Каціве́лі (рос. Кацивели, крим. Katsiveli) — селище в Україні, у складі Ялтинської міської ради Автономної Республіки Крим. Розташоване за 2,5 км на захід від смт Сімеїз, поблизу автотраси Н19 Севастополь—Феодосія; входить до складу Сімеїзької селищної ради. Населення — 658 осіб, переважна більшість з яких — росіяни. Пов'язане з Сімеїзом автобусним сполученням.
селище Кацівелі | |
---|---|
Вид на смт із Діви | |
Країна | Україна |
Регіон | Автономна Республіка Крим |
Район/міськрада | Ялтинська міська рада |
Рада | Сімеїзька селищна рада |
Облікова картка | Кацівелі |
Основні дані | |
Перша згадка | 1926(?) |
Статус | із 2024 року |
Площа | 0.6965 км² |
Населення | ▲625 (на 2014 рік) |
Густота | 897.34 осіб/км²; |
Поштовий індекс | 98688 |
Телефонний код | +380 654 |
Географічні координати | 44°23′46″ пн. ш. 33°58′16″ сх. д. / 44.39611° пн. ш. 33.97111° сх. д.Координати: 44°23′46″ пн. ш. 33°58′16″ сх. д. / 44.39611° пн. ш. 33.97111° сх. д. |
Висота над рівнем моря | 68 м |
Відстань | |
Найближча залізнична станція: | Севастополь |
До станції: | 59,7 км |
До райцентру: | |
- автошляхами: | 26,2 км |
До обл. центру: | |
- залізницею: | 78 км |
- автошляхами: | 108 км |
Селищна влада | |
Адреса | 98680, Автономна Республіка Крим, Ялтинська міськрада, смт. Сімеїз, вул. Зоряна, 2 |
Голова селищної ради | Макаренко Микола Григорович |
Карта | |
Кацівелі | |
Кацівелі | |
Кацівелі у Вікісховищі |
Історія
Згідно давньогрецьким і римським письмовими джерелами, в період з IV ст. до н. е. по I ст. н. е. територія південного Криму була заселена таврами. В околицях Кацівелі археологами виявлені традиційні поховання таврів у кам'яних ящиках. В II ст. н. е. таврів замінюють римляни. У III—IV ст., в епоху Великого переселення народів на цю територію приходять племена готів, а потім кочівники гуни. У V ст. на Південному березі Таврики проживали візантійці. Тут у них було 30 поселень. У VIII ст. в період інтенсивного розвитку феодальних відносин на Південнобережжі виникають храми, укріплення, притулки, аналогічні Лімен-Ісар, розташованому на горі Кішка.
Раніше Кацівелі входив до складу с. Кікенеїз (за однойменною назвою мису, на якому розташоване селище). В урочищі Кацівелі будувалися дачі і невеликі маєтки для літнього відпочинку. У статистичному довіднику Таврійської губернії (1915 р.) згадується про 12 таких дач.
У 1886 р. земельну ділянку на околиці селища придбав художник Архіп Куїнджі, а 1888 року він став власником Кікенеїза.
Селище почало розвиватися після того, як 1929 року на мисі Кікенеїз група гідрофізиків під керівництвом В. Шулейкіна заснувала . До війни співробітники станції на невеликому суденці «Юлій Шокальський» здійснили декілька експедиційних подорожей Чорним морем. У 1949 р. на базі станції був заснований Московський гідрофізичний інститут. У Кацівелі залишився філіал інституту (ЧВМГІ).
У 1963 році інститут передали у розпорядження АН України. На базі експериментального відділення гідрофізичного інституту обладнано морський експериментальний полігон. За 0,5 км від берега на фундаменті, розташованому на 35-метровій глибині, установлено першу в Європі океанографічну платформу для гідрофізичних досліджень.
У 60-х рр. у ЧВМГІ був побудований штормовий басейн — аерогідродинамічна труба у вигляді кільця, в якому хвиля, що розгониться від 20 потужних вентиляторів, не зустрічає перешкод і рухається ніби в умовах відкритого моря. Тут проводилися одні з перших досліджень із гідродинаміки дельфінів.
Великий вплив на розвиток селища справляла і Кримська астрофізична обсерваторія, відділ радіоастрономії якої розташований на стику між смт Сімеїз і смт Кацівелі. У 1966 р. тут було встановлено перший у світі радіотелескоп із діаметром дзеркала 22 м. (РТ-22). Лише в 1968 р. аналогічний радіотелескоп було побудовано в обсерваторії в штаті Західна Вірджинія. Вперше два потужні інструменти працювали за загальною програмою міжконтинентальної інтерферометрії в жовтні 1969 р. Тоді кожен радіотелескоп приймав радіовипромінювання від далекого космічного об'єкта на хвилях 3 і 6 см. Два телескопи працювали як один інструмент. За рахунок різниці відстаней між телескопами (близько 9 тис. км) з'явилася можливість вимірювати відстані до космічних об'єктів із більшою точністю.
