також чинили серйозний опір в селі Інтаран.
Кесіман
Проте в цілому голландцям вдавалося просуватися по країні без особливого опору, і вони прибули в місто Кесіман 20 вересня 1906 року. Там місцевий цар, васал короля Бадунга, вже був убитий його власним жерцем, так як відмовився чинити збройний опір голландцям. Його палац був у вогні, саме місто спорожніло.
Денпасар
Голландці вступили в місто Денпасар так, немов були на військовому параді. Ніякого опору спочатку їм надано не було. Вони підійшли до палацу місцевого правителя і відчули запах диму, а також почули барабанний бій з-за стін палацу.
Коли голландці підійшли до воріт палацу, вони відчинилися, і з палацу виступила мовчазна процесія під керівництвом місцевого раджі, якого на паланкіні несли чотири людини. Раджа був одягнений у традиційний білий одяг для кремації та чудові ювелірні прикраси і був озброєний традиційним балійським кинджалом — крисом. Інші люди в процесії були чиновниками раджі, охоронцями, жрецями, дружинами, дітьми і слугами, і всі вони були одягнені однаково. Вони вже провели над собою традиційні передсмертні ритуали, були одягнені у білі шати, і кожен мав свій ритуальний крис.
Коли процесія була приблизно в ста кроках від голландських військ, вона зупинилася. Раджа спустився з паланкіна і дав знак жрецю, який підійшов до нього і встромив кинджал йому в груди. Інші учасники процесії почали вбивати кинджалами себе та інших, здійснюючи ритуальний обряд під назвою puputan (бій на смерть). Жінки глузливо кидали свої коштовності і золоті монети в голландських солдатів.
Згодом повідомлялося, нібито деякі з тих, що вийшли з палацу балійців стріляли по голландцям з рушниць і метали списи і дротики, і це спонукало солдатів відкрити по них вогонь з кулеметів і артилерії. Оскільки з кожною хвилиною з палацу виходило все більше людей, гора трупів під голландським вогнем все збільшувалася. Всього в процесії було кілька сотень, а можливо — і більш 1000 чоловік. І велика частина з них загинула під голландським вогнем.
За іншими джерелами, будь-який опір з боку балійців — брехня. Деякі з учасників бійні згодом розповідали, що голландці першими відкрили вогонь по балійцям, які вийшли з палацу, і що ці балійці були озброєні лише церемоніальними крісами і — рідко — списами і щитами, а також що ті, хто вижив під обстрілом покінчили з собою, вбиваючи себе та інших у відповідності з канонами puputan.
Після завершення різанини голландські солдати зняли всі цінні речі з трупів і спалили руїни згорілого під артилерійським вогнем палацу. Місто Денпасар було стерте з лиця Землі.
В той же день подібні події відбувалися в сусідньому місті Пемекутан, де жив король Густі Геде Нгурах. Голландці дозволили королю і знаті здійснити ритуальне самогубство і почали грабувати трупи.
Ці події в даний час називають на Балі «бадунгським пупутаном» і прославляють як приклад опору іноземної агресії. Величезний бронзовий пам'ятник зведено на центральній площі сучасного Денпасара, де раніше стояв палац раджі, славлячи балійський опір під час здійснення «пупутана».
Табанан
Голландці потім рушили до Табанану, куди втекли король Густі Агунг Нгурах і його син, які згодом здалися голландцям і намагалися домовитися з ними, щоб правити королівством під їх протекторатом.
Голландці у відповідь запропонували їм лише висилку на острова Мадура або Ломбок, і вони воліли покінчити з собою у в'язниці два дні потому. Їх палац був зруйнований і пограбований голландцями.
Клунгкунг
Голландці також направили свої війська на Клунгкунг, готуючись вступити в битву з Дева Анунгом, правителем Клунгкунга і номінальним королем всього Балі, але зрештою відмовилися від цього, так як Дева Анунг не став битися з голландцями і домовився з ними про підписання угоди, за якою руйнував свої укріплення, віддавав голландцям вогнепальну зброю і відмовлявся від експортних і імпортних мит у торгівлі з голландцями.
Відповідний привід для вторгнення в Клунгкунг знайшовся у голландців через два роки. Тоді відбулося останнє вторгнення на острів, в результаті якого традиційне королівство на Балі було знищено.
Наслідки
Голландці за досить короткий термін в ході двох кампаній 1906 і 1908 року встановили повний контроль над островом Балі.
