Чжоу Дуньї (周敦颐, 1017 —14 липня 1073) — китайський філософ і письменник часів династії Сун, один із засновників неоконфуціанства.
Чжоу Дуньї | |
---|---|
Ім'я при народженні | Чжоу Дуньші |
Псевдо | Чжоу Маошу, Чжоу Ляньсі, Чжоуцзи, Чжоу Юаньгун |
Народився | 1017 Інду |
Помер | 14 липня 1073 Лушань |
Підданство | Династія Сун |
Національність | китаєць |
Діяльність | філософ, письменник |
Галузь | філософія |
Знання мов | китайська[1] |
Конфесія | неоконфуціанство |
Батько | d[2] |
У шлюбі з | d[2] і d[2] |
Діти | d[2] і d[2] |
|
Життєпис
Народився у 1017 році в Інду (сучасний повіт Даосянь провінції Хунань). Походив з родини чиновника. У 1036–1071 роках знаходився на державні службі, займаючи административні посади середнього рівня. Через свого дядька по матері, який став йому прийомним батьком, великого чиновника Чжен Сяну був пов'язаний з консервативним угрупованням при дворі, яка протидіяла реформам Ван Аньши. Однак з останнім Чжоу Дуньї у 1060 році мав особисту зустріч і справив на нього сильне враження. Прямими учнями Чжоу Дуньї були засновники неоконфуціанства брати Чен (Чен Хао, Чен І). Посмертно у 1120 році отримав почесне ім'я Юань-гун (князь Споконвічності), у 1241 році удостоївся титулу бо (дорювнювалося європейському графу]) Жунані і встановлення таблички з його ім'ям в храмі Конфуція. При наступних династіях йому присвоювалися ще більш високі титули і звання — у 1319 році князь Даого, 1714 року — «давній мудрець».
Філософія
Головні філософські твори — «Тайцзі тушо» («Пояснення Плану Великого межі») і «Тун шу» («Книга проникнення»).
«Тайцзі тушо» являє собою стислий, але змістовний коментар до графічної схеми тайцзі («Плану Великого межі»), похідною від аналогічних схем у цзіту («Плану Безмежного» або «Плану Межі відсутності») даоса 陳摶, X ст. і тайцзі сяньтянь чжи ту («Переднебесного плану Великого межі») з «Дао цзан» («Скарбниці Шляху») - даоського трактату, створеного не пізніше середини VIII ст. За «Тайцзі тушо», все різноманіття світу: сили інь-ян, «п'ять елементів», в трактаті названі «п'ятьма пневмами», чотири пори року та інше до «тьми речей», а також добро і зло, «п'ять сталостей», що названі «п'ятьма природами», та інше до «тьми справ» — виходить з «Великого межі» (тайцзі). Той у свою чергу слідує за «безмежним». Функція «Великого межі» реалізується через взаємне обумовлення, де «рух» і «спокій» змінюють один одного. Останньому належить пріоритет, що збігається з принципами та формулами раннього даосизму. Для людини безреагентна і нерухома сутність світобудови, тобто уцзі, виявляється як «справжність (щирість)» (чжен). Ця категорія, котра поєднує онтологічний і антропологічний сенс, була висунута ще першими конфуцианцами: Мен-цзи, Сюнь-цзи, а в «Тун шу» зайняла центральне місце. Визначающа вище благо «досконаломудрого» «справжність» в ідеалі вимагає «верховенства спокою» (чжицзін), тобто відсутності бажань, думок, діянь.
Головне теоретичне досягнення Чжоу Дуньї — зведення найважливіших конфуціанських категорій і пов'язаних з ними концепцій в універсальну (від космології до етики) та надзвичайно просту світоглядну систему, в рамках якої отримала висвітлення не тільки конфуціанська, але і даосько—буддистська проблематика.
Нащадки
- Письменники Лу Сінь (Чжоу Шужень, 1881-1936), Чжоу Цзожень (周作人, 1885-1967)
- Один з провідних лідерів компартії Китаю Чжоу Еньлай (1898-1976)
Джерела
- Chou Yin-ching. La Philosophie morale dans le néo-confucianisme (Tcheou Touen-yi). Р., 1954
- Berthrong, J (1998). Transformations of the Confucian Way. Boulder, Westview Press.
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Чжоу Дуньї |
- Bibliothèque nationale de France BNF: платформа відкритих даних — 2011.
