«Таємний посол» — тетралогія українського письменника-історика Володимира Малика. Складається з чотирьох романів: (1968 р.), (1969 р.), (1976 р.), (1977 р.). Усі чотири романи розповідають про долю українського козака Арсена Звенигори. Протягом усіх книг він подорожує по Україні і Туреччині, виконуючи секретне доручення кошового отамана Сірка.
Таємний посол | ||||
---|---|---|---|---|
Обкладинка першого тому видання 2000 року | ||||
Жанр | пригодницький, історичний | |||
Форма | роман | |||
Автор | Володимир Малик | |||
Мова | українська | |||
Написано | 1968/1969/1976/1977 | |||
ISBN | ||||
| ||||
Загальна інформація
Головним героєм тетралогії виступає молодий козак Арсен Звенигора. Ця особа не зовсім вигадана. У Арсена був реальний прототип — запорожець-розвідник, якого отаман Іван Сірко напередодні війни послав з важливим завданням в Туреччину — вивідати військові плани майбутнього ворога. Досконало володіючи турецькою мовою, цей сміливий «таємний посол» зумів роздобути і привезти на Запоріжжя фірман (указ) султана Магомета IV про майбутній похід на Україну.
Розуміючи виняткову важливість цього документа, Сірко негайно відправив його до Москви, де він і зберігся до наших днів в архіві колишнього Посольського приказу. Так стали відомі стратегічні й тактичні плани Туреччини. Українські та польські війська, завчасно підготовлені і стягнуті під Чигирин, завдали сильному супротивнику значних втрат, змусили його відступити і відмовитися від планів завоювання України, які, якщо б вони були реалізовані, призвели б до повного знищення її народу.
Історія написання
Задум цієї тетралогії виник у письменника під впливом відомої картини Іллі Рєпіна «Запорожці пишуть листа турецькому султану». Милуючись картиною, письменник подумав, що художник на своєму полотні відобразив лише мить з життя захисників своєї землі. Тоді він вирішив написати роман, де можна було показати, як вони жили, сіяли та збирали хліб, займалися торгівлею, ремеслами, кохали та воювали, гинули у неволі та війнах.
Перш ніж розпочати писати роман, письменник багато працював в архівах, вивчав історичні документи минулих епох. В основу тетралогії Малика покладено реальні події російсько-турецької війни 1677—1678 років, а також часу аж до підписання Бахчисарайського мирного договору в 1681 році. Ця війна ще відома під назвою Чигиринських походів.
Усю тетралогію можна умовно поділити на дві дилогії, які є цілком самостійними та логічно завершеними. Першу із них («Посол Урус-Шайтана» та «Фірман султана») Малик написав у період 1968-69 років, другу («Чорний вершник», «Шовковий шнурок») — у 1976-77 роках.
Сюжет
Посол Урус-Шайтана
Перша книга тетралогії розповідає події 1676 року від Різдва Христового. Змальовується Запорізька Січ. Кошовий отаман Іван Сірко посилає головного героя, молодого козака Арсена Звенигору з подвійною таємною місією до Болгарії. Він повинен викупити з неволі брата Сірка, Нестора і розвідати, чи правдиві чутки про підготовлюване вторгнення турків в Україну. Під час виконання місії Арсен потрапляє в полон замість того, щоб пробиратися таємними стежками під Варну. Цю книгу можна назвати провідником по історії України того періоду.
Фірман султана
Арсен Звенигора, козак Війська Запорізького і його друзі втекли з рабства на турецькій галері. До їх рук випадково потрапляє фірман султана. Тепер Арсен знає про те, що його рідну Україну очікує нова турецька навала на чолі з візиром Кара-Мустафою. Арсен усіма силами намагається швидше потрапити додому, щоб попередити про небезпеку кошового отамана Сірка та гетьмана Самойловича. На шляху до України Арсену допомагають його знання турецької мови, вправне володіння зброєю та уміння знаходити вихід зі складних ситуацій.
