Старорусько-Новоржевська операція (рос. Старорусско-Новоржевская операция) — фронтова наступальна операція військ радянського 2-го Прибалтійського фронту (генерал армії Попов М. М.) у взаємодії з часткою сил Ленінградського фронту (генерал армії Говоров Л. О.) проти військ 16-ї німецької армії, частина Ленінградсько-Новгородської стратегічної наступальної операції.
Старорусько-Новоржевська операція Старорусско-Новоржевская операция | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Битва за Ленінград Німецько-радянська війна | |||||||
Відступ німецьких військ з-під Ленінграду на Sd.Kfz. 2. Зима 1944 року | |||||||
| |||||||
Сторони | |||||||
СРСР | Третій Рейх | ||||||
Командувачі | |||||||
Попов М. М. Чибісов Н. Є. Юшкевич В. О. Казаков М. І. | К. Гансен В. Гартманн П. Лаукс Г. Шлеммер Т.-Е. фон Віккеде Ф. Єкельн К. Пфлюгбайль | ||||||
Військові формування | |||||||
2-й Прибалтійський фронт * 1-ша ударна армія * 3-тя ударна армія * 22-га армія * 10-та гвардійська армія 15-та повітряна армія | 16-та армія 1-й повітряний флот | ||||||
Військові сили | |||||||
н/д | н/д |
Передумови
12 січня 1944 року війська 2-го Прибалтійського фронту розпочали наступ на і Новосокольники, завдаючи удар з північного боку від Невеля, намагаючись перерізати комунікації противника на цьому напрямку та в такій спосіб скувати основні сили 16-ї армії й не допустити їхнього перекидання на напрямок дії військ Волховського і Ленінградського фронтів, що мали наступати значно північніше. Проте, наступ генерала армії Попова М. М. не мав значних успіхів і незабаром було призупинений. Наприкінці січня війська 2-го Прибалтійського фронту знову спробували наступати, але знову ж досягли лише незначних результатів. Частини 10-ї гвардійської, 22-ї і 3-ї ударної армій, зустрівши запеклий опір противник, до середині лютого просунулися вперед всього на 15-20 кілометрів, звільнивши 29 січня місто Новосокольники і вийшли на рубіж Насва — Маєво. 12 лютого радянські війська, нарешті, оволоділи містом Лугою.
14 січня 1944 року радянські війська Ленінградського і Волховського фронтів, перейшли в наступ під Ленінградом і в районі Новгорода, розпочавши стратегічну операцію з метою розгрому 18-ї німецької армії і повного звільнення Ленінграда від блокади. Після падіння «Лузького рубежу» основні сили 18-ї німецької армії почали відступати в напрямку Пскова. Оскільки з цієї причини створювалася загроза виходу радянських військ у фланг і тил 16-ї армії, командувач групи армій «Північ» генерал-полковник Вальтер Модель був змушений віддати наказ почати загальний відступ до лінії «Пантера». Для організованого відступу частини 18-ї армії повинні були на деякий час утримувати оборону на лінії «Чудсько-Псковське озеро — Струги Красні — Шимськ» і тільки після відходу частин 16-ї армії на захід поступово відходити на Псков і Остров.
Склад сторін
СРСР
- 2-й Прибалтійський фронт (командувач генерал армії Попов М. М.)
- 1-ша ударна армія (командувач генерал-лейтенант )
- 3-тя ударна армія (командувач генерал-полковник Чибісов Н. Є.)
- 22-га армія (командувач генерал-лейтенант Юшкевич В. О.)
- 10-та гвардійська армія (командувач генерал-лейтенант Казаков М. І.)
