Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Марк Федорович Тапсашар (1872, Одеса — 1904, Порт-Артур) — відомий караїмський військовий, поручик імператорської армії, який геройськи загинув під час російсько-японської війни.
| Тапсашар Марк Федорович | |
|---|---|
| Тапсашар Марк Федорович | |
 | |
| Народився | 1872 Одеса |
| Помер | 16 жовтня 1904 біля Порт-Артура (Китай) |
| Поховання | Люйшунькоу і Балта-Тіймєз |
| Підданство | Російська імперія |
| Національність | караїм |
| Діяльність | військовий |
| Відомий завдяки | караїмський герой російсько-японської війни |
| Alma mater | Одеське військове училище |
| Знання мов | російська |
| Учасник | Російсько-японська війна і оборона Порт-Артура |
| Посада | поручик |
| Військове звання | поручник |
| Конфесія | Караїмізм |
| Нагороди |    |
Примітки
Джерела
Посилання
Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри, мобільний, телефон, android, ios, apple, мобільний телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ПК, web, Інтернет Mark Fedorovich Tapsashar 1872 Odesa 1904 Port Artur vidomij karayimskij vijskovij poruchik imperatorskoyi armiyi yakij gerojski zaginuv pid chas rosijsko yaponskoyi vijni Tapsashar Mark FedorovichTapsashar Mark FedorovichNarodivsya1872 1872 OdesaPomer16 zhovtnya 1904 1904 10 16 bilya Port Artura Kitaj PohovannyaLyujshunkou i Balta TijmyezPiddanstvoRosijska imperiyaNacionalnistkarayimDiyalnistvijskovijVidomij zavdyakikarayimskij geroj rosijsko yaponskoyi vijniAlma materOdeske vijskove uchilisheZnannya movrosijskaUchasnikRosijsko yaponska vijna i oborona Port ArturaPosadaporuchikVijskove zvannyaporuchnikKonfesiyaKarayimizmNagorodi Biografichnih danih pro Marka Tapsashara obmal Vidomo lishe pro uchast jogo u vijni ta podalshe vshanuvannya Zmist 1 Biografiya 2 Kontrataka Tapsashara 3 Shablya Tapsashara 4 Vshanuvannya geroya 5 Div takozh 6 Primitki 7 Dzherela 8 PosilannyaBiografiyared Mark Tapsashar narodivsya v Odesi v 1872 roci Po zakinchenni karayimskogo midrasha i navchan na domu zumiv vstupiti do Odeskogo yunkerskogo uchilisha Pislya uchilisha pishov na vijskovu sluzhbu do imperatorskogo vijska U 1904 roci sluzhiv na shodi Rosijskoyi imperiyi tam jogo j zastala vijna Rosiyi ta Yaponiyi Sluzhiv vin u Kvantunskomu flotskomu ekipazhi j buv komandirom 7 yi roti Trivalij chas brav uchast u lokalnih sutichkah po beregovij liniyi dovkola Port Artura Zaginuv u nich z 15 na 16 zhovtnya 1904 roku koli jogo pidrozdil zmushenij buv vidbiti potuzhnu ataku yaponskih vijskovih sil a potim kontratakuvav u vijskovij istoriyi ce podayetsya yak kontrataka Tapsashara Pidruchni poruchika Tapsashara vibili suprotivnika z jogo zh okopiv ta primusili vtikati z polya boyu Odnak bilsha chastina roti zaginula razom iz komandirom yakogo najshli nastupnogo dnya v otochenni 16 zakolotih yaponskih soldativ Yaponci zabrali tilo geroya z polya boyu tak u nih shanuvali vijskovih geroyiv navit vorogiv 1 potim peredali nazad rosiyanam a z shabli zrobili kopiyu ta vidpravili do imperatorskogo muzeyu bojovoyi slavi v Tokio Legenda pro muzhnist karayima vidoma yaponskim shkolyaram oskilki vona opisana v yih pidruchnikah koli rozpovidayutsya podiyi vijni 1904 1905 rokiv Poruchika Marka