Нага́рджуна (санскр. नागार्जुन, Nāgārjuna IAST — «срібний змій»; кит. 龍樹, Lóngshù Луншу; яп. 龍樹, Рю: дзю; кор. 용수, Йон'су; тел. నాగార్జునా) — видатний індійський мислитель, що розвинув ідею про «пустотність» (дгарм); засновник буддиської школи Мадх'ямаки і провідна фігура в буддизмі Махаяни. Належить до числа буддизму.
Біографія
Точні роки життя Нагарджуни невідомі, приблизно — II—III століття (150—250), відомості про нього переплітаються з фантастичнимм і міфологічними сюжетами, через що важко визначити дійсні події його життя. Ряд традиційних текстів стверджує, що він жив 600 років (з II століття до н. е.). Деякі критики припускають, що існували два різних Нагарджуни.
За легендою Нагарджуна народився в родині браміна, що пояснює той факт, що він першим серед важливих буддійських мудреців вживав санкскрит, а не палі. Він походив з південно-східного регіону Індії, що відповідає сучасному штату Андра-Прадеш. Гора Нагарджунаконда на його батьківщині носить тепер його ім'я. За життя мудреця ця територія належала державі Сатаваханів, які тоді підтримували буддизм, про що свідчать численні буддійські храми тієї епохи й барельєфи ступ у храмі Амавараті.
У переказах стверджується, що сутри Праджнапараміти Нагарджуна отримав від наг (духів води, яких традиційно зображають у вигляді змієподібних людей). Тому й самого Нагарджуну зображають з головою, обрамленою зміями.
Нагарджуні приписують кілька трактатів з расаяни (аюрведичної медицини). Вважається, що він деякий час очолював буддійський «університет» Наланду.
Твори
Нагарджуні приписують авторство численних впливових текстів, однак зрозуміти, які з них він справді написав, а які є псевдоепіграфіями, нелегко, і щодо цього триває жвава дискусія.
Муламадг'ямака каріка
Найвідоміший твір Нагарджуни — «Муламадг'ямака каріка» або «Основні вірші про середній шлях». Це не тільки коментар повчань, що їх Будда адресував Каччаяні, на цей текст Нагарджуна посилається прямо, але й аналіз найважливіших текстів нікай та агам, особливо «Аттхакавагги» із «Сутта-ніпати».
На основі теорії Будди про залежне становлення — пратітья самутпади — Нагарджуна показує марність [...] метафізичних спекуляцій. Його підхід до такої метафізики називають середнім шляхом. Це середніх шлях уникає як субтанціоналізації сарвастівади, так і номіналізму саутрантіки.
У «Муламадг'ямака каріці» «всі явища досвіду порожні (шунья). Це не означає, що вони не є досвідом, тож не існують, а те, що вони позбавлені постійної й вічної сутності (свабгави), бо, як і сон, вони лише відображення в людській свідомості. Оскільки ці уявні фікції є чуттєвим досвідом, воне не просто назви (праджнапті)».
Інші твори, що приписують Нагарджуні
На думку Крістіана Ліндтнера Нагарджуні безсумнівно належать:
- Муламадг'ямака каріка (Основні вірші про середній шлях)
- Шуньятасапсаті (Сімдесят віршів про порожнечу)
- Віграгав'явартані (Кінець суперечкам)
- Вайдальякарана (Пульверизуючи категорії)
- В'явагарасіддгі (Доказ умовності)
- Yuktiṣāṣṭika IAST (Шістдесят віршів про міркування)
- Catuḥstava IAST (Гімн абсолютній реальності)
- Ratnāvalī (Догороцінний вінок)
- Pratītyasamutpādahṝdayakārika IAST (Складові залежного становлення)
- Bodhicittavivaraṇa IAST (Висвітлення просвітленого розуму)
- Suhṛllekha IAST (Лист до доброго друга)
- Bodhisaṃbhāra IAST (Реквізити просвітлення)
Басто вважає перші шість основними працями Нагрджуни, але на думку Таранатхи тільки п'ять з них належать Нагарджуні. ТРВ Мурті вважає працями Нагарджуни Ratnaavali, Pratitya Samutpaada Hridaya та Sutra Samuccaya, оскільки перші дві часто цитує Чандракріті, а третю Шантідева.
Крім згаданих творів, Нагарджуні приписують ще й інші. Про те, які з них справжні, багато сперечаються. Сучасні дослідження вказують на те, що ці праці належать до набагато пізнішого періоду, або до 8-го століття, або до початку 9-го, а тому навряд чи можуть бути автентичними творами Нагарджуни.
Однак, кілька робіт, що вважаються важливими для езотеричного буддизму приписують Нагарджуні або його учням такі традиційні історики як Таранатха, що жив у Тибеті в 17 столітті. Ці історики будують різні теорії, що могли б пояснити хронологічні неузгодження. Наприклад, через містичне одкровення, що сприяло б розповсюдженню творів. Корисний опис цих традиційних поглядів наведено в праці Ведемеєра від 2007 року.
На думку Ліндтнера «Магапраджнапарамітаупадеса» (Коментар про велику досконалість мудрості) не є автентичним твором Нагарджуни. Ця праця підтверджена тільки китайським перекладом «Камарадживи». Про те, чи є це працею Нагарджуни, чи когось іношого, написано багато. Етьєнн Ламотт, який переклав третину праці французькою, відчував, що це робота мудреця з Північної Індії, зі школи Сарвастівада, який пізніше перейшов до махаяни. Китайський чернець-науковець Інь Шунь вважав, що це праця вихідці з Південної Індії, й Нагарджуна цілком міг бути її автором. Ці два погляди не обов'язкового суперечать один одному, виходець з Південної Індії Нагардужна міг вивчати північноіндійську сарвастіваду. Жоден з цих двох дослідників не думав, що праця написана Кумардживою, як припускали інші.