Голландські вторгнення привернули увагу світової преси, і західна громадськість дізналася про криваві звірства в південній частині острова. Газети відзначали різку диспропорцію між «злочинами» балійців і жахіттями каральних голландських експедицій. В результаті образ Нідерландів як «доброї» і «відповідальної» колоніальної держави був остаточно зруйнований.
Нідерланди, також критиковані світовою громадськістю за жорстокість солдат на Суматрі, Яві і східних островах Індонезії, вирішили спробувати відновити свій престиж «добрих» колонізаторів і загладити свою провину перед балійцями шляхом започаткування так званої «етнічної політики». У результаті голландці на Балі стали дослідниками і захисниками балійської культури і намагалися зберегти її поряд з розпочатою модернізацією країни. Були зроблені значні зусилля по збереженню традиційної культури Балі, сам острів планувалося зробити «живим музеєм» «класичної» культури Південно-Східної Азії, і вже в 1914 році острів відкрився для міжнародного туризму. У зв'язку з цим жорстокі вторгнення 1906 і 1908 років, які викликали міжнародне обурення, парадоксальним чином сприяли збереженню балійської культури і перетворенню острова в один із найпопулярніших світових курортів, яким він є і по цей день.
Література
- Willard A. Hanna Bali Chronicles. — Periplus, Singapore, 2004.
- Andy Barski, Albert Beaucort and Bruce Carpenter, Barski Bali and Lombok. — Dorling Kindersley, London, 2007.
- Debbie Guthrie Haer, Juliette Morillot and Irene Toh, Haer Bali, a traveller's companion. — Editions Didier Millet, 2001.
Посилання
- Pieter ter Keurs Colonial collections revisited [ 29 листопада 2014 у Wayback Machine.]. — CNWS Publication, 2007. — P. 146.
- Notice at the Bali Museum
- Michael Hitchcock, Nyoman Darma Putra Tourism, development and terrorism in Bali [ 29 листопада 2014 у Wayback Machine.]. — 2007. — P. 14.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Gollandska intervenciya na Bali 1906 vijskova intervenciya kolonialnoyi armiyi Korolivstva Niderlandiv na ostriv Bali yaka prizvela do znishennya dvoh pivdennih balijskih korolivstv Badunga i Tabanana a takozh do serjoznogo oslablennya najbilshogo korolivstva ostrova Ce bula shosta za rahunkom intervenciya gollandciv na ostriv Gollandska intervenciya na BaliGollandski vijska visadzhuyutsya v Sanuri 1906 rik Gollandska kavaleriya v SanuriDataveresen zhovten 1906MisceBali IndoneziyaRezultatperemoga gollandciv gollandci okupuvali pivdennij BaliStoroni NiderlandiBadung Tabanan KlungkungKomanduvachiMarinus Bernardus Rost van Tonningenkorol Gusti Agung NgurahSili3 pihotnih bataljoni 1 kavalerijskij detashement 2 artilerijski batareyinevidomoVtratinevidomoblizko 1 000 vbitoPeredistoriyaGollandci do seredini XIX stolittya vzhe zavoyuvali pivnichnu chastinu Bali priyednavshi korolivstva Dzhembrana Buleleng i Karangasem do Gollandskoyi Ost Indiyi prote pivdenni korolivstva Tabanan Badung i Klungkung zalishilisya nezalezhnimi Mizh cimi korolivstvami i gollandcyami postijno vinikali rizni dribni superechki i gollandci chekali lishe pidhodyashogo privodu shob pochati masovane vtorgnennya Odnim z golovnih predmetiv sporiv mizh balijskimi korolyami i gollandcyami bulo rozmezhuvannya prav u privlasnenni tovariv z korabliv yaki terpili avariyi na rifah bilya Bali Za balijskoyu tradiciyeyu yaka mala nazvu tawan karang i bula analgom serednovichnogo yevropejskogo beregovogo prava balijskij korol vvazhavsya vlasnikom vsih zatonulih u vodah bilya jogo korolivstva sudiv ale gollandci ne buli z cim zgodni 27 travnya 1904 roku kitajska shhuna pid nazvoyu Sri Kumalasila na rifi bilya Sanura i bula tut zhe rozgrabovana