Фосфен (від дав.-гр. φῶς — світло та φαίνω — показую, виявляю) — зорове відчуття, що виникає у людини без впливу світла на око. За таких умов людина сприймає точки, що світяться, або фігури, що з'являються самостійно в темряві.
Історія
Явище фосфенів було описане ще в античні часи. Ісаак Ньютон описав фосфен у вигляді кольорового кола.Герман Гельмгольц у свій час опублікавав малюнки фосфенів, які він викликав шляхом притискання сітківки.
Назву «фосфен» вперше вжив Анрі Савіньї (J.B.H. Savigny), відомий як хірург корабля Медуза, що зазнав корабельної аварії.
Короткий опис
Фосфен може виникати внаслідок певного впливу на зорову систему на її різних рівнях, це може бути: механічний вплив (наприклад, легке натискання на заплющені очі), сильне магнітне поле, хімічні сполуки, електричне подразнення сітківки за допомогою електроди, що прикладають до скронь, а також шляхом безпосереднього електричного збудження зорових центрів кори головного мозку.
Колір та форма фосфенів буває найрізноманітнішою, але в більшості випадків вони мають слабкі синюваті, зеленуваті, жовтуваті та помаранчеві відтінки та прості форми (точки, кола, короткі лінії).
При порушенні зорових центрів кори мозку, людина перестає бачити навколишній світ та спостерігає лише рухомі плями світла, що переміщаються синхронно зі зміною напрямку погляду.
Порушення кількох сусідніх областей кори приводить до появи фосфенів у вигляді певних геометричних форм.
Сліпі від народження не бачать фосфенів. Тоді як людина, що втратила зір, як правило, може спостерігати їх при штучному збудженні. На думку науковців цей факт підтверджує можливість створення в майбутньому зорових протезів із штучним збудженням фосфенів.
У ряді випадків фосфени спостерігаються також на світлі, змішуючись разом з видимою картиною та породжуючи зорові ілюзії.
Наявність яскравих фосфенів може бути симптомом хворобливого стану організму. Так інтенсивні фосфени можуть бути ознакою процесу відшарування сітківки.
Фосфени можуть також з'являтися внаслідок неврологічних розладів, таких як епілепсія чи , або внаслідок вживання психотропних речовин (певні види медикаментів, наркотики галюциногенного типу).
Фосфени, що їх спостерігають астронавти в космосі, пов'язані з так званим ефектом Черенкова.
Примітки
- Gruesser O-J, Hagner M. On the history of deformation phosphenes and the idea of internal light generated in the eye for the purpose of vision. Documenta Ophthalmologica 74 (1990): 57-85.
- McGuire JE, Tammy M. Certain philosophical Questions. Cambridge Univ. Press, 2002. 386.
- . Архів оригіналу за 28 червня 2009. Процитовано 24 червня 2012.
- Savigny JBH. Phosphenes ou sensations loumineuses. Arch. General de med. 3rd series, 2 (1838): 495-97.
- J. V. BAILEY et al., «Light flashes observed by astronauts on Apollo 11 through Apollo 17», Science, vol. 183, p. 957–959
Література
- Robert F. Schmidt: Physiologie des Menschen: Mit Pathophysiologie. 30 Auflage. Springer, 2007, , S. 18.
Посилання
- Entoptic Phenomena: Review of J. D. Lewis-Williams and T. A. Dowson's research [ 18 квітня 2012 у Wayback Machine.]
- Altered States: Review of J. D. Lewis-Williams and T. A. Dowson's research [ 9 липня 2012 у Wayback Machine.]
