Ла-Ізабела — перше відносно довготривале європейське (іспанське) поселення в Новому світі, засноване після відкриття Америки Колумбом. Знаходиться в сучасній провінції Пуерто-Плата в Домініканській Республіці на острові Гаїті. Місце знаходиться 42 км на захід від міста Пуерто-Плата, що прилягає до села Ель-Кастільо. Зараз на цій території створено Національний історичний парк.
Ла-Ізабела | |
---|---|
19°53′23″ пн. ш. 71°04′42″ зх. д. / 19.88998000002777999° пн. ш. 71.07852000002777970° зх. д.Координати: 19°53′23″ пн. ш. 71°04′42″ зх. д. / 19.88998000002777999° пн. ш. 71.07852000002777970° зх. д. | |
Країна | Домініканська Республіка |
Розташування | d |
Тип | населений пункт |
Засновник | Христофор Колумб |
Дата заснування | 8 грудня 1493[1] |
Ла-Ізабела Ла-Ізабела (Домініканська Республіка) | |
Медіафайли у Вікісховищі |
Першими відомими сьогодні європейськими поселеннями в Америці були поселення вікінгів у Гренландії та Ньюфаундленді, які датуються 500 роками раніше. Проте відомості про ці поселення були майже невідомі в Європі і задовго до першого плавання Колумба ці поселення були покинуті.
Ла-Ізабела була заснована Христофором Колумбом під час другої подорожі у грудні 1493 року і названа на честь королеви Кастилії Ізабелли I. Перша спроба постійного поселення — форт Ла-Навідад, заснований Колумбом роком раніше на захід від Ла-Ізабели, на території сучасної Гаїті, була повністю зруйнована корінним народом таїно. Ла-Ізабела теж була повністю покинута до 1500 року.
Ла-Ізабела була створена для пошуку дорогоцінних металів. Тут зафіксовано першу відому епідемією, яка поширилася з Європи до Нового Світу в 1493 році та два перших урагани у Північній Атлантиці, які спостерігали європейці у 1494 та 1495 роках.
Голод та хвороби незабаром призвели до розчарування і заколоту. Дійшло до того, що група поселенців на чолі з Берналем де Пізою спробувала втекти з кількома кораблями і повернутися до Іспанії. Ла-Ізабела протрималася до 1496 року, коли Колумб вирішив відмовитися від неї на користь нового поселення, сучасного Санто-Домінго.
Історія колонії
Після свого першого плавання до Нового Світу Колумб повернувся до Гаїті на чолі флотилії з сімнадцятьох кораблів. Він взяв з собою більше тисячі людей, включаючи моряків, солдатів, теслярів, каменярів та інших робітників. Прибули також священики та вельможі. Поселенці Колумба побудували будинки, комори, римо-католицьку церкву. Хоча історичні записи не згадують ні жінок, ні африканців, скелетні останки в могилах виявили принаймні одну європейку та вказували на африканське походження для інших, однак чи були вони останні моряками чи рабами, поки не визначено. Іспанці привезли свиней, коней, пшеницю, цукровий очерет та зброю. З ними прийшли щури та мікроби, що призвело до першої епідемії грипу в Америці. Поселення займало більше двох гектарів.
Перша меса була відслужена 6 січня 1494 року. Місто включало 200 солом'яних хатин, площу, кам'яний будинок і арсенал Колумба.
Таїно були місцевими тубільцями, які жили в горах поблизу Ла-Ізабели. Вони харчувалися рибою та продуктами, такими як ананас, які вони надавали іспанцям. Колумб сказав, що в світі немає прекрасніших людей.
У березні 1494 р. люди Колумба разом з індіанцями таїно почали пошуки в горах Гаїті золота і знайшли його у невеликій кількості.
У червні 1495 року на острів обрушився сильний шторм, який таїно називали ураганом. Таїно відступили у гори, а іспанці залишилися в колонії. Було потоплено кілька кораблів, включаючи флагман «Марі-Галанте». У затоці були знайдені гарматні стволи та якіри тієї епохи. Драглистий мул з річок та хвилі підняли рівень затоки і затопили уламки.
Печери на острові, де, можливо, ховалися індіанці, зображують зображення сонця, рослин, тварин, дивних форм, людей, бородатих облич та вітрильних кораблів.