badungskimi balijcyami Koli gollandci poslali korolyu Badunga vimogu viddati yim chastinu zdobichi vin vidpoviv vidmovoyu zaruchivshis pidtrimkoyu koroliv Tabanana i Klungkunga Pravitel Tabanana takozh viklikav nevdovolennya gollandciv tim sho v 1904 roci dozvoliv u svoyij krayini zvichaj sati ritual spalennya zhivih rodichiv razom z trupom pomerlogo glavi sim yi yakij na Bali mav nazvu wesatia nezvazhayuchi na te sho gollandci formalno prosili jogo ne robiti cogo U chervni 1906 roku gollandskij flot pochav blokadu pivdennogo uzberezhzhya Bali a pravitelyam pivdennih korolivstv buli spryamovani rizni ultimatumi Vtorgnennya14 veresnya 1906 roku dosit znachni sili Korolivskoyi gollandskoyi Ost Indskoyi armiyi nazvani Shostoyu vijskovoyu ekspediciyeyu visadilisya v pivnichnij chastini plyazhu v Sanuri na teritoriyi Badunga Komanduvav gollandskimi vijskami general major Marinus Bernardus Rost van Tonningen Badungski soldati zdijsnili kilka napadiv na nameti gollandciv v Sanuri a takozh chinili serjoznij opir v seli Intaran Kesiman Prote v cilomu gollandcyam vdavalosya prosuvatisya po krayini bez osoblivogo oporu i voni pribuli v misto Kesiman 20 veresnya 1906 roku Tam miscevij car vasal korolya Badunga vzhe buv ubitij jogo vlasnim zhercem tak yak vidmovivsya chiniti zbrojnij opir gollandcyam Jogo palac buv u vogni same misto sporozhnilo Denpasar Gollandci vstupili v misto Denpasar tak nemov buli na vijskovomu paradi Niyakogo oporu spochatku yim nadano ne bulo Voni pidijshli do palacu miscevogo pravitelya i vidchuli zapah dimu a takozh pochuli barabannij bij z za stin palacu Koli gollandci pidijshli do vorit palacu voni vidchinilisya i z palacu vistupila movchazna procesiya pid kerivnictvom miscevogo radzhi yakogo na palankini nesli chotiri lyudini Radzha buv odyagnenij u tradicijnij bilij odyag dlya kremaciyi ta chudovi yuvelirni prikrasi i buv ozbroyenij tradicijnim balijskim kindzhalom krisom Inshi lyudi v procesiyi buli chinovnikami radzhi ohoroncyami zhrecyami druzhinami ditmi i slugami i vsi voni buli odyagneni odnakovo Voni vzhe proveli nad soboyu tradicijni peredsmertni rituali buli odyagneni u bili shati i kozhen mav svij ritualnij kris Trupi balijciv zagiblih v rezultati puputana v Badunzi Gollandski vijska stoyat livoruch Koli procesiya bula priblizno v sta krokah vid gollandskih vijsk vona zupinilasya Radzha spustivsya z palankina i dav znak zhrecyu yakij pidijshov do nogo i vstromiv kindzhal jomu v grudi Inshi uchasniki procesiyi pochali vbivati kindzhalami sebe ta inshih zdijsnyuyuchi ritualnij obryad pid nazvoyu puputan bij na smert Zhinki gluzlivo kidali svoyi koshtovnosti i zoloti moneti v gollandskih soldativ Zgodom povidomlyalosya nibito deyaki z tih sho vijshli z palacu balijciv strilyali po gollandcyam z rushnic i metali spisi i drotiki i ce sponukalo soldativ vidkriti po nih vogon z kulemetiv i artileriyi Oskilki z kozhnoyu hvilinoyu z palacu vihodilo vse bilshe lyudej gora trupiv pid gollandskim vognem vse zbilshuvalasya Vsogo v procesiyi bulo kilka soten a mozhlivo i bilsh 1000 cholovik I velika chastina z nih zaginula pid gollandskim vognem Pograbovane tilo denpasarskogo radzhi Za inshimi dzherelami bud yakij opir z boku balijciv brehnya Deyaki z uchasnikiv bijni zgodom rozpovidali sho gollandci pershimi vidkrili vogon po balijcyam yaki vijshli z palacu i sho ci balijci buli ozbroyeni lishe ceremonialnimi krisami i ridko spisami i shitami a takozh sho ti hto vizhiv pid obstrilom pokinchili z soboyu vbivayuchi sebe ta inshih u vidpovidnosti z kanonami puputan Pislya zavershennya rizanini gollandski soldati znyali vsi cinni rechi z trupiv i spalili ruyini zgorilogo pid