Філософія
З вивчення творів Нагарджуни випливає, що він був добре обізнаний із філософією засновників буддизму та того напрямку в ньому, що отримав назву Махаяна. Однак, його приналежність до якоїсь окремої школи (нікаї) визначити важко з огляду на те, що значну частку матеріалу втрачено. Якщо справедлива найбільш розповсюджена думка (якої притримується Крістіан Ліндтнер), то він був вочевидь махаяністом, але його філософія залишається до кінця вірною Трипітаці, і хоча він безпосередньо посилається на таксти Махаяни, він, все ж, завжди обережний і старається не виходити за рамки канону основоположників.
Можливо, Нагарджуна прийшов до такої позиції, прагнучи досягти послідовного тлумачення доктрин Будди, записаних в агамах. В очах Нагарджуни Будда був не тільки предтечею, але й безпосередньо засновником Мадг'якміки. Висловлюється думка, що Нагарджуна був спадкоємцем , відстоюючи серединний шлях і намагаючись повернутися до початкових філософських ідеалів Будди.
Нагарджуні були відомі визначення шістнадцятьох категорій, окреслених у «Ньяя-сутрах», головних текстах індійської філософської школи ньяя. Він написав трактат про прамани (засоби пізнання), в якому звів п'ятичленний силогізм до тричленного. У «Віграгав'явартані каріці» Нагарджуна критикує теорію праман ньяя.
Знайомий Нагарджуна був також з класичною індійською філософською школою самкх'я, і навіть із вайшешикою . Через значну схожість філософії Нагарджуни та пірронізму, особливо з роботами Секста Емпірика, висловлювалася думка, що твори грецьких пірроністів, завезені в Індію, мали на нього вплив. Зазвичай заснування цієї школи скептицизму приписують Піррону, на якого в свою чергу вплинула індійська філософія, бо він подорожував до Індії з армією Александра Великого й навчався у гімнософістів (голих мудреців).
Шуньята
Головною темою розмірковувань Нагарджуни була концепція шуньяти, що перекладається як «порожнеча» і зводить докупи інші важливі буддійські доктрини, зокрема концепції анатман — відсутності себе, та пратітья самутпада — «залежне походження», з метою дати відсіч метафізиці деяких сучасників. На думку Нагарджуни, як і в ранніх буддійських текстах, не тільки розумні істоти не мають власного я, чи будь-якої субстанції, але й усі феномени (дгарми) позбавленні будь-якої власної натури, власного буття чи невід'ємного існування, а отже сутності у них немає.
Вони порожні щодо незалежного існування, тож гетеродоксальні теорії сбабхани (самодостатнього існування), популярні тоді, заперечувалися на основі доктрин раннього буддизму. Суть у тому, що будь-яка річ виникає завжди зумовлено, не сама собою, а в залежності від тих умов, що призводять до її існування, на противагу буттю. Реальною Нагарджуна вважає сутність, що має власну природу, не зумовлену жодними причинами й незалежну від будь-чого.
Вірш 14 розділу 24 «Муламадг'ямака каріки» містить один із найзнаменитіших висловів Нагарджуни про порожнечу та сумісне викикнення:
sarvaṃ ca yujyate tasya śūnyatā yasya yujyate
sarvaṃ na yujyate tasya śūnyaṃ yasya na yujyateУсе можливо, коли можлива порожнеча.
Ніщо не можливе, коли порожнеча неможлива.
Аналізуючи порожність явищ у «Муламадг'ямака каріці», Нагарджуна критикує кілька різних косцепцій свабгави. Він розмірковує про проблематичність формулювання будь-якої невід'ємної сутності причинності, руху, зміни чи особистої ідентичності. Використосуючи притаманний індійській філософії інструмент , він нападає на будь-які есенціалістські концепції. Його логічний аналіз базується на чотирьох основних твердженнях:
- Усі речі (дгарми) існують — стверджування буття, заперечення небуття: Усі речі (дгарми) не існують — стверджування небуття, заперечення буття: Усі речі (дгарми) водночас існують і не існують — одночасне ствердужвання й заперечення: Усі речі (дгарми) ні існують, ні не існують — ні стверджування, ні заперечення
Сказати, що речі порожні означає заперечити будь-яку онтологічну основу цих речей, тому погляда Нагарджуни часто розглядають як різновид онтологічного анти-фундаціоналізму чи метафізичного антиреалізму.
Розуміння природи порожнечі явищ є тільки засобом до мети, якою виступає нірвана. Так філософський проект Нагарджуни стає в підсумку сотеріологічним, призначеним для виправлення наших щоденних розумових процесів, які помилково утверджують самостійне існування потоку нашого досвіду.
Деякі дослідники, наприклад Федір Щербацький та Т. Р. В. Мурті, притримуються думки, що Нагарджуна був першовідкривачем доктрини шуньяти, однак новіші роботи таких дослідників, як Чун Мун Кін, Інь Шунь та Дгаммаджоті Теро заперечують новаторство Нагарджуни в цій теорії, стверджуючи, що, словами Ші Хвейфена «зв'язок між порожнечею та залежним виникненням не є новаторством чи відкриттям Нагарджуни».
Дві істини
Нагарджуна зробив значний внесок у розвиток доктрини двох істин, що стверджує існування двох рівнів істини в буддійському вченні: вища глибинна істина (парамартха сатья) і звичайна, поверхнева істина (самвртісатья). Глибинна істина на думку Нагарджуни в тому, що все порожнє, позбавлене сутності, включно з самою порожнечею.
Деякі дослідники (Мурті, 1955) інтерпретують це, виставляючи Нагарджуну як неокантіанця, що вважає абсолютну істину метафізичним ноуменом або «безсумнівним абсолютом, що виходить за мені будь-якої можливості дискурсивного міркування», інші, наприклад Марк Зідеріц та Джей Л. Гарфлід пропагують ідею, що на думку Нагарджуни, «абсолютна істина в тому, що абсолютної істини немає» (Зідеріц) і що Нагарджуна семантичний антидуаліст, що проголошує існування тільки конвенційний істин. Тож, за Горфілдом:
Нехай візьмемо звичну сутність, таку як стіл. Якщо ми проаналізуємо стіл, ми покажемо його порожність, і виявимо, що стола власне немає, крім його частин […]. Тож, ми прийдемо до висновку, що стіл порожній. Але, проаналізуємо тепер порожність […]. Що ми знайдемо? Зовсім нічого, крім того, що у стола немає невід'ємного власного існування. […]. Бачити, що стіл порожній […] означає бачити стіл як умовний, залежний
.
