Довгий Ярослав Остапович (30 вересня 1933, с. Німшин Галицького району Івано-Франківської області — 24 травня 2017) — український фізик-оптик, доктор фізико-математичних наук, заслужений професор Львівського національного університету, голова (1996), Дійсний член НТШ (1992), член Нью-Йоркської Академії наук (1994). Голова Фізичної комісії НТШ (1999). Відповідальний редактор «Фізичного збірника НТШ», член редколегії «Ukrainian Journal of Physical Optics [ 21 червня 2013 у Wayback Machine.]» та декілької інших наукових фізичних журналів, Лауреат премії ім. А. Ф. Прихотько НАН України (2002).
Довгий Ярослав Остапович | |
---|---|
Народився | 30 вересня 1933 с. Німшин Галицького району Івано-Франківської області |
Помер | 24 травня 2017 (83 роки) |
Країна | Україна |
Діяльність | оптик, викладач університету |
Alma mater | Фізичний факультет Львівського національного університету імені Івана Франка |
Заклад | Львівський національний університет імені Івана Франка |
Вчене звання | професор |
Науковий ступінь | доктор фізико-математичних наук |
Нагороди | Заслужений професор Львівського університету |
Біографія
Народився 30 вересня 1933 р. в с. Німшині Галицького району Івано-Франківської області. Закінчив середню школу в с. Більшівці (1951), фізичний факультет Львівського державного університету імені Івана Франка (1956) та аспірантуру Інституту фізики АН України (1960). 1960-66 — асистент, 1966-87 — доцент, з 1987 — професор кафедри експериментальної фізики Львівського університету. У 1964 р. захистив кандидатську дисертацію на тему «Дослідження оптичних властивостей гіротропних кристалів та молекулярних кристалів з домішками», 1985 р. — докторську «Оптичні спектри та енергетична структура нелінійних кристалів».
Основні наукові результати
У гіротропних кристалах виявив новий тип елементарних збуджень — циркулярні екситони; обґрунтував роль принципу локальності в оптичних дисперс. співвідношеннях; вивів правило, яке дає змогу оптимізувати пошук нових нелінійнооптичних кристалів для перетворювачів лазерного випромінювання (правило Довгого-Кітика); виробив методику прогнозування довговічності газових лазерів за параметрами розрядної плазми; вперше розшифрував зонну енергетичну структуру важливих нелінійно-оптичних кристалів; одержав оригінальні результати щодо впливу лазерного опромінення на властивості високотемпературних надпровідників; запропонував спектроскоп. підходи до вивчення конфігураційних взаємодій у кристалах; виявив та інтерпретував явища ізоструктурного фазового переходу і автоінтеркаляції в твердих розчинах шаруватих кристалів; з'ясував екситонну природу гіротропії в кристалах парателуриту і передбачив можливість спостереження в них явища від'ємної рефракції. Вивчав проблеми освіти і науки в Україні, повернув замовчувані за тоталітарного режиму імена видатних українських учених — Олександра Смакули та Остапа Стасіва.
Консультант 2-х докторських і науковий керівник 8-ми кандидатських дисертацій.
Праці
Автор близько 350 наукових праць, зокрема:
- Оптичні квантові генератори (К., 1977);
- Електронна будова і оптика нелінійних кристалів (Львів, 1996, зі співавт.);
- Чарівне явище надпровідність (Львів, 2000); Техніка безпеки при роботі з лазерами (Львів, 2003, зі співавт.);
- Лазерний практикум (Львів, 2004);
- Электронное строение и нелинейные восприимчивости ацентричных кристаллов сложного строения (Физика тв. тела. 1991. Т. 33. № 2; зі співавт.);
- Фотоіндуковані та нелінійно-оптичні явища у високотемпературних надпровідниках (Огляд) (Укр. фіз. ж. 1996. Т. 41. № 5, 6; зі співавт.);
- Про природу гіротропії парателуриту (Укр. фіз. ж. 2007. Т. 52. № 10); Прогнозування від'ємної рефракції в — ТеО2 (Доп. НАН України. 2008. № 3);
- Ізоструктурний фазовий перехід і явище автоінтеркаляції в шаруватих кристалах InxTl1-xJ (Фіз. зб. НТШ. 2008. Т. 7);
- Проблема дисперсії нелінійних сприйнятливостей кристалів (Укр. фіз. ж. 2009. Т. 54. № 1-2);
- Екситони і гіротропія (Фіз. зб. НТШ. 2008. Т.7);
- Константа електрон-фононної взаємодії високотемпературного надпровідника HgBa2CuO4+y (Вісн. Львів.ун-ту. Сер.фіз. 2009. Вип. 44);
- ДВ-революція в світлотехніці (Світ фізики. 2009. № 1);
- Синтез та використання багатошарових інтерференційних фільтрів для позарезонаторної селекції ліній генерації «білих» лазерів (Фізика і хімія тв. тіла. 2010. Т. 11. № 1).