- China Biographical Database
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Chzhou Dunyi 周敦颐 1017 14 lipnya 1073 kitajskij filosof i pismennik chasiv dinastiyi Sun odin iz zasnovnikiv neokonfucianstva Chzhou DunyiIm ya pri narodzhenniChzhou DunshiPsevdoChzhou Maoshu Chzhou Lyansi Chzhouczi Chzhou YuangunNarodivsya1017 1017 InduPomer14 lipnya 1073 1073 07 14 LushanPiddanstvoDinastiya SunNacionalnistkitayecDiyalnistfilosof pismennikGaluzfilosofiyaZnannya movkitajska 1 KonfesiyaneokonfucianstvoBatkod 2 U shlyubi zd 2 i d 2 Ditid 2 i d 2 Mediafajli u VikishovishiZhittyepisNarodivsya u 1017 roci v Indu suchasnij povit Daosyan provinciyi Hunan Pohodiv z rodini chinovnika U 1036 1071 rokah znahodivsya na derzhavni sluzhbi zajmayuchi administrativni posadi serednogo rivnya Cherez svogo dyadka po materi yakij stav jomu prijomnim batkom velikogo chinovnika Chzhen Syanu buv pov yazanij z konservativnim ugrupovannyam pri dvori yaka protidiyala reformam Van Anshi Odnak z ostannim Chzhou Dunyi u 1060 roci mav osobistu zustrich i spraviv na nogo silne vrazhennya Pryamimi uchnyami Chzhou Dunyi buli zasnovniki neokonfucianstva brati Chen Chen Hao Chen I Posmertno u 1120 roci otrimav pochesne im ya Yuan gun knyaz Spokonvichnosti u 1241 roci udostoyivsya titulu bo doryuvnyuvalosya yevropejskomu grafu Zhunani i vstanovlennya tablichki z jogo im yam v hrami Konfuciya Pri nastupnih dinastiyah jomu prisvoyuvalisya she bilsh visoki tituli i zvannya u 1319 roci knyaz Daogo 1714 roku davnij mudrec FilosofiyaGolovni filosofski tvori Tajczi tusho Poyasnennya Planu Velikogo mezhi i Tun shu Kniga proniknennya Tajczi tusho yavlyaye soboyu stislij ale zmistovnij komentar do grafichnoyi shemi tajczi Planu Velikogo mezhi pohidnoyu vid analogichnih shem u czitu Planu Bezmezhnogo abo Planu Mezhi vidsutnosti daosa 陳摶 X st i tajczi syantyan chzhi tu Perednebesnogo planu Velikogo mezhi z Dao czan Skarbnici Shlyahu daoskogo traktatu stvorenogo ne piznishe seredini VIII st Za Tajczi tusho vse riznomanittya svitu sili in yan p yat elementiv v traktati nazvani p yatma pnevmami chotiri pori roku ta inshe do tmi rechej a takozh dobro i zlo p yat stalostej sho nazvani p yatma prirodami ta inshe do tmi sprav vihodit z Velikogo mezhi tajczi Toj u svoyu chergu sliduye za bezmezhnim Funkciya Velikogo mezhi realizuyetsya cherez vzayemne obumovlennya de ruh i spokij zminyuyut odin odnogo Ostannomu nalezhit prioritet sho zbigayetsya z principami ta formulami rannogo daosizmu Dlya lyudini bezreagentna i neruhoma sutnist svitobudovi tobto uczi viyavlyayetsya yak spravzhnist shirist chzhen Cya kategoriya kotra poyednuye ontologichnij i antropologichnij sens bula visunuta she pershimi konfuciancami Men czi Syun czi a v Tun shu zajnyala centralne misce Viznachayusha vishe blago doskonalomudrogo spravzhnist v ideali vimagaye verhovenstva spokoyu chzhiczin tobto vidsutnosti bazhan dumok diyan Golovne teoretichne dosyagnennya Chzhou Dunyi zvedennya najvazhlivishih konfucianskih kategorij i pov yazanih z nimi koncepcij v universalnu vid kosmologiyi do etiki ta nadzvichajno prostu svitoglyadnu sistemu v ramkah yakoyi otrimala visvitlennya ne tilki konfucianska ale i daosko buddistska problematika NashadkiPismenniki Lu Sin Chzhou Shuzhen 1881 1936 Chzhou Czozhen 周作人 1885 1967 Odin z providnih lideriv kompartiyi Kitayu Chzhou Enlaj 1898 1976 DzherelaChou Yin ching La Philosophie morale dans le neo confucianisme Tcheou Touen yi R 1954 Berthrong J 1998 Transformations of the Confucian Way Boulder Westview Press Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Chzhou DunyiBibliotheque nationale de France BNF platforma vidkritih danih 2011 d Track Q19938912d Track Q54837d Track Q193563 China Biographical Database d Track Q13407958