Висловлюючи це поняття в Муламадг'яка каріці, Нагарджуна опирався як на джерело на Каччанаготта-сутту, яка розрізняє добре визначене значення (нітартха) від незбагненного значення (неяртха):
У найбільш загальному сенсі, Каччаяно, цей світ опирається на полярність, на існування та неіснування. Але коли вглянутися в походження цього світу, таке, яке воно є насправді, розрізнюючи правильно, неіснування світу, немає. Якщо, розрізнюючи правильно. глянути на припинення світу, таке яке воно є насправді, існування світу немає.Загалом, Каччаяно, цей світ є путами прив'язаності, чіпляння й упереджень. Але така людина як ця стоїть осторонь і не чіпляється до цих прив'язаностей, до закостеніння самоусвідомлення, до упереджень чи надмірних захоплень, вона також не зосереджується на своєму я. Вона не сумнівається, що напруження, коли воно наростає, наростає, а коли воно проходить, то воно проходить. Щодо цього знання такої людини незалежні від інших. Саме в такому розумінні, Каччаяно, існують правильні погляди.
"Усе існує" — це одна крайність. "Нічого не існує" — це інша крайність. Уникаючи цих двох крайностей Татхагата навчає дгармі через середину...
Версія, наведена в посиланні, є в нікаях, вона дещо відрізняється від версії з «Сам'юктагамі». Обидві містять концепцію навчання через середину між двома крайностями існування та неіснування. Нагарджуна, цитуючи текст агами, не використовує слово «все».
Причинність
Джей Л. Гарфілд описує підхід Нагарджуни до причинності як заснований на чотирьох шляхетних істинах та залежному походженні. Нагарджуна розрізняє два залежних аспекти процесу процесу встановлення причинно-наслідкового зв'язку — те, що призводить до наслідку, й те, що призводить до умов. Це випливає з доктрини двох істин, умовні істини й абсолютні істини сприймаються разом, як одні, так й інші порожні щодо існування. Відмінність причини від умов неоднозначна. На думку Нагарджуни, причина означає подію чи стан, яка має силу викликати наслідок. Під умовами розуміють різноманітні причини, що призоводять до інших подій, станів чи процесів без жодного метафізичного зв'язку між поясненням та тим, що пояснюється. Він висловлює думку про неіснування причин й існування різноманітних умов. Бо каузальна сила нереальна.
Відносність
Нагардужна також вчив відносності; у «Ратнавалі» він наводить приклад — короткість існує тільки відносно ідеї довжини. Визначення речі чи предмету можливо тільки відносно інших речей чи предметів, особливо у сенсі порівняння, контрасту. Він стверджує, що співвідношення між поняттями «короткий» та «довгий» зовсім не у внутрішній природі. Таку думку знаходимо також у палійських нікаях та китайських агамах: ідея відносності там сформульована подібно: «Те, що є часткою світла… очевидно існує тільки з огляду на темряву; те що є крихтою добра, існує тільки з огляду на зле; те, що є частиною простору існує тільки з огляду на форму».
Учні
Послідовники Нагарджуни починаючи з епохи діяльності Кумарадживи стали засновниками важливих махаянських шкіл і за межами Індії. Йдеться перш за все про китайську школу [en] (Школа трьох трактатів), засновану у VI столітті ченцем Цзіцзаном (в Японії називалася Санрон-сю) і розвивала вчення про два рівні істини, про «порожнечу» (шуньята) і про те, що потаємне вчення Будди не може бути передане понятійною мовою (критика якого і була здійснена Нагарджуною). Для школи [en] (японською — Тендай), заснованої сучасником Цзіцзана — Чжиї, вчення Нагарджуни є фундаментом вчення, згідно з яким, хоча речі і є «порожніми», вони мають певне часове існування, що доводиться нашим сприйняттям їх, й існує ще третє начало, яке повинно пов'язувати ці два параметри їхнього буття. Значний вплив вчення Нагарджуни зробили і на школу Чань (дзен), спадщина якої включає «мадг'яміківські коани». [en] зіграв важливу роль у поширенні вчення Нагарджуни у Тибеті — завдяки перемозі, здобутої ним у 792-му над опонентом, який представляв одну з китайських шкіл (правда, ця перемога вартувала йому життя).
Основним учнем Нагарджуни вважається Ар'ядева (III століття), творець так званої мадг'яміка-прасангіку, або «радикальної мадг'яміки» (на відміну від мадг'яміка-сватантрики, «помірної мадг'яміки»). Основними коментаторами праць Нагарджуни були [en] (V століття), [en] (VI століття) і [en] (VII століття).
Див. також
Література
- Андросов В. П. Буддизм Нагарджуны. Религиозно-философские трактаты. — М.: Вост. лит., 2001.
- Андросов В. П. Нагарджуна и его учение. — М.: Наука, 1990.
- Андросов В. П. Учение Нагарджуны о Срединности. — М.: Вост. лит., 2006.
- Избранные труды по буддизму. — М.: Наука, 1988. С. 245—253.
- Mulamadhyamakakarika of Nagarjuna. The Philosophy of the Middle Way. Introduction, Sansrkrit Text, English Translation and Annotation by D. J. Kalupahana. — Delhi, 1999.
- Murty K. S. Nagarjuna. — New Delhi: National Book Trust, 1978.
- Ramanan K. V. Nāgārjuna's Philosophy. — Delhi: Motilal Banarsidass, 1978.
- Walser J. Nāgārjuna in Context: Mahāyāna Buddhism and Early Indian Culture. — New York: Columbia University Press, 2005.
Посилання
- Васильев В. П. Биографии Ашвагхоши, Нагарджуны, Арьядэвы и Васубандху [ 2 січня 2010 у Wayback Machine.](англ.)
- (англ.)