Чорний вершник
У третій частині тетралогії Арсен Звенигора нарешті повертається додому, проте війна знову змушує його вирушати у похід. У пригодах йому допомагатимуть персонажі попередніх книг — росіянин Роман Воїнов, поляк Мартин Спихальський, болгарський воєвода Младен і його син Ненко. Крім цього, важливу роль у сюжеті відіграє Семен Гурко.
Шовковий шнурок
Назва останньої частини тетралогії відсилає до турецького звичаю, за яким посадовцю, що завинив, султан надсилав шовковий шнурок. Такий «презент» означав смертний вирок. У центрі уваги роману Арсен Звенигора, який продовжує боротьбу проти ворогів рідної України, вирішуючи попутно особисті проблеми. У вирі війни зникла кохана дівчина Арсена — Златка. Пошуки у Криму та в інших частинах Україні не дали результатів. Але через деякий час стало відомо, що Златка потрапила в Стамбул, у гарем великого візира Кара-Мустафи. Й Арсен разом із другом Ненком поїхали її визволяти, заприсягшись врятувати її з полону або загинути у бою з ворогом. Також описується похід на Європу і облога Відня турками
Відгуки
У тетралогії поряд з вигаданими героями діє багато відомих історичних персонажів. Серед них — кошовий отаман Іван Сірко, гетьман Юрій Хмельницький, ватажок повстанців Семен Палій, Леопольд — австрійський імператор та польський король Ян Собеський. Автор дуже цікаво, яскраво та колоритно змальовує Запорізьку Січ, її норови та традиції, показує козаків, як багатих, так і бідних, описує їх дозвілля, роботу, ремесла. Велика увага приділяється їх вдачі та військовому ремеслу.
Критики до тетралогії «Таємний посол» загалом ставляться позитивно, однак вважають дещо ідеалізованою здатність головного героя, Арсена, з такою вдачею виплутуватись із різноманітних колотнеч та неприємностей.
Екранізація
Зовнішні відеофайли | |
---|---|
Перша серія мультсеріалу "Таємний посол" |
У 2001 році студія «Фрески» на замовлення ТОВ «Київська Державна Телерадіокомпанія» створила мультсеріал. Режисером виступив Олег Коваленко, композитор — Алла Мігай. Втім, мультфільм так і не було трансльовано на телебаченні. Тільки у 2010 році пілотна серія була викладена в інтернет. Станом на квітень 2013 статус інших серій невідомий. Активісти сайту Гуртом планують зібрати кошти, щоб викупити носії.
Примітки
- «Таємний посол» [ 25 жовтня 2015 у Wayback Machine.] у бібліотеці Максима Мошкова
- Тетралогія «Таємний посол» [ 9 червня 2016 у Wayback Machine.] на spaces.ru
Джерела
- Libr.rv.ua [ 6 березня 2016 у Wayback Machine.] — Володимир Малик — автор пригодницьких та історичних творів
- Lnu.edu.ua[недоступне посилання з липня 2019] — Цикли історичних романів в українській літературі другої половини XX ст.
