Теофа́н (Фан) Стиліа́н Но́лі (алб. Theofan (Fan) Stilian Noli; нар. 6 січня 1882, Фракія — пом. 13 березня 1965, Форт-Лодердейл, Флорида, США) — албанський релігійний та політичний діяч, єпископ, засновник Албанської православної церкви, короткий час обіймав посаду прем'єр-міністра Албанії у 1924 році.
Фан Нолі Fan Noli | |
---|---|
алб. Fan Stilian Noli | |
Теофан Стиліан Нолі | |
Прем'єр-міністр Албанії | |
17 липня 1924 — 26 грудня 1924 | |
Попередник | Іліас Вріоні |
Наступник | Іліас Вріоні |
| |
Народився | 6 січня 1882 Фракія |
Помер | 13 березня 1965 (83 роки) Форт-Лодердейл, Флорида, США |
Відомий як | мовознавець, політик, священник, дипломат, історик, перекладач, журналіст, письменник, перекладач Біблії, поет, композитор |
Країна | Албанія, Османська імперія і США |
Alma mater | Гарвардський університет і Бостонський університет |
Релігія | Албанська православна автокефальна церква |
Медіафайли у Вікісховищі | |
Біографія
Ранні роки
Пращури Нолі здавна несли військову службу султану й були поселені в околицях Константинополя, у Фракії. Його дядько, потрапивши у полон до росіян, попросився на богослужіння. На питання, як він, православний, може служити басурманам, відповів: «Релігія — релігією, а професія — професією».
В молодості багато подорожував країнами Середземномор'я, довго жив у Греції та Єгипті, заробляв акторським мистецтвом та як перекладач. Володів 13 іноземними мовами. Переклав албанською Шекспіра, Сервантеса, Омара Хаяма. Уклав стосунки з албанською діаспорою і став палким прихильником албанського націоналістичного руху. У 1906 році переїхав до Бостона.
Засновник Албанської православної церкви
У зв'язку з тим, що Православна церква в Албанії перебувала під сильним впливом Греції та протистояла національно-визвольному руху, Нолі, разом з групою албанських націоналістів, проголосив створення незалежної Албанської православної церкви й отримав священний сан у знову створеній церкві у 1908 році. Його хіротонія була здійснена російським єпископом, ймовірно Платоном, на території США.
Міжнародна діяльність
Того ж року Нолі почав навчатись у Гарвардському університеті і здобув освіту 1912 року. Повернувся до Європи, щоб боротись за незалежність Албанії, яку вперше відвідав у 1913 році.
У роки Першої світової війни повернувся до США, очолив албанську діаспору. Завдяки його дипломатичним зусиллям президент Вудро Вільсон підтримав міжнародне визнання незалежної Албанії (проголошено 1912 року), яку 1920 року визнала Ліга Націй.
Албанський політик
У 1921 році Нолі став депутатом албанського парламенту як представник ліберальної партії «Ватра». Короткий час займав посаду міністра закордонних справ в уряді Кшафера Юпі. Після того, як консерватори вбили ліберального політика Авні Рустемі, Нолі проголосив на його похованні палку промову, що призвела до повстання і втечі консервативного прем'єр-міністра Ахмета Зогу. Хоча влада на короткий час перейшла до іншого консерватора, Шефкета Верладжі, невдовзі той також був змушений тікати. Недовго прем'єром був ліберал Іліас Вріоні, а 17 липня 1924 прем'єром і регентом країни було призначено Нолі.
Падіння
Незважаючи на спроби реформувати країну, «Програма з 12 пунктів» Нолі була непопулярною, і його уряд впав в результаті перевороту, організованого на Різдво 1924 року групою прибічників Ахмета Зогу. За два тижні Зогу повернувся до Албанії, а Нолі втік до Італії (на батьківщині його було заочно засуджено до смерті).
Еміграція
1932 року Нолі переїхав до США і створив республіканську опозицію режиму Зогу, який до того часу проголосив себе королем. Нолі продовжив свою освіту, вивчав і викладав візантійську музику, брав активну участь у діяльності Албанської православної церкви.
Написав книги про Скандербега й Бетховена. Останню високо оцінив Бернард Шоу, сказавши, що в ній помітний «почерк першокласного критика й біографа» .
В еміграції встановив контакти з режимом Енвера Ходжі, що виник в Албанії після Другої світової війни, переконав американський уряд визнати новий режим. Однак на пропозицію комуністичного уряду повернутись відмовив, пославшись на зайнятість справами своєї єпархії.
Помер 1965 року у Флориді.
Примітки
- Н. Д. Смирнова, Історія Албанії у XX столітті М., Наука, 2003 с.123)
Посилання
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Фан Нолі |
- Biography, poetry and portrait [ 11 лютого 2006 у Wayback Machine.]