Посилання на джерела
- Certains des bas-reliefs sont restés en mais la plupart sont en Europe: au à Paris et surtout au British Museum à .
- Hsing Yun, Xingyun, Tom Manzo, Shujan Cheng Infinite Compassion, Endless Wisdom: The Practice of the Bodhisattva Path Buddha's Light Publishing Hacienda Heights California
- See SN 12.15 Kaccayanagotta Sutta: To Kaccayana Gotta (on Right View) [ 29 березня 2013 у Wayback Machine.]
- Kalupahana, 1994, с. 161.
- Kalupahana, 1992, с. 120.
- Lindtner, C. (1982). Nagarjuniana: studies in the writings and philosophy of Nāgārjuna, Copenhagen: Akademisk forlag, page 11
- TRV Murti, Central philosophy of Buddhism, pages 89-91
- Christian Lindtner, Master of Wisdom. Dharma Publishing 1997, page 324.
- David Kalupahana, Mulamadhyamakakarika of Nāgārjuna: The Philosophy of the Middle Way. Motilal Banarsidass, 2005, pages 2,5.
- S.Radhakrishnan, Indian Philosophy Volume 1, page 644
- TRV Murti, The central philosophy of Buddhism, page 92
- Adrian Kuzminski, Pyrrhonism: How the Ancient Greeks Reinvented Buddhism 2008
- Thomas McEvilley, The Shape of Ancient Thought 2002 pp499-505
- S.Radhakrishnan, Indian philosophy Volume 1, page 607
- Siderits, Mark; Katsura, Shoryu (2013). Nagarjuna's Middle Way: Mulamadhyamakakarika (Classics of Indian Buddhism). Wisdom Publications. с. 175—176. ISBN .
- Dumoulin, Heinrich (1998) Zen Buddhism: a history, India and China, Macmillan Publishing, 43
- Westerhoff, Jan. Nagarjuna's Madhyamaka: A Philosophical Introduction.
- Siderits, Mark. Nagarjuna as anti-realist, Journal of Indian Philosophy December 1988, Volume 16, Issue 4, pp 311—325.
- Yìn Shùn, An Investigation into Emptiness (Kōng zhī Tànjìu 空之探究) (1985)
- Choong, The Notion of Emptiness in Early Buddhism (1999)
- Medawachchiye Dhammajothi Thero, The Concept of Emptiness in Pali Literature
- Shi huifeng: «Dependent Origination = Emptiness»—Nāgārjuna's Innovation?
- Garfield, Jay. Empty Words: Buddhist Philosophy and Cross-cultural Interpretation, pp. 91.
- Siderits, Mark, On the Soteriological Significance of Emptiness, Contemporary Buddhism, Vol. 4, No. 1, 2003.
- Garfield, J. L. (2002). Empty words, pp. 38–39
- Kalupahana, David J. (1986). Nāgārjuna: The Philosophy of the Middle Way. State University of New York Press.
- Thanissaro Bhikkhu (1997).
- A.K. Warder, A Course in Indian Philosophy. Motilal Banarsidass Publ., 1998, pages 55–56
- For the full text of both versions with analysis see pages 192—195 of Choong Mun-keat, The Fundamental Teachings of Early Buddhism: A comparative study basted on the Sutranga portion of the Pali Samyutta-Nikaya and the Chinese Samyuktagama; Harrassowitz Verlag, Weisbaden, 2000.
- , Nagarjuna: The Philosophy of the Middle Way. SUNY Press, 1986, page 232.
- Garfield, Jay L (April 1994). Dependent Arising and the Emptiness of Emptiness: Why Did Nāgārjuna Start with Causation?. Philosophy East and West. 44 (2): 219—250. doi:10.2307/1399593. JSTOR 1399593.
- , Causality: The Central Philosophy of Buddhism. The University Press of Hawaii, 1975, pages 96–97. In the Nikayas the quote is found at SN 2.150.
- Статья о Нагарджуне [ 22 січня 2013 у Wayback Machine.] в Онлайн Энциклопедии «Кругосвет» (рос.)
Цю статтю треба для відповідності Вікіпедії. (грудень 2012) |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Naga rdzhuna sanskr न ग र ज न NagarjunaIAST sribnij zmij kit 龍樹 Longshu Lunshu yap 龍樹 Ryu dzyu kor 용수 Jon su tel న గ ర జ న vidatnij indijskij mislitel sho rozvinuv ideyu pro pustotnist dgarm zasnovnik buddiskoyi shkoli Madh yamaki i providna figura v buddizmi Mahayani Nalezhit do chisla buddizmu Statuya Nagardzhuni Buddijski filosofi Indiyi Nagardzhuna Ar yadeva Majtreya Natha Asanga Vasubandgu Dignaga Dharmakirti AtishaBiografiyaBarelyef stupi Amarati II stolittya sho stoyit poblizu gori de mabut zhiv Nagardzhuna Britanskij muzej Tochni roki zhittya Nagardzhuni nevidomi priblizno II III stolittya 150 250 vidomosti pro nogo pereplitayutsya z fantastichnimm i mifologichnimi syuzhetami cherez sho vazhko viznachiti dijsni podiyi jogo zhittya Ryad tradicijnih tekstiv stverdzhuye sho vin zhiv 600 rokiv z II stolittya do n e Deyaki kritiki pripuskayut sho isnuvali dva riznih Nagardzhuni Za legendoyu Nagardzhuna narodivsya v rodini bramina sho poyasnyuye toj fakt sho vin pershim sered vazhlivih buddijskih mudreciv vzhivav sankskrit a ne pali Vin pohodiv z pivdenno shidnogo regionu Indiyi sho vidpovidaye suchasnomu shtatu Andra Pradesh Gora Nagardzhunakonda na jogo batkivshini nosit teper jogo im ya Za zhittya mudrecya cya teritoriya nalezhala derzhavi Satavahaniv yaki todi pidtrimuvali buddizm pro sho svidchat chislenni buddijski