- 15-та повітряна армія (командувач генерал-лейтенант авіації )
Німеччина
- 16-та армія (командувач генерал артилерії К. Гансен)
- 1-й армійський корпус (командир генерал-лейтенант В. Гартманн)
- 2-й армійський корпус (командир генерал від інфантерії П. Лаукс)
- 8-й армійський корпус (командир генерал-лейтенант Г. Шлеммер)
- 10-й армійський корпус (командир генерал від інфантерії Т.-Е. фон Віккеде)
- 43-й армійський корпус (командир генерал від інфантерії К. фон Офен)
- 6-й Латиський корпус СС (командир СС-обергруппенфюрер Ф. Єкельн)
- Частини 1-го повітряного флоту (командувач генерал авіації К. Пфлюгбайль)
Хід операції
18 лютого першими перейшли в наступ частини 1-ї ударної армії, які просуваючись у смузі оборони X німецького армійського корпусу (30-та піхотна дивізія, 15-та латиська дивізія СС і 21-та авіапольова дивізія), завдавали головного удару в загальному напрямку на Новоржев. Практично не зустрічаючи опору, війська генерала того ж дня звільнили Стару Руссу. До 20 лютого частини 1-ї ударної армії у взаємодії з 54-ю армією генерал-лейтенанта Ленінградського фронту, що вела наступ з району Шимська, активно просувалися на стику між флангами 16-ї і 18-ї німецьких армій, намагаючись розірвати зв'язок між ними. Однак, німецькі війська, прикриваючи свій відхід сильними ар'єргардними загонами, зуміли організовано відступити від озера Ільмень і зберегти загальний фронт двох армій.
19 лютого 1944 року наступальні дії у своїй смузі розпочали сили 22-ї армії генерал-лейтенанта В. А. Юшкевича. Під натиском радянських військ німці прискорили відведення сил до проміжного рубежу оборони, який проходив по лінії залізниці Луга — Дно — Новосокольники. Радянським військам 22-ї армії, що наступала, протистояли німецькі дивізії II і XXXXIII армійських корпусів, які ще не почали відступ, намагаючись прикрити фланг X армійського корпусу. Тільки за кілька днів запеклих боїв з'єднання 44-го стрілецького корпусу зуміли подолати оборону 218-ї і 331-ї піхотних дивізій вермахту та до 21 лютого, розвиваючи наступ, перерізати шосе Холм — Локня. 21 лютого частини 26-ї стрілецької дивізії 22-ї армії звільнили місто Холм. У ситуації, що склалася, німецькі частини II і XXXXIII армійських корпусів були змушені поспіхом почати відступ на захід до проміжної лінії оборони вздовж залізниці Дно — Насва.
24 лютого 1944 року, після двох днів боїв, війська 2-го Прибалтійського фронту, у взаємодії з арміями Волховського фронту, звільнили місто Дно, найважливіший залізничний вузол, який захищали значні сили вермахту — частини 8-ї єгерської, 21-ї авіапольової, 30-ї піхотної дивізій та 2 полки охорони. 25 лютого 1-ша ударна і 22-га армії за підтримки 54-ї армії Волховського фронту звільнили .
Зовнішні зображення | |
---|---|
Старорусько-Новоржевська операція |
26 лютого 1944 року в наступ перейшли 10-та гвардійська (генерал-лейтенант Казаков М. І.) і 3-тя ударна (генерал-полковник Чибісов Н. Є.) армії 2-го Прибалтійського фронту і до вечора того ж дня радянські війська взяли під контроль всю залізничну гілку Луга — Дно — Новосокольники.
29 лютого 1944 року сили 1-ї ударної і 22-ї армій звільнили Новоржев.
1 березня 1944 року армії фронту генерала Попова вийшли до німецької оборонної лінії «Пантера», де, зустрівши організований опір, перейшли до оборони.
Результати операції
Таким чином, за 16 днів кампанії війська 1-ї ударної армії подолали з боями понад 180 кілометрів від Старої Русси до р. . Успіхи лівого крила фронту були скромніші, його просування склало близько 30 кілометрів. Незважаючи на те, що завдання, поставлені перед 2-м Прибалтійським фронтом були виконані в повному обсязі, дії фронту допомогли очистити весь південний схід Ленінградської області і створити передумови для подальшого наступу в Балтійських країнах та звільнення їх від німецьких військ.