- Parta.com.ua [ 20 травня 2010 у Wayback Machine.] — біографія Володимира Малика
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Tayemnij posol tetralogiya ukrayinskogo pismennika istorika Volodimira Malika Skladayetsya z chotiroh romaniv 1968 r 1969 r 1976 r 1977 r Usi chotiri romani rozpovidayut pro dolyu ukrayinskogo kozaka Arsena Zvenigori Protyagom usih knig vin podorozhuye po Ukrayini i Turechchini vikonuyuchi sekretne doruchennya koshovogo otamana Sirka Tayemnij posolObkladinka pershogo tomu vidannya 2000 rokuZhanrprigodnickij istorichnijFormaromanAvtorVolodimir MalikMovaukrayinskaNapisano1968 1969 1976 1977ISBN966 7297 05 5Zagalna informaciyaGolovnim geroyem tetralogiyi vistupaye molodij kozak Arsen Zvenigora Cya osoba ne zovsim vigadana U Arsena buv realnij prototip zaporozhec rozvidnik yakogo otaman Ivan Sirko naperedodni vijni poslav z vazhlivim zavdannyam v Turechchinu vividati vijskovi plani majbutnogo voroga Doskonalo volodiyuchi tureckoyu movoyu cej smilivij tayemnij posol zumiv rozdobuti i privezti na Zaporizhzhya firman ukaz sultana Magometa IV pro majbutnij pohid na Ukrayinu Rozumiyuchi vinyatkovu vazhlivist cogo dokumenta Sirko negajno vidpraviv jogo do Moskvi de vin i zberigsya do nashih dniv v arhivi kolishnogo Posolskogo prikazu Tak stali vidomi strategichni j taktichni plani Turechchini Ukrayinski ta polski vijska zavchasno pidgotovleni i styagnuti pid Chigirin zavdali silnomu suprotivniku znachnih vtrat zmusili jogo vidstupiti i vidmovitisya vid planiv zavoyuvannya Ukrayini yaki yaksho b voni buli realizovani prizveli b do povnogo znishennya yiyi narodu Istoriya napisannyaKartina Illi Ryepina Zaporozhci pishut lista tureckomu sultanu Zadum ciyeyi tetralogiyi vinik u pismennika pid vplivom vidomoyi kartini Illi Ryepina Zaporozhci pishut lista tureckomu sultanu Miluyuchis kartinoyu pismennik podumav sho hudozhnik na svoyemu polotni vidobraziv lishe mit z zhittya zahisnikiv svoyeyi zemli Todi vin virishiv napisati roman de mozhna bulo pokazati yak voni zhili siyali ta zbirali hlib zajmalisya torgivleyu remeslami kohali ta voyuvali ginuli u nevoli ta vijnah Persh nizh rozpochati pisati roman pismennik bagato pracyuvav v arhivah vivchav istorichni dokumenti minulih epoh V osnovu tetralogiyi Malika pokladeno realni podiyi rosijsko tureckoyi vijni 1677 1678 rokiv a takozh chasu azh do pidpisannya Bahchisarajskogo mirnogo dogovoru v 1681 roci Cya vijna she vidoma pid nazvoyu Chigirinskih pohodiv Usyu tetralogiyu mozhna umovno podiliti na dvi dilogiyi yaki ye cilkom samostijnimi ta logichno zavershenimi Pershu iz nih Posol Urus Shajtana ta Firman sultana Malik napisav u period 1968 69 rokiv drugu Chornij vershnik Shovkovij shnurok u 1976 77 rokah SyuzhetPosol Urus Shajtana Persha kniga tetralogiyi rozpovidaye podiyi 1676 roku vid Rizdva Hristovogo Zmalovuyetsya Zaporizka Sich Koshovij otaman Ivan Sirko posilaye golovnogo geroya molodogo kozaka Arsena Zvenigoru z podvijnoyu tayemnoyu misiyeyu do Bolgariyi Vin povinen vikupiti z nevoli brata Sirka Nestora i rozvidati chi pravdivi chutki pro pidgotovlyuvane vtorgnennya turkiv v Ukrayinu Pid chas vikonannya misiyi Arsen potraplyaye v polon zamist togo shob probiratisya tayemnimi stezhkami pid Varnu Cyu knigu mozhna nazvati providnikom po istoriyi