hrami tiyeyi epohi j barelyefi stup u hrami Amavarati U perekazah stverdzhuyetsya sho sutri Pradzhnaparamiti Nagardzhuna otrimav vid nag duhiv vodi yakih tradicijno zobrazhayut u viglyadi zmiyepodibnih lyudej Tomu j samogo Nagardzhunu zobrazhayut z golovoyu obramlenoyu zmiyami Nagardzhuni pripisuyut kilka traktativ z rasayani ayurvedichnoyi medicini Vvazhayetsya sho vin deyakij chas ocholyuvav buddijskij universitet Nalandu TvoriNagardzhuni pripisuyut avtorstvo chislennih vplivovih tekstiv odnak zrozumiti yaki z nih vin spravdi napisav a yaki ye psevdoepigrafiyami nelegko i shodo cogo trivaye zhvava diskusiya Mulamadg yamaka karika Najvidomishij tvir Nagardzhuni Mulamadg yamaka karika abo Osnovni virshi pro serednij shlyah Ce ne tilki komentar povchan sho yih Budda adresuvav Kachchayani na cej tekst Nagardzhuna posilayetsya pryamo ale j analiz najvazhlivishih tekstiv nikaj ta agam osoblivo Atthakavaggi iz Sutta nipati Na osnovi teoriyi Buddi pro zalezhne stanovlennya pratitya samutpadi Nagardzhuna pokazuye marnist metafizichnih spekulyacij Jogo pidhid do takoyi metafiziki nazivayut serednim shlyahom Ce serednih shlyah unikaye yak subtancionalizaciyi sarvastivadi tak i nominalizmu sautrantiki U Mulamadg yamaka karici vsi yavisha dosvidu porozhni shunya Ce ne oznachaye sho voni ne ye dosvidom tozh ne isnuyut a te sho voni pozbavleni postijnoyi j vichnoyi sutnosti svabgavi bo yak i son voni lishe vidobrazhennya v lyudskij svidomosti Oskilki ci uyavni fikciyi ye chuttyevim dosvidom vone ne prosto nazvi pradzhnapti Inshi tvori sho pripisuyut Nagardzhuni Na dumku Kristiana Lindtnera Nagardzhuni bezsumnivno nalezhat Mulamadg yamaka karika Osnovni virshi pro serednij shlyah Shunyatasapsati Simdesyat virshiv pro porozhnechu Vigragav yavartani Kinec superechkam Vajdalyakarana Pulverizuyuchi kategoriyi V yavagarasiddgi Dokaz umovnosti YuktiṣaṣṭikaIAST Shistdesyat virshiv pro mirkuvannya CatuḥstavaIAST Gimn absolyutnij realnosti Ratnavali Dogorocinnij vinok PratityasamutpadahṝdayakarikaIAST Skladovi zalezhnogo stanovlennya BodhicittavivaraṇaIAST Visvitlennya prosvitlenogo rozumu SuhṛllekhaIAST List do dobrogo druga BodhisaṃbharaIAST Rekviziti prosvitlennya Basto vvazhaye pershi shist osnovnimi pracyami Nagrdzhuni ale na dumku Taranathi tilki p yat z nih nalezhat Nagardzhuni TRV Murti vvazhaye pracyami Nagardzhuni Ratnaavali Pratitya Samutpaada Hridaya ta Sutra Samuccaya oskilki pershi dvi chasto cituye Chandrakriti a tretyu Shantideva Krim zgadanih tvoriv Nagardzhuni pripisuyut she j inshi Pro te yaki z nih spravzhni bagato sperechayutsya Suchasni doslidzhennya vkazuyut na te sho ci praci nalezhat do nabagato piznishogo periodu abo do 8 go stolittya abo do pochatku 9 go a tomu navryad chi mozhut buti avtentichnimi tvorami Nagardzhuni Odnak kilka robit sho vvazhayutsya vazhlivimi dlya ezoterichnogo buddizmu pripisuyut Nagardzhuni abo jogo uchnyam taki tradicijni istoriki yak Taranatha sho zhiv u Tibeti v 17 stolitti Ci istoriki buduyut rizni teoriyi sho mogli b poyasniti hronologichni neuzgodzhennya Napriklad cherez mistichne odkrovennya sho spriyalo b rozpovsyudzhennyu tvoriv Korisnij opis cih tradicijnih poglyadiv navedeno v praci Vedemeyera vid 2007 roku Na dumku Lindtnera Magapradzhnaparamitaupadesa Komentar pro veliku doskonalist mudrosti ne ye avtentichnim tvorom Nagardzhuni Cya pracya pidtverdzhena tilki kitajskim perekladom Kamaradzhivi Pro te chi ye ce praceyu Nagardzhuni chi kogos inoshogo napisano bagato Etyenn Lamott yakij pereklav tretinu praci francuzkoyu vidchuvav sho ce robota mudrecya z Pivnichnoyi Indiyi zi shkoli Sarvastivada yakij piznishe perejshov do mahayani Kitajskij chernec naukovec In Shun vvazhav sho ce pracya vihidci z Pivdennoyi Indiyi j Nagardzhuna cilkom mig buti yiyi avtorom Ci dva poglyadi ne obov yazkovogo superechat odin odnomu vihodec z Pivdennoyi Indiyi Nagarduzhna mig vivchati pivnichnoindijsku sarvastivadu Zhoden z cih dvoh doslidnikiv ne dumav sho pracya napisana Kumardzhivoyu yak pripuskali inshi FilosofiyaStatuya Nagardzhuni v tibetskomu monastiri poblizu Indiya Z vivchennya tvoriv Nagardzhuni viplivaye sho vin buv dobre obiznanij iz filosofiyeyu zasnovnikiv buddizmu ta togo napryamku v nomu sho otrimav nazvu Mahayana Odnak jogo prinalezhnist do yakoyis okremoyi shkoli nikayi viznachiti vazhko z oglyadu na te sho znachnu chastku materialu vtracheno Yaksho spravedliva najbilsh rozpovsyudzhena dumka yakoyi pritrimuyetsya Kristian Lindtner to vin buv vochevid mahayanistom ale jogo filosofiya zalishayetsya do kincya virnoyu Tripitaci i hocha vin bezposeredno posilayetsya na taksti Mahayani vin vse zh zavzhdi oberezhnij i starayetsya ne vihoditi za ramki kanonu