Реформатська церква — пам'ятка у місті Ужгороді, яка має історичне та архітектурне значення. Початок історії її виникнення сягає 16 століття. Є однією із старовинних будівель міста. Знаходиться поряд з Комітатським будинком. Розташовується на найвищій частині пагорба за адресою: площа Жупанатська, 4. Дата будівництва храму — кінець 1790-х років.
Реформатська церква | |
---|---|
48°37′31″ пн. ш. 22°17′45″ сх. д. / 48.62528° пн. ш. 22.295861° сх. д.Координати: 48°37′31″ пн. ш. 22°17′45″ сх. д. / 48.62528° пн. ш. 22.295861° сх. д. | |
Країна | Україна |
Місто | Ужгород |
Розташування | площа Жупанатська, 4 |
Тип | церква |
Стиль | псевдоготичний |
Початок будівництва | 1793 |
Побудовано | 1796 |
Статус | пам'ятка місцевого значення |
Реформатська церква Реформатська церква (Україна) | |
Медіафайли у Вікісховищі |
Історія
Передісторія виникнення
Протестантство в Ужгороді зародилось на початку 16 століття. На цих територіях виникнення першої общини датується 1546 роком. У 1589 році проповідником став Павло Мішкольці, який отримував повне забезпечення завдяки общині, фортеці та місту. 17 століття було відзначено початком жорсткої боротьби між католиками та реформаторами. У 1610 році Дьєрдь Другет зруйнував церкву, яка розташовувалась поблизу Ужгородського замку і організував будівництво нової культової споруди на іншій території. У 1695 році власником міста графом Міклошем Берчені побудована церковна споруда була відібрана у протестантів. У 1705 році князем Ференцем II Ракоці церква була повернута реформатській громаді міста. Проте вже через п'ять років церковна споруда була знову втрачена для общини.У результаті цих подій приход реформаторів був перенесений у Радванку. Там він був розміщений у маєтку, який належав Адаму Хорвату-Павловецькому. У 1767 році громада відновила свою діяльність на території Ужгорода. 1781 рік відзначився покращенням загального стану реформатської церкви. Однієї з причин цього став декрет Йосифа II про віротерпимість, який ще називали «Декретом толерантності». 27 січня 1789 року реформатори в Ужгороді звернулись до міської влади щодо отримання дозволу на будівництво храму, і у 1789 році дозвіл був виданий імператором Йосифом II. У 1790–1791 роках Державними зборами була погоджена стаття XXVI закону Угорщини, який був затверджений імператором Леопольдом II. 12 червня 1792 року з'явилось розпорядження щодо виділення для потреб реформаторів території, на якій нині розташовується реформатська церква.
Побудова Реформатської церкви
16 травня 1793 року був закладений фундамент реформатської церкви. Цій події сприяла діяльність Дьєрдя Гедера, який був проповідником. Період будівництва храму тривав 3 роки, причиною довготривалого будівництва була недостатня кількість коштів. Тоді певна грошова допомога була надана євангелістами при умові, що і вони зможуть користуватись церковним приміщенням. У 1796 році будівництво завершилось, церква була збудована, проте з низькою вежею. Церква була освячена душпастирем Юрієм Гедером. У 1818 році відбулась добудова нової вежі та побудова дзвіниці. У цьому ж році Йожеф Нодь побудував поряд із храмом будинок для священика. Для будівництва споруди використовувався камінь. у 1891 році навколо будинку священика та інших споруд з'явилась нова огорожа. Цей архітектурний елемент збережений до наших днів. У церкві був орган, його встановили у 1852 році. Колись у власності реформатської церкви знаходилась реліквія — скатертина, подарована Другетами , проте у роки Першої світової війни вона зникла. Парафіяльний будинок, який був побудований у 1850 році, зазнав перебудови у 1906 році.
Церква у 20-21 столітті
У 1921 році були проведені збори реформаторських громад краю, на яких прийняли рішення щодо утворення автономного реформатського Єпископства. Навесні 1923 року єпископом реформаторів став Бела Берток, Дєрдь Андраші став головним просвітителем Закарпатської реформатської Церкви. Метричні книги у реформатській церкві ведуться починаючи з 17 століття. При церкві функціонує бібліотека, якою завідує Єва Борат. Янош Ердеї є голової церковної ради. Реформатська церква славиться своїми пам'ятками. У храмі міститься церковні предмети для відправи причастя, срібна чаша, виникнення якої датується 1800 роком та посудини 18 століття, виготовленні із олова та цинку. У наш час заступником голови синоду Закарпатської реформатської церкви є Янош Гейдер.