Ukrayini togo periodu Firman sultana Arsen Zvenigora kozak Vijska Zaporizkogo i jogo druzi vtekli z rabstva na tureckij galeri Do yih ruk vipadkovo potraplyaye firman sultana Teper Arsen znaye pro te sho jogo ridnu Ukrayinu ochikuye nova turecka navala na choli z vizirom Kara Mustafoyu Arsen usima silami namagayetsya shvidshe potrapiti dodomu shob poperediti pro nebezpeku koshovogo otamana Sirka ta getmana Samojlovicha Na shlyahu do Ukrayini Arsenu dopomagayut jogo znannya tureckoyi movi vpravne volodinnya zbroyeyu ta uminnya znahoditi vihid zi skladnih situacij Chornij vershnik U tretij chastini tetralogiyi Arsen Zvenigora nareshti povertayetsya dodomu prote vijna znovu zmushuye jogo virushati u pohid U prigodah jomu dopomagatimut personazhi poperednih knig rosiyanin Roman Voyinov polyak Martin Spihalskij bolgarskij voyevoda Mladen i jogo sin Nenko Krim cogo vazhlivu rol u syuzheti vidigraye Semen Gurko Shovkovij shnurok Nazva ostannoyi chastini tetralogiyi vidsilaye do tureckogo zvichayu za yakim posadovcyu sho zaviniv sultan nadsilav shovkovij shnurok Takij prezent oznachav smertnij virok U centri uvagi romanu Arsen Zvenigora yakij prodovzhuye borotbu proti vorogiv ridnoyi Ukrayini virishuyuchi poputno osobisti problemi U viri vijni znikla kohana divchina Arsena Zlatka Poshuki u Krimu ta v inshih chastinah Ukrayini ne dali rezultativ Ale cherez deyakij chas stalo vidomo sho Zlatka potrapila v Stambul u garem velikogo vizira Kara Mustafi J Arsen razom iz drugom Nenkom poyihali yiyi vizvolyati zaprisyagshis vryatuvati yiyi z polonu abo zaginuti u boyu z vorogom Takozh opisuyetsya pohid na Yevropu i obloga Vidnya turkamiVidgukiU tetralogiyi poryad z vigadanimi geroyami diye bagato vidomih istorichnih personazhiv Sered nih koshovij otaman Ivan Sirko getman Yurij Hmelnickij vatazhok povstanciv Semen Palij Leopold avstrijskij imperator ta polskij korol Yan Sobeskij Avtor duzhe cikavo yaskravo ta koloritno zmalovuye Zaporizku Sich yiyi norovi ta tradiciyi pokazuye kozakiv yak bagatih tak i bidnih opisuye yih dozvillya robotu remesla Velika uvaga pridilyayetsya yih vdachi ta vijskovomu remeslu Kritiki do tetralogiyi Tayemnij posol zagalom stavlyatsya pozitivno odnak vvazhayut desho idealizovanoyu zdatnist golovnogo geroya Arsena z takoyu vdacheyu viplutuvatis iz riznomanitnih kolotnech ta nepriyemnostej EkranizaciyaZovnishni videofajli Persha seriya multserialu Tayemnij posol U 2001 roci studiya Freski na zamovlennya TOV Kiyivska Derzhavna Teleradiokompaniya stvorila multserial Rezhiserom vistupiv Oleg Kovalenko kompozitor Alla Migaj Vtim multfilm tak i ne bulo translovano na telebachenni Tilki u 2010 roci pilotna seriya bula vikladena v internet Stanom na kviten 2013 status inshih serij nevidomij Aktivisti sajtu Gurtom planuyut zibrati koshti shob vikupiti nosiyi Primitki Tayemnij posol 25 zhovtnya 2015 u Wayback Machine u biblioteci Maksima Moshkova Tetralogiya Tayemnij posol 9 chervnya 2016 u Wayback Machine na spaces ruDzherelaLibr rv ua 6 bereznya 2016 u Wayback Machine Volodimir Malik avtor prigodnickih ta istorichnih tvoriv Lnu edu ua nedostupne posilannya z lipnya 2019 Cikli istorichnih romaniv v ukrayinskij literaturi drugoyi polovini XX st Parta com ua 20 travnya 2010 u Wayback Machine biografiya Volodimira Malika