«Нехай мене звуть Ґантенбайн» (нім. Mein Name sei Gantenbein) — роман швейцарського письменника Макса Фріша, написаний 1964 року.
Назву себе Гантенбайн | ||||
---|---|---|---|---|
нім. Mein Name sei Gantenbein | ||||
Обкладинка українського видання 2010 року | ||||
Жанр | роман | |||
Форма | роман | |||
Автор | Макс Фріш | |||
Мова | німецька | |||
Написано | 1964 | |||
Опубліковано | 1964 | |||
Країна | Швейцарія | |||
Переклад | Петро Таращук, 2010 | |||
| ||||
Роман будується на припущенні, що людині дано змінюватися безкінечно й повністю вільно. Фріш дозволяє своєму героєві прожити відразу декілька життів, ставить одночасно декілька досліджень на тому самому майданчикові. В романі відсутня єдина дія, яка розвивалася б послідовно, нема характерів, які розкривалися б поступово. Автор зайнятий іншим. Певна умовна особа — мовець, який веде розповідь, вигадує собі, а заодно й персонажам, з якими він подекуди зливається, можливі біографії та втілення. Сюжет розбирається на епізоди, багато з яких починаються зі слів: «Я уявляю собі…». Введені таким чином історії мають принаймні по два варіанти: праворуч підеш — ліворуч підеш… Наприклад, чоловік та жінка розстаються після проведеної разом ночі. Далі можливими є два шляхи: герой їде й тим самим припиняє щойно розпочату історію, або ж вона стає його життям. Побачивши на мить кадр з власного майбутнього життя, людина розуміє: якщо в жінки, яка чекатиме на нього через багато років на аеродромі, чорне волосся й сірі очі, значить, він той, хто тоді від неї поїхав.
Фріш не дає «додивитись» долі своїх героїв до їх природного кінця. Справа, вважає він, полягає не стільки в тому, чим «все скінчиться», скільки в сутності людини. В пошуках сутності він вільно міняє історії персонажів, міняє, за власним зізнанням, як сукні.
В романі «Нехай мене звуть Ґантенбайн» розказано, наприклад, про акторку Лілю, жінку прекрасну та вітряну. Але пізніше мовець відмовляється від попереднього наміру й робить Лілю італійською графинею. Він змінює справи Лілі та її зв'язки з людьми так же легко, як колір її волосся. Де ж, коли і в якому місці Ліля була більш за все самою собою?
Блискуча знахідка автора — Ґантенбайн починає видавати себе за сліпого. «Сліпий» не бачить омани, непомітно веде закинуте домашнє господарство й підбирає загублені дружиною речі. Але той же образ дозволяє знайти й інший підхід до проблеми: сліпий — це той, хто невільно сприймає людей такими, якими вони хочуть здаватись; той, перед ким легко грати будь-яку роль. Неочікуваним робом при цьому правду й брехню в романі стає важко розрізнити: «Він зустріне пана, який щойно казав про свободу культури, й спитає, чи є в залі ще один пан, який грав такуж важливу роль при Гітлерові, й не побачить, що це той же пан».
Чи може бути, що «сліпота» для самого Ґантенбайна — це шанс звільнитися від ревнощів, підозрілості, егоїзму, розвинути найкращі сторони своєї особистості? Але якщо мова йдеться про любов, то, як каже сам мовець, «до чого лицемірство?» Адже й силою любові, без образливого розіграшу, можна пробачати, забувати себе і бути, не зважаючи ні на що, щасливим. Живе й відчуває в романі акторка Ліля, лицемірить — Ґантенбайн.
В існуванні персонажів роману (як і в долі Анатоля Штіллера, героя іншого роману Макса Фріша — Штіллер) багато умовного. Ґантенбайн може стати, а може й не стати сліпим; він любить, але іноді це викликає сумніви. Прикриваючись своєї «сліпотою», герой може ухилитися від виконання обов'язку… Постукуючи паличкою, Гантенбайн з'являється на засіданні суду, де, як йому відомо, тільки він може довести невинуватість обвинуваченого: «сліпий» бачив, як він мирно годує лебедів в той же момент, коли відбулось вбивство. Щоб врятувати людину, треба вийти з ролі й виконати обов'язок, який диктується моральними нормами. Але Ґантенбайн і тут невловимий. Все з тією ж м'якою посмішкою, безпорадною посмішкою сліпого, він полишає залу суду, не сказавши правди. То чи є він особистістю?
Український переклад
Українською мовою роман переклав Петро Таращук.