Архітектура
Реформатська церква увінчана зіркою, яка має вісім кутів. Будова була зведена у псевдоготичному стилі. Більш сучасного вигляду реформатська церква здобула вже у 1905–1906 році, відповідно до проекту, розробленого фірмою «Фегер та Ріхер», яка знаходилась у Будапешті. Перебудова та розширення церкви було здійснене архітектором Ерневом Ковошом з Ужгорода . Роботи теслярського та столярного напрямку виконувались майстрами Іштваном Берта та Мартоном Вайнаї. У 1906 році до церкви приєднали абсидну частину, в основі якої лежить прямолінійна форма, яка має два виступи по баках і дві бічні вежі, невеликі за своїми розмірами. Ці бічні вежі разом з центральною вежею більшого розміру, увінчуються Вифлеємською зіркою. Будівля реформатської церкви тридільна і має довгасту форму. У церкві міститься багато надписів угорською мовою. Зокрема, надписи розташовані над дверима притвору, над дверима з внутрішньої сторони, є надпис і над проповідальницею, до якої ведуть чотири сходинки. Всередині церкви є головний човен, по його боках розміщуються лавиці для вірників. Хори з органом тримаються завдяки чотирьом колонам. Розташований орган, який з'явився у приміщенні церкви ще у 1852 році. Він був оновлений на початку 20 століття майстрами з фірми «Амстер», яка знаходилась у Будапешті. Апсидна частина відокремлюється від головного човна загородкою, яка містить дверцята. На території цієї частини розташовується «Стіл Господній». По лівій та по правій стороні містяться лавиці для кураторів та вірників. Побудова реформатської церкви у певній мірі сприяла закладенню архітектурного стилю усієї площі.
Примітки
- Жупанат і Жупанатська площа — асиметрична гармонійність та центр громадського життя старого Ужгорода
- . Архів оригіналу за 2 квітня 2015. Процитовано 24 березня 2015.
- (PDF). Архів оригіналу (PDF) за 26 квітня 2015. Процитовано 24 березня 2015.
- . Архів оригіналу за 2 квітня 2015. Процитовано 24 березня 2015.
- Федака Сергій «З історії християнства на Закарпатті». — 188 с. −2013 р
- . Архів оригіналу за 2 квітня 2015. Процитовано 24 березня 2015.
- . Архів оригіналу за 2 квітня 2015. Процитовано 24 березня 2015.
- (PDF). Архів оригіналу (PDF) за 4 квітня 2015. Процитовано 9 червня 2019.
- Площа Жупанатська, Кальварія//Мандрівка Україною
- В Ужгороді відбулося засідання Ради церков//Закарпаття онлайн
Джерела
- Федака Сергій «З історії християнства на Закарпатті». — 188 с. −2013 р.