20 квітня 1944 року Державний комітет оборони своєю постановою піддав різкій критиці командування 2-го Прибалтійського фронту, поклавши на нього відповідальність за невдалі дії як в Старорусько-Новоржевській, так і в ряді інших операцій. Командувач фронтом генерал армії М. М. Попов і член Військової ради фронту генерал-лейтенант М. О. Булганін були зняті із займаних посад. Крім того, М. М. Попов був понижений у званні до генерал-полковника.
Див. також
Література
- Гланц Д. Битва за Ленинград. 1941—1945 / Пер. У. Сапциной. — М.: Астрель, 2008. — 640 с. — . (рос.)
- Шигин Г. А. Битва за Ленинград: крупные операции, «белые пятна», потери / Под ред. Н. Л. Волковского. — СПб.: Полигон, 2004. — 320 с. — . (рос.)
- Бешанов В. В. Десять сталинских ударов. — Мн.: Харвест, 2004. — С. 56—59. (рос.)
Посилання
- Ленинградско-Новгородская операция (14.01.44-01.03.44)
- Старорусско-Новоржевская операция
- Старорусско-Новоржевская операция по преследованию противника
Примітки
- Виноски
- Джерела
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Starorusko Novorzhevska operaciya ros Starorussko Novorzhevskaya operaciya frontova nastupalna operaciya vijsk radyanskogo 2 go Pribaltijskogo frontu general armiyi Popov M M u vzayemodiyi z chastkoyu sil Leningradskogo frontu general armiyi Govorov L O proti vijsk 16 yi nimeckoyi armiyi chastina Leningradsko Novgorodskoyi strategichnoyi nastupalnoyi operaciyi Starorusko Novorzhevska operaciya Starorussko Novorzhevskaya operaciya Bitva za Leningrad Nimecko radyanska vijna Vidstup nimeckih vijsk z pid Leningradu na Sd Kfz 2 Zima 1944 roku Vidstup nimeckih vijsk z pid Leningradu na Sd Kfz 2 Zima 1944 roku Data 18 lyutogo 1 bereznya 1944 Misce Leningradska ta Kalininska oblasti RRFSR Rezultat peremoga radyanskih vijsk Storoni SRSR Tretij Rejh Komanduvachi Popov M M Chibisov N Ye Yushkevich V O Kazakov M I K Gansen V Gartmann P Lauks G Shlemmer T E fon Vikkede F Yekeln K Pflyugbajl Vijskovi formuvannya 2 j Pribaltijskij front 1 sha udarna armiya 3 tya udarna armiya 22 ga armiya 10 ta gvardijska armiya 15 ta povitryana armiya 16 ta armiya 1 j povitryanij flot Vijskovi sili n d n d Karta Leningradsko Novgorodskoyi operaciyi Starorusko Novorzhevska operaciya rozvivalas na pivdenno shidnomu flanzi strategichnoyi nastupalnoyi operaciyiPeredumovi12 sichnya 1944 roku vijska 2 go Pribaltijskogo frontu rozpochali nastup na i Novosokolniki zavdayuchi udar z pivnichnogo boku vid Nevelya namagayuchis pererizati komunikaciyi protivnika na comu napryamku ta v takij sposib skuvati osnovni sili 16 yi armiyi j ne dopustiti yihnogo perekidannya na napryamok diyi vijsk Volhovskogo i Leningradskogo frontiv sho mali nastupati znachno pivnichnishe Prote nastup generala armiyi Popova M M ne mav znachnih uspihiv i nezabarom bulo prizupinenij Naprikinci sichnya vijska 2 go Pribaltijskogo frontu znovu sprobuvali nastupati ale znovu zh dosyagli lishe neznachnih rezultativ Chastini 10 yi gvardijskoyi 22 yi i 3 yi udarnoyi armij zustrivshi zapeklij opir protivnik do seredini lyutogo prosunulisya vpered vsogo na 15 20 kilometriv