Джерела
- http://zbarazhchyna.narod.ru/peaples/smakula.htm [ 5 березня 2016 у Wayback Machine.]
- http://www.khapko.com/index.php?q=information&new=123[недоступне посилання з липня 2019]
- http://www.nbuv.gov.ua/portal/Natural/UJPO/dovgiy.html [ 16 січня 2013 у Wayback Machine.]
- http://www.ifo.lviv.ua/journal/ [ 21 червня 2013 у Wayback Machine.]
- http://www.journaldatabase.info/journal/issn1609-1833 [ 27 квітня 2015 у Wayback Machine.]
- http://ntsh.org/node/600 [ 14 лютого 2019 у Wayback Machine.]
- Труды // Math-Net.Ru
Це незавершена стаття про українського науковця. Ви можете проєкту, виправивши або дописавши її. |
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
U Vikipediyi ye statti pro inshih lyudej iz prizvishem Dovgij Dovgij Yaroslav Ostapovich 30 veresnya 1933 s Nimshin Galickogo rajonu Ivano Frankivskoyi oblasti 24 travnya 2017 ukrayinskij fizik optik doktor fiziko matematichnih nauk zasluzhenij profesor Lvivskogo nacionalnogo universitetu golova 1996 Dijsnij chlen NTSh 1992 chlen Nyu Jorkskoyi Akademiyi nauk 1994 Golova Fizichnoyi komisiyi NTSh 1999 Vidpovidalnij redaktor Fizichnogo zbirnika NTSh chlen redkolegiyi Ukrainian Journal of Physical Optics 21 chervnya 2013 u Wayback Machine ta dekilkoyi inshih naukovih fizichnih zhurnaliv Laureat premiyi im A F Prihotko NAN Ukrayini 2002 Dovgij Yaroslav OstapovichNarodivsya30 veresnya 1933 1933 09 30 s Nimshin Galickogo rajonu Ivano Frankivskoyi oblastiPomer24 travnya 2017 2017 05 24 83 roki Krayina UkrayinaDiyalnistoptik vikladach universitetuAlma materFizichnij fakultet Lvivskogo nacionalnogo universitetu imeni Ivana FrankaZakladLvivskij nacionalnij universitet imeni Ivana FrankaVchene zvannyaprofesorNaukovij stupindoktor fiziko matematichnih naukNagorodiZasluzhenij profesor Lvivskogo universitetuBiografiyaNarodivsya 30 veresnya 1933 r v s Nimshini Galickogo rajonu Ivano Frankivskoyi oblasti Zakinchiv serednyu shkolu v s Bilshivci 1951 fizichnij fakultet Lvivskogo derzhavnogo universitetu imeni Ivana Franka 1956 ta aspiranturu Institutu fiziki AN Ukrayini 1960 1960 66 asistent 1966 87 docent z 1987 profesor kafedri eksperimentalnoyi fiziki Lvivskogo universitetu U 1964 r zahistiv kandidatsku disertaciyu na temu Doslidzhennya optichnih vlastivostej girotropnih kristaliv ta molekulyarnih kristaliv z domishkami 1985 r doktorsku Optichni spektri ta energetichna struktura nelinijnih kristaliv Osnovni naukovi rezultatiU girotropnih kristalah viyaviv novij tip elementarnih zbudzhen cirkulyarni eksitoni obgruntuvav rol principu lokalnosti v optichnih dispers spivvidnoshennyah viviv pravilo yake daye zmogu optimizuvati poshuk novih nelinijnooptichnih kristaliv dlya peretvoryuvachiv lazernogo viprominyuvannya pravilo Dovgogo Kitika virobiv