Корисні копалини Чернігівської області пов'язані з геологічним формуванням території. Чернігівська область не належить до областей з потужною мінерально-сировинною базою. Разом з тим, для надр Чернігівщини притаманна відносна різноманітність корисних копалин. На території області Державним балансом запасів нараховується 323 родовища (282 родовища і 41 об'єкт обліку) з шістьох видів корисних копалин, таких як горючі (газоподібні, рідкі, тверді) та неметалічні (гірничо-хімічні, нерудні для металургії, будівельні). Розробляється 106 родовищ (72 родовища і 34 об'єкти обліку). Залишаються нерозробленими 176 родовищ.
Мінерально-сировинна база Чернігівщини на 58% складається з корисних копалин паливно-енергетичного комплексу (нафта, газ, конденсат, торф). При цьому 31,1% загальних мінеральних ресурсів належить до будівельної сировини (крейда, пісок, кварцовий пісок, глина, суглинок). Ще 8,3% — прісні і мінеральні підземні води, 0,7% — нерудні корисні копалини для металургії та бішофіт .
Запаси корисних копалин Чернігівщини на 2020 рік
Корисна копалина | Родовища, з них у розробці | Запаси промислові, з них розробляються |
Нафта і газ | 28 (24) | 12,7 млн т, 10,5 млрд м3 |
Торф | 94 (9) | 60 млн т (10.4 млн т) |
Вугілля | 100 млн т | |
Пісок будівельний | 11 (2) | 118 млн т (28 млн м3) |
Цегельно-черепична сировина | 99 (7) | 77 млн т (15 млн т) |
Цементна сировина | 2 (1) | 305 млн т (292 млн т) |
Крейда будівельна | 6 (0) | 34 млн т |
Скляна сировина | 4 (2) | 19,5 млн т (19,4 млн т) |
Пісок формувальний | 2 (0) | 5,5 млн т |
Глини тугоплавкі | 3 (0) | 1,2 млн т |
Сировина керамзитова | 1 (0) | 1,5 млн м3 |
Питні й технічні підземні води | 15 | 487 тис. м3 / д |
Мінеральні лікувальні підземні води | 1 | 426 тис. м3 / д (326 тис. м3 / д) |
Паливно-енергетичні ресурси представлені торфом, нафтою, газом.
Торф
Торф, як альтернативне (екологічне) паливо, займає площу понад 200 тис. га. За запасами торфу область займає 3-є місце в країні. Із них балансові запаси становлять 66,146 млн т, що складає 12% від загальнодержавних промислових запасів торфу. Запаси торфу підраховані на 94 родовищах кількістю 66,146 млн т, з яких розробляються — 9 із запасами 10,4 млн т. Поклади цієї сировини зосереджені в північних районах Чернігівської області. Самі торфовища приурочені до заболочених ділянок. Найбільшими родовищами є Замглайське, Крюківське, Ірванцівськ Гнилушське та Удай Північно-Західний. У цих районах торф відрізняється високою якістю, помірною зольністю (10-16%) і ступенем розкладання (25-35%).
Родовища нафти й газу
Родовища нафти й газу приурочені до Східного нафтогазоносного регіону України . Серед родовищ вуглеводнів найбільшими щодо запасів є Гнідинцівське, Леляківське і Талалаївське. Вони є основою сировинної бази нафто-газовидобувної промисловості області (понад 50% запасів і 80% видобутку). На території області розвідано 10 перспективних об'єктів, підготовлених до глибокого буріння, перспективні ресурси оцінюються: газу — 12,471 млрд м3, нафти — 3,695 млн т.
Нафта
Із 20 родовищ нафти в господарський обіг включено 18 із балансовими видобувними запасами нафти в 12,7 млн т, що становить 9,45% від загальних запасів нафти України. Глибина залягання нафти коливається від 1700 до 4000 м. Нафта легка, малосірчана, малов'язка й утримує мало смоли та багато парафіну, вихід бензинової фракції — 40-45%. Найбільші Гнідинцівське, Талалаївське та Леляківське родовища. На сьогодні 1/3 обласного видобутку цієї сировини забезпечує Талалаївське родовище.
Природний газ
Балансові видобувні запаси природного газу оцінюються в 10,5 млрд м3 , що складає близько 1 % українських запасів. Розчинений газ представлений 19 родовищами, видобувні запаси — 1,5 млрд м3, що складає 4,18% від запасів України, а газовий конденсат — 2,95%. Із 25 розвіданих родовищ горючих газів 9 це родовища природно-газові, а інші — з розчиненим газом. Розчинений газ складається з пропану, бутану й етану. Свердловини фонтанують з дебітом 10-700 тис. м3 газу за добу, а глибина залягання коливається від 1700 до 5000 метрів. Найбільшими з них є Богданівське і Мільківське.