- Biophysical pictures within the brain [Архівовано 23 листопада 2014 у Portugese Web Archive]
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет
Fosfen vid dav gr fῶs svitlo ta fainw pokazuyu viyavlyayu zorove vidchuttya sho vinikaye u lyudini bez vplivu svitla na oko Za takih umov lyudina sprijmaye tochki sho svityatsya abo figuri sho z yavlyayutsya samostijno v temryavi Hudozhnye uyavlennya fosfeniv porodzhenih mehanichnim tiskom na sitkivku okaIstoriyaYavishe fosfeniv bulo opisane she v antichni chasi Isaak Nyuton opisav fosfen u viglyadi kolorovogo kola German Gelmgolc u svij chas opublikavav malyunki fosfeniv yaki vin viklikav shlyahom pritiskannya sitkivki Nazvu fosfen vpershe vzhiv Anri Savinyi J B H Savigny vidomij yak hirurg korablya Meduza sho zaznav korabelnoyi avariyi Korotkij opisFosfen mozhe vinikati vnaslidok pevnogo vplivu na zorovu sistemu na yiyi riznih rivnyah ce mozhe buti mehanichnij vpliv napriklad legke natiskannya na zaplyusheni ochi silne magnitne pole himichni spoluki elektrichne podraznennya sitkivki za dopomogoyu elektrodi sho prikladayut do skron a takozh shlyahom bezposerednogo elektrichnogo zbudzhennya zorovih centriv kori golovnogo mozku Kolir ta forma fosfeniv buvaye najriznomanitnishoyu ale v bilshosti vipadkiv voni mayut slabki sinyuvati zelenuvati zhovtuvati ta pomaranchevi vidtinki ta prosti formi tochki kola korotki liniyi Pri porushenni zorovih centriv kori mozku lyudina perestaye bachiti navkolishnij svit ta sposterigaye lishe ruhomi plyami svitla sho peremishayutsya sinhronno zi zminoyu napryamku poglyadu Porushennya kilkoh susidnih oblastej kori privodit do poyavi fosfeniv u viglyadi pevnih geometrichnih form Slipi vid narodzhennya ne bachat fosfeniv Todi yak lyudina sho vtratila zir yak pravilo mozhe sposterigati yih pri shtuchnomu zbudzhenni Na dumku naukovciv cej fakt pidtverdzhuye mozhlivist stvorennya v majbutnomu zorovih proteziv iz shtuchnim zbudzhennyam fosfeniv U ryadi vipadkiv fosfeni sposterigayutsya takozh na svitli zmishuyuchis razom z vidimoyu kartinoyu ta porodzhuyuchi zorovi ilyuziyi Nayavnist yaskravih fosfeniv mozhe buti simptomom hvoroblivogo stanu organizmu Tak intensivni fosfeni mozhut buti oznakoyu procesu vidsharuvannya sitkivki Fosfeni mozhut takozh z yavlyatisya vnaslidok nevrologichnih rozladiv takih yak epilepsiya chi abo vnaslidok vzhivannya psihotropnih rechovin pevni vidi medikamentiv narkotiki galyucinogennogo tipu Fosfeni sho yih sposterigayut astronavti v kosmosi pov yazani z tak zvanim efektom Cherenkova PrimitkiGruesser O J Hagner M On the history of deformation phosphenes and the idea of internal light generated in the eye for the purpose of vision Documenta Ophthalmologica 74 1990 57 85 McGuire JE Tammy M Certain philosophical Questions Cambridge Univ Press 2002 386 Arhiv originalu za 28 chervnya 2009 Procitovano 24 chervnya 2012 Savigny JBH Phosphenes ou sensations loumineuses Arch General de med 3rd series 2 1838 495 97 J V BAILEY et al Light flashes observed by astronauts on Apollo 11 through Apollo 17 Science vol 183 p 957 959LiteraturaRobert F Schmidt Physiologie des Menschen Mit Pathophysiologie 30 Auflage Springer 2007 ISBN 978 3 540 32908 4 S 18 PosilannyaEntoptic Phenomena Review of J D Lewis Williams and T A Dowson s research 18 kvitnya 2012 u Wayback Machine Altered States Review of J D Lewis Williams and T A Dowson s research 9 lipnya 2012 u Wayback Machine Biophysical pictures within the brain Arhivovano 23 listopada 2014 u Portugese Web Archive