Tapsashara bulo pohovano na Lyaoteshanskomu kladovishi v Port Arturi mogila ne zbereglasya Vodnochas za karayimskimi zvichayami najbilsh vidomih karayimiv sho pomerli chi zaginuli za mezhami Krimu vshanovuvali perepohovannyam na yihnomu nacionalnomu karayimskomu nekropoli poblizu Chufut Kale Tam majzhe pri vhodi zgidno z karayimskoyu tradiciyeyu vstanovleno bezmogilnij pam yatnik joldzhi tash 2 Dlya karayimiv Tapsashar Mark Fedorovich stav uosoblennyam karayimskoyi vijskovoyi doblesti ta muzhnosti Na chest nogo skladeni legendi ta pisni Kontrataka Tapsashara red Golovnim avtorom yakij donis do suchasnikiv informaciyu pro geroya karayima v rosijsko yaponskij vijni viyavivsya inshij vidomij karayimskij vijskovij Yakiv Kefeli doktor medichnih nauk ta general yakij opisav podvig Tapsashara i zalishiv detalni spogadi pro rosijsko yaponsku vijnu yak odin iz nebagatoh karayimiv vijskovih uchasnikiv vijni 3 Spomini Yakova Kefeli pro podiyi pid Port Arturom v 1904 1905 rokah nadrukovani v knizhci Port Artur Vospominaniya uchastnikov u Nyu Jorku v 1955 roci 4 U dolinci bula tisha temryava mogili i bezlyuddya pusteli Tilki za yarom cherez mistok samotno stoyav led pomitnij v imli davno vzhe obezlyudnenij nevelikij derev yanij barak komandira 7 yi roti Kvantunskogo flotskogo ekipazhu poruchika Tapsashara Mi popryamuvali do budinochka i zupinilisya na mistku Ni Tapsashara ni jogo roti vzhe ne bulo Voni zaginuli v nich z 15 na 16 te zhovtnya poperedu fortu 3 pid chas vilazki vibivshi yaponciv z troh ryadiv okopiv i tim vryatuvali fort na yakij 17 zhovtnya cherez dobu vorog nakinuvsya usiyeyu svoyeyu potugoyu pid chas generalnogo shturmu forteci Ne vijshlo u nogo I fort uciliv I shturm buv vidbitij Svizha rota Tapsashara z morskogo rezervu z takoyu siloyu kinulasya na voroga sho z 160 osib pri pershomu zh sho vraziv navit generala Nogi i samogo mikado natisku buv ubitij poperedu roti yiyi komandir i 60 matrosiv Zalishivshis na rukah unter oficeriv rota she protyagom usogo dnya utrimuvala zajnyati okopi i vnochi na 17 te peredala yih novomu zminnomu pidrozdilu Za dobu rota vtratila uves osobovij sklad zalishilis tilki poraneni ta vbiti Vcilili neushkodzhenimi tilki 2 matrosa artilshik i kuhar i soldat vistovij komandira roti usi troye ne buli v boyu Za vidsutnistyu skladu ta rezerviv dlya vidnovlennya soma rota Kvantunskogo flotskogo ekipazhu bula za nakazom po ekipazhu rozformovana Osobisto ya pam yatayu pro poruchika Tapsashara nastupne Poznajomivsya ya z nim vipadkovo v kvitni 1904 roku Ya sidiv u kancelyariyi nashogo Kvantunskogo flotskogo ekipazhu u skarbnika Klaftona i vid nudgi stav rozglyadati rozdavalnu vidomist na platnyu oficeram Bachu divne prizvishe Tapsashar Ya nikoli ne chuv takogo prizvisha u krimskih karayimiv i ne pomitiv bi jogo yakbi vidrazu ne zvernuv uvagi na jogo pereklad Tapsaashar sho tyurkskoyu movoyu oznachaye yaksho znajde to z yist Ye navit u nas taka prikazka tapsa ashar tapsa basara Meni vidrazu prijshla dumka chi vin ne karayim chasom i ya zapitav u Klaftona Hto cej oficer Do nas priznachenij z 5 go Shidno Sibirskogo polku instruktor dlya novobranciv Peredajte jomu sho ya hotiv bi bachiti jogo poprosiv ya skarbnika Diznavshis moye