osnovopolozhnikiv Mozhlivo Nagardzhuna prijshov do takoyi poziciyi pragnuchi dosyagti poslidovnogo tlumachennya doktrin Buddi zapisanih v agamah V ochah Nagardzhuni Budda buv ne tilki predtecheyu ale j bezposeredno zasnovnikom Madg yakmiki Vislovlyuyetsya dumka sho Nagardzhuna buv spadkoyemcem vidstoyuyuchi seredinnij shlyah i namagayuchis povernutisya do pochatkovih filosofskih idealiv Buddi Nagardzhuni buli vidomi viznachennya shistnadcyatoh kategorij okreslenih u Nyaya sutrah golovnih tekstah indijskoyi filosofskoyi shkoli nyaya Vin napisav traktat pro pramani zasobi piznannya v yakomu zviv p yatichlennij silogizm do trichlennogo U Vigragav yavartani karici Nagardzhuna kritikuye teoriyu praman nyaya Znajomij Nagardzhuna buv takozh z klasichnoyu indijskoyu filosofskoyu shkoloyu samkh ya i navit iz vajsheshikoyu Cherez znachnu shozhist filosofiyi Nagardzhuni ta pirronizmu osoblivo z robotami Seksta Empirika vislovlyuvalasya dumka sho tvori greckih pirronistiv zavezeni v Indiyu mali na nogo vpliv Zazvichaj zasnuvannya ciyeyi shkoli skepticizmu pripisuyut Pirronu na yakogo v svoyu chergu vplinula indijska filosofiya bo vin podorozhuvav do Indiyi z armiyeyu Aleksandra Velikogo j navchavsya u gimnosofistiv golih mudreciv Shunyata Golovnoyu temoyu rozmirkovuvan Nagardzhuni bula koncepciya shunyati sho perekladayetsya yak porozhnecha i zvodit dokupi inshi vazhlivi buddijski doktrini zokrema koncepciyi anatman vidsutnosti sebe ta pratitya samutpada zalezhne pohodzhennya z metoyu dati vidsich metafizici deyakih suchasnikiv Na dumku Nagardzhuni yak i v rannih buddijskih tekstah ne tilki rozumni istoti ne mayut vlasnogo ya chi bud yakoyi substanciyi ale j usi fenomeni dgarmi pozbavlenni bud yakoyi vlasnoyi naturi vlasnogo buttya chi nevid yemnogo isnuvannya a otzhe sutnosti u nih nemaye Voni porozhni shodo nezalezhnogo isnuvannya tozh geterodoksalni teoriyi sbabhani samodostatnogo isnuvannya populyarni todi zaperechuvalisya na osnovi doktrin rannogo buddizmu Sut u tomu sho bud yaka rich vinikaye zavzhdi zumovleno ne sama soboyu a v zalezhnosti vid tih umov sho prizvodyat do yiyi isnuvannya na protivagu buttyu Realnoyu Nagardzhuna vvazhaye sutnist sho maye vlasnu prirodu ne zumovlenu zhodnimi prichinami j nezalezhnu vid bud chogo Virsh 14 rozdilu 24 Mulamadg yamaka kariki mistit odin iz najznamenitishih visloviv Nagardzhuni pro porozhnechu ta sumisne vikiknennya sarvaṃ ca yujyate tasya sunyata yasya yujyate sarvaṃ na yujyate tasya sunyaṃ yasya na yujyate Use mozhlivo koli mozhliva porozhnecha Nisho ne mozhlive koli porozhnecha nemozhliva Analizuyuchi porozhnist yavish u Mulamadg yamaka karici Nagardzhuna kritikuye kilka riznih koscepcij svabgavi Vin rozmirkovuye pro problematichnist formulyuvannya bud yakoyi nevid yemnoyi sutnosti prichinnosti ruhu zmini chi osobistoyi identichnosti Vikoristosuyuchi pritamannij indijskij filosofiyi instrument vin napadaye na bud yaki esencialistski koncepciyi Jogo logichnij analiz bazuyetsya na chotiroh osnovnih tverdzhennyah Usi rechi dgarmi isnuyut stverdzhuvannya buttya zaperechennya nebuttya Usi rechi dgarmi ne isnuyut stverdzhuvannya nebuttya zaperechennya buttya Usi rechi dgarmi vodnochas isnuyut i ne isnuyut odnochasne stverduzhvannya j zaperechennya Usi rechi dgarmi ni isnuyut ni ne isnuyut ni stverdzhuvannya ni zaperechennya Skazati sho rechi porozhni oznachaye zaperechiti bud yaku ontologichnu osnovu cih rechej tomu poglyada Nagardzhuni chasto rozglyadayut yak riznovid ontologichnogo anti fundacionalizmu chi metafizichnogo antirealizmu Rozuminnya prirodi porozhnechi yavish ye tilki zasobom do meti yakoyu vistupaye nirvana Tak filosofskij proekt Nagardzhuni staye v pidsumku soteriologichnim priznachenim dlya vipravlennya nashih shodennih rozumovih procesiv yaki pomilkovo utverdzhuyut samostijne isnuvannya potoku nashogo dosvidu Deyaki doslidniki napriklad Fedir Sherbackij ta T R V Murti pritrimuyutsya dumki sho Nagardzhuna buv pershovidkrivachem doktrini shunyati odnak novishi roboti takih doslidnikiv yak Chun Mun Kin In Shun ta Dgammadzhoti Tero zaperechuyut novatorstvo Nagardzhuni v cij teoriyi stverdzhuyuchi sho slovami Shi Hvejfena zv yazok mizh porozhnecheyu ta zalezhnim viniknennyam ne ye novatorstvom chi vidkrittyam Nagardzhuni Dvi istini Nagardzhuna zrobiv znachnij vnesok u rozvitok doktrini dvoh istin sho stverdzhuye isnuvannya dvoh rivniv istini v buddijskomu vchenni visha glibinna istina paramartha satya i zvichajna poverhneva istina samvrtisatya Glibinna istina na dumku Nagardzhuni v tomu sho vse porozhnye pozbavlene sutnosti vklyuchno z samoyu porozhnecheyu Deyaki doslidniki Murti 1955 interpretuyut ce vistavlyayuchi Nagardzhunu yak