Ерік Едлунд | |
---|---|
Erik Edlund | |
Народився | 14 березня 1819 Фресві, Швеція |
Помер | 19 серпня 1888 (69 років) Стокгольм, Швеція ·d |
Поховання | Північний цвинтар (Стокгольм)[1][2] |
Країна | Швеція |
Діяльність | фізик, метеоролог, викладач університету, політик |
Alma mater | Уппсальський університет |
Галузь | фізика |
Заклад | Упсальський університет Королівська академія наук |
Посада | d[3][4][5] |
Членство | Леопольдина Шведська королівська академія наук Петербурзька академія наук Російська академія наук |
Відомий завдяки: | своїм працям в галузі електричного струму |
Нагороди | d |
Ерік Едлунд у Вікісховищі |
Ерік Едлунд (швед. Erik Edlund, (*14 березня 1819, , Швеція — †19 серпня 1888, Стокгольм, Швеція) — шведський фізик, член Стокгольмської академії наук.
Біографія
Ерік Едлунд народився 14 березня 1819 року в селі Фресві (в окрузі Едсберг, Нерке); батьки його були незаможними селяни. Грамоті він навчився від амбулаторного вчителя, який «не йшов далі псалтиря: про письмо і лічбу не було й мови». На щастя в руки молодого Еріка потрапила якась «Географія» в питаннях і відповідях та «Філософія для неосвічених» Бастгольма. Читання цих книжок пробудило в ньому таке бажання вчитися, що батько, після довгих коливань, віддав його в 1831 році в так звану «апологістичну школу» в Еребру. 1832 року молодий Ерік переніс важку хворобу, наслідком якої був параліч лівого боку і викривлення хребта, що залишилося на все життя. Після смерті батька Ерік був змушений заробляти гроші переписуванням паперів у місцевого судді та навчанням дітей грамоті. Нарешті в 1834 році в 15 років, йому вдалося вступити в «трівіал-школу» в Еребру, завдяки тій обставині, що навчання в Швеції стало безкоштовним. 1837 року його перевели в гімназію, а в 1849 році він вступив вже в Упсальський університет. 1845 року він здав усі випускні іспити і в 1846 році був призначений доцентом на кафедру механіки. У наступному році він отримує стипендію для закордонної подорожі. У Берліні слухає лекції Магнуса і Дове, в Лецпцизі — Вебера, там же Едлунд почав свої дослідження над індуктивними струмами. Побувавши потім в Швейцарії, він переїхав до Брюсселя, де знову серйозно захворів, що й завадило йому відвідати Париж. Повернувшись в 1849 році на батьківщину, він в 1850 році отримав місце фізика в Королівській академії наук. Спочатку незначна платня і обов'язкові заняття не дозволяли Едлунд цілком займатися експериментальними дослідженнями, але згодом обставини покращилися і дозволили йому цілою низкою наукових робіт здобути гучну популярність. Едлунда вшановано різними відзнаками, почесними титулами, різними преміями та грошовими нагородами. Стає почесним членом різних академій наук та вчених товариств.
Помер Едлунд 19 серпня 1888 від «паралічу серця». Завдяки «скромним потребам свого діяльного життя», залишив значний статок після смерті.
Науковий внесок
З численних робіт Едлунда найпопулярнішим є його дослідження «Про природу електрики» (1871). В основу його теорії поставлена, так звана, унітарна гіпотеза, згідно з якою передбачається для пояснення електричних явищ, як статичних, так і динамічних, існування не двох електричних рідин, а тільки однієї, причому ця одна рідина, ймовірно, є ефіром. Приписавши ефіру властивості звичайного газу, він разом з тим припустив, що в тілах, які називаються хорошими провідниками електрики, ефір може вільно переміщатися, тоді як в непровідному тілі він пов'язаний з молекулами. Потім, беручи до уваги, що позитивно наелектризоване тіло містить в собі більше ефіру, а негативно наелектризоване тіло — менше, ніж те ж тіло в його нейтральному стані, Едлунд виводить закон Кулона, що стосується взаємодії наелектризованих тел. Електрорушійна сила, що викликає струм в замкнутому провіднику, перетворює, у теорії, що розглядається, коливальний тепловий рух в рух поступальний. Звідси з'являється пояснення ефекту Пельтьє. Запровадивши, крім того, у вчення про електрику закон Архімеда і залежність сил взаємодії від швидкості і прискорення, Едлунд в змозі був легко впоратися з усіма завданнями . Дотепно розроблена теорія Едлунд хоча й звернула на себе в той час загальну увагу вченого світу, але зараз про неї згадується в науці досить рідко, попри деякі її спільні точки стикання з новітніми теоріями.