Вугілля
В надрах області є вугілля, загальні запаси якого становлять близько 100 млн т, але через значну глибину залягання (майже 1000 м) видобуток не ведеться. Основні райони залягання вугільних пластів — територія Чернігівського та Прилуцького районів. За результатами пошуків виявлено Дроздовицьке родовище, що за сучасними вимогами відповідає кондиціям. Поклади потужністю від 0,1 до 4,9 метрів, розкриті свердловинами на глибинах 11–59 метрів. Вугілля буре, світло-буре.
Чернігівщина надзвичайно бідна на руди металів, а території області в межиріччі Десни та Снову відомі невеликі родовища алюмінієвої сировини осадового походження, які на сьогодні промислового значення не мають.
Сировина для будівельної промисловості
В надрах області знайдено цілий ряд природних будівельних матеріалів. Сировинна база будівельної галузі представлена 121 родовищем, з яких розробляється 65 родовищ. Розвідані запаси 98 родовищ цегельно-черепичної сировини, 9 — будівельного піску, 6 — будівельної крейди, 3 — скляної сировини, 3 — тугоплавкої глини, 2 — цементної та 1 — керамзитової сировини.
Крейда
Велике промислове значення мають родовища крейди, яка використовується в цементній, хімічній, скляній, целюлозно-паперовій піших галузях промисловості. Розвідано 6 родовищ із загальними запасами 34 млн т. найбільші поклади цієї сировини находяться в районі Новгород-Сіверського (Путивське родовище).
Мергель
Поклади цементної сировини представлені Новгород-Сіверським і Форостовицьким родовищами мергелю. Розвідані запаси складають 305 млн т, з них в розробці 292 млн т.
Гіпс
В межиріччі Сожу і Снову розвідані поклади гіпсу.
Піски
Повсюдне поширення по території області мають піски, серед яких є поклади скляних і формувальних. Два родовища формувального піску з балансовими запасами 50,524 млн т. За своїми фізико-механічними властивостями пісок придатний для виготовлення ливарних форм і стержнів, які використовуються в металургійній промисловості. На даний час родовища не експлуатуються. Наявні 11 розвіданих родовищ будівельного піску із загальними запасами 118,015 млн м3, на сьогоднішній день лише 2 з них розробляються. Крім того, розвідано 4 родовища кварцового піску (скляна сировина), з них два Папірнянське і Грибово-Руднянське розробляється.
Тугоплавка глина
Тугоплавка глина представлена родовищами (Глібовське, Чудівське, Осьмаківське) із загальними запасами 122,9 тис. т, родовища не розробляються.
Гірничо-хімічна речовина
Надра Чернігівщини містять значні запаси калійно-магнезіальних солей. Найпотужніші соленосні товщі знаходяться в надрах Прилуцького і Ніжинського районів. Соленосні пласти складаються з і трьох шарів — нижнього (калійна сіль), середнього (бішофіт) та верхнього (кам'яна сіль). Запаси бішофіту, розсол якого застосовують в бальнеології складають більше 200 млн т. Найбільше родовище Новоподільске, яке розташоване в Прилуцькому районі. Всього за час експлуатації видобуто близько 10 тис. м3 розсолу бішофіту.
Агрохімічна сировина
Агрохімічна сировина в області представлена фосфоритами, родовища яких знаходяться в надрах північних та північно-східних районів. Загальні запаси перевищують 102 млн т. Найбільшими є Розльотівське та Кролевецьке родовища, які розроблялися до 1933 р. Потужність робочого пласту тут складає 80-90 сантиметрів, середній вміст P2O5 — 1%.
Гідромінеральні корисні копалини
В центральній частині області є запаси мінеральних вод. Їх основний газовий склад вуглекисло-азотно-метановий, основний іонний гідрокарбонатно-хлоридно-натрієвий та бромний. Найперспективніший водоносний горизонт приурочений до юрських відкладів. Глибини його залягання — 400—800 метрів, мінералізація 2-20 г/л, температура — до 350С. Вода найбільш придатна для лікування хвороб шлунково-кишкового тракту.
Посилання
- Офіційний сайт Департаменту розвитку економіки та сільського господарства Чернігівської обласної державної адміністрації (PDF).
- Офіційний сайт Департаменту екології та природних ресурсів Чернігівської обласної державної адміністрації (PDF).