neokantiancya sho vvazhaye absolyutnu istinu metafizichnim noumenom abo bezsumnivnim absolyutom sho vihodit za meni bud yakoyi mozhlivosti diskursivnogo mirkuvannya inshi napriklad Mark Zideric ta Dzhej L Garflid propaguyut ideyu sho na dumku Nagardzhuni absolyutna istina v tomu sho absolyutnoyi istini nemaye Zideric i sho Nagardzhuna semantichnij antidualist sho progoloshuye isnuvannya tilki konvencijnij istin Tozh za Gorfildom Nehaj vizmemo zvichnu sutnist taku yak stil Yaksho mi proanalizuyemo stil mi pokazhemo jogo porozhnist i viyavimo sho stola vlasne nemaye krim jogo chastin Tozh mi prijdemo do visnovku sho stil porozhnij Ale proanalizuyemo teper porozhnist Sho mi znajdemo Zovsim nichogo krim togo sho u stola nemaye nevid yemnogo vlasnogo isnuvannya Bachiti sho stil porozhnij oznachaye bachiti stil yak umovnij zalezhnij Vislovlyuyuchi ce ponyattya v Mulamadg yaka karici Nagardzhuna opiravsya yak na dzherelo na Kachchanagotta suttu yaka rozriznyaye dobre viznachene znachennya nitartha vid nezbagnennogo znachennya neyartha U najbilsh zagalnomu sensi Kachchayano cej svit opirayetsya na polyarnist na isnuvannya ta neisnuvannya Ale koli vglyanutisya v pohodzhennya cogo svitu take yake vono ye naspravdi rozriznyuyuchi pravilno neisnuvannya svitu nemaye Yaksho rozriznyuyuchi pravilno glyanuti na pripinennya svitu take yake vono ye naspravdi isnuvannya svitu nemaye Zagalom Kachchayano cej svit ye putami priv yazanosti chiplyannya j uperedzhen Ale taka lyudina yak cya stoyit ostoron i ne chiplyayetsya do cih priv yazanostej do zakosteninnya samousvidomlennya do uperedzhen chi nadmirnih zahoplen vona takozh ne zoseredzhuyetsya na svoyemu ya Vona ne sumnivayetsya sho napruzhennya koli vono narostaye narostaye a koli vono prohodit to vono prohodit Shodo cogo znannya takoyi lyudini nezalezhni vid inshih Same v takomu rozuminni Kachchayano isnuyut pravilni poglyadi Use isnuye ce odna krajnist Nichogo ne isnuye ce insha krajnist Unikayuchi cih dvoh krajnostej Tathagata navchaye dgarmi cherez seredinu Versiya navedena v posilanni ye v nikayah vona desho vidriznyayetsya vid versiyi z Sam yuktagami Obidvi mistyat koncepciyu navchannya cherez seredinu mizh dvoma krajnostyami isnuvannya ta neisnuvannya Nagardzhuna cituyuchi tekst agami ne vikoristovuye slovo vse Prichinnist Div takozh Prichinnist Dzhej L Garfild opisuye pidhid Nagardzhuni do prichinnosti yak zasnovanij na chotiroh shlyahetnih istinah ta zalezhnomu pohodzhenni Nagardzhuna rozriznyaye dva zalezhnih aspekti procesu procesu vstanovlennya prichinno naslidkovogo zv yazku te sho prizvodit do naslidku j te sho prizvodit do umov Ce viplivaye z doktrini dvoh istin umovni istini j absolyutni istini sprijmayutsya razom yak odni tak j inshi porozhni shodo isnuvannya Vidminnist prichini vid umov neodnoznachna Na dumku Nagardzhuni prichina oznachaye podiyu chi stan yaka maye silu viklikati naslidok Pid umovami rozumiyut riznomanitni prichini sho prizovodyat do inshih podij staniv chi procesiv bez zhodnogo metafizichnogo zv yazku mizh poyasnennyam ta tim sho poyasnyuyetsya Vin vislovlyuye dumku pro neisnuvannya prichin j isnuvannya riznomanitnih umov Bo kauzalna sila nerealna Vidnosnist Nagarduzhna takozh vchiv vidnosnosti u Ratnavali vin navodit priklad korotkist isnuye tilki vidnosno ideyi dovzhini Viznachennya rechi chi predmetu mozhlivo tilki vidnosno inshih rechej chi predmetiv osoblivo u sensi porivnyannya kontrastu Vin stverdzhuye sho spivvidnoshennya mizh ponyattyami korotkij ta dovgij zovsim ne u vnutrishnij prirodi Taku dumku znahodimo takozh u palijskih nikayah ta kitajskih agamah ideya vidnosnosti tam sformulovana podibno Te sho ye chastkoyu svitla ochevidno isnuye tilki z oglyadu na temryavu te sho ye krihtoyu dobra isnuye tilki z oglyadu na zle te sho ye chastinoyu prostoru isnuye tilki z oglyadu na formu UchniPoslidovniki Nagardzhuni pochinayuchi z epohi diyalnosti Kumaradzhivi stali zasnovnikami vazhlivih mahayanskih shkil i za mezhami Indiyi Jdetsya persh za vse pro kitajsku shkolu en Shkola troh traktativ zasnovanu u VI stolitti chencem Cziczanom v Yaponiyi nazivalasya Sanron syu i rozvivala vchennya pro dva rivni istini pro porozhnechu shunyata i pro te sho potayemne vchennya Buddi ne mozhe buti peredane ponyatijnoyu movoyu kritika yakogo i bula zdijsnena Nagardzhunoyu Dlya shkoli en yaponskoyu Tendaj zasnovanoyi suchasnikom Cziczana Chzhiyi vchennya Nagardzhuni ye fundamentom vchennya zgidno z yakim hocha rechi i ye porozhnimi voni mayut pevne chasove isnuvannya sho dovoditsya nashim sprijnyattyam yih j isnuye she tretye nachalo yake povinno pov yazuvati ci dva parametri yihnogo buttya Znachnij vpliv vchennya Nagardzhuni