prizvishe dobre vidome u krimskih karayimiv Tapsashar skoro zi mnoyu poznajomivsya Nam obom zdavalosya todi sho mi yedini karayimi v Port Arturi i yak ne divno obidva opinilisya u floti i v odnij chastini Piznishe dolya nas zblizila Koli pochalasya tisna obloga 1 j morskij sanitarnij zagin yakim ya komanduvav vhodiv do skladu diviziyi generala Kondratenko pislya vidstupu z Zelenih gir buv priznachenij na 1 u bojovu dilyanku forteci poperedu Hrestovoyi batareyi bilya samogo morskogo berega Takozh tam stoyali baraki 7 yi roti Kvantunskogo ekipazhu yakoyu komanduvav poruchik Tapsashar Okopi na liniyi oboroni yaki vin zajmav buli na shili nevelikogo pagorba yakij podilyav nas Do zhovtnya yaponci ne shturmuvali ciyeyi dilyanki forteci a obmezhuvalisya lishe bombarduvannyami z velikih garmat Zhittya bulo tihim ya i moyi pomichniki studenti 5 go kursu Vijskovo medichnoyi Akademiyi Lyutinskij i Pidsosov pereznajomilisya i podruzhilisya z usima oficerami navkolishnih rot i batarej osoblivo z poruchikom Tapsasharom najblizhchim nashim susidom U velikij druzhbi buli z nim moyi studenti buli partnerami v karti lyubili cej sport Lyutinskij fotograf lyubitel bagato raziv znimav somu rotu i yiyi komandira ta zalishiv vidimi slidi tih stradnih dniv nashoyi molodosti Fotografiyi ci nadrukovani v Pravdi pro Port Artur Skromni oblichchya cih yunakiv matrosiv i soldativ obrisi yih molodih nachalnikiv oficeriv kolishnih nashih druziv i priyateliv voskreshayut v moyij pam yati daleke minule teper mnoyu vikladene Na pochatku zhovtnya rota Tapsashara zi spokijnoyi poziciyi v okopah poperedu Hrestovih batarej bula perevedena v rezerv shtabu generala Gorbatovskogo i roztashuvalasya za Volodimirskoyu girkoyu v nij zhe vlashtovanih timchasovih blindazhah pokritih rejkami Polovina mogo zagonu cherez kilka dniv tezh bula perevedena do shtabu generala Gorbatovskogo Tapsashar zaprosiv mene do sebe v blindazh na obid Jshov obstril cogo miscya shrapnellyu yaka tarabanila chasto po rejkovomu dahu nashogo blindazhika nastilki nizkogo sho v nomu bulo vilno tilki siditi Hoditi zh mozhna bulo tilki zignuvshis Denshik prigostiv nas z rotnogo kotla i mi stali piti turecku kavu Poruchik Tapsashar dokladno rozpovidav meni sho sogodni na svitanku sam general Gorbatovskij vodiv jogo po ukriplennyah shob pokazati sho vin povinen zavtra yak trohi pochne svitati zrobiti zi svoyeyu rotoyu Yaponci duzhe blizko pidveli do krayu nashogo fortu svoyi okopi i kriti hodi Nemaye sumnivu sho v najblizhchij shturm do yakogo voni yavno gotuyutsya yih udar bude spryamovanij na ce vazhlive misce yakomu zagrozhuye nebezpeka Potribno ochistiti najblizhchi do fortu okopi vid voroga Protyagom dvoh nastupnih nochej general vzhe posilav dev yatu i vosmu roti Kvantunskogo ekipazhu dlya tiyeyi zh meti ale nezvazhayuchi na znachni vtrati voni uspihu ne dobilisya Ce buli roti shtabs kapitana po admiralstvu Matusevicha dev yata i poruchika strilcya Minyati vosma Tapsashar dokladno poyasniv meni sho treba zrobiti shob domogtisya uspihu i v chomu bula pomilka jogo poperednikiv U cej chas znovu silno zabarabanila shrapnel po dahu nashogo blindazha Ya podumav yaksho tut tak barabanit to krashe zlovzhiti gostinnistyu i vipiti