Література
1. Гуллівер у Швейцарії. Макс Фріш — інтелектуал на перехресті традицій і культур: [зб. наук. пр.] / упоряд. М. Унзер, Є. Волощук, О. Чертенко. — К. : Вид. дім Д. Бураго, 2012. — 256 с. — (Понад кордонами: Студії німецькомовної літератури; вип.4). —
Посилання
- e-book на сайті Chtyvo.org.ua
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Nehaj mene zvut Gantenbajn nim Mein Name sei Gantenbein roman shvejcarskogo pismennika Maksa Frisha napisanij 1964 roku Nazvu sebe Gantenbajnnim Mein Name sei GantenbeinObkladinka ukrayinskogo vidannya 2010 rokuZhanrromanFormaromanAvtorMaks FrishMovanimeckaNapisano1964Opublikovano1964Krayina ShvejcariyaPerekladPetro Tarashuk 2010 Roman buduyetsya na pripushenni sho lyudini dano zminyuvatisya bezkinechno j povnistyu vilno Frish dozvolyaye svoyemu geroyevi prozhiti vidrazu dekilka zhittiv stavit odnochasno dekilka doslidzhen na tomu samomu majdanchikovi V romani vidsutnya yedina diya yaka rozvivalasya b poslidovno nema harakteriv yaki rozkrivalisya b postupovo Avtor zajnyatij inshim Pevna umovna osoba movec yakij vede rozpovid vigaduye sobi a zaodno j personazham z yakimi vin podekudi zlivayetsya mozhlivi biografiyi ta vtilennya Syuzhet rozbirayetsya na epizodi bagato z yakih pochinayutsya zi sliv Ya uyavlyayu sobi Vvedeni takim chinom istoriyi mayut prinajmni po dva varianti pravoruch pidesh livoruch pidesh Napriklad cholovik ta zhinka rozstayutsya pislya provedenoyi razom nochi Dali mozhlivimi ye dva shlyahi geroj yide j tim samim pripinyaye shojno rozpochatu istoriyu abo zh vona staye jogo zhittyam Pobachivshi na mit kadr z vlasnogo majbutnogo zhittya lyudina rozumiye yaksho v zhinki yaka chekatime na nogo cherez bagato rokiv na aerodromi chorne volossya j siri ochi znachit vin toj hto todi vid neyi poyihav Frish ne daye dodivitis doli svoyih geroyiv do yih prirodnogo kincya Sprava vvazhaye vin polyagaye ne stilki v tomu chim vse skinchitsya skilki v sutnosti lyudini V poshukah sutnosti vin vilno minyaye istoriyi personazhiv minyaye za vlasnim ziznannyam yak sukni V romani Nehaj mene zvut Gantenbajn rozkazano napriklad pro aktorku Lilyu zhinku prekrasnu ta vitryanu Ale piznishe movec vidmovlyayetsya vid poperednogo namiru j robit Lilyu italijskoyu grafineyu Vin zminyuye spravi Lili ta yiyi zv yazki z lyudmi tak zhe legko yak kolir yiyi volossya De zh koli i v yakomu misci Lilya bula bilsh za vse samoyu soboyu Bliskucha znahidka avtora Gantenbajn pochinaye vidavati sebe za slipogo Slipij ne bachit omani nepomitno vede zakinute domashnye gospodarstvo j pidbiraye zagubleni druzhinoyu rechi Ale toj zhe obraz dozvolyaye znajti j inshij pidhid do problemi slipij ce toj hto nevilno sprijmaye lyudej takimi yakimi voni hochut zdavatis toj pered kim legko grati bud yaku rol Neochikuvanim robom pri comu pravdu j brehnyu v romani staye vazhko rozrizniti Vin zustrine pana yakij shojno kazav pro svobodu kulturi j spitaye chi ye v zali she odin pan yakij grav takuzh vazhlivu rol pri Gitlerovi j ne pobachit sho ce toj zhe pan Chi mozhe buti sho slipota dlya samogo Gantenbajna ce shans zvilnitisya vid revnoshiv pidozrilosti egoyizmu rozvinuti najkrashi storoni svoyeyi osobistosti Ale yaksho mova jdetsya pro lyubov to yak kazhe sam movec do chogo licemirstvo Adzhe j siloyu lyubovi bez obrazlivogo rozigrashu mozhna probachati zabuvati sebe i buti ne zvazhayuchi ni na sho shaslivim Zhive j vidchuvaye v romani aktorka Lilya licemirit Gantenbajn V isnuvanni personazhiv romanu yak i v doli Anatolya Shtillera geroya inshogo romanu Maksa Frisha Shtiller bagato umovnogo Gantenbajn mozhe stati a mozhe j ne stati slipim vin lyubit ale inodi ce viklikaye sumnivi Prikrivayuchis svoyeyi slipotoyu geroj mozhe uhilitisya vid vikonannya obov yazku Postukuyuchi palichkoyu Gantenbajn z yavlyayetsya na zasidanni sudu de yak jomu vidomo tilki vin mozhe dovesti nevinuvatist obvinuvachenogo slipij bachiv yak vin mirno goduye lebediv v toj zhe moment koli vidbulos vbivstvo Shob vryatuvati lyudinu treba vijti z roli j vikonati obov yazok yakij diktuyetsya moralnimi normami Ale Gantenbajn i tut nevlovimij Vse z tiyeyu zh m yakoyu posmishkoyu bezporadnoyu posmishkoyu slipogo vin polishaye zalu sudu ne skazavshi pravdi To chi ye vin osobististyu Ukrayinskij perekladUkrayinskoyu movoyu roman pereklav Petro Tarashuk Maks Frish Nehaj mene zvut Gantenbajn Per z nim P Tarashuka Harkiv Folio 2010 Literatura1 Gulliver u Shvejcariyi Maks Frish intelektual na perehresti tradicij i kultur zb nauk pr uporyad M Unzer Ye Voloshuk O Chertenko K Vid dim D Burago 2012 256 s Ponad kordonami Studiyi nimeckomovnoyi literaturi vip 4 ISBN 966 489 148 3Posilannyae book na sajti Chtyvo org ua