Посилання
- Храми Ужгорода
На цю статтю не посилаються інші статті Вікіпедії. Будь ласка розставте посилання відповідно до . |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Reformatska cerkva pam yatka u misti Uzhgorodi yaka maye istorichne ta arhitekturne znachennya Pochatok istoriyi yiyi viniknennya syagaye 16 stolittya Ye odniyeyu iz starovinnih budivel mista Znahoditsya poryad z Komitatskim budinkom Roztashovuyetsya na najvishij chastini pagorba za adresoyu plosha Zhupanatska 4 Data budivnictva hramu kinec 1790 h rokiv lon sec lat dir region lon dir lat sec lat min CoordScale skasovanij lon min Reformatska cerkva48 37 31 pn sh 22 17 45 sh d 48 62528 pn sh 22 295861 sh d 48 62528 22 295861 Koordinati 48 37 31 pn sh 22 17 45 sh d 48 62528 pn sh 22 295861 sh d 48 62528 22 295861KrayinaUkrayinaMistoUzhgorodRoztashuvannyaplosha Zhupanatska 4TipcerkvaStilpsevdogotichnijPochatok budivnictva1793Pobudovano1796Status pam yatka miscevogo znachennyaReformatska cerkvaReformatska cerkva Ukrayina Mediafajli u VikishovishiIstoriyaPeredistoriya viniknennya Protestantstvo v Uzhgorodi zarodilos na pochatku 16 stolittya Na cih teritoriyah viniknennya pershoyi obshini datuyetsya 1546 rokom U 1589 roci propovidnikom stav Pavlo Mishkolci yakij otrimuvav povne zabezpechennya zavdyaki obshini forteci ta mistu 17 stolittya bulo vidznacheno pochatkom zhorstkoyi borotbi mizh katolikami ta reformatorami U 1610 roci Dyerd Druget zrujnuvav cerkvu yaka roztashovuvalas poblizu Uzhgorodskogo zamku i organizuvav budivnictvo novoyi kultovoyi sporudi na inshij teritoriyi U 1695 roci vlasnikom mista grafom Mikloshem Bercheni pobudovana cerkovna sporuda bula vidibrana u protestantiv U 1705 roci knyazem Ferencem II Rakoci cerkva bula povernuta reformatskij gromadi mista Prote vzhe cherez p yat rokiv cerkovna sporuda bula znovu vtrachena dlya obshini U rezultati cih podij prihod reformatoriv buv perenesenij u Radvanku Tam vin buv rozmishenij u mayetku yakij nalezhav Adamu Horvatu Pavloveckomu U 1767 roci gromada vidnovila svoyu diyalnist na teritoriyi Uzhgoroda 1781 rik vidznachivsya pokrashennyam zagalnogo stanu reformatskoyi cerkvi Odniyeyi z prichin cogo stav dekret Josifa II pro viroterpimist yakij she nazivali Dekretom tolerantnosti 27 sichnya 1789 roku reformatori v Uzhgorodi zvernulis do miskoyi vladi shodo otrimannya dozvolu na budivnictvo hramu i u 1789 roci dozvil buv vidanij imperatorom Josifom II U 1790 1791 rokah Derzhavnimi zborami bula pogodzhena stattya XXVI zakonu Ugorshini yakij buv zatverdzhenij imperatorom Leopoldom II 12 chervnya 1792 roku z yavilos rozporyadzhennya shodo vidilennya dlya potreb reformatoriv teritoriyi na yakij nini roztashovuyetsya reformatska cerkva Pobudova Reformatskoyi cerkvi 16 travnya 1793 roku buv zakladenij fundament reformatskoyi cerkvi Cij podiyi spriyala diyalnist Dyerdya Gedera yakij buv propovidnikom Period budivnictva hramu trivav 3 roki prichinoyu dovgotrivalogo budivnictva bula nedostatnya kilkist koshtiv Todi pevna groshova dopomoga bula nadana yevangelistami pri umovi sho i voni zmozhut koristuvatis cerkovnim primishennyam U 1796 roci budivnictvo zavershilos cerkva bula zbudovana prote z nizkoyu vezheyu Cerkva bula osvyachena dushpastirem Yuriyem Gederom U 1818 roci vidbulas dobudova novoyi vezhi ta pobudova dzvinici U comu zh roci Jozhef Nod pobuduvav poryad iz hramom budinok dlya svyashenika Dlya budivnictva sporudi vikoristovuvavsya kamin u 1891 roci navkolo budinku svyashenika ta inshih sporud z yavilas nova ogorozha Cej arhitekturnij element zberezhenij do nashih dniv U cerkvi buv organ jogo vstanovili u 1852 roci