Наслідки
Христофор Колумб був відсутній в Ізабелі з 24 квітня по 29 вересня 1494 року під час дослідницької поїздки на Кубу, протягом якої він також відкрив Ямайку. Він залишив свого брата Дієго Колумба президентом острова, а Фрей Бернардо Буйль та Педро Фернандес Коронель — регентами. Під час його відсутності приїхав його брат Барфоломео Колумб. Таїно повстали, а капітан Педро Маргарит втік назад до Іспанії. 24 березня 1495 року Христофор Колумб у союзі з Гуаканаґарі виступив проти інших касиків з 200 чоловіками, 20 конями та 20 гончими собаками. Він убив чи захопив багатьох, включаючи головного касіка Каонабо. Саме Каонабо був відповідальним за розправу над Навідадом. Його відправили до Іспанії як ув'язненого. На той час залишилося лише 630 християн, «більшість із них хворі, серед них багато дітей та жінок». Сам Христофор Колумб вирушив до Іспанії 10 березня 1496 року з 225 християнами та 30 індіанцями на борту Санта-Крус і Ніни. До того часу корінний народ таїносів, що страждали від «нестачі їжі та різноманітних напастей», зменшився на дві третини.
Протягом року після від'їзду Христофора Колумба «їх продовольство вичерпувалося, страждання та хвороби зростали, вони розчарувалися своєю долею і зневірилися у майбутньому». Мер-алькальд, Франциско Ролдан, утворив таємну фракцію і «обурений, щоб ним керували іноземці», планував вбити братів Крістофера — Бартоломія та Дієго. Вперше плануючи захоплення міста та фортеці Консепсьйон у провінції Чібао, Ролдан врешті-решт перемістив своїх повстанців до Харагуа, де земля була родючою, а жінки — «найкрасивішими та найдобрішими у країні». Коли 30 серпня 1498 р. Крістофер увійшов у Санто-Домінго, він виявив, що багато людей, яких він залишив два з половиною роки тому, померли, близько 160 захворіли, а ще багато хто приєднався до повстання Ролдана. Заколот нарешті закінчився 3 серпня 1499 р., коли Крістофер погодився «відновити Ролдана як вічного мера-алькальда», дозволити 15 повернутися додому до Іспанії, надав гранти на будинки та землю тим, хто залишився.
Відкриття золота в 1499 році в центральній частині Кордильєр і початком буму видобутку спричинили знелюднення Ізабели до 1500 року.
Посилання
- http://nationalhumanitiescenter.org/pds/amerbegin/settlement/text1/ColumbusHispaniola.pdf
- Floyd, Troy (1973). The Columbus Dynasty in the Caribbean, 1492-1526. Albuquerque: University of New Mexico Press. с. 22.
- Thibodeau, A. M.; Killick, D. J.; Ruiz, J.; Chesley, J. T.; Deagan, K.; Cruxent, J. M.; Lyman, W. (February 2007), The strange case of the earliest silver extraction by European colonists in the New World, PNAS, 104 (9): 3663—3666, Bibcode:2007PNAS..104.3663T, doi:10.1073/pnas.0607297104, PMC 1805524, PMID 17360699
- Guerre, M.D., Francisco (Fall 1988). The Earliest American Epidemic: The Influenza of 1493. Social Science History. 12 (3): 305—325. doi:10.1017/S0145553200018599. PMID 11618144 — через JSTOR.
- National Geographic Television. «Columbus's Cursed Colony.» Viewed 2013-01-13.
- Floyd, Troy (1973). The Columbus Dynasty in the Caribbean, 1492-1526. Albuquerque: University of New Mexico Press. с. 22.
- Columbus, Ferdinand (1959). The Life of the Admiral Christopher Columbus by his son Ferdinand. New Brunswick: Rutgers, The State University. с. 130—131, 145—149, 169.
