ЮГА, Юкстагломерулярний або навколоклубочковий апарат (лат. iuxta – навколо та лат. glomerulus – клубочок) – частина нефрона, сукупність клітин, що знаходиться біля клубочка та представляють собою структурну одиницю судинної стінки клубочка яка регулює його функції. Названий юкстагломерулярний апарат так тому, що розташований поблизу клубочка, утворюючи трикутник: з двох сторін оточений аферентною і еферентною артеріолами, а з третьої — стінкою дистального звивистого канальця. Таке розташування забезпечує виконання ключових функцій ЮГА — регулювання ниркового кровотоку і рівня клубочкової фільтрації.
Склад
- Щільна пляма (macula densa)
- Юкстагломерулярні клітини
- Юкставаскулярні клітини (клітини Гурмагтіга)
Щільна пляма (macula densa)
Щільна пляма (macula densa) — ділянка стінки дистального звивистого канальця, яка прилягає до ниркового тільця. На гістологічних препаратах межі між клітинами майже не видно, у клітин відсутня базальна посмугованість, але добре видно скупчення гіперхроматичних ядер, які розташовані дуже щільно. Клітини macula densa втрачають здатність до реабсорбції (оскільки не мають можливості взаємодіяти з перитубулярними капілярами), але подібно до «натрієвого рецептора» реагують на зміни концентрації натрію в сечі і впливає на юкстагломерулярні клітини, які секретують ренін.
Юкстагломерулярні клітини
Юкстагломерулярні клітини — знаходяться в стінці приносних і виносиних артеріол, утворюючи другий шар клітин, що залягає під ендотелієм. Дані клітини за походженням є гладеньком'язовими, але втрачають здатність скорочуватись, перелаштовуючись на секрецію гормону реніну. За структурою і функціями вони подібні до мезангіальних клітин і також мають фагоцитарну активність. За формою є великими клітинами овальної або полігональної форми, іноді з довгими цитоплазматичними відростками, великими гранулами, що містять ренін.
Секреція реніну стимулюється двома факторами:
- Подразненням осморецепторів, які розташовані в macula densa при підвищенні концентрації Na+
- Подразненням барорецепторів в стінках приносної та виносної артеріол (при зниженні тиску крові в їх просвіті).
Юкставаскулярні клітини
Юкставаскулярні клітини (клітини Гурмагтіга) — це клітини, розташовані в просторі між двома артеріолами (приносною і виносною) та щільною плямою. Клітини мають довгі відростки. За походженням і локалізацією клітини Гурмагтіга відносяться до мезангіальних. За звичайних умов ці клітини виробляють фермент ангіотензіназу, який обумовлює інактивацію ангіотензину і таким чином протидіє діяльності ренін-ангіотензин-альдостеронового комплексу. За певних обставин (наприклад, при стресі, підвищеному фізичному навантаженні, а також при виснаженні юкстагломерулярних клітин) клітини Гурмагтіга самі «перемикаються» на синтез реніну.
Ренін-ангіотензиновий комплекс
Ренін— являє собою поліпептид з ферментативною активністю. Потрапляючи в кров, він впливає на неактивний пептид (що виробляється печінкою) — ангіотензиноген, який в дві стадії перетворюється в свою активну форму — ангіотензин II. Цей продукт, по-перше, підвищує тонус міоцитів дрібних судин і тим самим підвищує тиск, а по-друге, стимулює виділення альдостерону в корі наднирників. Останнє може підсилювати вироблення антидіуретичного гормону. Таким чином, надлишкова продукція реніну призводить не тільки до спазму дрібних судин, а й до посилення реабсорбції у нирках. Оскільки відбувається збільшення об'єму плазми крові, це ще більше (разом зі спазмом судин) підвищує тиск крові.
Система ренін-ангіотензин відіграє важливу роль в регуляції функції нирок, артеріального тиску (АТ) в підтримці гомеостазу, електролітного балансу і складу рідини в організмі за нормальних фізіологічних умов. Наприклад, за умов зневоднення та зменшення кількості Na в організмі, ренін-ангіотензиновий-комплекс (РАК) необхідний для підтримання системної циркуляції рідини в нирках і швидкості клубочкової фільтрації (ШКФ). Таким чином, РАК є найважливішим компонентам для підтримання нормальної життєдіяльності організму.
Інервація клітин ЮГА здійснюється симпатичними норадренергічними волокнами.