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Teofa n Fan Stilia n No li alb Theofan Fan Stilian Noli nar 6 sichnya 1882 Frakiya pom 13 bereznya 1965 Fort Loderdejl Florida SShA albanskij religijnij ta politichnij diyach yepiskop zasnovnik Albanskoyi pravoslavnoyi cerkvi korotkij chas obijmav posadu prem yer ministra Albaniyi u 1924 roci Fan Noli Fan Nolialb Fan Stilian NoliFan Noli Fan NoliTeofan Stilian NoliPrem yer ministr Albaniyi17 lipnya 1924 26 grudnya 1924Poperednik Ilias VrioniNastupnik Ilias VrioniNarodivsya 6 sichnya 1882 1882 01 06 FrakiyaPomer 13 bereznya 1965 1965 03 13 83 roki Fort Loderdejl Florida SShAVidomij yak movoznavec politik svyashennik diplomat istorik perekladach zhurnalist pismennik perekladach Bibliyi poet kompozitorKrayina Albaniya Osmanska imperiya i SShAAlma mater Garvardskij universitet i Bostonskij universitetReligiya Albanska pravoslavna avtokefalna cerkva Mediafajli u VikishovishiBiografiyaRanni roki Prashuri Noli zdavna nesli vijskovu sluzhbu sultanu j buli poseleni v okolicyah Konstantinopolya u Frakiyi Jogo dyadko potrapivshi u polon do rosiyan poprosivsya na bogosluzhinnya Na pitannya yak vin pravoslavnij mozhe sluzhiti basurmanam vidpoviv Religiya religiyeyu a profesiya profesiyeyu V molodosti bagato podorozhuvav krayinami Seredzemnomor ya dovgo zhiv u Greciyi ta Yegipti zaroblyav aktorskim mistectvom ta yak perekladach Volodiv 13 inozemnimi movami Pereklav albanskoyu Shekspira Servantesa Omara Hayama Uklav stosunki z albanskoyu diasporoyu i stav palkim prihilnikom albanskogo nacionalistichnogo ruhu U 1906 roci pereyihav do Bostona Zasnovnik Albanskoyi pravoslavnoyi cerkvi U zv yazku z tim sho Pravoslavna cerkva v Albaniyi perebuvala pid silnim vplivom Greciyi ta protistoyala nacionalno vizvolnomu ruhu Noli razom z grupoyu albanskih nacionalistiv progolosiv stvorennya nezalezhnoyi Albanskoyi pravoslavnoyi cerkvi j otrimav svyashennij san u znovu stvorenij cerkvi u 1908 roci Jogo hirotoniya bula zdijsnena rosijskim yepiskopom jmovirno Platonom na teritoriyi SShA Mizhnarodna diyalnist Togo zh roku Noli pochav navchatis u Garvardskomu universiteti i zdobuv osvitu 1912 roku Povernuvsya do Yevropi shob borotis za nezalezhnist Albaniyi yaku vpershe vidvidav u 1913 roci U roki Pershoyi svitovoyi vijni povernuvsya do SShA ocholiv albansku diasporu Zavdyaki jogo diplomatichnim zusillyam prezident Vudro Vilson pidtrimav mizhnarodne viznannya nezalezhnoyi Albaniyi progolosheno 1912 roku yaku 1920 roku viznala Liga Nacij Albanskij politik U 1921 roci Noli stav deputatom albanskogo parlamentu yak predstavnik liberalnoyi partiyi Vatra Korotkij chas zajmav posadu ministra zakordonnih sprav v uryadi Kshafera Yupi Pislya togo yak konservatori vbili liberalnogo politika Avni Rustemi Noli progolosiv na jogo pohovanni palku promovu sho prizvela do povstannya i vtechi konservativnogo prem yer ministra Ahmeta Zogu Hocha vlada na korotkij chas perejshla do inshogo konservatora Shefketa Verladzhi nevdovzi toj takozh buv zmushenij tikati Nedovgo prem yerom buv liberal Ilias Vrioni a 17 lipnya 1924 prem yerom i regentom krayini bulo priznacheno Noli Padinnya Nezvazhayuchi na sprobi reformuvati krayinu Programa z 12 punktiv Noli bula nepopulyarnoyu i jogo uryad vpav v rezultati perevorotu organizovanogo na Rizdvo 1924 roku grupoyu pribichnikiv Ahmeta Zogu Za dva tizhni Zogu povernuvsya do Albaniyi a Noli vtik do Italiyi na batkivshini jogo bulo zaochno zasudzheno do smerti Emigraciya 1932 roku Noli pereyihav do SShA i stvoriv respublikansku opoziciyu rezhimu Zogu yakij do togo chasu progolosiv sebe korolem Noli prodovzhiv svoyu osvitu vivchav i vikladav vizantijsku muziku brav aktivnu uchast u diyalnosti Albanskoyi pravoslavnoyi cerkvi Napisav knigi pro Skanderbega j Bethovena Ostannyu visoko ociniv Bernard Shou skazavshi sho v nij pomitnij pocherk pershoklasnogo kritika j biografa V emigraciyi vstanoviv kontakti z rezhimom Envera Hodzhi sho vinik v Albaniyi pislya Drugoyi svitovoyi vijni perekonav amerikanskij uryad viznati novij rezhim Odnak na propoziciyu komunistichnogo uryadu povernutis vidmoviv poslavshis na zajnyatist spravami svoyeyi yeparhiyi Pomer 1965 roku u Floridi PrimitkiN D Smirnova Istoriya Albaniyi u XX stolitti M Nauka 2003 s 123 PosilannyaVikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Fan Noli Biography poetry and portrait 11 lyutogo 2006 u Wayback Machine