zvilnivshi 29 sichnya misto Novosokolniki i vijshli na rubizh Nasva Mayevo 12 lyutogo radyanski vijska nareshti ovolodili mistom Lugoyu 14 sichnya 1944 roku radyanski vijska Leningradskogo i Volhovskogo frontiv perejshli v nastup pid Leningradom i v rajoni Novgoroda rozpochavshi strategichnu operaciyu z metoyu rozgromu 18 yi nimeckoyi armiyi i povnogo zvilnennya Leningrada vid blokadi Pislya padinnya Luzkogo rubezhu osnovni sili 18 yi nimeckoyi armiyi pochali vidstupati v napryamku Pskova Oskilki z ciyeyi prichini stvoryuvalasya zagroza vihodu radyanskih vijsk u flang i til 16 yi armiyi komanduvach grupi armij Pivnich general polkovnik Valter Model buv zmushenij viddati nakaz pochati zagalnij vidstup do liniyi Pantera Dlya organizovanogo vidstupu chastini 18 yi armiyi povinni buli na deyakij chas utrimuvati oboronu na liniyi Chudsko Pskovske ozero Strugi Krasni Shimsk i tilki pislya vidhodu chastin 16 yi armiyi na zahid postupovo vidhoditi na Pskov i Ostrov Sklad storin SRSR 2 j Pribaltijskij front komanduvach general armiyi Popov M M 1 sha udarna armiya komanduvach general lejtenant 3 tya udarna armiya komanduvach general polkovnik Chibisov N Ye 22 ga armiya komanduvach general lejtenant Yushkevich V O 10 ta gvardijska armiya komanduvach general lejtenant Kazakov M I 15 ta povitryana armiya komanduvach general lejtenant aviaciyi Nimechchina 16 ta armiya komanduvach general artileriyi K Gansen 1 j armijskij korpus komandir general lejtenant V Gartmann 2 j armijskij korpus komandir general vid infanteriyi P Lauks 8 j armijskij korpus komandir general lejtenant G Shlemmer 10 j armijskij korpus komandir general vid infanteriyi T E fon Vikkede 43 j armijskij korpus komandir general vid infanteriyi K fon Ofen 6 j Latiskij korpus SS komandir SS obergruppenfyurer F Yekeln Chastini 1 go povitryanogo flotu komanduvach general aviaciyi K Pflyugbajl Hid operaciyi18 lyutogo pershimi perejshli v nastup chastini 1 yi udarnoyi armiyi yaki prosuvayuchis u smuzi oboroni X nimeckogo armijskogo korpusu 30 ta pihotna diviziya 15 ta latiska diviziya SS i 21 ta aviapolova diviziya zavdavali golovnogo udaru v zagalnomu napryamku na Novorzhev Praktichno ne zustrichayuchi oporu vijska generala togo zh dnya zvilnili Staru Russu Do 20 lyutogo chastini 1 yi udarnoyi armiyi u vzayemodiyi z 54 yu armiyeyu general lejtenanta Leningradskogo frontu sho vela nastup z rajonu Shimska aktivno prosuvalisya na stiku mizh flangami 16 yi i 18 yi nimeckih armij namagayuchis rozirvati zv yazok mizh nimi Odnak nimecki vijska prikrivayuchi svij vidhid silnimi ar yergardnimi zagonami zumili organizovano vidstupiti vid ozera Ilmen i zberegti zagalnij front dvoh armij 19 lyutogo 1944 roku nastupalni diyi u svoyij smuzi rozpochali sili 22 yi armiyi general lejtenanta V A Yushkevicha Pid natiskom radyanskih vijsk nimci priskorili vidvedennya sil do promizhnogo rubezhu oboroni yakij prohodiv po liniyi zaliznici Luga Dno Novosokolniki Radyanskim vijskam 22 yi armiyi sho nastupala protistoyali nimecki diviziyi II i XXXXIII armijskih korpusiv yaki she ne pochali vidstup namagayuchis