Порушення функціонування ЮГА
Надлишок секреції реніну юкстагомерулярними клітини може привести до надмірної активності ренін-ангіотензинової системи, гіпертонії і збільшення обсягу крові. Однією з причин підвищення секреції реніну може бути звуження ниркової артерії або пухлина юкстагломерулярних клітин, яка виробляє ренін. Що вподальшому призведе до гіпертонії, підвищення концентрації натрію та пониження рівня калію в крові і метаболічного алкалозу.
Примітки
- . uroweb.ru. Архів оригіналу за 24 березня 2016. Процитовано 8 травня 2016.
- Wilhelm Kriz; Brigitte Kaissling, in Seldin and Giebisch's (2013). The Kidney (англ.). Т. 1 (вид. 5).
- . www.morphology.dp.ua. Архів оригіналу за 9 травня 2016. Процитовано 8 травня 2016.
- . Архів оригіналу за 10 серпня 2016. Процитовано 8 травня 2016.
- Вандер, А. (2000). Физиология почек (рус) . Санкт-Петербург: "Питер". с. 256.
- Вандер А. (2000). Физиология почек (рус) . Санкт-Петербург: "Питер". с. 256.
- Ito S., Nagasawa T, Abe M, Mori T. (2009). Strain vessel hypothesis: a viewpoint for linkage of albuminuria and cerebro-cardiovascular risk (eng) . Hypertens Res. ;32:. с. 115–121.
- Ito S. (2012). Cardiorenal connection in chronic kidney disease. Clin Exp Nephrol. с. 16:8–16.
- Cardiorenal syndrome: an evolutionary point of view. Hypertension.;60. 2012.
{{}}
:|first=
з пропущеним|last=
()
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
YuGA Yukstaglomerulyarnij abo navkoloklubochkovij aparat lat iuxta navkolo ta lat glomerulus klubochok chastina nefrona sukupnist klitin sho znahoditsya bilya klubochka ta predstavlyayut soboyu strukturnu odinicyu sudinnoyi stinki klubochka yaka regulyuye jogo funkciyi Nazvanij yukstaglomerulyarnij aparat tak tomu sho roztashovanij poblizu klubochka utvoryuyuchi trikutnik z dvoh storin otochenij aferentnoyu i eferentnoyu arteriolami a z tretoyi stinkoyu distalnogo zvivistogo kanalcya Take roztashuvannya zabezpechuye vikonannya klyuchovih funkcij YuGA regulyuvannya nirkovogo krovotoku i rivnya klubochkovoyi filtraciyi I granulyarni epitelialni yukstaglomerulyarni klitini II klitini shilnoyi plyami macula dense III klitini Gurmagtiga IV mezangialni klitini 1 prinosna klubochkova arteriola 2 distalnij kanalec 3 vinosna klubochkova arteriola 4 mezangij 5 klubochkovi kapilyari 6 porozhnina kapsuli 7 zovnishnij listok kapsuliSkladShilna plyama macula densa Yukstaglomerulyarni klitini Yukstavaskulyarni klitini klitini Gurmagtiga Shilna plyama macula densa Shilna plyama macula densa dilyanka stinki distalnogo zvivistogo kanalcya yaka prilyagaye do nirkovogo tilcya Na gistologichnih preparatah mezhi mizh klitinami majzhe ne vidno u klitin vidsutnya bazalna posmugovanist ale dobre vidno skupchennya giperhromatichnih yader yaki roztashovani duzhe shilno Klitini macula densa vtrachayut zdatnist do reabsorbciyi oskilki ne mayut mozhlivosti vzayemodiyati z peritubulyarnimi kapilyarami ale podibno do natriyevogo receptora reaguyut na zmini koncentraciyi natriyu v sechi i vplivaye na yukstaglomerulyarni klitini yaki sekretuyut renin Yukstaglomerulyarni klitiniYukstaglomerulyarni klitini znahodyatsya v stinci prinosnih i vinosinih arteriol utvoryuyuchi drugij shar klitin sho zalyagaye pid endoteliyem Dani klitini za pohodzhennyam ye gladenkom yazovimi ale vtrachayut zdatnist skorochuvatis perelashtovuyuchis na sekreciyu gormonu reninu Za strukturoyu i funkciyami voni podibni do mezangialnih klitin i takozh mayut fagocitarnu aktivnist Za formoyu ye velikimi klitinami ovalnoyi abo poligonalnoyi formi inodi z dovgimi citoplazmatichnimi vidrostkami velikimi granulami sho mistyat renin Sekreciya reninu stimulyuyetsya