- Державна служба геології та надр України (PDF).
- Інститут геології.
- Всеукраїнська експертна мережа.
Джерела
- Барановський О. М., Барановська О. В., Смаль В.В, Смаль І. В. Природно-ресурсний потенціал Чернігівщини: особливості використання та відтворення//Проблеми раціонального використання, охорони і відтворення природно-ресурсного потенціалу України.-Чернівці: Рута, 2000.- С.89-91
- Білоус, М. Д. Географія Чернігівської області / М. Д. Білоус. — Чернігів: Ранок, 2010. — 144 с
- Смірнов В. І. Геологія корисних копалин. — Київ: Вища школа, 1995. — 296с.
- ЧЕРНІГІВСЬКА ОБЛАСТЬ. Географічний атлас. Серія «Моя мала Батьківщина» — 2003 р.
- Галецький Л. С. Атлас «Геологія і корисні копалини України» / Галецький Л. С., Чернієнко Н. М., Брагін Ю. М. [та ін.] ; під ред. Л. С. Галецького. — Київ : УІЦПТ «Геос-ХХІ століття», 2001. — 168 с. — .
- Сивий Мирослав. Географія мінеральних ресурсів України: монографія / Мирослав Сивий, Ігор Паранько, Євген Іванов. Львів: Простір М, 2013. — 683 с.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Korisni kopalini Chernigivskoyi oblasti pov yazani z geologichnim formuvannyam teritoriyi Chernigivska oblast ne nalezhit do oblastej z potuzhnoyu mineralno sirovinnoyu bazoyu Razom z tim dlya nadr Chernigivshini pritamanna vidnosna riznomanitnist korisnih kopalin Na teritoriyi oblasti Derzhavnim balansom zapasiv narahovuyetsya 323 rodovisha 282 rodovisha i 41 ob yekt obliku z shistoh vidiv korisnih kopalin takih yak goryuchi gazopodibni ridki tverdi ta nemetalichni girnicho himichni nerudni dlya metalurgiyi budivelni Rozroblyayetsya 106 rodovish 72 rodovisha i 34 ob yekti obliku Zalishayutsya nerozroblenimi 176 rodovish Rodovisha korisnih kopalin Chernigivskoyi oblastiMineralno sirovinna bazaMineralno sirovinna baza Chernigivshini na 58 skladayetsya z korisnih kopalin palivno energetichnogo kompleksu nafta gaz kondensat torf Pri comu 31 1 zagalnih mineralnih resursiv nalezhit do budivelnoyi sirovini krejda pisok kvarcovij pisok glina suglinok She 8 3 prisni i mineralni pidzemni vodi 0 7 nerudni korisni kopalini dlya metalurgiyi ta bishofit Zapasi korisnih kopalin Chernigivshini na 2020 rik Korisna kopalina Rodovisha z nih u rozrobci Zapasi promislovi z nih rozroblyayutsya Nafta i gaz 28 24 12 7 mln t 10 5 mlrd m3 Torf 94 9 60 mln t 10 4 mln t Vugillya 100 mln t Pisok budivelnij 11 2 118 mln t 28 mln m3 Cegelno cherepichna sirovina 99 7 77 mln t 15 mln t Cementna sirovina 2 1 305 mln t 292 mln t Krejda budivelna 6 0 34 mln t Sklyana sirovina 4 2 19 5 mln t 19 4 mln t Pisok formuvalnij 2 0 5 5 mln t Glini tugoplavki 3 0 1 2 mln t Sirovina keramzitova 1 0 1 5 mln m3 Pitni j tehnichni pidzemni vodi 15 487 tis m3 d Mineralni likuvalni pidzemni vodi 1 426 tis m3 d 326 tis m3 d Palivni korisni kopaliniPalivno energetichni resursi predstavleni torfom naftoyu gazom Torf Torf yak alternativne ekologichne palivo zajmaye ploshu ponad 200 tis ga Za zapasami torfu oblast zajmaye 3 ye misce v krayini Iz nih balansovi zapasi stanovlyat 66 146 mln t sho skladaye 12 vid zagalnoderzhavnih promislovih zapasiv torfu Zapasi torfu pidrahovani na 94 rodovishah kilkistyu 66 146 mln t z yakih rozroblyayutsya 9 iz zapasami 10 4 mln t Pokladi ciyeyi sirovini zoseredzheni v pivnichnih rajonah Chernigivskoyi oblasti Sami torfovisha priurocheni do zabolochenih dilyanok Najbilshimi