Крім цієї головної своєї праці, у Едлунд є багато інших досліджень, як експериментальних, так і теоретичних. Предмети цих досліджень відносяться переважно до галузі електричного струму. Одна з перших його робіт (1849) стосується індукційних струмів, що виникають при замиканні і гальванічного ланцюга. Потім слідує дослідження (1864) про нагрівання тіла при його переривчастому намагнічуванні, в якому доводиться, що це нагрівання викликається головним чином індукційними струмами. Експериментальні дослідження Едлунда були, крім того, присвячені питанням про зміну електропровідності заліза при намагнічуванні (1854), про подовження залізних та інших дротів при проходженні через них електричного струму (1866—1867), про електрозбуджувальну силу електричної іскри і вольтової дуги (1868—1885). Поза галуззю електрики дуже популярною є праця, що стосується зміни температури при розтягуванні металевих дротів (1865); на підставі результатів цих ретельно проведених дослідів можливо визначити величину механічного еквівалента теплоти; величина ця, за обчисленнями Едлунда, в середньому вийшла рівною близько 430 кілограм-метрів, що досить добре узгоджується з результатами інших експериментаторів (425—428). До останніх його робіт належить велике дослідження «Про уніполярну індукцію, атмосферну електрику і полярні сяйва» (1878—1888), а також ряд малих статей, що стосуються питання провідності порожнечі, теорії тощо Останньою роботою була стаття про атмосферну електрику (1888).
Примітки
- Edlund, ERIK — Svenskagravar.se.
- Sten nr 651 – Erik Edlund — Norra begravningsplatsen.se.
- Erik Edlund — 1917.
- Two-Chamber Parliament 1867–1970. — 1985. — Т. 1. — С. 76.
- Hildebrand A. Erik Edlund — 1905. — С. 24.
- Эдлунд // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп. т.). — СПб., 1890—1907. (рос. дореф.)
- Некролог, 1888.
Література
- Эрик Эдлунд (некролог) // Вестник опытной физики и элементарной математики. — 1888. — № 55. — С. 158—159.
Энциклопедический словарь : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб. : Ф. А. Брокгауз, И. А. Ефрон, 1890—1907. (рос.)
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Batko Posada Diti Mati Druzhina Cholovik Erik EdlundErik EdlundNarodivsya14 bereznya 1819 1819 03 14 Fresvi ShveciyaPomer19 serpnya 1888 1888 08 19 69 rokiv Stokgolm Shveciya dPohovannyaPivnichnij cvintar Stokgolm 1 2 Krayina ShveciyaDiyalnistfizik meteorolog vikladach universitetu politikAlma materUppsalskij universitetGaluzfizikaZakladUpsalskij universitet Korolivska akademiya naukPosadad 3 4 5 ChlenstvoLeopoldina Shvedska korolivska akademiya nauk Peterburzka akademiya nauk Rosijska akademiya naukVidomij zavdyaki svoyim pracyam v galuzi elektrichnogo strumuNagorodid Erik Edlund u Vikishovishi Erik Edlund shved Erik Edlund 14 bereznya 1819 18190314 Shveciya 19 serpnya 1888 Stokgolm Shveciya shvedskij fizik chlen Stokgolmskoyi akademiyi nauk BiografiyaErik Edlund narodivsya 14 bereznya 1819 roku v seli Fresvi v okruzi Edsberg Nerke batki jogo buli nezamozhnimi selyani Gramoti vin navchivsya vid ambulatornogo vchitelya yakij ne jshov dali psaltirya pro pismo i lichbu ne bulo j movi Na shastya v ruki molodogo Erika potrapila yakas Geografiya v pitannyah i vidpovidyah ta Filosofiya dlya neosvichenih Bastgolma Chitannya cih knizhok probudilo v nomu take bazhannya vchitisya sho batko pislya dovgih kolivan viddav jogo v 1831 roci v tak zvanu apologistichnu shkolu v Erebru 1832 roku molodij Erik perenis vazhku hvorobu naslidkom yakoyi buv paralich livogo boku i vikrivlennya hrebta sho zalishilosya na vse zhittya Pislya smerti batka Erik buv zmushenij zaroblyati groshi perepisuvannyam paperiv u miscevogo suddi ta navchannyam ditej gramoti Nareshti v 1834 roci v 15 rokiv jomu vdalosya vstupiti v trivial shkolu v Erebru zavdyaki tij obstavini sho navchannya v Shveciyi stalo bezkoshtovnim 1837 roku jogo pereveli v gimnaziyu a v 1849 roci vin vstupiv vzhe v Upsalskij universitet 1845 roku vin zdav usi vipuskni ispiti i v 1846 roci buv priznachenij docentom na kafedru mehaniki U nastupnomu roci vin otrimuye stipendiyu dlya zakordonnoyi podorozhi U Berlini sluhaye lekciyi Magnusa i Dove v Lecpcizi Vebera tam zhe Edlund pochav svoyi doslidzhennya nad induktivnimi strumami Pobuvavshi potim v Shvejcariyi vin pereyihav