dvoma faktorami Podraznennyam osmoreceptoriv yaki roztashovani v macula densa pri pidvishenni koncentraciyi Na Podraznennyam baroreceptoriv v stinkah prinosnoyi ta vinosnoyi arteriol pri znizhenni tisku krovi v yih prosviti Yukstavaskulyarni klitiniYukstavaskulyarni klitini klitini Gurmagtiga ce klitini roztashovani v prostori mizh dvoma arteriolami prinosnoyu i vinosnoyu ta shilnoyu plyamoyu Klitini mayut dovgi vidrostki Za pohodzhennyam i lokalizaciyeyu klitini Gurmagtiga vidnosyatsya do mezangialnih Za zvichajnih umov ci klitini viroblyayut ferment angiotenzinazu yakij obumovlyuye inaktivaciyu angiotenzinu i takim chinom protidiye diyalnosti renin angiotenzin aldosteronovogo kompleksu Za pevnih obstavin napriklad pri stresi pidvishenomu fizichnomu navantazhenni a takozh pri visnazhenni yukstaglomerulyarnih klitin klitini Gurmagtiga sami peremikayutsya na sintez reninu Renin angiotenzinovij kompleksRenin yavlyaye soboyu polipeptid z fermentativnoyu aktivnistyu Potraplyayuchi v krov vin vplivaye na neaktivnij peptid sho viroblyayetsya pechinkoyu angiotenzinogen yakij v dvi stadiyi peretvoryuyetsya v svoyu aktivnu formu angiotenzin II Cej produkt po pershe pidvishuye tonus miocitiv dribnih sudin i tim samim pidvishuye tisk a po druge stimulyuye vidilennya aldosteronu v kori nadnirnikiv Ostannye mozhe pidsilyuvati viroblennya antidiuretichnogo gormonu Takim chinom nadlishkova produkciya reninu prizvodit ne tilki do spazmu dribnih sudin a j do posilennya reabsorbciyi u nirkah Oskilki vidbuvayetsya zbilshennya ob yemu plazmi krovi ce she bilshe razom zi spazmom sudin pidvishuye tisk krovi renin angiotenzinova sistema Sistema renin angiotenzin vidigraye vazhlivu rol v regulyaciyi funkciyi nirok arterialnogo tisku AT v pidtrimci gomeostazu elektrolitnogo balansu i skladu ridini v organizmi za normalnih fiziologichnih umov Napriklad za umov znevodnennya ta zmenshennya kilkosti Na v organizmi renin angiotenzinovij kompleks RAK neobhidnij dlya pidtrimannya sistemnoyi cirkulyaciyi ridini v nirkah i shvidkosti klubochkovoyi filtraciyi ShKF Takim chinom RAK ye najvazhlivishim komponentam dlya pidtrimannya normalnoyi zhittyediyalnosti organizmu Inervaciya klitin YuGA zdijsnyuyetsya simpatichnimi noradrenergichnimi voloknami Porushennya funkcionuvannya YuGANadlishok sekreciyi reninu yukstagomerulyarnimi klitini mozhe privesti do nadmirnoyi aktivnosti renin angiotenzinovoyi sistemi gipertoniyi i zbilshennya obsyagu krovi Odniyeyu z prichin pidvishennya sekreciyi reninu mozhe buti zvuzhennya nirkovoyi arteriyi abo puhlina yukstaglomerulyarnih klitin yaka viroblyaye renin Sho vpodalshomu prizvede do gipertoniyi pidvishennya koncentraciyi natriyu ta ponizhennya rivnya kaliyu v krovi i metabolichnogo alkalozu Primitki uroweb ru Arhiv originalu za 24 bereznya 2016 Procitovano 8 travnya 2016 Wilhelm Kriz Brigitte Kaissling in Seldin and Giebisch s 2013 The Kidney angl T 1 vid 5 www morphology dp ua Arhiv originalu za 9 travnya 2016 Procitovano 8 travnya 2016 Arhiv originalu za 10 serpnya 2016 Procitovano 8 travnya 2016 Vander A 2000 Fiziologiya pochek rus Sankt Peterburg Piter s 256 Vander A 2000 Fiziologiya pochek rus Sankt Peterburg Piter s 256 Ito S Nagasawa T Abe M Mori T 2009 Strain vessel hypothesis a viewpoint for linkage of albuminuria and cerebro cardiovascular risk eng Hypertens Res 32 s 115 121 Ito S 2012 Cardiorenal connection in chronic kidney disease Clin Exp Nephrol s 16 8 16 Cardiorenal syndrome an evolutionary point of view Hypertension 60 2012 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite book title Shablon Cite book cite book a first z propushenim last dovidka