rodovishami ye Zamglajske Kryukivske Irvancivsk Gnilushske ta Udaj Pivnichno Zahidnij U cih rajonah torf vidriznyayetsya visokoyu yakistyu pomirnoyu zolnistyu 10 16 i stupenem rozkladannya 25 35 Rodovisha nafti j gazu Rodovisha nafti j gazu priurocheni do Shidnogo naftogazonosnogo regionu Ukrayini Sered rodovish vuglevodniv najbilshimi shodo zapasiv ye Gnidincivske Lelyakivske i Talalayivske Voni ye osnovoyu sirovinnoyi bazi nafto gazovidobuvnoyi promislovosti oblasti ponad 50 zapasiv i 80 vidobutku Na teritoriyi oblasti rozvidano 10 perspektivnih ob yektiv pidgotovlenih do glibokogo burinnya perspektivni resursi ocinyuyutsya gazu 12 471 mlrd m3 nafti 3 695 mln t Nafta Iz 20 rodovish nafti v gospodarskij obig vklyucheno 18 iz balansovimi vidobuvnimi zapasami nafti v 12 7 mln t sho stanovit 9 45 vid zagalnih zapasiv nafti Ukrayini Glibina zalyagannya nafti kolivayetsya vid 1700 do 4000 m Nafta legka malosirchana malov yazka j utrimuye malo smoli ta bagato parafinu vihid benzinovoyi frakciyi 40 45 Najbilshi Gnidincivske Talalayivske ta Lelyakivske rodovisha Na sogodni 1 3 oblasnogo vidobutku ciyeyi sirovini zabezpechuye Talalayivske rodovishe Prirodnij gaz Balansovi vidobuvni zapasi prirodnogo gazu ocinyuyutsya v 10 5 mlrd m3 sho skladaye blizko 1 ukrayinskih zapasiv Rozchinenij gaz predstavlenij 19 rodovishami vidobuvni zapasi 1 5 mlrd m3 sho skladaye 4 18 vid zapasiv Ukrayini a gazovij kondensat 2 95 Iz 25 rozvidanih rodovish goryuchih gaziv 9 ce rodovisha prirodno gazovi a inshi z rozchinenim gazom Rozchinenij gaz skladayetsya z propanu butanu j etanu Sverdlovini fontanuyut z debitom 10 700 tis m3 gazu za dobu a glibina zalyagannya kolivayetsya vid 1700 do 5000 metriv Najbilshimi z nih ye Bogdanivske i Milkivske Vugillya V nadrah oblasti ye vugillya zagalni zapasi yakogo stanovlyat blizko 100 mln t ale cherez znachnu glibinu zalyagannya majzhe 1000 m vidobutok ne vedetsya Osnovni rajoni zalyagannya vugilnih plastiv teritoriya Chernigivskogo ta Priluckogo rajoniv Za rezultatami poshukiv viyavleno Drozdovicke rodovishe sho za suchasnimi vimogami vidpovidaye kondiciyam Pokladi potuzhnistyu vid 0 1 do 4 9 metriv rozkriti sverdlovinami na glibinah 11 59 metriv Vugillya bure svitlo bure Rudni korisni kopaliniChernigivshina nadzvichajno bidna na rudi metaliv a teritoriyi oblasti v mezhirichchi Desni ta Snovu vidomi neveliki rodovisha alyuminiyevoyi sirovini osadovogo pohodzhennya yaki na sogodni promislovogo znachennya ne mayut Nerudni korisni kopaliniSirovina dlya budivelnoyi promislovosti V nadrah oblasti znajdeno cilij ryad prirodnih budivelnih materialiv Sirovinna baza budivelnoyi galuzi predstavlena 121 rodovishem z yakih rozroblyayetsya 65 rodovish Rozvidani zapasi 98 rodovish cegelno cherepichnoyi sirovini 9 budivelnogo pisku 6 budivelnoyi krejdi 3 sklyanoyi sirovini 3 tugoplavkoyi glini 2 cementnoyi ta 1 keramzitovoyi sirovini Krejda Velike promislove znachennya mayut rodovisha krejdi yaka vikoristovuyetsya v cementnij himichnij sklyanij celyulozno paperovij pishih galuzyah promislovosti Rozvidano 6 rodovish iz zagalnimi zapasami 34 mln t najbilshi pokladi ciyeyi sirovini nahodyatsya v rajoni Novgorod Siverskogo Putivske rodovishe Mergel Pokladi cementnoyi sirovini predstavleni Novgorod Siverskim i Forostovickim rodovishami mergelyu Rozvidani zapasi skladayut 305 mln t z nih v rozrobci 292 