Інша наукова установа, розташована в Кацівелі, — Кримська наукова станція Фізичного інституту ім. П. Лебедєва, яка була споруджена в західній частині селища. Станція, заснована в 1948 р., тривалий час була єдиною потужною наглядовою радіоастрономічною станцією в Європі. У 1952 р. роботи на станції очолив В. Віткевич. Тоді він почав свій експеримент. Щороку приблизно 15 червня Сонце в своєму русі опиняється на одній прямій між Землею і знаменитою Крабоподібною туманністю. Туманність є потужним джерелом радіовипромінювання, і цим випромінюванням, немов рентгеном, просвічувалося Сонце. В результаті досліджень В. Віткевичу вдалося відкрити надкорону Сонця.
Поряд із КНС ФІАН розташовано відділення Інституту матеріалознавства. В адміністративній будівлі ЧВМГІ розгорнуто постійно діючу виставку, присвячену життю і діяльності В. Шулейкіна.
Соціальна сфера
У селищі є дитячий садок, поштове відділення. Останнім часом селище розвивається як курорт. Працює Будинок творчості вчених НАН України.
Див. також
Примітки
- Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України» на 1 січня 2015 року (PDF, XLS)
- Прогноз погоди в смт. Кацівелі
Література
- Горный Крым. Атлас туриста / ГНПП «Картографія», Укргеодезкартографія ; ред.: Д. И. Тихомиров, Д. В. Исаев, геоинформ. подгот. Е. А. Стахова. — К. : ДНВП «Картографія», 2010. — 112 с.
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Kacive li ros Kaciveli krim Katsiveli selishe v Ukrayini u skladi Yaltinskoyi miskoyi radi Avtonomnoyi Respubliki Krim Roztashovane za 2 5 km na zahid vid smt Simeyiz poblizu avtotrasi N19 Sevastopol Feodosiya vhodit do skladu Simeyizkoyi selishnoyi radi Naselennya 658 osib perevazhna bilshist z yakih rosiyani Pov yazane z Simeyizom avtobusnim spoluchennyam selishe KaciveliVid na smt iz DiviVid na smt iz DiviKrayina UkrayinaRegion Avtonomna Respublika KrimRajon miskrada Yaltinska miska radaRada Simeyizka selishna radaOblikova kartka Kaciveli Osnovni daniPersha zgadka 1926 Status iz 2024 rokuPlosha 0 6965 km Naselennya 625 na 2014 rik Gustota 897 34 osib km Poshtovij indeks 98688Telefonnij kod 380 654Geografichni koordinati 44 23 46 pn sh 33 58 16 sh d 44 39611 pn sh 33 97111 sh d 44 39611 33 97111 Koordinati 44 23 46 pn sh 33 58 16 sh d 44 39611 pn sh 33 97111 sh d 44 39611 33 97111Visota nad rivnem morya 68 mVidstanNajblizhcha zaliznichna stanciya SevastopolDo stanciyi 59 7 kmDo rajcentru avtoshlyahami 26 2 kmDo obl centru zalizniceyu 78 km avtoshlyahami 108 kmSelishna vladaAdresa 98680 Avtonomna Respublika Krim Yaltinska miskrada smt Simeyiz vul Zoryana 2Golova selishnoyi radi Makarenko Mikola GrigorovichKartaKaciveliKaciveliKaciveli u VikishovishiKaciveli rakurs IstoriyaZgidno davnogreckim i rimskim pismovimi dzherelami v period z IV st do n e po I st n e teritoriya pivdennogo Krimu bula zaselena tavrami V okolicyah Kaciveli arheologami viyavleni tradicijni pohovannya tavriv u kam yanih yashikah V II st n e tavriv zaminyuyut rimlyani U III IV st v epohu Velikogo pereselennya narodiv na cyu teritoriyu prihodyat plemena gotiv a potim kochivniki guni U V st na Pivdennomu berezi Tavriki prozhivali vizantijci Tut u nih bulo 30 poselen U VIII st v period intensivnogo rozvitku feodalnih vidnosin na Pivdennoberezhzhi vinikayut hrami ukriplennya pritulki analogichni Limen Isar roztashovanomu na gori Kishka Ranishe Kaciveli vhodiv do skladu s Kikeneyiz za odnojmennoyu nazvoyu misu na yakomu roztashovane selishe V urochishi