artilerijskim vognem palacu Misto Denpasar bulo sterte z licya Zemli V toj zhe den podibni podiyi vidbuvalisya v susidnomu misti Pemekutan de zhiv korol Gusti Gede Ngurah Gollandci dozvolili korolyu i znati zdijsniti ritualne samogubstvo i pochali grabuvati trupi Monument pam yati zagiblih v Denpasari na Bali Ci podiyi v danij chas nazivayut na Bali badungskim puputanom i proslavlyayut yak priklad oporu inozemnoyi agresiyi Velicheznij bronzovij pam yatnik zvedeno na centralnij ploshi suchasnogo Denpasara de ranishe stoyav palac radzhi slavlyachi balijskij opir pid chas zdijsnennya puputana Tabanan Gollandci potim rushili do Tabananu kudi vtekli korol Gusti Agung Ngurah i jogo sin yaki zgodom zdalisya gollandcyam i namagalisya domovitisya z nimi shob praviti korolivstvom pid yih protektoratom Gollandski kavaleristi pered korolivskim palacom u Tabanane Gollandci u vidpovid zaproponuvali yim lishe visilku na ostrova Madura abo Lombok i voni volili pokinchiti z soboyu u v yaznici dva dni potomu Yih palac buv zrujnovanij i pograbovanij gollandcyami Klungkung Gollandci takozh napravili svoyi vijska na Klungkung gotuyuchis vstupiti v bitvu z Deva Anungom pravitelem Klungkunga i nominalnim korolem vsogo Bali ale zreshtoyu vidmovilisya vid cogo tak yak Deva Anung ne stav bitisya z gollandcyami i domovivsya z nimi pro pidpisannya ugodi za yakoyu rujnuvav svoyi ukriplennya viddavav gollandcyam vognepalnu zbroyu i vidmovlyavsya vid eksportnih i importnih mit u torgivli z gollandcyami Vidpovidnij privid dlya vtorgnennya v Klungkung znajshovsya u gollandciv cherez dva roki Todi vidbulosya ostannye vtorgnennya na ostriv v rezultati yakogo tradicijne korolivstvo na Bali bulo znisheno NaslidkiGollandci za dosit korotkij termin v hodi dvoh kampanij 1906 i 1908 roku vstanovili povnij kontrol nad ostrovom Bali Gollandski vtorgnennya privernuli uvagu svitovoyi presi i zahidna gromadskist diznalasya pro krivavi zvirstva v pivdennij chastini ostrova Gazeti vidznachali rizku disproporciyu mizh zlochinami balijciv i zhahittyami karalnih gollandskih ekspedicij V rezultati obraz Niderlandiv yak dobroyi i vidpovidalnoyi kolonialnoyi derzhavi buv ostatochno zrujnovanij Niderlandi takozh kritikovani svitovoyu gromadskistyu za zhorstokist soldat na Sumatri Yavi i shidnih ostrovah Indoneziyi virishili sprobuvati vidnoviti svij prestizh dobrih kolonizatoriv i zagladiti svoyu provinu pered balijcyami shlyahom zapochatkuvannya tak zvanoyi etnichnoyi politiki U rezultati gollandci na Bali stali doslidnikami i zahisnikami balijskoyi kulturi i namagalisya zberegti yiyi poryad z rozpochatoyu modernizaciyeyu krayini Buli zrobleni znachni zusillya po zberezhennyu tradicijnoyi kulturi Bali sam ostriv planuvalosya zrobiti zhivim muzeyem klasichnoyi kulturi Pivdenno Shidnoyi Aziyi i vzhe v 1914 roci ostriv vidkrivsya dlya mizhnarodnogo turizmu U zv yazku z cim zhorstoki vtorgnennya 1906 i 1908 rokiv yaki viklikali mizhnarodne oburennya paradoksalnim chinom spriyali zberezhennyu balijskoyi kulturi i peretvorennyu ostrova v odin iz najpopulyarnishih svitovih kurortiv yakim vin ye i po cej den LiteraturaWillard A Hanna Bali Chronicles Periplus Singapore 2004 Andy Barski Albert Beaucort and Bruce Carpenter Barski Bali and Lombok Dorling Kindersley London 2007 Debbie Guthrie Haer Juliette Morillot and Irene Toh Haer Bali a traveller s companion Editions Didier Millet 2001 PosilannyaPieter ter Keurs Colonial collections revisited 29 listopada 2014 u Wayback Machine CNWS Publication 2007 P 146 Notice at the Bali Museum Michael Hitchcock Nyoman Darma Putra Tourism development and terrorism in Bali 29 listopada 2014 u Wayback Machine 2007 P 14