she kavi nizh vilizti nazovni Sho zh bude zavtra na svitanku koli soma rota nashogo ekipazhu ya takozh znachivsya v 376 Kvantunskom ekipazhi pide vikonuvati zavdannya Gorbatovskogo Barabannij drib shrapneli perervav profesijnu azhitaciyu oficera instruktora Jogo pozhvavlennya yakos zav yalo vin zadumavsya na hvilinu potim rozstebnuv bort syurtuka i stav nishporiti v bokovij kisheni Vchora vnochi ya bagato prograv u karti Ne shastilo U mene zalishilosya tilki trista rubliv Yaksho vi blagopoluchno povernetesya dodomu peredajte yih moyij materi Voni meni bilshe ne potribni na hvilinu zamislivshis dodav Tapsashar i vruchiv meni tri sotenni papirci U cyu nich na perev yazochnomu punkti sho v sarayi bilya shtabu Gorbatovskogo ya buv nichnim chergovim likarem Bulo vidnosno tiho i blizko pivnochi ya zadrimav na narah zvichajno ne rozdyagayuchis Tam nihto ne rozdyagavsya tizhnyami Blizko 4 00 ranku ya buv rozbudzhenij raptovoyu strashnoyu strilyaninoyu nashoyi artileriyi z najblizhchih fortiv i zalpami voroga Nu dumayu soma rota pishla v ataku Cherez pivgodini stali pribuvati poraneni Bulo temno Vse ce buli poraneni navkolishnih chastin i ukriplen vtyagnutih u zagalnij plan nastupu Nezabarom po odinci stali z yavlyatisya i matrosi 7 yi roti Htos u natovpi sho skupchivsya v temryavi bilya dverej sarayu kriknuv Rotnogo vbili Rotnogo vbili U mene tohnulo serce chi ne Tapsashara U cej moment ya perev yazuvav vazhko poranenogo tatarina strilcya unter oficera 7 yi roti meni dobre znajomogo she z pid Hrestovih gir Vin buv poranenij oskolkom snaryada v cherep Jomu zneslo chastinu cherepnoyi kistki i tverda mozkova obolona bula ogolena absolyutno i rizko pulsuvala zalivayuchis krov yu Poraneni vse prihodili i yih prinosili desyatkami z navkolishnih chastin i nashoyi 7 yi roti Pidijshli j inshi likari ale mi ledve vstigali vidpravlyati odnih yak prinosili novih Na ranok koli zijshlo sonce z navkolishnih batarej i ukriplen pobachili nastupnu kartinu Daleko vniz pid fortom 3 lezhav u sirij shineli i chornij papasi poruchchik Tapsashar Vin trimav u pravij vityagnutij ruci ogolenu shashku spryamovanu vistryam u bik voroga Navkolo nogo vinkom lezhalo blizko 60 trupiv matrosiv yunakiv ostannogo prizovu yakih vin instruktuvav sam i sam zhe poviv yih v pershij i ostannij slavnij bij Kartinu cyu z fortiv sposterigali majzhe bez zmin kilka dniv i pislya vidbittya zhovtnevogo shturmu Ale potim za odnu nich tilo poruchchika Tapsashara zniklo Matrosi zh polegli bilya nogo zalishalisya yak i ranishe na misci bitvi Koli peremir ya zakinchilosya znovu pochalasya strilyanina z oboh storin Vzayemne kalictvo i vzayemne vbivstvo vipadkovih nevidomih zhertv z oboh storin bez perervi tyaglosya vzhe shist misyaciv i uvijshlo znovu v normu Golovnij shturm v listopadi yaponska armiya zdijsnyuvala na zahidnomu fronti na gori Visokij tomu na shidnij mozhlivi buli nizhnosti nachebto pribirannya poranenih Na nastupnij den pislya peremir ya v tu zh godinu i v tomu zh misci yak naperedodni znovu z yaponskogo okopu nespodivano zdijnyavsya bilij prapor i zagrav surmach Nezabarom takij zhe buv pidnyatij i z nashogo boku Koli stihla strilyanina na dilyanci i parlamentari zustrilisya yaponci vruchili