- Columbus, Ferdinand (1959). The Life of the Admiral Christopher Columbus by his son Ferdinand. New Brunswick: Rutgers, The State University. с. 130—131, 145—149, 169.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
La Izabela pershe vidnosno dovgotrivale yevropejske ispanske poselennya v Novomu sviti zasnovane pislya vidkrittya Ameriki Kolumbom Znahoditsya v suchasnij provinciyi Puerto Plata v Dominikanskij Respublici na ostrovi Gayiti Misce znahoditsya 42 km na zahid vid mista Puerto Plata sho prilyagaye do sela El Kastilo Zaraz na cij teritoriyi stvoreno Nacionalnij istorichnij park La Izabela19 53 23 pn sh 71 04 42 zh d 19 88998000002777999 pn sh 71 07852000002777970 zh d 19 88998000002777999 71 07852000002777970 Koordinati 19 53 23 pn sh 71 04 42 zh d 19 88998000002777999 pn sh 71 07852000002777970 zh d 19 88998000002777999 71 07852000002777970Krayina Dominikanska RespublikaRoztashuvannyadTipnaselenij punktZasnovnikHristofor KolumbData zasnuvannya8 grudnya 1493 1 La IzabelaLa Izabela Dominikanska Respublika Mediafajli u Vikishovishi Pershimi vidomimi sogodni yevropejskimi poselennyami v Americi buli poselennya vikingiv u Grenlandiyi ta Nyufaundlendi yaki datuyutsya 500 rokami ranishe Prote vidomosti pro ci poselennya buli majzhe nevidomi v Yevropi i zadovgo do pershogo plavannya Kolumba ci poselennya buli pokinuti La Izabela bula zasnovana Hristoforom Kolumbom pid chas drugoyi podorozhi u grudni 1493 roku i nazvana na chest korolevi Kastiliyi Izabelli I Persha sproba postijnogo poselennya fort La Navidad zasnovanij Kolumbom rokom ranishe na zahid vid La Izabeli na teritoriyi suchasnoyi Gayiti bula povnistyu zrujnovana korinnim narodom tayino La Izabela tezh bula povnistyu pokinuta do 1500 roku La Izabela bula stvorena dlya poshuku dorogocinnih metaliv Tut zafiksovano pershu vidomu epidemiyeyu yaka poshirilasya z Yevropi do Novogo Svitu v 1493 roci ta dva pershih uragani u Pivnichnij Atlantici yaki sposterigali yevropejci u 1494 ta 1495 rokah Golod ta hvorobi nezabarom prizveli do rozcharuvannya i zakolotu Dijshlo do togo sho grupa poselenciv na choli z Bernalem de Pizoyu sprobuvala vtekti z kilkoma korablyami i povernutisya do Ispaniyi La Izabela protrimalasya do 1496 roku koli Kolumb virishiv vidmovitisya vid neyi na korist novogo poselennya suchasnogo Santo Domingo Istoriya koloniyiPislya svogo pershogo plavannya do Novogo Svitu Kolumb povernuvsya do Gayiti na choli flotiliyi z simnadcyatoh korabliv Vin vzyav z soboyu bilshe tisyachi lyudej vklyuchayuchi moryakiv soldativ teslyariv kamenyariv ta inshih robitnikiv Pribuli takozh svyasheniki ta velmozhi Poselenci Kolumba pobuduvali budinki komori rimo katolicku cerkvu Hocha istorichni zapisi ne zgaduyut ni zhinok ni afrikanciv skeletni ostanki v mogilah viyavili prinajmni odnu yevropejku ta vkazuvali na afrikanske pohodzhennya dlya inshih odnak chi buli voni ostanni moryakami chi rabami poki ne viznacheno Ispanci privezli svinej konej pshenicyu cukrovij ocheret ta zbroyu Z nimi prijshli shuri ta mikrobi sho prizvelo do pershoyi epidemiyi gripu v Americi Poselennya zajmalo bilshe dvoh gektariv Persha mesa bula vidsluzhena 6 sichnya 1494 roku Misto vklyuchalo 200 solom yanih hatin ploshu kam yanij budinok i arsenal Kolumba Tayino buli miscevimi tubilcyami yaki zhili v gorah poblizu La Izabeli Voni harchuvalisya riboyu ta produktami takimi yak ananas yaki voni nadavali ispancyam Kolumb skazav sho v sviti nemaye prekrasnishih lyudej U berezni 1494 r lyudi Kolumba razom z indiancyami tayino pochali poshuki v gorah Gayiti zolota i znajshli jogo u nevelikij kilkosti U chervni 1495 roku na ostriv obrushivsya silnij shtorm yakij tayino nazivali uraganom Tayino vidstupili u gori a ispanci zalishilisya v koloniyi Bulo potopleno kilka korabliv vklyuchayuchi flagman