metodiku prognozuvannya dovgovichnosti gazovih lazeriv za parametrami rozryadnoyi plazmi vpershe rozshifruvav zonnu energetichnu strukturu vazhlivih nelinijno optichnih kristaliv oderzhav originalni rezultati shodo vplivu lazernogo oprominennya na vlastivosti visokotemperaturnih nadprovidnikiv zaproponuvav spektroskop pidhodi do vivchennya konfiguracijnih vzayemodij u kristalah viyaviv ta interpretuvav yavisha izostrukturnogo fazovogo perehodu i avtointerkalyaciyi v tverdih rozchinah sharuvatih kristaliv z yasuvav eksitonnu prirodu girotropiyi v kristalah parateluritu i peredbachiv mozhlivist sposterezhennya v nih yavisha vid yemnoyi refrakciyi Vivchav problemi osviti i nauki v Ukrayini povernuv zamovchuvani za totalitarnogo rezhimu imena vidatnih ukrayinskih uchenih Oleksandra Smakuli ta Ostapa Stasiva Konsultant 2 h doktorskih i naukovij kerivnik 8 mi kandidatskih disertacij PraciAvtor blizko 350 naukovih prac zokrema Optichni kvantovi generatori K 1977 Elektronna budova i optika nelinijnih kristaliv Lviv 1996 zi spivavt Charivne yavishe nadprovidnist Lviv 2000 Tehnika bezpeki pri roboti z lazerami Lviv 2003 zi spivavt Lazernij praktikum Lviv 2004 Elektronnoe stroenie i nelinejnye vospriimchivosti acentrichnyh kristallov slozhnogo stroeniya Fizika tv tela 1991 T 33 2 zi spivavt Fotoindukovani ta nelinijno optichni yavisha u visokotemperaturnih nadprovidnikah Oglyad Ukr fiz zh 1996 T 41 5 6 zi spivavt Pro prirodu girotropiyi parateluritu Ukr fiz zh 2007 T 52 10 Prognozuvannya vid yemnoyi refrakciyi v TeO2 Dop NAN Ukrayini 2008 3 Izostrukturnij fazovij perehid i yavishe avtointerkalyaciyi v sharuvatih kristalah InxTl1 xJ Fiz zb NTSh 2008 T 7 Problema dispersiyi nelinijnih sprijnyatlivostej kristaliv Ukr fiz zh 2009 T 54 1 2 Eksitoni i girotropiya Fiz zb NTSh 2008 T 7 Konstanta elektron fononnoyi vzayemodiyi visokotemperaturnogo nadprovidnika HgBa2CuO4 y Visn Lviv un tu Ser fiz 2009 Vip 44 DV revolyuciya v svitlotehnici Svit fiziki 2009 1 Sintez ta vikoristannya bagatosharovih interferencijnih filtriv dlya pozarezonatornoyi selekciyi linij generaciyi bilih lazeriv Fizika i himiya tv tila 2010 T 11 1 Dzherelahttp zbarazhchyna narod ru peaples smakula htm 5 bereznya 2016 u Wayback Machine http www khapko com index php q information amp new 123 nedostupne posilannya z lipnya 2019 http www nbuv gov ua portal Natural UJPO dovgiy html 16 sichnya 2013 u Wayback Machine http www ifo lviv ua journal 21 chervnya 2013 u Wayback Machine http www journaldatabase info journal issn1609 1833 27 kvitnya 2015 u Wayback Machine http ntsh org node 600 14 lyutogo 2019 u Wayback Machine Trudy Math Net RuCe nezavershena stattya pro ukrayinskogo naukovcya Vi mozhete dopomogti proyektu vipravivshi abo dopisavshi yiyi