prikriti flang X armijskogo korpusu Tilki za kilka dniv zapeklih boyiv z yednannya 44 go strileckogo korpusu zumili podolati oboronu 218 yi i 331 yi pihotnih divizij vermahtu ta do 21 lyutogo rozvivayuchi nastup pererizati shose Holm Loknya 21 lyutogo chastini 26 yi strileckoyi diviziyi 22 yi armiyi zvilnili misto Holm U situaciyi sho sklalasya nimecki chastini II i XXXXIII armijskih korpusiv buli zmusheni pospihom pochati vidstup na zahid do promizhnoyi liniyi oboroni vzdovzh zaliznici Dno Nasva 24 lyutogo 1944 roku pislya dvoh dniv boyiv vijska 2 go Pribaltijskogo frontu u vzayemodiyi z armiyami Volhovskogo frontu zvilnili misto Dno najvazhlivishij zaliznichnij vuzol yakij zahishali znachni sili vermahtu chastini 8 yi yegerskoyi 21 yi aviapolovoyi 30 yi pihotnoyi divizij ta 2 polki ohoroni 25 lyutogo 1 sha udarna i 22 ga armiyi za pidtrimki 54 yi armiyi Volhovskogo frontu zvilnili Zovnishni zobrazhennya Starorusko Novorzhevska operaciya 26 lyutogo 1944 roku v nastup perejshli 10 ta gvardijska general lejtenant Kazakov M I i 3 tya udarna general polkovnik Chibisov N Ye armiyi 2 go Pribaltijskogo frontu i do vechora togo zh dnya radyanski vijska vzyali pid kontrol vsyu zaliznichnu gilku Luga Dno Novosokolniki 29 lyutogo 1944 roku sili 1 yi udarnoyi i 22 yi armij zvilnili Novorzhev 1 bereznya 1944 roku armiyi frontu generala Popova vijshli do nimeckoyi oboronnoyi liniyi Pantera de zustrivshi organizovanij opir perejshli do oboroni Rezultati operaciyiTakim chinom za 16 dniv kampaniyi vijska 1 yi udarnoyi armiyi podolali z boyami ponad 180 kilometriv vid Staroyi Russi do r Uspihi livogo krila frontu buli skromnishi jogo prosuvannya sklalo blizko 30 kilometriv Nezvazhayuchi na te sho zavdannya postavleni pered 2 m Pribaltijskim frontom buli vikonani v povnomu obsyazi diyi frontu dopomogli ochistiti ves pivdennij shid Leningradskoyi oblasti i stvoriti peredumovi dlya podalshogo nastupu v Baltijskih krayinah ta zvilnennya yih vid nimeckih vijsk 20 kvitnya 1944 roku Derzhavnij komitet oboroni svoyeyu postanovoyu piddav rizkij kritici komanduvannya 2 go Pribaltijskogo frontu poklavshi na nogo vidpovidalnist za nevdali diyi yak v Starorusko Novorzhevskij tak i v ryadi inshih operacij Komanduvach frontom general armiyi M M Popov i chlen Vijskovoyi radi frontu general lejtenant M O Bulganin buli znyati iz zajmanih posad Krim togo M M Popov buv ponizhenij u zvanni do general polkovnika Div takozhRadyanski fronti chasiv Drugoyi svitovoyi vijni Merikyulaskij desant Bij bilya ostrova Nerva Novgorodska armijska operativna grupaLiteraturaGlanc D Bitva za Leningrad 1941 1945 Per U Sapcinoj M Astrel 2008 640 s ISBN 978 5 271 21434 9 ros Shigin G A Bitva za Leningrad krupnye operacii belye pyatna poteri Pod red N L Volkovskogo SPb Poligon 2004 320 s ISBN 5 17 024092 9 ros Beshanov V V Desyat stalinskih udarov Mn Harvest 2004 S 56 59 ISBN 985 13 1738 1 ros PosilannyaLeningradsko Novgorodskaya operaciya 14 01 44 01 03 44 Starorussko Novorzhevskaya operaciya Starorussko Novorzhevskaya operaciya po presledovaniyu protivnikaPrimitkiVinoski Dzherela