Kaciveli buduvalisya dachi i neveliki mayetki dlya litnogo vidpochinku U statistichnomu dovidniku Tavrijskoyi guberniyi 1915 r zgaduyetsya pro 12 takih dach U 1886 r zemelnu dilyanku na okolici selisha pridbav hudozhnik Arhip Kuyindzhi a 1888 roku vin stav vlasnikom Kikeneyiza Selishe pochalo rozvivatisya pislya togo yak 1929 roku na misi Kikeneyiz grupa gidrofizikiv pid kerivnictvom V Shulejkina zasnuvala Do vijni spivrobitniki stanciyi na nevelikomu sudenci Yulij Shokalskij zdijsnili dekilka ekspedicijnih podorozhej Chornim morem U 1949 r na bazi stanciyi buv zasnovanij Moskovskij gidrofizichnij institut U Kaciveli zalishivsya filial institutu ChVMGI U 1963 roci institut peredali u rozporyadzhennya AN Ukrayini Na bazi eksperimentalnogo viddilennya gidrofizichnogo institutu obladnano morskij eksperimentalnij poligon Za 0 5 km vid berega na fundamenti roztashovanomu na 35 metrovij glibini ustanovleno pershu v Yevropi okeanografichnu platformu dlya gidrofizichnih doslidzhen U 60 h rr u ChVMGI buv pobudovanij shtormovij basejn aerogidrodinamichna truba u viglyadi kilcya v yakomu hvilya sho rozgonitsya vid 20 potuzhnih ventilyatoriv ne zustrichaye pereshkod i ruhayetsya nibi v umovah vidkritogo morya Tut provodilisya odni z pershih doslidzhen iz gidrodinamiki delfiniv Simeyizka observatoriya Velikij vpliv na rozvitok selisha spravlyala i Krimska astrofizichna observatoriya viddil radioastronomiyi yakoyi roztashovanij na stiku mizh smt Simeyiz i smt Kaciveli U 1966 r tut bulo vstanovleno pershij u sviti radioteleskop iz diametrom dzerkala 22 m RT 22 Lishe v 1968 r analogichnij radioteleskop bulo pobudovano v observatoriyi v shtati Zahidna Virdzhiniya Vpershe dva potuzhni instrumenti pracyuvali za zagalnoyu programoyu mizhkontinentalnoyi interferometriyi v zhovtni 1969 r Todi kozhen radioteleskop prijmav radioviprominyuvannya vid dalekogo kosmichnogo ob yekta na hvilyah 3 i 6 sm Dva teleskopi pracyuvali yak odin instrument Za rahunok riznici vidstanej mizh teleskopami blizko 9 tis km z yavilasya mozhlivist vimiryuvati vidstani do kosmichnih ob yektiv iz bilshoyu tochnistyu Insha naukova ustanova roztashovana v Kaciveli Krimska naukova stanciya Fizichnogo institutu im P Lebedyeva yaka bula sporudzhena v zahidnij chastini selisha Stanciya zasnovana v 1948 r trivalij chas bula yedinoyu potuzhnoyu naglyadovoyu radioastronomichnoyu stanciyeyu v Yevropi U 1952 r roboti na stanciyi ocholiv V Vitkevich Todi vin pochav svij eksperiment Shoroku priblizno 15 chervnya Sonce v svoyemu rusi opinyayetsya na odnij pryamij mizh Zemleyu i znamenitoyu Krabopodibnoyu tumannistyu Tumannist ye potuzhnim dzherelom radioviprominyuvannya i cim viprominyuvannyam nemov rentgenom prosvichuvalosya Sonce V rezultati doslidzhen V Vitkevichu vdalosya vidkriti nadkoronu Soncya Poryad iz KNS FIAN roztashovano viddilennya Institutu materialoznavstva V administrativnij budivli ChVMGI rozgornuto postijno diyuchu vistavku prisvyachenu zhittyu i diyalnosti V Shulejkina Socialna sferaU selishi ye dityachij sadok poshtove viddilennya Ostannim chasom selishe rozvivayetsya yak kurort Pracyuye Budinok tvorchosti vchenih NAN Ukrayini Div takozhBiyuk IsarPrimitkiStatistichnij zbirnik Chiselnist nayavnogo naselennya Ukrayini na 1 sichnya 2015 roku PDF XLS Prognoz pogodi v smt KaciveliLiteraturaGornyj Krym Atlas turista GNPP Kartografiya Ukrgeodezkartografiya red D I Tihomirov D V Isaev geoinform podgot E A Stahova K DNVP Kartografiya 2010 112 s