rosijskim soldatam v podarunok kilka koshikiv z nayidkami ta napoyami Pislya cogo vdalini z yaponskogo okopu vijshlo kilka yaponskih soldativ Voni pidnyali na plechi yakijs yashik i pidnesli jogo do miscya zustrichi parlamentariv Yaponci poyasnili rosiyanam sho ce tilo rosijskogo oficera yakij vibiv dva bataljoni yaponciv z okopiv pid samim glasisom fortu v seredini zhovtnya Pro cej podvig rosijskogo vijskovogo bulo doneseno mikado U vidplatu za shablyu samuraya yim povernutu voni teper povertayut tilo cogo smilivcya Shablya Tapsashara red Pislya boyu tilo poruchika Tapsashara bulo vinesene yaponskimi bijcyami Shablyu vid yakoyi zaginulo bilshe 16 yaponskih soldat bulo peredano do stolici Yaponiyi v imperatorskij palac yak shablyu velikogo voyina Imperator zalishiv yiyi u sebe i doruchiv zrobiti yiyi kopiyu ta vistaviti v yih nacionalnomu muzeyi Muzeyi bojovoyi slavi 5 Koli zh bulo pidpisano peremir ya to imperator she raz zgadav pro krayimskogo voyina i v znak povagi do muzhnosti rosijskih vijsk yaponskij imperator povidomiv pro stijkist ta muzhnist Tapsashara povernuvshi shablyu voyina rosijskomu caryu Pro cej epizod vijni opovidayetsya v yaponskij shkoli ta zgaduyetsya pid chas ekskursij do muzeyu chi inshih misc vijskovih batalij 6 Vshanuvannya geroyared Cherez kilka dniv pislya boyu yaponci neochikuvano poprosili peremir ya na tij dilyanci frontu i z pochestyami povernuli tilo zagiblogo Tapsashara Garnizonnij likar Yakiv Kefeli prijnyav jogo i pomistivshi na voza vidpraviv na pohovannya Nastupnogo ranku 12 rota Kvantunskogo ekipazhu provodila svogo rotnogo v ostannyu put na Lyaoteshanske kladovishe 7 Okrim zvichnogo vijskovogo pohovanya poleglogo yake vidbulosya v Port Arturi karayimi virishili zgidno svoyeyi tradiciyi vshanuvati geroya Diznavshis pro muzhnist svogo voyina karayimska spilnota vstanovila na golovnij aleyi nacionalnogo karayimskogo nekropolya v Chufut Kale bezmogilnij pam yatnik joldzhi tash de na mogilnij pliti vidznacheno nbsp Na chest doblesnogo sina karayimskogo narodu komandira 7 yi roti Kvantunskogo flotskogo ekipazhu poruchika Tapsashara geroyichno zagiblogo za carya i Batkivshinu v boyu 16 zhovtnya 1904 pid Port Arturom poperedu zmicnennya jogo 8 nbsp Dlya samih karayimiv muzhnist Marka stala poshtovhom do jogo shanuvannya cherez usnu tvorchist nadto populyarnu sered nih Tak bula skladena narodna karayimska pisnya pro Port Artur v yakij ye ryadki pro geroyizm yihnogo odnopleminnika nbsp Bizim poruchik Tapsashar Em karaman em batyr Yaponlarny pek kyryp Analaryn aglatyr 9 nbsp Div takozhred Illyash KarayimovichPrimitkired Yaponski oficeri v takomu zahopleni geroyizmom Tapsashara sho vvazhali svoyim obov yazkom dovesti do komanduvacha armiyeyu pro muzhnij podvig rosijskogo oficera A toj u svoyu chergu dopoviv pro ce imperatorovi Yaponiyi Mikado nakazav diznatisya prizvishe geroya tak yak pobazhav zgodom osobisto zasvidchiti nashomu Gosudaryu zahoplennya vid geroyizmu jogo piddanih karai crimea ua Arhiv originalu za 20 08 2016 Procitovano 21 08 2015 ros U najbilshomu karayimskoyu nekropoli Balta Tijmez pid Bahchisarayem geroyu za uchastyu etnokulturnogo centru Kale vstanovlenij bezmogilnij pam yatnik joldzhi tash www caraimica