Kolis u vlasnosti reformatskoyi cerkvi znahodilas relikviya skatertina podarovana Drugetami prote u roki Pershoyi svitovoyi vijni vona znikla Parafiyalnij budinok yakij buv pobudovanij u 1850 roci zaznav perebudovi u 1906 roci Cerkva u 20 21 stolitti U 1921 roci buli provedeni zbori reformatorskih gromad krayu na yakih prijnyali rishennya shodo utvorennya avtonomnogo reformatskogo Yepiskopstva Navesni 1923 roku yepiskopom reformatoriv stav Bela Bertok Dyerd Andrashi stav golovnim prosvititelem Zakarpatskoyi reformatskoyi Cerkvi Metrichni knigi u reformatskij cerkvi vedutsya pochinayuchi z 17 stolittya Pri cerkvi funkcionuye biblioteka yakoyu zaviduye Yeva Borat Yanosh Erdeyi ye golovoyi cerkovnoyi radi Reformatska cerkva slavitsya svoyimi pam yatkami U hrami mistitsya cerkovni predmeti dlya vidpravi prichastya sribna chasha viniknennya yakoyi datuyetsya 1800 rokom ta posudini 18 stolittya vigotovlenni iz olova ta cinku U nash chas zastupnikom golovi sinodu Zakarpatskoyi reformatskoyi cerkvi ye Yanosh Gejder ArhitekturaReformatska cerkva uvinchana zirkoyu yaka maye visim kutiv Budova bula zvedena u psevdogotichnomu stili Bilsh suchasnogo viglyadu reformatska cerkva zdobula vzhe u 1905 1906 roci vidpovidno do proektu rozroblenogo firmoyu Feger ta Riher yaka znahodilas u Budapeshti Perebudova ta rozshirennya cerkvi bulo zdijsnene arhitektorom Ernevom Kovoshom z Uzhgoroda Roboti teslyarskogo ta stolyarnogo napryamku vikonuvalis majstrami Ishtvanom Berta ta Martonom Vajnayi U 1906 roci do cerkvi priyednali absidnu chastinu v osnovi yakoyi lezhit pryamolinijna forma yaka maye dva vistupi po bakah i dvi bichni vezhi neveliki za svoyimi rozmirami Ci bichni vezhi razom z centralnoyu vezheyu bilshogo rozmiru uvinchuyutsya Vifleyemskoyu zirkoyu Budivlya reformatskoyi cerkvi tridilna i maye dovgastu formu U cerkvi mistitsya bagato nadpisiv ugorskoyu movoyu Zokrema nadpisi roztashovani nad dverima pritvoru nad dverima z vnutrishnoyi storoni ye nadpis i nad propovidalniceyu do yakoyi vedut chotiri shodinki Vseredini cerkvi ye golovnij choven po jogo bokah rozmishuyutsya lavici dlya virnikiv Hori z organom trimayutsya zavdyaki chotirom kolonam Roztashovanij organ yakij z yavivsya u primishenni cerkvi she u 1852 roci Vin buv onovlenij na pochatku 20 stolittya majstrami z firmi Amster yaka znahodilas u Budapeshti Apsidna chastina vidokremlyuyetsya vid golovnogo chovna zagorodkoyu yaka mistit dvercyata Na teritoriyi ciyeyi chastini roztashovuyetsya Stil Gospodnij Po livij ta po pravij storoni mistyatsya lavici dlya kuratoriv ta virnikiv Pobudova reformatskoyi cerkvi u pevnij miri spriyala zakladennyu arhitekturnogo stilyu usiyeyi ploshi PrimitkiSpiski pam yatok Zakarpatskoyi oblasti Zhupanat i Zhupanatska plosha asimetrichna garmonijnist ta centr gromadskogo zhittya starogo Uzhgoroda Arhiv originalu za 2 kvitnya 2015 Procitovano 24 bereznya 2015 PDF Arhiv originalu PDF za 26 kvitnya 2015 Procitovano 24 bereznya 2015 Arhiv originalu za 2 kvitnya 2015 Procitovano 24 bereznya 2015 Fedaka Sergij Z istoriyi hristiyanstva na Zakarpatti 188 s 2013 r Arhiv originalu za 2 kvitnya 2015 Procitovano 24 bereznya 2015 Arhiv originalu za 2 kvitnya 2015 Procitovano 24 bereznya 2015 PDF Arhiv originalu PDF za 4 kvitnya 2015 Procitovano 9 chervnya 2019 Plosha Zhupanatska Kalvariya Mandrivka Ukrayinoyu V Uzhgorodi vidbulosya zasidannya Radi cerkov Zakarpattya onlajnDzherelaFedaka Sergij Z istoriyi hristiyanstva na Zakarpatti 188 s 2013 r PosilannyaHrami Uzhgoroda Na cyu stattyu ne posilayutsya inshi statti Vikipediyi Bud laska rozstavte posilannya vidpovidno do prijnyatih rekomendacij