Mari Galante U zatoci buli znajdeni garmatni stvoli ta yakiri tiyeyi epohi Draglistij mul z richok ta hvili pidnyali riven zatoki i zatopili ulamki Pecheri na ostrovi de mozhlivo hovalisya indianci zobrazhuyut zobrazhennya soncya roslin tvarin divnih form lyudej borodatih oblich ta vitrilnih korabliv NaslidkiHristofor Kolumb buv vidsutnij v Izabeli z 24 kvitnya po 29 veresnya 1494 roku pid chas doslidnickoyi poyizdki na Kubu protyagom yakoyi vin takozh vidkriv Yamajku Vin zalishiv svogo brata Diyego Kolumba prezidentom ostrova a Frej Bernardo Bujl ta Pedro Fernandes Koronel regentami Pid chas jogo vidsutnosti priyihav jogo brat Barfolomeo Kolumb Tayino povstali a kapitan Pedro Margarit vtik nazad do Ispaniyi 24 bereznya 1495 roku Hristofor Kolumb u soyuzi z Guakanagari vistupiv proti inshih kasikiv z 200 cholovikami 20 konyami ta 20 gonchimi sobakami Vin ubiv chi zahopiv bagatoh vklyuchayuchi golovnogo kasika Kaonabo Same Kaonabo buv vidpovidalnim za rozpravu nad Navidadom Jogo vidpravili do Ispaniyi yak uv yaznenogo Na toj chas zalishilosya lishe 630 hristiyan bilshist iz nih hvori sered nih bagato ditej ta zhinok Sam Hristofor Kolumb virushiv do Ispaniyi 10 bereznya 1496 roku z 225 hristiyanami ta 30 indiancyami na bortu Santa Krus i Nini Do togo chasu korinnij narod tayinosiv sho strazhdali vid nestachi yizhi ta riznomanitnih napastej zmenshivsya na dvi tretini Protyagom roku pislya vid yizdu Hristofora Kolumba yih prodovolstvo vicherpuvalosya strazhdannya ta hvorobi zrostali voni rozcharuvalisya svoyeyu doleyu i znevirilisya u majbutnomu Mer alkald Francisko Roldan utvoriv tayemnu frakciyu i oburenij shob nim keruvali inozemci planuvav vbiti brativ Kristofera Bartolomiya ta Diyego Vpershe planuyuchi zahoplennya mista ta forteci Konsepsjon u provinciyi Chibao Roldan vreshti resht peremistiv svoyih povstanciv do Haragua de zemlya bula rodyuchoyu a zhinki najkrasivishimi ta najdobrishimi u krayini Koli 30 serpnya 1498 r Kristofer uvijshov u Santo Domingo vin viyaviv sho bagato lyudej yakih vin zalishiv dva z polovinoyu roki tomu pomerli blizko 160 zahvorili a she bagato hto priyednavsya do povstannya Roldana Zakolot nareshti zakinchivsya 3 serpnya 1499 r koli Kristofer pogodivsya vidnoviti Roldana yak vichnogo mera alkalda dozvoliti 15 povernutisya dodomu do Ispaniyi nadav granti na budinki ta zemlyu tim hto zalishivsya 191 214 35 43 Vidkrittya zolota v 1499 roci v centralnij chastini Kordilyer i pochatkom bumu vidobutku sprichinili znelyudnennya Izabeli do 1500 roku 44Panoramnij vid na buhtu La Izabela ta muzej pravoruchPanoramnij vid na arheologichni rozkopki La IzabelaPosilannya http nationalhumanitiescenter org pds amerbegin settlement text1 ColumbusHispaniola pdf Floyd Troy 1973 The Columbus Dynasty in the Caribbean 1492 1526 Albuquerque University of New Mexico Press s 22 Thibodeau A M Killick D J Ruiz J Chesley J T Deagan K Cruxent J M Lyman W February 2007 The strange case of the earliest silver extraction by European colonists in the New World PNAS 104 9 3663 3666 Bibcode 2007PNAS 104 3663T doi 10 1073 pnas 0607297104 PMC 1805524 PMID 17360699 Guerre M D Francisco Fall 1988 The Earliest American Epidemic The Influenza of 1493 Social Science History 12 3 305 325 doi 10 1017 S0145553200018599 PMID 11618144 cherez JSTOR National Geographic Television Columbus s Cursed Colony Viewed 2013 01 13 Floyd Troy 1973 The Columbus Dynasty in the Caribbean 1492 1526 Albuquerque University of New Mexico Press s 22 Columbus Ferdinand 1959 The Life of the Admiral Christopher Columbus by his son Ferdinand New Brunswick Rutgers The State University s 130 131 145 149 169 Columbus Ferdinand 1959 The Life of the Admiral Christopher Columbus by his son Ferdinand New Brunswick Rutgers The State University s 130 131 145 149 169