org Arhiv originalu za 23 09 2015 Procitovano 21 08 2015 ros Karayimi uchasniki rosijsko yaponskoyi vijni 1904 1905 rokiv www karaims com Procitovano 21 08 2015 ros Spomini Yakova Kefeli pro podiyi pid Port Arturom v 19004 19005 rokah bibliotekar ru Procitovano 21 08 2015 ros Port Artur Vospominaniya uchastnikov Izdatelstvo imeni Chehova Nyu Jork 1955 Povernuvshis uzhe v Peterburg ya chitav sho kolishnij komandir odnogo z strileckih polkiv v Porot Arturi fligel ad yutant polkovnik Semenov buduchi v poloni diznavsya vid yaponciv pro podvig poruchika Tapsashara i sho shashka jogo za nakazom imperatora Yaponiyi pomishena v vijskovomu muzeyi v Tokio Krim togo mikado poveliv po zakinchenni vijni povidomiti rosijskogo imperatora pro muzhnij podvig jogo oficera Ci vidomosti fligel ad yutant Semenov povidomiv u presi togo chasu www litmir co Procitovano 21 08 2015 a href wiki D0 A8 D0 B0 D0 B1 D0 BB D0 BE D0 BD Cite web title Shablon Cite web cite web a Obslugovuvannya CS1 Storinki z parametrom url status ale bez parametra archive url posilannya ros Odnogo razu v Rosijsko yaponsku vijnu pid Port Arturom zdivovanomu poglyadu samurayiv postala absolyutno irrealna kartina shistnadcyat trupiv yaponskih soldativ i oficeriv a v centri ubitij rosijskij pidporuchik Tim pidporuchikom buv karayim Mark Fedorovich Tapsashar Zaraz pro nogo znaye kozhen shkolyar Zrozumilo kozhen yaponskij shkolyar Nashi zh shkolyari navryad chi vzagali znayut hto taki karayimi www ogoniok com Arhiv originalu za 24 veresnya 2015 Procitovano 21 08 2015 Arhivovano 24 veresnya 2015 u Wayback Machine ros Pislya zapitiv i peregovoriv mi z Lyutinskim v temryavi znesli trup Tapsashara v yar de stoyala pidvoda poklali na doshki prikrili rogozheyu Viznik smiknuv vizhki nezabarom viyihali na shose Lyutinskij povernuvsya na punkt ya zh virishiv provoditi nebizhchika do povorotnoyi skeli Hvilin cherez p yat v povnij temryavi ya zupinivsya i vigolosiv tradicijne u karayimske Allah rahmet pyet sin Bachu meni nazustrich z boku Lyaoteshanskogo shose jde nevelika komanda 12 yi roti Kvantunskogo ekipazhu A mi vzhe pohovali Marka Fedoticha Zvazhayuchi na obstrili shose nakazano bulo sogodnishnyu partiyu pohovati z 6 00 ranku Olivcem mi napisali jogo im ya na doshci yaku vstromili nad jogo mogiloyu www tavika ru Procitovano 21 08 2015 ros U najbilshomu karayimskoyu nekropoli Balta Tijmez pid Bahchisarayem geroyu za uchastyu etnokulturnogo centru Kale vstanovlenij bezmogilnij pam yatnik joldzhi tash www tavika ru Procitovano 21 08 2015 ros Karayimska narodna pisnya Port Artur pro podvig soldata karayima Tapsashara karai crimea ua Procitovano 21 08 2015 ros Dzherelared Port Artur Vospominaniya uchastnikov Izdatelstvo imeni Chehova Nyu Jork 1955 ros E I Lebedyeva Primer dlya potomstva Simferopol 2002 S 78 ISBN 966 7348 07 5 B S Elyashevich Karaimskij biograficheskij slovar s konca VIII v do 1960 g Karayimi 2 ge vidannya Moskva RAN 1993 ros Kropotov V S Voennye tradicii krymskih karaimov Simferopol 2004 ros Posilannyared Korotko pro Marka Fedorovicha Tapsashara ros nbsp Portal Yudayizm Otrimano z https uk wikipedia org w index php title Tapsashar Mark Fedorovich amp oldid 43890094 Дата публікації: Топ | |