mln t Gips V mezhirichchi Sozhu i Snovu rozvidani pokladi gipsu Piski Povsyudne poshirennya po teritoriyi oblasti mayut piski sered yakih ye pokladi sklyanih i formuvalnih Dva rodovisha formuvalnogo pisku z balansovimi zapasami 50 524 mln t Za svoyimi fiziko mehanichnimi vlastivostyami pisok pridatnij dlya vigotovlennya livarnih form i sterzhniv yaki vikoristovuyutsya v metalurgijnij promislovosti Na danij chas rodovisha ne ekspluatuyutsya Nayavni 11 rozvidanih rodovish budivelnogo pisku iz zagalnimi zapasami 118 015 mln m3 na sogodnishnij den lishe 2 z nih rozroblyayutsya Krim togo rozvidano 4 rodovisha kvarcovogo pisku sklyana sirovina z nih dva Papirnyanske i Gribovo Rudnyanske rozroblyayetsya Tugoplavka glina Tugoplavka glina predstavlena rodovishami Glibovske Chudivske Osmakivske iz zagalnimi zapasami 122 9 tis t rodovisha ne rozroblyayutsya Girnicho himichna rechovina Nadra Chernigivshini mistyat znachni zapasi kalijno magnezialnih solej Najpotuzhnishi solenosni tovshi znahodyatsya v nadrah Priluckogo i Nizhinskogo rajoniv Solenosni plasti skladayutsya z i troh shariv nizhnogo kalijna sil serednogo bishofit ta verhnogo kam yana sil Zapasi bishofitu rozsol yakogo zastosovuyut v balneologiyi skladayut bilshe 200 mln t Najbilshe rodovishe Novopodilske yake roztashovane v Priluckomu rajoni Vsogo za chas ekspluataciyi vidobuto blizko 10 tis m3 rozsolu bishofitu Agrohimichna sirovina Agrohimichna sirovina v oblasti predstavlena fosforitami rodovisha yakih znahodyatsya v nadrah pivnichnih ta pivnichno shidnih rajoniv Zagalni zapasi perevishuyut 102 mln t Najbilshimi ye Rozlotivske ta Krolevecke rodovisha yaki rozroblyalisya do 1933 r Potuzhnist robochogo plastu tut skladaye 80 90 santimetriv serednij vmist P2O5 1 Gidromineralni korisni kopaliniV centralnij chastini oblasti ye zapasi mineralnih vod Yih osnovnij gazovij sklad vuglekislo azotno metanovij osnovnij ionnij gidrokarbonatno hloridno natriyevij ta bromnij Najperspektivnishij vodonosnij gorizont priurochenij do yurskih vidkladiv Glibini jogo zalyagannya 400 800 metriv mineralizaciya 2 20 g l temperatura do 350S Voda najbilsh pridatna dlya likuvannya hvorob shlunkovo kishkovogo traktu PosilannyaOficijnij sajt Departamentu rozvitku ekonomiki ta silskogo gospodarstva Chernigivskoyi oblasnoyi derzhavnoyi administraciyi PDF Oficijnij sajt Departamentu ekologiyi ta prirodnih resursiv Chernigivskoyi oblasnoyi derzhavnoyi administraciyi PDF Derzhavna sluzhba geologiyi ta nadr Ukrayini PDF Institut geologiyi Vseukrayinska ekspertna merezha DzherelaBaranovskij O M Baranovska O V Smal V V Smal I V Prirodno resursnij potencial Chernigivshini osoblivosti vikoristannya ta vidtvorennya Problemi racionalnogo vikoristannya ohoroni i vidtvorennya prirodno resursnogo potencialu Ukrayini Chernivci Ruta 2000 S 89 91 Bilous M D Geografiya Chernigivskoyi oblasti M D Bilous Chernigiv Ranok 2010 144 s Smirnov V I Geologiya korisnih kopalin Kiyiv Visha shkola 1995 296s ChERNIGIVSKA OBLAST Geografichnij atlas Seriya Moya mala Batkivshina 2003 r Galeckij L S Atlas Geologiya i korisni kopalini Ukrayini Galeckij L S Cherniyenko N M Bragin Yu M ta in pid red L S Galeckogo Kiyiv UICPT Geos HHI stolittya 2001 168 s ISBN 966 02 2139 8 Sivij Miroslav Geografiya mineralnih resursiv Ukrayini monografiya Miroslav Sivij Igor Paranko Yevgen Ivanov Lviv Prostir M 2013 683 s