do Bryusselya de znovu serjozno zahvoriv sho j zavadilo jomu vidvidati Parizh Povernuvshis v 1849 roci na batkivshinu vin v 1850 roci otrimav misce fizika v Korolivskij akademiyi nauk Spochatku neznachna platnya i obov yazkovi zanyattya ne dozvolyali Edlund cilkom zajmatisya eksperimentalnimi doslidzhennyami ale zgodom obstavini pokrashilisya i dozvolili jomu ciloyu nizkoyu naukovih robit zdobuti guchnu populyarnist Edlunda vshanovano riznimi vidznakami pochesnimi titulami riznimi premiyami ta groshovimi nagorodami Staye pochesnim chlenom riznih akademij nauk ta vchenih tovaristv Pomer Edlund 19 serpnya 1888 vid paralichu sercya Zavdyaki skromnim potrebam svogo diyalnogo zhittya zalishiv znachnij statok pislya smerti Naukovij vnesokZ chislennih robit Edlunda najpopulyarnishim ye jogo doslidzhennya Pro prirodu elektriki 1871 V osnovu jogo teoriyi postavlena tak zvana unitarna gipoteza zgidno z yakoyu peredbachayetsya dlya poyasnennya elektrichnih yavish yak statichnih tak i dinamichnih isnuvannya ne dvoh elektrichnih ridin a tilki odniyeyi prichomu cya odna ridina jmovirno ye efirom Pripisavshi efiru vlastivosti zvichajnogo gazu vin razom z tim pripustiv sho v tilah yaki nazivayutsya horoshimi providnikami elektriki efir mozhe vilno peremishatisya todi yak v neprovidnomu tili vin pov yazanij z molekulami Potim beruchi do uvagi sho pozitivno naelektrizovane tilo mistit v sobi bilshe efiru a negativno naelektrizovane tilo menshe nizh te zh tilo v jogo nejtralnomu stani Edlund vivodit zakon Kulona sho stosuyetsya vzayemodiyi naelektrizovanih tel Elektrorushijna sila sho viklikaye strum v zamknutomu providniku peretvoryuye u teoriyi sho rozglyadayetsya kolivalnij teplovij ruh v ruh postupalnij Zvidsi z yavlyayetsya poyasnennya efektu Peltye Zaprovadivshi krim togo u vchennya pro elektriku zakon Arhimeda i zalezhnist sil vzayemodiyi vid shvidkosti i priskorennya Edlund v zmozi buv legko vporatisya z usima zavdannyami Dotepno rozroblena teoriya Edlund hocha j zvernula na sebe v toj chas zagalnu uvagu vchenogo svitu ale zaraz pro neyi zgaduyetsya v nauci dosit ridko popri deyaki yiyi spilni tochki stikannya z novitnimi teoriyami Krim ciyeyi golovnoyi svoyeyi praci u Edlund ye bagato inshih doslidzhen yak eksperimentalnih tak i teoretichnih Predmeti cih doslidzhen vidnosyatsya perevazhno do galuzi elektrichnogo strumu Odna z pershih jogo robit 1849 stosuyetsya indukcijnih strumiv sho vinikayut pri zamikanni i galvanichnogo lancyuga Potim sliduye doslidzhennya 1864 pro nagrivannya tila pri jogo pererivchastomu namagnichuvanni v yakomu dovoditsya sho ce nagrivannya viklikayetsya golovnim chinom indukcijnimi strumami Eksperimentalni doslidzhennya Edlunda buli krim togo prisvyacheni pitannyam pro zminu elektroprovidnosti zaliza pri namagnichuvanni 1854 pro podovzhennya zaliznih ta inshih drotiv pri prohodzhenni cherez nih elektrichnogo strumu 1866 1867 pro elektrozbudzhuvalnu silu elektrichnoyi iskri i voltovoyi dugi 1868 1885 Poza galuzzyu elektriki duzhe populyarnoyu ye pracya sho stosuyetsya zmini temperaturi pri roztyaguvanni metalevih drotiv 1865 na pidstavi rezultativ cih retelno provedenih doslidiv mozhlivo viznachiti velichinu mehanichnogo ekvivalenta teploti velichina cya za obchislennyami Edlunda v serednomu vijshla rivnoyu blizko 430 kilogram metriv sho dosit dobre uzgodzhuyetsya z rezultatami inshih eksperimentatoriv 425 428 Do ostannih jogo robit nalezhit velike doslidzhennya Pro unipolyarnu indukciyu atmosfernu elektriku i polyarni syajva 1878 1888 a takozh ryad malih statej sho stosuyutsya pitannya providnosti porozhnechi teoriyi tosho Ostannoyu robotoyu bula stattya pro atmosfernu elektriku 1888 PrimitkiEdlund ERIK Svenskagravar se d Track Q26699962 Sten nr 651 Erik Edlund Norra begravningsplatsen se d Track Q28003261 Erik Edlund 1917 d Track Q379406d Track Q1724971 Two Chamber Parliament 1867 1970 1985 T 1 S 76 d Track Q110346241 Hildebrand A Erik Edlund 1905 S 24 d Track Q5805318d Track Q21600495d Track Q10685696 Edlund Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop t SPb 1890 1907 ros doref Nekrolog 1888 LiteraturaErik Edlund nekrolog Vestnik opytnoj fiziki i elementarnoj matematiki 1888 55 S 158 159 Enciklopedicheskij slovar v 86 t 82 t i 4 dop SPb F A Brokgauz I A Efron 1890 1907 ros