zrobili i na shkolu Chan dzen spadshina yakoyi vklyuchaye madg yamikivski koani en zigrav vazhlivu rol u poshirenni vchennya Nagardzhuni u Tibeti zavdyaki peremozi zdobutoyi nim u 792 mu nad oponentom yakij predstavlyav odnu z kitajskih shkil pravda cya peremoga vartuvala jomu zhittya Osnovnim uchnem Nagardzhuni vvazhayetsya Ar yadeva III stolittya tvorec tak zvanoyi madg yamika prasangiku abo radikalnoyi madg yamiki na vidminu vid madg yamika svatantriki pomirnoyi madg yamiki Osnovnimi komentatorami prac Nagardzhuni buli en V stolittya en VI stolittya i en VII stolittya Div takozhNagardzhuna u sestrinskih Vikiproyektah Portal Buddizm Nagardzhuna u Vikishovishi Dvanadcyatichlenna formula buttya Shunyata Madg yamika PrasangakaLiteraturaAndrosov V P Buddizm Nagardzhuny Religiozno filosofskie traktaty M Vost lit 2001 Androsov V P Nagardzhuna i ego uchenie M Nauka 1990 Androsov V P Uchenie Nagardzhuny o Sredinnosti M Vost lit 2006 Izbrannye trudy po buddizmu M Nauka 1988 S 245 253 Mulamadhyamakakarika of Nagarjuna The Philosophy of the Middle Way Introduction Sansrkrit Text English Translation and Annotation by D J Kalupahana Delhi 1999 Murty K S Nagarjuna New Delhi National Book Trust 1978 Ramanan K V Nagarjuna s Philosophy Delhi Motilal Banarsidass 1978 Walser J Nagarjuna in Context Mahayana Buddhism and Early Indian Culture New York Columbia University Press 2005 PosilannyaVasilev V P Biografii Ashvaghoshi Nagardzhuny Aryadevy i Vasubandhu 2 sichnya 2010 u Wayback Machine angl angl Posilannya na dzherelaCertains des bas reliefs sont restes en mais la plupart sont en Europe au a Paris et surtout au British Museum a Hsing Yun Xingyun Tom Manzo Shujan Cheng Infinite Compassion Endless Wisdom The Practice of the Bodhisattva Path Buddha s Light Publishing Hacienda Heights California See SN 12 15 Kaccayanagotta Sutta To Kaccayana Gotta on Right View 29 bereznya 2013 u Wayback Machine Kalupahana 1994 s 161 Kalupahana 1992 s 120 Lindtner C 1982 Nagarjuniana studies in the writings and philosophy of Nagarjuna Copenhagen Akademisk forlag page 11 TRV Murti Central philosophy of Buddhism pages 89 91 Christian Lindtner Master of Wisdom Dharma Publishing 1997 page 324 David Kalupahana Mulamadhyamakakarika of Nagarjuna The Philosophy of the Middle Way Motilal Banarsidass 2005 pages 2 5 S Radhakrishnan Indian Philosophy Volume 1 page 644 TRV Murti The central philosophy of Buddhism page 92 Adrian Kuzminski Pyrrhonism How the Ancient Greeks Reinvented Buddhism 2008 Thomas McEvilley The Shape of Ancient Thought 2002 pp499 505 S Radhakrishnan Indian philosophy Volume 1 page 607 Siderits Mark Katsura Shoryu 2013 Nagarjuna s Middle Way Mulamadhyamakakarika Classics of Indian Buddhism Wisdom Publications s 175 176 ISBN 1614290504 Dumoulin Heinrich 1998 Zen Buddhism a history India and China Macmillan Publishing 43 Westerhoff Jan Nagarjuna s Madhyamaka A Philosophical Introduction Siderits Mark Nagarjuna as anti realist Journal of Indian Philosophy December 1988 Volume 16 Issue 4 pp 311 325 Yin Shun An Investigation into Emptiness Kōng zhi Tanjiu 空之探究 1985 Choong The Notion of Emptiness in Early Buddhism 1999 Medawachchiye Dhammajothi Thero The Concept of Emptiness in Pali Literature Shi huifeng Dependent Origination Emptiness Nagarjuna s Innovation Garfield Jay Empty Words Buddhist Philosophy and Cross cultural Interpretation pp 91 Siderits Mark On the Soteriological Significance of Emptiness Contemporary Buddhism Vol 4 No 1 2003 Garfield J L 2002 Empty words pp 38 39 Kalupahana David J 1986 Nagarjuna The Philosophy of the Middle Way State University of New York Press Thanissaro Bhikkhu 1997 A K Warder A Course in Indian Philosophy Motilal Banarsidass Publ 1998 pages 55 56 For the full text of both versions with analysis see pages 192 195 of Choong Mun keat The Fundamental Teachings of Early Buddhism A comparative study basted on the Sutranga portion of the Pali Samyutta Nikaya and the Chinese Samyuktagama Harrassowitz Verlag Weisbaden 2000 Nagarjuna The Philosophy of the Middle Way SUNY Press 1986 page 232 Garfield Jay L April 1994 Dependent Arising and the Emptiness of Emptiness Why Did Nagarjuna Start with Causation Philosophy East and West 44 2 219 250 doi 10 2307 1399593 JSTOR 1399593 Causality The Central Philosophy of Buddhism The University Press of Hawaii 1975 pages 96 97 In the Nikayas the quote is found at SN 2 150 Statya o Nagardzhune 22 sichnya 2013 u Wayback Machine v Onlajn Enciklopedii Krugosvet ros Cyu stattyu treba vikifikuvati dlya vidpovidnosti standartam yakosti Vikipediyi Bud laska dopomozhit dodavannyam dorechnih vnutrishnih posilan abo vdoskonalennyam rozmitki statti gruden 2012